Ο εν εξελίξει πόλεμος στην Ουκρανία, η επιθετική πολιτική των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. και η ρωσική εισβολή έχουν δημιουργήσει ούτως ή άλλως μια νέα πραγματικότητα στη διεθνή πολιτική ζωή. Ταυτόχρονα, έχουν δημιουργήσει ισχυρούς συγκλονισμούς στις δυνάμεις της Αριστεράς, διχασμούς μέχρι διασπάσεις στο εσωτερικό των δυνάμεων, μια διαπάλη σχετικά με το αν ο Πούτιν έχει δίκιο ή άδικο, αν η εισβολή είναι νόμιμη και ηθική ή παράνομη και ιμπεριαλιστική ενέργεια. Ο σχετικός διάλογος δεν είναι πάντα ψύχραιμος και συνθετικά δημιουργικός, συνήθως είναι ορμητικός και διχαστικός.
Στο Kommon μιας εξ αρχής επιλέξαμε την τακτική της παράθεσης των απόψεων και του διαλόγου, ο οποίος στην εξέλιξη του συγκροτεί επιχειρήματα, βαθύτερες σκέψεις, μετατοπίσεις. Επίσης στη συλλογική προσπάθεια του Σύγχρονου Κομμουνιστικού Σχεδίου καταγράφονται δυο συνελεύσεις με αποκλειστικό θέμα το Ουκρανικό και τη νέα πραγματικότητα που παράγεται εξ αυτού. Η σχετική απόφαση έχει αναρτηθεί.
Το κύριο που χρειάζεται να επισημανθεί, με αφορμή την ουκρανική κρίση και τις εξ αυτής παραγόμενες κρίσεις στην Αριστερά, είναι πως η εποχή μας έχει θέσει κατά τρόπο αμείλικτο, επιτακτικό αλλά και εν πολλοίς διχαστικό κρίσιμα ερωτήματα, σχετικά με το χαρακτήρα του σύγχρονου καπιταλισμού, τις αναπαραγόμενες γεωπολιτικές-ιμπεριαλιστικές αλλά και τις κοινωνικές, πολιτικές, ιδεολογικές αντιθέσεις. Έτσι, οι δυνάμεις της Αριστεράς που καλούνται να τοποθετηθούν απέναντι σε αυτές να βρίσκονται αντιμέτωπες με όλο το σύγχρονο φορτίο της κοινωνικής σύγκρουσης και να καλούνται σε αποφάσεις και τοποθετήσεις πρωτότυπες. Η μεταβατική εποχή μας ορίζει με νέους τρόπους τις απαιτήσεις του εργατικού και λαϊκού κινήματος και πρωταρχικό στοιχείο σε μια πολιτική ανάδειξης της σύγχρονης κομμουνιστικής στόχευσης είναι ο δημοκρατικός διάλογος.
Στο πλαίσιο αυτό θέλουμε να παρουσιάσουμε απόψεις και προβληματισμούς κομμουνιστικών κινήσεων, κομμάτων ή και στοχαστών και αρθρογράφων σχετικά με την ουκρανική κρίση.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ομιλία του Πάτρικ Κοέμπελε, Προέδρου του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος (DKP) στη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής που πραγματοποιήθηκε στην πόλη Έσσεν στις 9 και 10 Απριλίου 2022. Ολόκληρη μπορεί να την διαβάσετε εδώ.
Η ομιλία ξεκινάει με την επισήμανση πως «Η ειρήνη είναι εφικτή μόνο με τη Ρωσία και την Κίνα» καθώς προβλέπει πως θα έρθουν νέοι πόλεμοι «αν δεν σπάσουν τα χέρια εκείνων που τους προετοιμάζουν».
Αποδίδει την ευθύνη για τον πόλεμο στην Ουκρανία στις «προσπάθειες να συμπεριληφθεί η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ και τη συνεχιζόμενη διαδικασία εξοπλισμού της» υπογραμμίζοντας ότι «πρέπει να τερματιστεί ο πόλεμος, γι’ αυτό χρειαζόμαστε μια συμφωνία ειρήνης που να λαμβάνει υπόψη τα δίκαια συμφέροντα ασφαλείας της Ρωσίας, της Ουκρανίας και των δύο Λαϊκών Δημοκρατιών, γι’ αυτό και είναι απαραίτητη η ανάσχεση της επέκτασης του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά».
Παραθέτει εν συνεχεία απόσπασμα από την τελευταία απόφαση του κόμματος: «Στο γερμανικό μονοπωλιακό κεφάλαιο κυριαρχούν σήμερα οι δυνάμεις που βλέπουν τα δικά τους ταξικά συμφέροντα να εξυπηρετούνται καλύτερα στο πλευρό των ΗΠΑ και που τοποθετούνται μετωπικά κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας και της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Αυτές οι πιο αντιδραστικές και επιθετικές δυνάμεις μέσα στη μονοπωλιακή αστική τάξη και η εκάστοτε ομοσπονδιακή κυβέρνησή τους, αναπτύσσοντας στρατεύματα του ΝΑΤΟ στα ρωσικά σύνορα, υποστηρίζοντας την παγκόσμια στρατηγική των ΗΠΑ, αυξάνουν τον κίνδυνο πολέμου και θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των λαών στην Ευρώπη και παγκοσμίως».
«Κατόπιν όλων αυτών, συμπεραίνει, δεν πρέπει να παραβλέψουμε ότι ο πόλεμος αυτός εντάσσεται στη διαδικασία διαμόρφωσης μιας νέας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων, η οποία είναι περίπλοκη, αντιφατική, επικίνδυνη και ταυτόχρονα αντικειμενική. Χάνεται η ελπίδα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού που προσδοκούσε να ασκεί για μια χρονική περίοδο μονομερώς την ηγεμονία του. Η εποχή μας σηματοδοτείται από μια αντιφατική διαδικασία ανάδειξης μεγάλων παγκόσμιων δυνάμεων, όπως η Ρωσική Ομοσπονδία, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας και η ΕΕ υπό γερμανική ηγεσία. Χαρακτηρίζεται από τον κοινό αγώνα του ιμπεριαλισμού, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ ενάντια στην ανταγωνίστρια Ρωσία και την συστημική αντίπαλο Κίνα».
Εν συνεχεία κάνει μια εκτενή αναφορά στον πόλεμο της προπαγάνδας: «Το πρώτο θύμα του πολέμου είναι η αλήθεια… δεν μπορούμε να διακρίνουμε σε αυτόν τον πόλεμο τι είναι αλήθεια, τι είναι ψέματα, τι είναι ψυχολογικός πόλεμος και από ποια πλευρά διεξάγεται. Δεν ξέρουμε αν είναι αλήθεια όταν ο ρωσικός στρατός δημοσιεύει σχέδια του ουκρανικού στρατού, τα οποία φέρονται να προέβλεπαν ότι σχεδιαζόταν μια μεγάλης κλίμακας επίθεση εναντίον των Λαϊκών Δημοκρατιών τον Μάρτιο. Ωστόσο, είναι αδιαμφισβήτητο ότι η Ουκρανία είχε εντείνει μαζικά τις επιθέσεις της στις Λαϊκές Δημοκρατίες τις ημέρες πριν από τη ρωσική επίθεση…»
«Μόλις το 2020, η έκθεση της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια διατύπωνε με παράπονο ότι: “Ο γερμανικός πληθυσμός παραμένει πιστός στις βασικές του πεποιθήσεις: (…) τάσσεται γενικά υπέρ των πολυμερών προσεγγίσεων και έχει αντιμιλιταριστικές απόψεις”. Τώρα οι παραδόσεις όπλων σε περιοχές συγκρούσεων, που εδώ και καιρό απαγορεύονταν, είναι εξίσου εφικτές, όπως και η παροχή ενός έκτακτου ποσού 100 δισεκατομμυρίων για τον ομοσπονδιακό στρατό. Οι Πράσινοι και άλλες υπερατλαντικά προσανατολισμένες δυνάμεις πανηγυρίζουν για την απαγόρευση των εισαγωγών φυσικού αερίου, άνθρακα και πετρελαίου από τη Ρωσία ως αναγκαία θυσία για το κλίμα και την ειρήνη. Με αυτόν τον τρόπο, τα οικονομικά όπλα, γιατί τα εμπάργκο δεν είναι τίποτε άλλο παρά οικονομικά όπλα, είναι πλέον αποδεκτά από τις οργανώσεις “Fridays for Future” και “Campact” κ.λπ.
Εμείς, οι κομμουνιστές, συμμεριζόμαστε την επείγουσα προειδοποίηση του Werner Ruf που τονίζει ότι: “Αν η σημερινή προπαγάνδα καταφέρει να μετατρέψει τμήματα του κινήματος ειρήνης σε στηρίγματα των πολέμων, τότε αυτό θα είναι και το τέλος του κινήματος ειρήνης για ένα χρονικό διάστημα”».
Κατόπιν αυτών των διαπιστώσεων ο Πάτρικ Κοέμπελε κάνει μια εκτενή αναφορά στις απαγορεύσεις ρωσικών μέσων πληροφόρησης και στη δυτική προπαγάνδα, παραπέμποντας , όσους θέλουν να ενημερωθούν αντικειμενικά σε κάποια έγγραφα και σε δημοσιεύματα τα οποία «ρίχνουν φως στο παρασκήνιο του πολέμου», για να καταλήξει στην εκτίμηση του σχετικά με τον χαρακτήρα του πολέμου.
Αναπτύσσει το επιχείρημα πως η Ρωσία δεν είναι ιμπεριαλιστική χώρα, με βάση τα πέντε κριτήρια του Λένιν, καθώς το τρίτο κριτήριο, ότι “δίνεται προτεραιότητα στην εξαγωγή κεφαλαίου σε σχέση με την εξαγωγή αγαθών”, δεν φαίνεται να ισχύει. Και στις δύο χώρες, Ουκρανία και Ρωσία, λέει κυριαρχεί μια ολιγαρχική-γραφειοκρατική εξουσία. Όμως η ρωσική εξουσία, σε αντίθεση με την Ουκρανία, δεν καταφεύγει σε φασίστες και δεν τάσσεται υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ. «Δεδομένου ότι εκτιμούμε, ορθά, ότι η απειλή του πολέμου και η επιθετικότητα ξεκινούν από το στρατόπεδο του ΝΑΤΟ, οι ανωτέρω διαπιστώσεις έχουν ιδιαίτερη σημασία. Εξ ίσου σημαντική είναι η επίγνωση που έχουμε ότι τέτοιες καταστάσεις μπορούν να εξωθήσουν καπιταλιστικά κράτη να υιοθετήσουν αντιιμπεριαλιστική εξωτερική πολιτική χωρίς να είναι στο σύνολό τους αντιιμπεριαλιστικά».
Παραθέτει το ιστορικό της σημερινής κρίσης στα τελευταία περίπου δέκα χρόνια σημειώνοντας πως «βαθιά μέσα στο κίνημα ειρήνης, στο δημοκρατικό και αριστερό κίνημα και την Αριστερά, επικρατεί το πρόβλημα ότι αυτή η προϊστορία παραβλέπεται, δεν αναγνωρίζεται ή ακόμη και απορρίπτεται».
Κατόπιν αυτών μιλώντας για το χαρακτήρα του πολέμου θεωρεί πως «πρόκειται για επιθετικό πόλεμο, που ξεκίνησε με τη ρωσική επίθεση. Εδώ, πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ αφενός της επίθεσης στα εδάφη των Λαϊκών Δημοκρατιών που τελούσαν υπό κατοχή από την Ουκρανία, δηλαδή τα εδάφη από τη λεγόμενη γραμμή επαφής μέχρι τα σύνορα των δύο περιφερειών Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ, και αφετέρου της επίθεσης στο υπόλοιπο έδαφος της Ουκρανίας… Για μένα, τα πάντα συνηγορούν υπέρ του ότι η αναγνώριση των Λαϊκών Δημοκρατιών είναι νόμιμη βάσει του διεθνούς δικαίου μετά το μποϊκοτάζ της συμφωνίας και τον πόλεμο. Αυτό ισχύει και για τις συμφωνίες αμοιβαίας βοήθειας και τελικά για τη στρατιωτική υποστήριξη των Λαϊκών Δημοκρατιών κατά του ουκρανικού στρατού. Για τον πληθυσμό του Ντονμπάς, αυτή η πτυχή της επίθεσης της Ρωσίας αντιπροσωπεύει την ελπίδα να τερματιστεί ο οκταετής πόλεμος.
Η επίθεση στην υπόλοιπη Ουκρανία είναι κατ’ αρχάς ένας επιθετικός πόλεμος. Τέτοιοι πόλεμοι έρχονται σε αντίθεση με το διεθνές δίκαιο, τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ. Ωστόσο, η αποτροπή μιας άμεσα επικείμενης επίθεσης θα ήταν νόμιμη. Πολλά είχαν επιχειρηθεί που μπορούσαν να εξωθήσουν τη Ρωσική Ομοσπονδία να επιτεθεί. Αναφέρομαι στον Jacques Baud, πρώην αξιωματικό του στρατού και των μυστικών υπηρεσιών της Ελβετίας καθώς και πρώην συνεργάτη στον ΟΗΕ. Ο Baud επισημαίνει ότι ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι είχε υπογράψει διάταγμα για την ανακατάληψη της Κριμαίας ήδη από τον Μάρτιο του 2021 και ότι τον Φεβρουάριο του 2022 οι προκλήσεις του ουκρανικού στρατού στο Ντονμπάς αυξάνονταν ευρύτατα».
Ακολουθούν αναφορές στις ουκρανικές και δυτικές προκλήσεις και σημειώνει: «Πολλοί λένε ότι όλα αυτά δεν δικαιολογούν έναν επιθετικό πόλεμο. Και εφόσον ο χαρακτήρας του είναι αποκλειστικά επιθετικός, αυτό είναι σωστό. Όμως, για αυτό ακριβώς το ζήτημα καλούμαστε εμείς να διαμορφώσουμε άποψη. Συμφωνούμε ότι η επίθεση της Ρωσικής Ομοσπονδίας αποτελεί ένα ακόμη βήμα προς την υπονόμευση, μιλήσαμε για κανιβαλισμό, του διεθνούς δικαίου. Αυτή η υπονόμευση επιχειρείται από τις χώρες του ΝΑΤΟ σε διαφορετικές συναρτήσεις από το 1990».
Κάνοντας λόγο για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το αριστερό κίνημα σήμερα στη Γερμανία επισημαίνει τους κλονισμούς που έχουν προκληθεί στο κόμμα:
«Θα πρέπει να είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για εμάς αυτή τη στιγμή είναι ο προσανατολισμός του γερμανικού λαού προς την επόμενη επέλαση στις ανατολικές περιοχές (Ostland). ‘Ύψιστο καθήκον του κόμματός μας είναι να διατηρήσει την ψυχραιμία του. Για να είμαστε σαφείς, με “τρόμο”, “αγανάκτηση” και “φόβο” δεν πρόκειται να προχωρήσουμε.
Το φάσμα των απόψεων στο κόμμα μας είναι ευρύ. Υπάρχουν μερικοί, και είναι λίγοι, που αποχώρησαν ήδη επειδή δεν είδαν μεταξύ των δηλώσεων της ηγεσίας του κόμματος μια σαφή και έντονη καταδίκη σε βάρος του “επιτιθέμενου Πούτιν καθώς και της Ρωσίας”. Υπάρχουν ακυρώσεις της εφημερίδας Unsere Zeit (UZ). Σε ομιλίες και φυλλάδια γίνεται λόγος για “αδικαιολόγητη” επίθεση της Ρωσίας. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν σύντροφοι που βλέπουν την εισβολή του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία ως πράξη προωθητικής άμυνας. Υπάρχουν προβληματισμοί μήπως η Ρωσία έπεσε στην παγίδα των δυτικών γερακιών. Διατυπώθηκε μια προειδοποίηση για μια επόμενη παγίδα, όπως το Αφγανιστάν. – Η Γραμματεία της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος έκανε το μόνο σωστό γι’ αυτές τις εξελίξεις, που μας αιφνιδίασαν όλους, που μας χτύπησαν όλους κατακέφαλα: παρουσίασε το ιστορικό αυτού του πολέμου, αναγνώρισε το ΝΑΤΟ ως τον πραγματικό πρωταρχικό επιτιθέμενο, απαίτησε την επιστροφή στη διπλωματία, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και με αυτόν τον τρόπο ζήτησε την παύση των πολεμικών ενεργειών. Το κόμμα δήλωσε επίσης ότι έχουμε υποστεί μια τρομερή ήττα. Δεν μπορέσαμε να σταματήσουμε την πολεμοκαπηλεία των κυβερνώντων μας. Εδώ βρήκε συγκεκριμένη και πικρή εφαρμογή η διαπίστωση ότι: “Ο κύριος εχθρός βρίσκεται στην ίδια μας τη χώρα”».
Απαριθμεί τις γεωπολιτικές συνέπειες που μπορούν σήμερα να προβλεφθούν, μεταξύ των οποίων πρώτος είναι ο τεράστιος κίνδυνος πυρηνικού πολέμου, καταγγέλλοντας και αποκαλύπτοντας το μεγάλο πρόγραμμα επανεξοπλισμού της Γερμανίας. «Ο γερμανικός στρατός θα είναι σε θέση να διεξάγει μεγάλους πολέμους στην Ευρώπη ενώ στον «οικονομικό τομέα γίνεται αποδεκτή η βαθιά ύφεση και η εκτίναξη του πληθωρισμού, καθώς οι κυβερνώντες είναι σχεδόν βέβαιοι ότι οι μάζες είναι έτοιμες να “κάτσουν φρόνιμα λόγω Πούτιν”. Με άλλα λόγια, υποθέτουν ότι αυτή η πορεία θα πληρωθεί με κοινωνικές περικοπές και ότι παρ’ όλα αυτά οι μάζες θα παραμείνουν ενδοτικές και συνεπώς ήρεμες. Στο εργατικό δίκαιο δημιουργούνται νέα προηγούμενα με επαγγελματικές απαγορεύσεις. Η ρωσοφοβία τροφοδοτείται και οι υπηρεσίες συνταγματικής προστασίας τίθενται σε λειτουργία».
Τέλος επισημαίνει τις δυσκολίες και τα καθήκοντα του εργατικού κινήματος.
«Πρέπει να αποτιμήσουμε με νηφαλιότητα το γεγονός ότι τα μεγαλύτερα τμήματα του εργατικού και συνδικαλιστικού κινήματος παρασύρονται εντελώς από την ανιστόρητη ανάλυση της σημερινής κατάστασης που τους παρουσιάζεται. Για αυτούς, υπάρχει μόνο ένας επιτιθέμενος, η Ρωσία και ο Πούτιν, το ΝΑΤΟ παίζει ελάχιστα πλέον ρόλο και το πακέτο των εξοπλισμών υψηλού επιπέδου της γερμανικής κυβέρνησης δεν γίνεται απλώς αποδεκτό σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, αλλά εν μέρει θεωρείται αναγκαίο…
Το βλέπω ως μέρος της ήττας μας. Είχαμε την ψευδαίσθηση ότι μια στάση υπέρ της ειρήνης πολιτικά θεμελιωμένη ήταν ευρύτερα εδραιωμένη, τουλάχιστον στο σώμα των λειτουργών του συνδικαλιστικού κινήματος.
Το κόμμα die Linke βρίσκεται σε αποσύνθεση. Περιμένω ότι το αποτέλεσμα θα είναι κυρίως η ενσωμάτωση του κόμματος αυτού στη στρατηγική του γερμανικού ιμπεριαλισμού, ανεξάρτητα από το ποιες τάσεις θα προκύψουν. Το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ αποσύρθηκε ήδη από την υποστήριξη εκδηλώσεων που ασκούν κριτική στο ΝΑΤΟ.
Στις παραδοσιακές δομές του κινήματος ειρήνης, υπάρχουν αρκετοί που αντιστέκονται στη συμπόρευση με τα ιμπεριαλιστικά σχέδια. Εδώ συγκαταλέγονται μεμονωμένες δομές για την ειρήνη εντός μεμονωμένων συνδικάτων. Πρέπει να τις υποστηρίξουμε, ειδικά τη στιγμή που οι κυβερνώντες προσπαθούν να εγκαταστήσουν ένα “εναλλακτικό” ειρηνευτικό κίνημα, του οποίου το κεντρικό περιεχόμενο είναι η “αλληλεγγύη με την Ουκρανία”».
