Για τους υγειονομικούς, τους κοινωνικούς-ανθρωπιστικούς επιστήμονες και το κίνημα για τη Δημόσια Υγεία, η αντιμετώπιση των ανισοτήτων στην υγεία αποτελεί ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα. Η ανισοκατανομή των ασθενειών και της υγείας στα διάφορα κοινωνικά στρώματα αυξάνονται όσο αυξάνονται η ανεργία, η εντατικοποίηση της εργασίας με παράλληλη μείωση των μισθών καθώς και η υποχώρηση του κοινωνικού κράτους. Για το λόγο αυτό η έννοια της ισότητας στην υγεία, δηλαδή της ισότητας στη διανομή και την προσπέλαση στις ιατροφαρμακευτικές υπηρεσίες, δεν μπορεί να εξεταστεί ανεξάρτητα από την πολιτική, κοινωνική και οικονομική κυρίαρχη αντίληψη και ηγεμονία του κάθε κοινωνικού συστήματος. Αποτελεί, άλλωστε, αναπόσπαστο μέρος της συνολικής πολιτικής για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.
Στη χώρα μας, όπως και στον ευρύτερο καπιταλιστικό κόσμο, λόγω της κυρίαρχης κοινωνικής αντίληψης σχετικά με τη σημαντικότητα των ατόμων ανάλογα με το ρόλο τους στην παραγωγική διαδικασία, μια από τις χειρότερες κοινωνικές ανισότητες, που αναπτύσσονται, αποτελούν οι ανισότητες στην υγεία. Δηλαδή η πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας επιτυγχάνεται ή όχι ανάλογα με την οικονομική δυνατότητα των ατόμων. Ο όρος «υγειονομική ανισότητα» λοιπόν, που αναφέρεται σε διαφοροποιήσεις στην υγεία κοινωνικών ομάδων, δεν προκύπτει από βιολογικούς παράγοντες που είναι δυνατόν να διαφοροποιήσουν τα άτομα μεταξύ τους σε ατομικό επίπεδο αλλά από καθαρά οικονομικούς- κοινωνικούς παράγοντες.
Βέβαια στην Ελλάδα, (ως τελευταίο προπύργιο του μεταπολεμικού Κράτους Πρόνοιας) υπήρχαν, αν και σε κακή κατάσταση, λόγω υπο-στελέχωσης, εργασιακής εξουθένωσης του υπάρχοντος προσωπικού, μείωσης των κρατικών δαπανών και απαρχαιωμένου ιατροφαρμακευτικού εξοπλισμού, δομές δημόσιας υγείας, όπου ο αδύναμος οικονομικά πολίτης θα μπορούσε να απευθυνθεί για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψή του. Η κυβέρνηση, λοιπόν, ως καλός ντίλερ ιδιωτικών συμφερόντων ανεξαρτήτως τομέα, αποφάσισε ακόμα κι αυτό το καταρρακωμένο εναπομείναν Δημόσιο Σύστημα Υγείας, (με αφορμή πάντα την Πανδημία) να το παραδώσει στους ιδιώτες, μέσω Συμπράξεων Ιδιωτικού και Δημόσιου Τομέα. Δημόσιες, δηλαδή, Δομές Υγείας υπό Ιδιωτικοοικονομικό Management, όπου θα πληρώνουν οι πολίτες.
Τι είναι όμως γενικά οι ΣΔΙΤ; Βάσει μιας ευρείας έννοιας αποτελούν: «Συμπράξεις μεταξύ φορέων του δημοσίου και ιδιωτικών εταιρειών για την παροχή έργου ή υπηρεσίας. Φορείς του δημοσίου μπορεί να είναι το ίδιο το κράτος, οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης διαφορετικών βαθμών (δήμοι, περιφέρειες), νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και ανώνυμες εταιρείες που το μετοχικό τους κεφάλαιο ανήκει στους παραπάνω φορείς. Προϋποθέσεις ένταξης στο νόμο αποτελούν σωρευτικά οι εξής: Πρώτο, η εκτέλεση έργων ή παροχή υπηρεσιών που ανήκουν στην αρμοδιότητα των δημόσιων φορέων. Δεύτερο, η ανάληψη εκ μέρους των ιδιωτικών εταιρειών ουσιωδών κινδύνων που συνδέονται με τη χρηματοδότηση, την κατασκευή, τη διαθεσιμότητα, ή τη ζήτηση του αντικειμένου, όπως και των συναφών (πχ διαχειριστικών, τεχνικών) κινδύνων, έναντι ανταλλάγματος το οποίο καταβάλλεται εφ’ άπαξ ή τμηματικά από τους δημόσιους φορείς ή τους τελικούς χρήστες. Τρίτο, η πλήρης ή μερική χρηματοδότηση της κατασκευής του έργου ή της παροχής της υπηρεσίας με κεφάλαια που εξασφαλίζουν οι ιδιωτικοί φορείς» (Λ. Βατικιώτη: ΣΔΙΤ, η Συντριβή του Δημόσιου Συμφέροντος από τον Ιδιωτικό Τομέα)
Γιατί δεν πρέπει να προχωρήσουν οι ΣΔΙΤ στην Υγεία;
Στον τομέα της Δημόσιας Υγείας, μέσω των ΣΔΙΤ επιχειρείται να αναλάβουν οι Καπιταλιστές τη διοίκηση των Δομών αλλά παράλληλα να απαλλαγούν από τη χρηματοδότηση τους ενώ το κράτος θα απαλλαγεί από το «κόστος» της υγειονομικής περίθαλψης και της Κοινωνικής Ασφάλισης του λαού, διευρύνοντας ακόμη περισσότερο το πεδίο το κέρδος για τις Ιδιωτικές Ασφαλιστικές. Έτσι η λειτουργία των νοσοκομείων θα πραγματοποιείται με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, που θα καλύπτουν το κόστος λειτουργίας, συμπεριλαμβανομένης και της μισθοδοσίας, από την «πώληση» υπηρεσιών υγείας σε ασθενείς (η μισθοδοσία θα γίνεται κατόπιν αξιολόγησης της «αποτελεσματικότητας» του υγειονομικού προσωπικού) ώστε οι επιχειρηματίες ή οι Πολυεθνικές Υγείας-Φαρμάκου-Ασφάλισης που θα αναλάβουν το «τιμόνι», να κερδίζουν ακόμα περισσότερα. Θα εκμεταλλεύονται υπαρκτές υποδομές και χώρους του Δημοσίου καθώς και ασθενείς ως έτοιμη πελατεία.
Ουσιαστικά, η Κυβέρνηση αποφάσισε, οι Δομές Δημόσιας Υγείας να απωλέσουν το δημόσιο δωρεάν (πάντως από το 2009 και μετά πολλές υπηρεσίες εντός του ΕΣΥ γίνονται επί πληρωμή) χαρακτήρα που είχαν ως ιδρύματα αποκλειστικά ενταγμένα στο ΕΣΥ και να μετατραπούν μέσω των ΣΔΙΤ σε ακόμα πιο ιδιωτικοποιημένα, εμπορευματοποιημένα και επιχειρηματικά ιδρύματα. Τα ιδρύματα αυτά θα διοικούνται υπό μία ελίτ κάποιων Πανεπιστημιακών και Διευθυντών Μονάδων-Τομέων κατόπιν επιλογής της κυβέρνησης που θα μετατρέψουν τις Δομές σε αυτόνομες επιχειρηματικές μονάδες, με δικό της προϋπολογισμό, κονδύλια και έσοδα, ώστε σταδιακά να αποκοπεί από την κρατική χρηματοδότηση. Οι Δομές Υγείας μέσω των ΣΔΙΤ, θα αρχίσει να αναζητεί χορηγίες με όποιο κόστος. Άλλωστε ανέκαθεν οι «δωρεές» «ευαγών» «φιλανθρωπικών» καπιταλιστικών ιδρυμάτων αποτελούσαν βήμα προς την πλήρη απαλλαγή του κράτους από τις δαπάνες για την Υγεία. Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί πως η υπο-χρηματοδότηση του δημόσιου τομέα έχει οδηγήσει το 80% των διαγνωστικών εξετάσεων να γίνεται από ιδιώτες κι αυτό θα ενισχυθεί την επόμενη μέρα
Όσον αφορά το υγειονομικό προσωπικό, οι εργαζόμενοι θα γίνουν πιο φτηνοί και λεηλατημένοι, προκειμένου οι ισολογισμοί των δημόσιων δομών – επιχειρήσεων να αποτυπώνουν όσο το δυνατόν υψηλότερα κέρδη. Στο πλαίσιο αυτό οι εργολάβοι και η ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών, η κινητικότητα, οι εκβιαστικές μετακινήσεις και αποσπάσεις, οι τοποθετήσεις “ημέτερων” και προϊσταμένων managers θα γίνουν το «νόμιμον» «μόνιμον» και «ηθικόν» στην καθημερινότητα του ΕΣΥ. Παράλληλα, όπως προστάζει και ο πρόσφατα ψηφισμένος νόμος-Χατζηδάκη για την Εργασία στον ιδιωτικό τομέα, οι συμβασιούχοι και οι εργαζόμενοι υπό προθεσμία λήξης σύμβασης και χαμηλή αμοιβή θα αποτελούν πλέον την πλειοψηφία στο χώρο της υγείας. Οι οργανικές θέσεις που θα προβλέπονται θα γίνονται όλο και λιγότερες, και όλο πιο «γαλάζιες». Για τους ασθενείς θα συνεχίσει και γιγαντωθεί το αίσχος των ράντζων (που βαφτίζονται έκτακτη κατάσταση).
Επίσης βλέπουμε πως μετά το Εργασιακό του Χατζηδάκη, προωθείται η Ιδιωτικοποίηση της υγείας και παράλληλα που προωθείται νομοσχέδιο για το Ασφαλιστικό-Συνταξιοδοτικό, ενισχύοντας όλο και περισσότερο την ιδιωτική ασφάλιση και τη χρηματιστηριοποίηση των συντάξεων.
Συμπερασματικά (όπως σημειώνει και η Πρωτοβουλία για τη Δημόσια Υγεία)
Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο μιας αντιμεταρρύθμισης που θα ξηλώσει οριστικά μια κατάκτησή της: την πλήρη διάλυση του ΕΣΥ και την κυριαρχία του ιδιωτικού τομέα στην ασφάλιση και υγεία του πληθυσμού. Τώρα, έρχεται η σειρά του ΕΣΥ. Στόχος τους είναι η εκχώρηση των εν δυνάμει κερδοφόρων τμημάτων της περίθαλψης στους ιδιώτες μεγαλοκλινικάρχες, άμεσα ή μέσω της «σύμπραξης» με το δημόσιο, με το ΕΣΥ να παραμένει υποβαθμισμένο, ως μία υποτυπώδης, ανεπαρκής δομή περίθαλψης όσων πολύ απλά δεν θα έχουν την οικονομική δυνατότητα για «κάτι καλύτερο»…
Οι πρόσφατες δηλώσεις του Πρωθυπουργού είναι χαρακτηριστικές της ατζέντας τους, οι αναφορές του ότι Δημόσιο στην υγεία δεν σημαίνει και κρατικό, η εμμονή του να επαναφέρει την πολιτική του 2012-15 για συγχωνεύσεις και καταργήσεις νοσοκομείων, σε συνδυασμό με την προώθηση των ΣΔΙΤ (σύμπραξη του ΕΣΥ με ιδιώτες) αποδεικνύει ότι το σχέδιο τους για ιδιωτικοποιήσεις και στο χώρο της υγείας βρίσκεται σε εξέλιξη. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι σε μια σειρά νοσοκομεία όπως το Ασκληπιείο, το ΕΛΠΙΣ, το Σπηλιοπούλειο, το Αττικό και το νοσοκομείο στην Ικαρία προχωρούν ήδη σε αντιδραστικές αλλαγές στην κατεύθυνση αυτή. Επιπλέον δεν μπορούν να αποσυνδεθούν από τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης οι πρόσφατες αποκαλύψεις για προβλήματα στην λειτουργία των ΜΕΘ όλως τυχαία σε νοσοκομεία που την περίοδο 2012-2015 βρέθηκαν μπροστά στον κίνδυνο κατάργησης μέσω των συγχωνεύσεων (Αγρίνιο, Έδεσσα, Πύργος κλπ).
Σε κάθε περίπτωση, το αύριο για τη Δημόσια Υγεία απαιτεί:
– Μαζικούς διορισμούς μόνιμων και αξιοπρεπώς αμοιβόμενων υγειονομικών – κατάργηση συμβασιούχων, επικουρικών κλπ σχέσεων εργασίας
– Αποκλειστικά δημόσια και ποιοτική Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας με Κέντρα Υγείας και Περιφερειακά Πολυδύναμα Ιατρεία σε κάθε Δήμο και Περιφέρεια.
– Ενίσχυση των υπαρχόντων και δημιουργία νέων σύγχρονων δημόσιων νοσοκομειακών μονάδων
– Δωρεάν φάρμακα, υπηρεσίες υγείας για όλους, κρατική επιδότηση οδοντιατρική φροντίδας
– Εθνική κρατική φαρμακοβιομηχανία, κατάργηση-σπάσιμο των πατεντών
– Διπλασιασμός των κρατικών δαπανών για τη δημόσια υγεία
Επιπλέον σε μάκρο-επίπεδο
Η πανδημία ανέδειξε ότι απαιτείται να τεθούν τα θεμέλια μιας άλλης κοινωνικής πολιτικής για την Υγεία που να απαντά στο σήμερα και το αύριο του ελληνικού λαού και της χώρας. Για ένα ριζικά νέο, σύγχρονο, δημόσιο και δωρεάν εθνικό σύστημα υγείας, που θα αντιμετωπίζει την υγεία ως λαϊκό δικαίωμα και κοινωνικό αγαθό:
– Με μια διαφορετική πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας με κέντρο την πρόληψη πρώτα από όλα στους εργαζόμενους και τα λαϊκά, φτωχά στρώματα. Δικτυωμένη στους χώρους εργασίας, σπουδών, μεταφορών και κοινωνικών δομών. Σε αντιπαράθεση με τις μνημονιακές πολιτικές και δεσμεύσεις, καθώς και με το σημερινό, νεοφιλελεύθερο, ιδιωτικο-οικονομικό μοντέλο της νοσοκομειοκεντρικής και ιατροκεντρικής υγείας.
– Με τη μεγάλη αύξηση των δαπανών για τη δημόσια υγεία και πρόνοια με αναπροσανατολισμό της οικονομικής πολιτικής στο «κοινωνικό κράτος», δηλαδή, στις κοινωνικές και λαϊκές ανάγκες, σε αντιπαράθεση με τον προσανατολισμό στην εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους, στους επιχειρηματικούς ομίλους, την αστυνομία και τους πολεμικούς εξοπλισμούς. Με την αντίστοιχη υποστήριξη του ΕΣΥ με μόνιμο υγειονομικό προσωπικό και εξοπλισμό, ώστε να καλύπτει πραγματικά τόσο τις έκτακτες, όσο και τις διαρκείς ανάγκες του λαού για περίθαλψη. Με εθνικοποιήσεις και κοινωνικό έλεγχο στη φαρμακοβιομηχανία και τη βιομηχανία παραγωγής υγειονομικών υλικών.
– Με την πρόληψη απέναντι στη συνεχή επανεμφάνιση επιδημιών, νέων ή και παλαιότερων ασθενειών, σωματικών και ψυχικών, με μέτρα προστασίας της εργασίας, της διατροφής, της λαϊκής στέγης, των πόλεων, αλλά και της φύσης, των άγριων και οικόσιτων ζώων, ενάντια στην ανεξέλεγκτη και καταστροφική δράση των πολυεθνικών, που γεννούν τις επιδημίες και τις μαζικές ασθένειες. Με ουσιαστική εκπαίδευση του λαού για την υγεία σε ρήξη με τις συνωμοσιολογικές προκαταλήψεις και την άκριτη αποδοχή των διαφόρων «ειδικών».
Κοινώς…
Ούτε στην Αττική, ούτε πουθενά.. Οι ΣΔΙΤ είναι ανεπιθύμητες σε κάθε παραγωγικό τομέα γιατί θα εντείνουν (περαιτέρω) τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες εντός του λαού!
