Η κυβέρνηση Μητσοτάκη προκειμένου να αντισταθμίσει το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου για την υποβάθμιση του κράτους δικαίου, την ελευθερία του τύπου και το σκάνδαλο των υποκλοπών, ένα ψήφισμα που κατατάσσει την Ελλάδα στην ίδια λίστα με την Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν αναφορικά με τη λειτουργία του κράτους δικαίου και τις ατομικές ελευθερίες, έφερε εσπευσμένα προς ψήφιση το νόμο με τον οποίο τροποποιείται ο Αστικός Κώδικας σχετικά με τα άρθρα που αφορούν τη σύναψη πολιτικού γάμου, δίνοντας αυτό το δικαίωμα και στα ομόφυλα ζευγάρια.
Είναι αλήθεια πως ο νόμος πέρασε μόνο με 176 ψήφους συνολικά και με 53 αρνητικές ψήφους και αποχές από τη ΝΔ, αλλά αυτό δεν πτόησε τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος όπως είπαμε ήθελε κατ’ επειγόντως ένα φιλελεύθερο νομοθέτημα για να στείλει το σχετικό μήνυμα στις Βρυξέλλες, παρότι κανείς δεν του το απαιτούσε πιεστικά.
Όλες οι άλλες νομοθετικές του πρωτοβουλίες, συμπεριλαμβανομένης της τροποποίησης του Ποινικού Κώδικα, και των νομοθετικών παρεμβάσεων για τη λειτουργία Ιδιωτικών Πανεπιστημίων, ικανοποιούν το δεξιό και ακροδεξιό του ακροατήριο καθώς και το μεγάλο όχι μόνο ιθαγενές αλλά και το διεθνές Κεφάλαιο.
Κυρίως όμως είναι οι πρακτικές της κυβέρνησής του, που επιβεβαιώνουν το περιεχόμενο του προαναφερόμενου ψηφίσματος. Εξ ου και η ενόχληση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου που αντέδρασε ακαριαία, εφόσον και σωστά, ένιωσε ότι την αφορά.
Επειδή δε «εξ όνυχος τον λέοντα», θα αναφερθούμε σε δύο περιπτώσεις που έλαβαν χώρα τελευταία και δεν αποτελούν παρά μόνο δύο ακόμα κρίκους στην αλυσίδα αντιδημοκρατικών αντιδράσεων, μάλλον πρωτοφανών για την μεταπολιτευτική πρακτική, παρότι η οικογένεια Μητσοτάκη αρέσκεται παραδοσιακά στον έλεγχο του Τύπου. Ας θυμηθούμε ότι επί διακυβέρνησης του πατρός Μητσοτάκη, το Σεπτέμβρη του 1991 καταδικάστηκαν και φυλακίστηκαν με δικό του νόμο επτά εκδότες, επειδή δημοσίευσαν προκήρυξη της «17 Νοέμβρη».
Πριν από λίγες βδομάδες λοιπόν η κριτικός Θεάτρου Ματίνα Καλτάκη τόλμησε να γράψει μία αρνητική κριτική για κάποια παράσταση του Εθνικού Θεάτρου.
Ταυτόχρονα προχώρησε σε μία εντελώς ήπια αναφορά – κριτική στο γεγονός ότι η Διοίκησή του είχε αναθέσει στην ίδια σκηνογράφο – ενδυματολόγο πολλές παραγωγές, παρότι κυκλοφορούν και άλλοι άξιοι/ες συνάδελφοί της που θα μπορούσαν να πάρουν μέρος στο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι με σχετικές αναθέσεις. Ένα δίκαιο μοίρασμα της πίτας βρε αδερφέ, με δεδομένο ότι η συγκεκριμένη αγορά είναι πολύ περιορισμένη. Μετά τη δημοσίευση των ανωτέρω στην ιστοσελίδα που αρθρογραφούσε η έγκριτη κριτικός θεάτρου, ξεκίνησε ένα μπαράζ διαδικτυακών επιθέσεων από γνωστούς δημοσιογραφούντες εκ του Μαξίμου ορμώμενοι και του ακραίου κέντρου. Η πίεση έφτασε στο χώρο εργασίας της, με απειλές αγωγών από τη Διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου και την «θιγόμενη» σκηνογράφο.
Οφείλουμε βέβαια εδώ να μνημονεύσουμε τον κύριο εμπνευστή των Αγωγών SLAPP (νομιμοφανείς τρομοκρατικές Αγωγές αποζημίωσης κατά συνδικαλιστών και γενικώς πολιτικών αντιπάλων) που δεν είναι άλλος από τον συνταγματολόγο Ευάγγελο Βενιζέλο.
Είναι αλήθεια πως κάτι τέτοιο ήταν πραγματικά πρωτόγνωρο για το χώρο.
Σκέφτομαι πώς ούτε στις πιο άγριες εποχές του πολιτικού βίου της χώρας, θα προσπαθούσαν τόσο άγαρμπα να φιμώσουν μία …κριτικό θεάτρου.
Και μου ήλθε στο μυαλό ο Κώστας Νίτσος που στις δεκαετίες ’60 – ‘70, στη στήλη του «Αστερίσκοι» στο περιοδικό «Θέατρο» που διηύθυνε, καταφερόταν με έντονο σκωπτικό και κριτικό τρόπο για όλα τα πολιτιστικά φαινόμενα της χώρας και κυρίως για την πολιτική του Υπουργείου Πολιτισμού!
Για παράδειγμα, στο Τεύχος 26, Μάρτης Απρίλης 1966 (λίγο πριν τη χούντα) διαβάζουμε: Οι αξίες και το ήθος σε διωγμό. Απαράδεκτες προτάσεις της Γνωμοδοτικής.
Με γλώσσα οξεία στρέφεται κατά της Ακαδημίας Αθηνών για το γεγονός ότι δεν δέχτηκε στους κόλπους της τον Μάριο Βάρβογλη ενώ αντίθετα δέχτηκε τον Τσάτσο και τον Κανελλόπουλο!
Ακόμα – ακόμα, τη γκρίζα δεκαετία του ‘50, ο φιλελεύθερος αστός συγγραφέας Μ. Καραγάτσης, αρθρογραφούσε ως κριτικός θεάτρου στην εφημερίδα «Βραδυνή» και είναι απόλαυση να διαβάζεις τις απόψεις, τις βιτριολικές του κριτικές και κυρίως τους μύδρους που εξαπέλυε αυτός ο αντικομμουνιστής, φιλελεύθερος αστός, κατά του συναφιού του και της ηγεσίας της Δεξιάς που με «τον άγαρμπο τρόπο άσκησης της εξουσίας αλλά και την ηθική τους κατάπτωση …έδιναν έρεισμα στους κομμουνιστές να ασκούν την προπαγάνδα τους κατά του καθεστώτος».
Φυσικά δεν αναφέρομαι καν στην μεταπολίτευση που μια τέτοια παρέμβαση θα έκανε έξαλλο τον Κ. Σταματίου των «Νέων» ή και άλλους νεότερους αρθρογράφους ή κριτικούς θεάτρου του «Βήματος», της «Καθημερινής» ή της «Ελευθεροτυπίας».
Και φτάσαμε σήμερα 50 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου και κοντά 50 χρόνια από την πτώση της χούντας, να συζητούμε για τα αυτονόητα και να πρέπει να επικαλούμαστε όλους τους έγκριτους συνταγματολόγους για να ερμηνεύουν εκ νέου το Σύνταγμα που ψηφίστηκε επί Κων/νου Καραμανλή του παλαιότερου και να απαιτούμε την τήρησή του.
Το δεύτερο γεγονός που ήλθε να επιβεβαιώσει τα παραπάνω είναι η επίθεση που δέχτηκε ο καλλιτέχνης Πάνος Βλάχος από τον Άδωνη Γεωργιάδη και τον Αρη Πορτοσάλτε για το στίχο ενός τραγουδιού που αναφέρεται σ’ αυτούς και το οποίο τώρα πήραν είδηση, ενώ ο ηθοποιός το τραγουδάει εδώ και ένα χρόνο, από το ατύχημα των Τεμπών και έπειτα και συγκεκριμένα λέει μεταξύ πολλών άλλων:
«Μέσα σε ένα σάκο βάλτε Άδωνι και Πορτοσάλτε».
Δηλαδή βάλτους στο ίδιο σακούλι… Με αυτόν τον σατιρικό στίχο θέλησε να σχολιάσει την κοινωνικοπολιτική επικαιρότητα, να καυτηριάσει τη διαπλοκή πολιτικής και δημοσιογραφίας, κάτι που μάλιστα συνηθίζει να κάνει. Ωστόσο, στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Άρης Πορτοσάλτε ανακάλυψε ξαφνικά ότι ο Πάνος Βλάχος δήθεν «προτρέπει κάποιους σε δολοφονία με δόλο», ενώ στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Άδωνης Γεωργιάδης σημειώνοντας «θεώρησε εξυπνάδα να τραγουδήσει από σκηνής αυτό, δηλαδή “να μας βάλουν εμένα και τον Άρη Πορτοσάλτε σε ένα σάκο…” δηλαδή να μας σκοτώσουν;».
Τι κι αν ο καλλιτέχνης επανειλημμένα τοποθετήθηκε ότι δεν είναι δυνατόν κανείς να εκλάβει το στίχο τους ως προτροπή σε φόνο και μάλιστα με μία ανάρτηση στο instagram, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «οι στίχοι και η τέχνη μου δεν έχουν σκοπό να υποκινήσουν τη βία. Δεν είναι το χιούμορ και η σάτιρα που γεννούν τη βία. Βάλτε με και εμένα μέσα στον σάκο. Ίσως έτσι να έρθουμε πιο κοντά».
Ο δημοσιογράφος του ΣΚΑΙ, ανακοίνωσε ότι θα καταθέσει μήνυση και αγωγή κατά του Πάνου Βλάχου ενώ προχώρησε σε παραληρηματικό λόγο κατά της Αριστεράς και των αριστερών που βγάζουν «μίσος, βία και φόνο». Παράλληλα επιτέθηκε και στους νέους και τις νέες που παρακολουθούσαν την παράσταση του Πάνου Βλάχου λέγοντας ότι χαίρονται και «ψυχαγωγούνται από τη δολοφονία».
Τώρα βέβαια τί να σχολιάσει κανείς.
Τα δύο προαναφερθέντα δημόσια πρόσωπα φυσικά και γνωρίζουν ότι καμία τύχη νομική, ακόμα και με το στενό νομικό πλαίσιο που υφίσταται, έχει οποιαδήποτε προσφυγή τους είτε ποινική είτε ακόμα και αστική με την οποία θα ζητούσαν την ποινική του καταδίκη και την αποζημίωσή τους για ηθική βλάβη και προσβολή προσωπικότητας. Υπάρχει ευτυχώς σχετική νομολογία και από το Δικαστήριο του Στρασβούργου, εφόσον ο αιτών είναι δημόσιο πρόσωπο και ο εναγόμενος ή κατηγορούμενος καλλιτέχνης.
Γι’ αυτό ίσως ο Άδωνις Γεωργιάδης περιορίστηκε να καταδικάσει πολιτικά τον καλλιτέχνη, ενώ ο δημοσιογράφος επιμένει ότι θα βρει «το δίκιο» του στα δικαστήρια.
Και μόνο όμως η σκόνη που σηκώθηκε γύρω από αυτό το θέμα και μόνο η ηθική και πολιτική πίεση που ασκήθηκε στο νεαρό καλλιτέχνη, η έμμεση λογοκρισία επιβλήθηκε. Ο Πάνος Βλάχος βλέπετε έχει μπει στο μάτι της κυρίαρχης πολιτικής τάξης, πρωταγωνιστώντας επί τρία χρόνια στο θεατρικό έργο του Ντάριο Φο «Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού» (σκηνοθεσία Γ. Κακλέα) που αποτέλεσε το φαινόμενο των τελευταίων χρόνων, μιας και η παράσταση ήταν διαρκώς sold out.
Με τη δαμόκλειο σπάθη μιας αστικής αγωγής τουλάχιστον να επικρέμεται στο κεφάλι του καλλιτέχνη, το σύστημα και οι εκπρόσωποί του, πολιτικοί και δημοσιογράφοι, καθιστούν σαφές σε όλο τον καλλιτεχνικό χώρο ότι τα δημοκρατικά κεκτημένα της μεταπολίτευσης όπως ελευθερία του λόγου, πολιτική σάτιρα, ελευθερία στην καλλιτεχνική έκφραση και σχετικά δικαιώματα, τίθενται στο κρεββάτι του Προκρούστη, εφόσον οι κοινωνικοί συσχετισμοί έχουν αλλάξει και το επιτρέπουν.
Επομένως, η επαγρύπνηση του κινήματος πρέπει να είναι συνεχής, η αλληλεγγύη προς το θιγόμενο καλλιτέχνη δεδομένη και έμπρακτη, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα λαϊκό δημοκρατικό δίχτυ προστασίας που θα ενθαρρύνει στους καλλιτέχνες να μην υποχωρούν.
Κι εγώ αισθάνομαι τυχερή που πρόλαβα τον Τζίμη Πανούση και το Χάρυ Κλυν να σατιρίζουν τα οικεία κακά, τα εθνικά θα λέγαμε κακά και παρόλες τις κάποιες δικαστικές περιπέτειες του πρώτου, κανείς δεν διανοείτο να τους απειλήσει και να τους κλείσει το στόμα.
Όμως δυστυχώς κανένας πολιτικός ή δημοσιογράφος δεν ενοχλείται από τη συνεργασία των τραγουδιστών της ποπ κουλτούρας με την τραπ, ούτε από στίχους όπως:
Ξέρεις ότι θα σε σκότωνα /
Αν με πλήγωνες θα το ‘κανα /
Αν με κάποιον άλλο σ’ έπιανα /
Ξέρεις ότι θα το τελείωνα /
O.J., O.J., O.J. (yah, yah) /
Κι αν με πιάσουν okay (yah, yah) (Light – O.J.)
Κανείς τους δεν επισήμανε ότι τέτοιοι στίχοι προωθούν τις γυναικοκτονίες!
Αλλά νομίζω καλύτερα να ολοκληρώσουμε αυτό το άρθρο με το παρακάτω τετράστιχο του Πάνου Βλάχου:
Σε όποιον πέταξε τρικάκια του περνάτε βραχιολάκια
Μα βαράτε παλαμάκια σ’ όποιον πή**γε παιδάκια
Τι κι αν είσαι βιαστής, τι κι αν καταδικαστείς
Ένα πράγμα σε γλιτώνει
οι φίλοι σου να είναι γόνοι.
