Λιγότερο από έξι μήνες πριν από τις ευρωεκλογές, οι αγρότες καταγγέλλουν τις επιζήμιες συνέπειες της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Η ευρωπαϊκή ύπαιθρος βρίσκεται σε αναταραχή.
Από την Ολλανδία μέχρι τη Ρουμανία, μέσω της Πολωνίας, της Γερμανίας και του νότου της Ευρωπαϊκής Ηπείρου, οι αγρότες διαδηλώνουν τη δυσαρέσκειά τους.
Αυτές οι διαμαρτυρίες, ακόμη και αν αναδύονται κάθε φορά για τους δικούς τους λόγους ή σε σχέση με εθνικές αποφάσεις (υψηλότεροι φόροι στο ντίζελ, ανταγωνισμός από τις ουκρανικές εισαγωγές, μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων, περιορισμός των εκπομπών αζώτου ή αερίων του θερμοκηπίου, αύξηση της αγρανάπαυσης για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας), λαμβάνουν χώρα σε μια εποχή που οι σχετικές συζητήσεις στις Βρυξέλλες είναι τεταμένες.
Οι υποστηρικτές της παραγωγικής γεωργίας, η ευρωπαϊκή οργάνωση, η Επιτροπή των Επαγγελματικών Αγροτικών Οργανώσεων-Γενική Συνομοσπονδία των Αγροτικών Συνεταιρισμών (COPA-Cogeca), και οι αντίστοιχες κατά χώρα, καταγγέλλουν την ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
“Ενώ οι φιλοδοξίες της Πράσινης Συμφωνίας είναι δικαιολογημένες στο πλαίσιο της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, δημιουργούν πρόβλημα στον γεωργικό τομέα. Το θέμα έχει γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης και οι συζητήσεις έχουν πολωθεί” λέει ο Jérémy Decerle, ευρωβουλευτής (Renew Europe).
Το 30% του προϋπολογισμού της ΕΕ προορίζεται για τη γεωργία
Ενώ «το 30% του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού προορίζεται για τη γεωργία», τονίζει ο Arnaud Rousseau, πρόεδρος της FNSEA (Γαλλική Ομοσπονδία Συνδικάτων Γεωργικών εκμεταλλεύσεων), «υπάρχουν πολλά καυτά ζητήματα γύρω από την ευρωπαϊκή γεωργία. Οι αιτίες αυτών των διαφωνιών είναι παντού οι ίδιες: υπάρχει έλλειψη κατανόησης μεταξύ της πραγματικότητας επί τόπου και των αποφάσεων που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις».
Στη Γερμανία, η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι μύριζε υδρογονάνθρακες. Όταν η κυβέρνηση του Όλαφ Σολτς αποφάσισε τον Δεκέμβριο του 2023, προκειμένου να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό της, να καταργήσει από τη μια μέρα στην άλλη τις επιδοτήσεις που θεωρούνται «επιβλαβείς για το κλίμα», ιδίως τις δημόσιες ενισχύσεις για το αγροτικό ντίζελ, δεν είχε ιδέα ότι θα προκαλούσε ένα τέτοιο κίνημα μεταξύ των αγροτών.
Αρκετές μεγάλες διαδηλώσεις έχουν οργανωθεί σε ολόκληρη τη χώρα. Τη Δευτέρα 15 Ιανουαρίου, συγκεντρώθηκαν αρκετές χιλιάδες τρακτέρ και απέκλεισαν τους δρόμους του Βερολίνου για αρκετές ώρες. Ένα σπάνιο γεγονός στη Γερμανία. Ο υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ, ο οποίος τόλμησε να κάνει μια δήλωση στη διαδήλωση, αποδοκιμάστηκε επί μακρόν.
Μέχρι τώρα, οι αγρότες ήταν σε μεγάλο βαθμό αόρατοι στις πολιτικές συζητήσεις για τις συνέπειες του πληθωρισμού και της ενεργειακής κρίσης. Ωστόσο, η άνοδος των τιμών των εμπορευμάτων και της ενέργειας έχει διαβρώσει τα περιθώρια κέρδους πολλών γεωργικών εκμεταλλεύσεων, ιδίως των μικρότερων και πιο παραδοσιακών, οι οποίες συχνά εργάζονται στα όρια της κερδοφορίας. «Πολλοί μικροί και μεσαίοι περιφερειακοί αγρότες ανησυχούν πολύ για το μέλλον τους. Πολλοί υποφέρουν από το γεγονός ότι θεωρούνται καταναλωτές επιδοτήσεων ή ρυπαντές».
Οι πολλές επιθέσεις κατά της Tesla σε αυτές τις συγκεντρώσεις και παρελάσεις τρακτέρ, όπως το σύνθημα «Πρέπει να πληρώνουμε τους αυτοκινητόδρομους για το Tesla σας;» καταδεικνύει ότι η αμερικανική μάρκα έχει γίνει το σύμβολο ενός αστικού πληθυσμού που ψηφίζει πράσινους και θεωρείται ότι δεν έχει επαφή με την πραγματικότητα της γεωργίας.
Η οργή των αγροτών, που υποστηρίζεται ευρέως από το ευρύ κοινό, απέχει πολύ από το να κατευναστεί.
Στη Γαλλία, από τα μέσα Νοεμβρίου 2023 και μετά, πραγματοποιήθηκαν διάφορες επιχειρήσεις υπό την αιγίδα της FNSEA και των Jeunes agriculteurs (Νέοι αγρότες). «Υποστηρίζουμε τους Γερμανούς αγρότες. Συμφωνούμε μαζί τους όταν πρόκειται να αμφισβητήσουν τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας», λέει ο κ. Rousseau επικεφαλής της FNSEA. «Δεν μπορείτε να τους συγκρίνετε με τη Γαλλία, βρισκόμαστε σε διάλογο με την κυβέρνηση. Έχουμε διαπραγματευτεί να διατηρήσουμε μέρος του φορολογικού πλεονεκτήματος για το μη οδικό ντίζελ. Έχουμε επίσης επιτύχει από την Elisabeth Borne, τον Δεκέμβριο του 2023, την αναστολή των πρόσθετων φόρων στα φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Καταφέραμε να ακουστούμε, παρόλο που οι αγρότες αντιπροσωπεύουν μόνο το 3% του γαλλικού πληθυσμού”.
Παρόλα αυτά ο πρόεδρος της ένωσης δεν σταμάτησε να απειλεί ότι θα βγάλει ξανά τους οπαδούς του στους δρόμους. Ζητά να επαναπροσδιοριστούν τα όρια των προστατευόμενων υγροτόπων που ζητούν οι Βρυξέλλες και καταγγέλλει η ένωση.
Ένα άλλο καυτό θέμα είναι το αίτημα των αγροτών να απαλλαγούν από την υποχρέωση διατήρησης των βοσκοτόπων στις περιοχές όπου παύει η κτηνοτροφία.
Ήδη, εκατοντάδες τρακτέρ και φορτηγά συγκεντρώθηκαν στην καρδιά της Τουλούζης την Τρίτη 16 Ιανουαρίου για να αναδείξουν την κρίση που αντιμετωπίζουν οι αγρότες της περιοχής. Άλλοι απέκλεισαν τον αυτοκινητόδρομο A64 την Παρασκευή 19 Ιανουαρίου. Και ο Συντονισμός των αγροτικών περιοχών (Coordination rurale) προγραμματίζει διαδήλωση στις Βρυξέλλες την Τετάρτη 24 Ιανουαρίου «ενάντια στον πόλεμο της Ευρωπαϊκής Ένωσης [ΕΕ] κατά της γεωργίας».
Συναγερμός από τις Κάτω Χώρες
Πριν από τη Γερμανία, ο συναγερμός ξεκίνησε από την Ολλανδία, όπου η διαμαρτυρία του αγροτικού κόσμου κατά της περιβαλλοντικής πολιτικής, που αποφάσισαν οι αρχές, ήταν θεαματική και είχε σημαντικές συνέπειες.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, η κτηνοτροφία ευθύνεται για το 12% των ανθρώπινων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Έτσι, τον Ιούνιο του 2022, ο συνασπισμός υπό την ηγεσία του φιλελεύθερου Μαρκ Ρούτε, με την επιφύλαξη απόφασης του Ανώτατου Δικαστηρίου, ανακοίνωσε την πρόθεσή του να μειώσει τον αριθμό των ζώων κατά τουλάχιστον 30%, συμπεριλαμβανομένων των γαλακτοπαραγωγών αγελάδων, προκειμένου να μειωθούν κατά 50% οι εκπομπές ρυπογόνων αερίων που παράγονται από τη γεωργία γύρω από 163 απειλούμενες φυσικές περιοχές. Το επακόλουθο είναι η απαίτηση για ριζικές αλλαγές στις γεωργικές πρακτικές, που ενδεχομένως θα οδηγήσουν στην εξαφάνιση 10.000 έως 15.000 γεωργικών εκμεταλλεύσεων.
Καταπάτηση ενός ταμπού, σε μια χώρα που είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας γεωργικών και αγροδιατροφικών προϊόντων στον κόσμο, με παραγωγή αζώτου τέσσερις φορές υψηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Μια χώρα που παραμένει επίσης θεμελιωδώς προσκολλημένη στον σεβασμό της ατομικής ιδιοκτησίας.
Συνέπεια: Πολιτική αναταραχή
Έχουν πραγματοποιηθεί διαδηλώσεις, που μερικές φορές αγγίζουν τα όρια των ταραχών και στις οποίες συμμετέχουν δεκάδες χιλιάδες αγροτών, με στόχο τα κέντρα εφοδιασμού των σούπερ μάρκετ, τους κόμβους των αυτοκινητοδρόμων, την αστυνομία και τα σπίτια πολιτικών προσώπων.
Σήμερα, το μέλλον του «σχεδίου αζώτου» είναι εξαιρετικά αβέβαιο. Ένα κόμμα, το Κίνημα Αγροτών-Πολιτών (Mouvement agriculteur-citoyen-BBB), αξιοποίησε τη δυσαρέσκεια της αγροτικής κοινότητας και ένωσε άλλα κινήματα διαμαρτυρίας που αντιτίθενται στην «τιμωρητική οικολογία» και τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές.
Τον Μάρτιο του 2023, αυτός ο νέος σχηματισμός αναδείχθηκε πρώτος στις επαρχιακές και γερουσιαστικές εκλογές, με ποσοστό σχεδόν 20% των ψήφων, και 30% στις αγροτικές περιοχές του βορρά. Το BBB δεν επανέλαβε την επίδοσή του στις βουλευτικές εκλογές του Νοεμβρίου 2023, αλλά παρ’ όλα αυτά ελπίζει να συμμετάσχει στον επόμενο συνασπισμό, μαζί με τον ακροδεξιό λαϊκιστή Γκερτ Γουίλντερ. Και οι δύο καταγγέλλουν το σχέδιο -που έχει πλέον παγώσει- της παραιτηθείσας κυβέρνησης του Μαρκ Ρούτε, προς ικανοποίηση της αγροτικής κοινότητας.
Η αγροτική διαμαρτυρία έχει εξαπλωθεί και στο Βέλγιο. Την άνοιξη του 2023, οι αγρότες της Φλάνδρας διαμαρτυρήθηκαν επίσης κατά ενός σχεδιασμού που στοχεύει τον τομέα τους (είναι υπεύθυνος για το 60% των εκπομπών αζώτου), με τη χοιροτροφία ειδικότερα να αποτελεί στόχο. Σύμφωνα με τα συνδικάτα, απειλείται η ισορροπία ενός κλάδου που απασχολεί 120.000 άτομα.
Ο σχεδιασμός αυτός -ο οποίος παραλίγο να οδηγήσει στην πτώση της περιφερειακής κυβέρνησης- επιδιώκει να μειώσει στο μισό τις εκπομπές ρύπων, σε φυσικές περιοχές, και αφιερώνει 3,6 δισεκατομμύρια ευρώ για την αποζημίωση των αγροτών που σταματούν τη γεωργία, είτε εθελοντικά είτε όχι. Στοχεύει επίσης στη βοήθεια νέων αγροτών που θέλουν να καταστήσουν τις εκμεταλλεύσεις τους βιώσιμες.
Στη Βαλλονία, η περικοπή κατά 20% των ενισχύσεων που συνδέονται με την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) προκαλεί ανησυχία, αλλά οι περιβαλλοντικές φιλοδοξίες των ηγετών της χώρας προκαλούν επίσης οργή: «Δεν είναι οι αγρότες που καταστρέφουν τη φύση, αλλά τα πολιτικά παιχνίδια και οι συμβιβασμοί», σημείωσε η Βαλλονική Ομοσπονδία Γεωργίας το φθινόπωρο του 2023, υποσχόμενη να συνεχίσει να κινητοποιείται ενάντια στις «ψευδείς λύσεις» που προτείνουν οι πολιτικοί.
«Πνιγμένοι από τα περιβαλλοντικά πρότυπα»
Οι εντάσεις είναι αισθητές και στη νότια Ευρώπη. Στις 5 Σεπτεμβρίου 2023, ενώ οι 27 Ευρωπαίοι υπουργοί γεωργίας συνεδρίαζαν στην Κόρδοβα της Ισπανίας, στο πλαίσιο της ισπανικής προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, περισσότεροι από 6.000 αγρότες και κτηνοτρόφοι, που εκπροσωπούσαν όλες τις μεγάλες γεωργικές ενώσεις του βασιλείου, διαδήλωσαν στην πόλη της Ανδαλουσίας για να διαμαρτυρηθούν για το «κλιμακούμενο κόστος παραγωγής», τον «αθέμιτο ανταγωνισμό από τις εισαγωγές από τρίτες χώρες» και τις «αβάσιμες περιβαλλοντικές απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής». Εκεί οι εκπρόσωποι των γεωργικών εκμεταλλεύσεων καταδίκασαν την «ηλιθιότητα του ριζοσπαστικού περιβαλλοντισμού» και δήλωσαν ότι «ασφυκτιούν από τα περιβαλλοντικά πρότυπα», με ιδιαίτερη αναφορά στα όρια χρήσης φυτοπροστατευτικών προϊόντων, καθώς και στη νέα ΚΑΠ και στους στόχους της ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Για τη στήριξη των αγροτών, εγκρίθηκε ένα σχέδιο για την αντιστάθμιση των απωλειών που προκλήθηκαν από την ξηρασία και, τον Δεκέμβριο του 2023, η αριστερή κυβέρνηση της Ισπανίας παρέτεινε την έκπτωση στο αγροτικό πετρέλαιο και την ενίσχυση για την αντιμετώπιση της αύξησης των τιμών των λιπασμάτων για έξι ακόμη μήνες.
Αυτά ήταν αρκετά για να καταλαγιάσουν οι διαμαρτυρίες και τώρα μια κάποια «απάθεια» και «κατάθλιψη» κυριαρχούν στον αγροτικό κόσμο της Ισπανίας, την ώρα που η χώρα βρίσκεται στη δίνη μιας έντονης και παρατεταμένης ξηρασίας, η οποία, τα τελευταία τρία χρόνια, έχει πλήξει ιδιαίτερα την Ανδαλουσία και την Καταλονία, προκαλώντας πτώση της παραγωγής.
Στη Ρουμανία, οι αγρότες κατηγορούν την κυβέρνηση ότι ευνοεί τις φθηνές εισαγωγές από τη γειτονική Ουκρανία, γεγονός που εμποδίζει την ανάπτυξη της τοπικής παραγωγής. Ζητούν αύξηση των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων και μείωση των επιτοκίων και των τιμών της βενζίνης.
Η οργή που ξέσπασε στις 9 Ιανουαρίου, όταν τα τρακτέρ με το σύνθημα «Αδελφοί αγρότες, ενωθείτε» εισέβαλαν στους δρόμους πρόσβασης στο Βουκουρέστι, εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλη τη χώρα. Οι δρόμοι που οδηγούσαν σε γειτονικές χώρες (Ουγγαρία, Ουκρανία, Βουλγαρία και Σερβία) παρέλυσαν και οι αγρότες απείλησαν να αποκλείσουν την πλατεία Νίκης στο Βουκουρέστι, όπου βρίσκεται η έδρα της κυβέρνησης.
Οι αρχές αρχικά αγνόησαν τα αιτήματα των διαδηλωτών. Στη Ρουμανία, επιβιώνει ο ισχυρότερος… «Ο υπουργός δεν ενδιαφέρεται για εμάς, αλλά θα πάρει αυτό που του αξίζει». «Τις τελευταίες ημέρες κοιμόμαστε στις καμπίνες των φορτηγών και των τρακτέρ μας. Οι ηγέτες μας κοιμούνται ειρηνικά στα κρεβάτια τους. Αλλά ήρθε η ώρα να ξυπνήσουν» προειδοποιεί ο Florin Chelu, ένας από τους ηγέτες των αγροτών. «Ανάψαμε μια σπίθα που έγινε φλόγα. Ελπίζω ότι δεν θα μας ωθήσουν να βάλουμε φωτιά στον κάμπο. Η ρουμανική κυβέρνηση έχει επιτέλους πάρει τα μέτρα της και προσπαθεί τώρα να βρει μια λύση για να ηρεμήσει η κατάσταση».
Οι Ευρωπαίοι υπουργοί Γεωργίας
Λιγότερο από έξι μήνες πριν από τις ευρωεκλογές (6 έως τις 9 Ιουνίου 2024) η οργή των αγροτών γίνεται αισθητή σε μια εκστρατεία που μόλις έχει αρχίσει και η οποία, προς το παρόν, βλέπει τα ακροδεξιά και εθνικιστικά κόμματα να ανεβαίνουν στις δημοσκοπήσεις.
Την Τρίτη 23 Ιανουαρίου, οι Ευρωπαίοι υπουργοί γεωργίας συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες για μια μακρά συζήτηση επί του θέματος, πριν η Επιτροπή ξεκινήσει την Πέμπτη έναν «στρατηγικό διάλογο”, με στόχο να κατευνάσει τις συζητήσεις που προκαλεί η οικολογική μετάβαση στα αγροκτήματα και τις άλλες εκμεταλλεύσεις της Ευρώπης.
«Η ακροδεξιά προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τους αγρότες ως πολιτικό μοχλό πίεσης. Πρέπει να τους υπερασπιστούμε χωρίς πολιτική χειραγώγηση», δήλωσε ο Ισπανός υπουργός, Luis Planas. Και συνέχισε: «Αυτός ο διάλογος θα έπρεπε να είχε ξεκινήσει όταν παρουσιάστηκαν οι προτάσεις για τη νέα ΚΑΠ ή το Πράσινο Σύμφωνο. Αλλά ποτέ δεν είναι πολύ αργά, αν γίνει σωστά. Οι φωνές των αγροτών πρέπει να ακουστούν».
Στην Ιταλία, τη Σουηδία και την Ολλανδία, η ακροδεξιά κέρδισε εκλογές με βάση τα παράπονα, που εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο, εκφράζει ο αγροτικός κόσμος, επικαλούμενος τον πληθωρισμό που τον πνίγει, τα ουκρανικά προϊόντα που εισέρχονται ελεύθερα στην εγχώρια αγορά και του προκαλούν αθέμιτο ανταγωνισμό, καθώς και τον πολλαπλασιασμό των οικολογικών προτύπων που δυσκολεύουν τη ζωή.
Σε αυτό το πλαίσιο, από τον Σεπτέμβριο του 2022, το ευρωπαϊκό δεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) έχει αυτοσυσταθεί ως το «κόμμα των αγροτών», διεξάγοντας νομοθετικές μάχες για λογαριασμό τους για να αποδυναμώσει ορισμένα από τα κείμενα του Πράσινου Συμφώνου, όπως τον νόμο για την αποκατάσταση της φύσης τον Ιούλιο του 2023 και τον νόμο για τη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων στο μισό, τον Νοέμβριο του 2023. Σε αυτό το στάδιο, οι Ευρωπαίοι έχουν λάβει στην πραγματικότητα ελάχιστα μέτρα που θα διαταράξουν τη ζωή των αγροτών, αλλά οι τελευταίοι γνωρίζουν ότι, όπως και οι βιομήχανοι, οι εταιρείες ενέργειας και τα νοικοκυριά, τους επιφυλάσσεται σίγουρα να συνεισφέρουν περισσότερα στο μέλλον.
Υπάρχουν όντως πολλά καυτά ζητήματα γύρω από την ευρωπαϊκή γεωργία. Οι αιτίες είναι παντού οι ίδιες: υπάρχει έλλειψη κατανόησης και ύπαρξη αδιαφορίας για την επί τόπου πραγματικότητα, με μόνο στόχο την εφαρμογή των φιλελεύθερων ταξικών αποφάσεων που λαμβάνουν τόσο η ΕΕ όσο και οι επί μέρους κυβερνήσεις .
Πηγή : Διαδικτυακή έκδοση LeMonde.fr
