1. Η «επιστροφή στην ομαλότητα» κι ο …έρμος Καραμήτρος
Μέσα σε δυό μόλις μήνες το 2020, περίπου 7 δισ. άνθρωποι από το σύνολο των περίπου 7,5 δισ. – ζωή νάχουμε – υποβλήθηκαν βίαια σε περιορισμούς γιατί οι Κυβερνήσεις των χωρών τους εφάρμοσαν μέτρα για την επιδημία. Περίπου 2 δισ. παραμένουν «έγκλειστοι» και με απαγόρευση ή με αυστηρό περιορισμό κάθε εξόδου και της κυκλοφορίας. Όμως λίγο πριν:
· Στα μέσα του φετινού Γενάρη ανακοινώθηκε από το Institute of International Finance –IIF, κάτι σαν την παγκόσμια ένωση τραπεζών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, ότι το επιβεβαιωμένο παγκόσμιο χρέος (κρατικό/επιχειρηματικό/ιδιωτικό) είχε φτάσει στο ρεκόρ των 257 τρισ. δολαρίων. Αν υπολογιστεί και το ανεπίσημο (παραοικονομία, μαύρο χρήμα, στοιχηματικές, κρυπτονομίσματα κλπ.) φτάνει αισίως τα 265 τρισ.! Και δεν μετράμε παράγωγα, χρηματιστηριακές αγορές, συμβόλαια μελλοντικής εκτέλεσης (futures) και τέτοια, γιατί τότε φτάνουμε σε ασύλληπτα νούμερα, όπως θα δούμε παρακάτω (εδώ).
Απ΄ αυτό το -επίσημο μόνο, μην το ξεχνάμε- χρέος, τα 22-23 τρισ. είναι ληξιπρόθεσμα και πληρωτέα ΜΕΣΑ στο 2020. Αυτά τα ποσά, όσο κι αν στραγγίσεις ταμεία και οικονομίες ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ! Το ερώτημα πιά ήταν, αν το 2008 η αδυναμία κάλυψης 18 δισ. και η χρεωκοπία της Lehman Brothers αποτέλεσε τη σπίθα για τον κύκλο της κρίσης μέχρι σήμερα, ΤΩΡΑ ΠΟΙΟΣ και ΠΟΤΕ θάναι ο πρώτος για ν΄ αρχίσει το ανεξέλεγκτο ντόμινο;
· Βέβαια τις ίδιες μέρες, κι αυτό είναι δείγμα της ποιότητας κι αξιοπιστίας της …δημοσιογραφίας και των …ειδικών, τα Μέσα ασχολούνταν χαιρέκακα με τον «κινεζικό ιό» όπως τον έλεγαν με προβλέψεις κι αναλύσεις περί …κατάρρευσης της Κίνας και του Ιράν και μαζί τους όλων των υπόλοιπων «κακών»! Ο δε καθηγητής Τσιόδρας, που στη συνέχεια σχεδόν «αγιοποιήθηκε» δήλωνε με στόμφο στις 24 Γενάρη ότι «ο κορωνοϊός δύσκολα μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο» κι ότι «αποτελεί αποκλειστικά πρόβλημα της Κίνας, η πιθανότητα εμφάνισης κρούσματος στην Ελλάδα είναι περιορισμένη ενώ μέτριος χαρακτηρίζεται και ο κίνδυνος μετάδοσής του σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης»!
· Στη συνέχεια και παρόλο που λεφτά ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ, η έκπληκτη και μέσα στο σοκ ανθρωπότητα βλέπει παράλληλα τον Μητσοτάκη να μοιράζει 800ρια, τον Τράμπ 1200 δολάρια στον καθένα και γενικά μια «κρίση γενναιοδωρίας» και …προστατευτικότητας απ΄ όλες σχεδόν τις κυβερνήσεις! Είναι, όπως σχολίαζε εύστοχα κάποιος, σαν τα γουρούνια που οι χοιροτρόφοι αρχίζουν να τα ταΐζουν με καλαμπόκι για πάχυνση και νοστιμιά λίγο πριν τα οδηγήσουν στο σφαγείο!
Όλο και πιο συχνά τελευταία κι όσο περνάει ο καιρός ακούγεται σαν κοινή προσμονή το «όταν επιστρέψουμε στην ομαλότητα».
Ποια ομαλότητα; Είναι σαν το γνωστό ανέκδοτο που καταλήγει «που πας βρε έρμε Καραμήτρο;» ΤΙΠΟΤΑ δεν θα είναι όπως πριν.
Δεν θέλω να μπω στις συζητήσεις αν ο κορονοϊός είναι αποτέλεσμα εργαστηρίου κι εσκεμμένης διασποράς, αν η θνησιμότητά του και η εν γένει μεταδοτικότητά του δικαιολογούν όσα μέτρα πάρθηκαν και τέτοια, αλλά σίγουρα η λεγόμενη πανδημία «ήταν μια κάποια λύσις» (παραφράζοντας τις Καβαφικούς «βαρβάρους») για να του φορτωθούν «όοολα τα δεινά -λιμοί και καταποντισμοί» -όπως οι επερχόμενες χρεωκοπίες δηλαδή- που έτσι κι αλλιώς είχαν αρχίσει να εμφανίζονται στον ορίζοντα του 2020-21 αλλά ΚΑΙ να δοκιμαστούν-κωδικοποιηθούν και στη συνέχεια να εφαρμοστούν προσαρμογές στην ανθρώπινη ζωή που θα πάρουν τη μορφή ενός οικουμενικού «ιστορικού μοντέλου τρόπου ζωής/διακυβέρνησης» που θα επιχειρηθεί πιθανότατα να επικρατήσει για πολλά –πολλά χρόνια και γενιές.
Η «πανδημία» εμφανίστηκε σαν από μηχανής θεός στην αμηχανία απάντησης της άρχουσας τάξης για την εξυπηρέτηση και διαιώνιση των νόμων του Μέγιστου Κέρδους και της Συγκέντρωσης Κεφαλαίου, σ΄ ένα κρισιμότατο σταυροδρόμι όπου όλες οι ορατές κατευθύνσεις και οι γνωστές μέχρι τώρα «λύσεις», φάνταζαν αδιέξοδα.
Αν δεν ήταν ο «κορωνοϊός» θα βρισκόταν μια άλλη αφορμή και δικαιολογία -ίσως λιγότερο πειστική κι όχι τόσο μαζικής κατανάλωσης. Κάτι σαν τους δίδυμους πύργους το Σεπτέμβρη του 2001 που πυροδότησαν μια εικοσαετία πολέμων, τρομολαγνείας, γεωπολιτικών ανακατατάξεων και εσωτερικών αυταρχικών μέτρων στο όνομα του… «Ισλαμικού κινδύνου». Σε μια επιθετική φάση τότε του καπιταλισμού, πάντα για το Μέγιστο Κέρδος, τον έλεγχο πόρων και αγορών και την ενίσχυση και διαιώνιση της κυριαρχίας.
Με την ευκαιρία έχει σκεφτεί κανένας ότι το σύνολο -και κατ’ επέκταση ο ετήσιος μέσος όρος- των νεκρών αυτής της εκστρατείας είναι ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑ των θυμάτων του «κορωνοϊού»; Χώρια τα εκατομμύρια ξεσπιτωμένων, τα ορφανά, η φτώχια, οι ζωές που καταστράφηκαν… Ή μήπως «πέρα βρέχει» γιατί αυτά γίνονται στη Συρία, την Παλαιστίνη, στο Ιράκ, το Αφγανιστάν κι αλλού; «Μακριά από μας» βρε αδερφέ!
2. Δεν γίνονται αυτά, βρε αδερφέ…
Πριν λίγους μήνες, έτυχε να δω μια σειρά του BBC με τίτλο Years and Years. Το σενάριό της περιέγραφε μια κατάσταση που ξεκινούσε το Μάη του 2019 κι έφτανε μέχρι το 2034, κι ανακάτευε μια αυταρχική -αλλά εκλεγμένη- κυβέρνηση, εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης κι άλλα τέτοια κόλπα, απαγορεύσεις κυκλοφορίας, παγκόσμια αστάθεια με διάλυση της ΕΕ (η Ελλάδα στο σενάριο ήταν μάλιστα η πρώτη χώρα που έφευγε), ακραία επιθετικότητα των ΗΠΑ κλπ. κλπ., κι όλα αυτά ξεκινούσαν με μια κρίση από κάποιο πυρηνικό ατύχημα στην ΝΑ Ασία με παγκόσμιες όμως επιπτώσεις! Οι σεναριογράφοι είχαν κατηγορηθεί σαν «ευφάνταστοι» ΑΛΛΑ σήμερα κάποια αυτά που ζούμε είναι μάλλον light συγκριτικά. Α, η σειρά του BBC τέλειωνε με μια γενική μαζική εξέγερση.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο καπιταλισμός δεν δείχνει να νοιάζεται για αυτό που θεωρούνταν μέχρι τότε «φυσιολογικό» κι αλλάζει βίαια και σκόπιμα τη μέχρι τότε ζωή και συνήθειες δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Αρκεί να δούμε τις γενιές των γονιών και παππούδων μας που μαζικά εγκατέλειψαν την ύπαιθρο και τον τρόπο ζωής τους για να οδηγηθούν σα φτηνό εργατικό δυναμικό στις πόλεις και τη μετανάστευση. Αρκεί να θυμηθούμε τα δισεκατομμύρια που αναγκάστηκαν να ζήσουν -και να «εκπολιτιστούν» βίαια- σε περιόδους αποικιοκρατίας μέχρι πριν λίγα μόλις χρόνια. ‘Η το καθεστώς της «δουλείας» με τη μεταφορά εκατομμυρίων σκλάβων για να εξυπηρετήσουν τότε την ανάπτυξη και τη συσσώρευση κέρδους.
Για να το πω «χοντρά» μπας και το καταλάβουν όσοι θεωρούν σήμερα τους εαυτούς τους «νοικοκυρέους»: Δεν είναι μακρινή πιθανότητα, να δουν αύριο τις δικές τους κόρες και συζύγους να εκπορνεύονται σαν «sugar babies» με νταβατζή το Διαδίκτυο για να ξεφύγουν από την εξαθλίωση, όπως οι Όλγες και Νατάσσες της Ουκρανίας και της Μολδαβίας στις οποίες ξόδευαν οι ίδιοι τις οικονομίες τους στα κωλόμπαρα μέχρι τώρα.
3. Αντί να μας θάψουν αυτοί ζωντανούς, καλύτερα να θάψουμε εμείς ένα πεθαμένο σύστημα
Ο «εγκλεισμός», η στέρηση της ελευθερίας ήταν πάντα «μέτρο τιμωρίας». Έτσι μάθαμε. Απ’ το σπίτι («Θα μείνεις στο δωμάτιό σου τιμωρία!»), το σχολείο («Δεν θα βγεις διάλειμμα!»), το στρατό («Στέρηση εξόδου», «Φυλακή» ή «πειθαρχείο») ενώ ΟΛΗ η ποινική νομολογία είναι στηριγμένη στο φόβο της φυλάκισης ή του κατ’ οίκον περιορισμού.
Το ίδιο κι η αντίληψη της παρακολούθησης και του συνεχούς ελέγχου και καταγραφής αποτέλεσε πάντα ένα από τους «μεγάλους τρόμους». Από το οργουελικό 1984 και τον «μεγάλο αδελφό», χιλιάδες ταινίες, βιβλία, σειρές έχουν κυκλοφορήσει ενώ χρησιμοποιήθηκε σαν το κύριο επιχείρημα προπαγάνδας για την «υπεροχή της Δύσης» απέναντι στα «σταλινικά καθεστώτα» και το «σιδηρούν παραπέτασμα» παλιότερα μέχρι πριν λίγες εβδομάδες απέναντι «στο καθεστώς του Πούτιν ή της Κίνας ή του Ερντογάν ή …ή…» – σ’ όποιον είναι «εχθρός» και «κακός» κάθε φορά ή εν γένει.
ΤΩΡΑ όμως;
Ο φόβος μπορεί να τα αλλάξει όλα. Η πρώτη εκδοχή: «Ααα, αυτά είναι για καλό».
Το ίδιο λίγο-πολύ όπως οι «Έλληνες νοικοκυρέοι» που όχι μόνο έφτασαν να αποδέχονται την έννοια των «στρατοπέδων συγκέντρωσης» αλλά να τα απαιτούνε κιόλας. Αρκεί να είναι μακριά από μας, στη Μόρια κι όπου αλλού και για τους «άλλους», τους «διαφορετικούς» που θα «χαλάσουν την κοινωνία» μας. Τα Άουσβιτς και τα Νταχάου, σαν «κέντρα εργασίας» και «απομόνωσης» των διαφορετικών (Εβραίων, τσιγγάνων, κομμουνιστών κλπ.) ξεκίνησαν για να καταλήξουν στους θαλάμους αερίων και τα κρεματόρια. Οι ίδιοι μικροαστοί που χειροκροτούν τους υγειονομικούς στα μπαλκόνια τους κι έκλαιγαν για τους γέροντες είναι οι ίδιοι που κραύγαζαν ή ακόμα κραυγάζουν «πνίξτε ή πυροβολήστε τις μετανάστες».
Το σίγουρο είναι ότι το σενάριο της επόμενης μέρας που θα επιχειρηθεί, θα περιλαμβάνει αξιοποίηση του προαιώνιου φόβου «τις φθοράς και του θανάτου» των ανθρώπων, αδίστακτο και κυνικό αυταρχισμό, δημαγωγία και παραπλάνηση, τη μετατροπή των ανθρώπων σε «συνειδητά πειθαρχημένη» κι άβουλη μάζα- ελεγχόμενη /καθοδηγούμενη με «τηλεχειριστήριο» βοηθούσης τις τεχνολογίας. Κι ένα θεσμοθετημένο, ηθικά νομιμοποιημένο μαζικό χαφιεδολόι όπου ο «διαφορετικός» θα εντοπίζεται απ΄ τον καθένα, θα καταδίδεται και θα απομονώνεται, διαπομπεύεται ή τιμωρείται. Τα μαζικά τηλεφωνήματα για την ανώνυμη κατάδοση των καπνιστών στην Ελλάδα, οι πάνω από 100 χιλιάδες Κύπριοι που δηλώθηκαν επίσημα και με καμάρι σαν … «παρατηρητές γειτονιάς» (ρουφιάνοι της αστυνομίας πάει να πει) δείχνουν ότι μπορεί να πιάσει.
Ο φόβος μπορεί να τα αλλάξει όλα. Η άλλη εκδοχή: Ένα κοίταγμα της ιστορίας, παλιότερης και πρόσφατης, το αποδεικνύει – είναι ότι σε τέτοιες εποχές «ταρακουνήματος» και «πρωτόγνωρων / πέρα απ’ τα συνηθισμένα» καταστάσεων τέτοιες διαθέσεις είναι εύθραυστες και ραγδαία ευμετάβλητες. Σχετικά εύκολα και με τα κατάλληλα και έγκαιρα ερεθίσματα ο αρχικός τρόμος και έκπληξη μετατρέπεται σε αυθόρμητη αντίδραση και θυμό, σε συνέχεια -και με την καταλυτική παρουσία αυτού που λέμε «πρωτοπορία» – σε μαζικές εξάρσεις. Αυτές με τη σειρά τους συγκροτώντας «συλλογική συνείδηση» μέσα από συγκρούσεις κι αντιπαραθέσεις, μπορούν να εξελιχτούν σε ιστορικά κύματα που μπορεί να πάρουν τη μορφή Κοινωνικών μετώπων που ξεκινώντας από την διεκδίκηση του «άμεσου» απαιτούν τον έλεγχο και την αλλαγή της ίδιας της Κοινωνίας.* Τέτοιες εξάρσεις που οδήγησαν σε αντίστοιχα κοινωνικά μέτωπα αποτέλεσαν, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες σε κάποιες περιόδους και φάσεις, «οχήματα» είτε επιτυχημένων (1917, Κίνα, Κούβα) είτε ανολοκλήρωτων επαναστάσεων (κατοχή, τέλος της αποικιοκρατίας) είτε επαναστάσεων που δεν ξεκίνησαν (’68, μεταπολίτευση, χρεωκοπία των συνταγών για την κρίση 2012-15).
Από την άλλη, για να μην ξεχνιόμαστε, η μετατροπή της απελπισίας και του τρόμου σε αυθόρμητο θυμό, τροφοδότησε την κοινωνική βάση του Φασισμού στην Ιταλία και του Ναζισμού στη Γερμανία.
* Για να μιλήσω για δυο-τρείς πρόσφατες χαμένες τέτοιες μικροευκαιρίες πού κατά τη γνώμη μου χρειαζόταν λίγα μόλις κλικ και τόλμη για να πάμε παραπέρα (υπάρχουν βέβαια κι αντίθετες εκτιμήσεις και δεν θα τσακωθούμε και γι’ αυτό):
-Το 2012 όταν για 5-6 μέρες φαινόταν καθαρά ότι το πολιτικό σύστημα είχε μπλοκάρει κι υπήρχε ένα πεντακάθαρο «κενό διακυβέρνησης», με τις ηγεσίες των αστικών κομμάτων που μπαινόβγαιναν στο Προεδρικό για να παζαρέψουν, ΔΕΝ υπήρξε εκείνη ακριβώς τη στιγμή η πρωτοβουλία και τα πολιτικά συνθήματα για να μπει πραχτικά το μαζικό κίνημα στο προσκήνιο σαν καταλύτης, οι ίδιες εκατοντάδες χιλιάδες που λίγες μέρες πριν περικύκλωναν με δυναμισμό τη Βουλή αφέθηκαν στο σπίτι τους να παρακολουθούν αμήχανοι τα μαγειρέματα για την κυβέρνηση Παπαδήμου!
-Το ίδιο, στενομυαλιά και στη ουσία απουσία παρατηρήθηκε στην έξαρση που έτσι κι αλλιώς φούντωσε το πρώτο εξάμηνο του 2015 με κορύφωμα το περίφημο «δημοψήφισμα» και τελικά η αδυναμία παρέμβασης στο περιεχόμενο των διαθέσεων έδωσε τη δυνατότητα στον Τσίπρα για την «αναίμακτη κωλοτούμπα». Η ικανοποίηση του «εμείς τα λέγαμε» ή οι αντιδράσεις άλλων τύπου «απατημένου συζύγου» ΔΕΝ πλευροκόπησαν κι ούτε μετέστρεψαν σε οδυνηρή για το σύστημα κατεύθυνση το μαζικό ρεύμα που καλώς ή κακώς είχε εκείνη τη δεδομένη στιγμή στοιχηθεί στο ΣΥΡΙΖΑ.
Η συνέχεια επί της οθόνης του kommon τις επόμενες μέρες…
