Το Μεγάλο Πράσινο Τείχος είναι η εμβληματική πρωτοβουλία της Αφρικανικής Ένωσης για την καταπολέμηση των αρνητικών κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και της ερημοποίησης στην Αφρική.
Η πρωτοβουλία στοχεύει να μεταμορφώσει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων δημιουργώντας μια πληθώρα πράσινων και παραγωγικών οικοσυστημάτων στη Βόρεια Αφρική, το Σαχέλ και το Κέρας της Αφρικής.
Το Μεγάλο Πράσινο Τείχος : Ένα κολοσσιαίο έργο αφρικανικής πρωτοβουλίας: Acied, ESA, Le Monde
Συνεχής πράσινη γραμμή: Το έργο του Μεγάλου Πράσινου Τείχους
Διαγραμμισμένη περιοχή: Οι 11 χώρες που λαβαίνουν μέρος αρχικά στην Παναφρικανική Υπηρεσία του Μεγάλου Πράσινου Τείχους.
Κίτρινο χρώμα: Περιοχές Ερήμου
Μωβ χρώμα: Γεωργικές γαίες
Ανοιχτό Πράσινο χρώμα: Περιοχές με ποώδη βλάστηση
Σκούρο Πράσινο χρώμα: Πυκνά Δάση
Αρχικά σχεδιασμένο ως μια ζώνη πλάτους 16 km που διασχίζει ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο (πάνω από 7.800 km) περνώντας από 11 χώρες, (Σενεγάλη, Μαυριτανία, Μάλι, Μπουργκίνα Φάσο, Νίγηρα, Νιγηρία, Τσαντ, Σουδάν, Ερυθραία, Αιθιοπία, Τζιμπουτί) το τείχος θα συνδέει το Ντακάρ (Σενεγάλη) με το Τζιμπουτί καλύπτοντας μια έκταση 15 εκατομμυρίων εκταρίων.
Η πρωταρχική ιδέα γεννήθηκε το 2002, την Παγκόσμια ημέρα ενάντια στην ερημοποίηση και την ξηρασία. Η ιστορική πρωτοβουλία εγκρίθηκε από τη Διάσκεψη των Ηγετών και των Αρχηγών Κυβερνήσεων της Κοινότητας των Κρατών Σαχέλ Σαχάρας (CEN-SAD) στη Σύνοδο Κορυφής της Ουαγκαντούγκου, πρωτεύουσας της Μπουρκίνα Φάσο, τον Ιούνιο του 2005.
Το Πρόγραμμα, που ξεκίνησε επίσημα τον Ιανουάριο του 2007, εξελίσσεται σε ένα σύνολο παρεμβάσεων που στοχεύουν στην αντιμετώπιση της βασικής πρόκλησης που αντιμετωπίζουν οι πληθυσμοί του Σαχέλ και της Σαχάρας: της πείνας, γενεσιουργού αιτίας όλης της κακοδαιμονίας τους.
Το 2007, οι πρώτες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είχαν αρχίσει να γίνονται αισθητές: η γη να χάνει τη γονιμότητά της, οι βροχές να είναι σπάνιες ή πολύ βίαιες, τα χωριά να αρχίζουν να στερούνται τροφής ξανά… Ήταν απαραίτητο να καταπολεμηθεί αυτή η μάστιγα, αναχαιτίζοντας την προέλαση της ερήμου, φυτεύοντας δέντρα. Μόνη ικανή δραστηριότητα για την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων. Για να γίνει η ζώνη του Σαχέλ μια εύφορη και τροφοδότρα γη ξανά.
Σήμερα οι χώρες που έχουν υπογράψει και δεσμευτεί στο εγχείρημα είναι 21 και μερικές έχουν ήδη τα πρώτα αποτελέσματα: 12 εκατομμύρια δέντρα φυτεύτηκαν στη Σενεγάλη, 150 εκατομμύρια στην Αιθιοπία, 3 εκατομμύρια στη Μπουρκίνα, 5 εκατομμύρια στη Νιγηρία και τον Νίγηρα. Το πρόγραμμα βασίζεται στην Ατζέντα 2030 και στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ.
Παρουσίαση του Μεγάλου Πράσινου Τείχους του Σαχέλ
Αρχικά θεωρήθηκε ως έργο αναδάσωσης, η πρωτοβουλία όμως, με τα χρόνια, εξελίχθηκε σε ένα τεράστιο πρόγραμμα για τη βιώσιμη διαχείριση των οικοσυστημάτων και την καταπολέμηση της φτώχειας, της επισιτιστικής ανασφάλειας και της υγείας όχι μόνο των κατοίκων της περιοχής αλλά και ολόκληρου του κόσμου.
Η διατάραξη της ισορροπίας μεταξύ άγριας ζωής και ανθρώπινης παρουσίας, που προκαλείται από την υποβάθμιση των οικοσυστημάτων, σε ένα πλαίσιο παγκοσμιοποίησης και κλιματικής αλλαγής είναι αυτή που προκαλεί τις ασθένειες Έμπολα, SARS, MERS-CoV, γρίπη των πτηνών και πιο πρόσφατα Covid-19, (ακόμα κι αν η ακριβής προέλευσή του εξακολουθεί να συζητείται). Αυτές οι μολυσματικές ασθένειες που μεταδίδονται από τα ζώα στον άνθρωπο ή το αντίστροφο, πολλαπλασιάζονται στον πλανήτη από τη Δεκαετία του 1970.
Η αποκατάσταση της οικολογικής ισορροπίας ανταποκρίνεται κατά προτεραιότητα στην πρόληψη αυτών των πανδημιών.
Η δασική κάλυψη:
Προστατεύει τα χωράφια και τα χωριά από τον άνεμο και τη διάβρωση. Αποτελεί φίλτρο περιορισμού της εισπνοής σκόνης από τους πληθυσμούς και συνεπώς προλαμβάνει τις σχετικές ασθένειες.
Παρέχει θρεπτικές ουσίες σε ένα σχεδόν νεκρό έδαφος. Τα νεκρά φύλλα δημιουργούν φυσικό λίπασμα που προστατεύει και εμπλουτίζει τα εδάφη στους αγρούς. Ακόμα τα δέντρα βοηθούν το έδαφος να αυξήσει την ικανότητά του να συγκρατεί νερό.
Δημιουργεί αύξηση της τοπικής υγρασίας και των βροχοπτώσεων λόγω της εξατμισοδιαπνοής από τα φυτεμένα δέντρα και,
Απόθεμα ποιοτικής χορτονομής για τα ζώα, επειδή το γρασίδι αναπτύσσεται καλύτερα στη σκιά των δέντρων.
Η ιδέα του Μεγάλου Πράσινου Τείχους ενσωματώνει την επιβίωση των τοπικών κοινοτήτων μέσα τόσο από τη δυνατότητα επανακαλλιέργειας των αποκαταστημένων εκτάσεων με διάφορα δέντρα, οπωροφόρα, λαχανικά και λοιπά φυτά με βρώσιμους καρπούς, όσο και την οργανωμένη, με επίβλεψη και περιφρουρημένη νομή των κοπαδιών -ιδιαίτερα αγελάδων- των νομαδικών πληθυσμών που παράλληλα εκμεταλλεύονται συνολικά τα προϊόντα του δάσους.
Καταπολεμάται η πείνα, ενώ μέσω της πώλησης του πλεονάσματος, μπορούν οι πληθυσμοί να έχουν ένα μικρό αλλά πολύτιμο εισόδημα.
Βελτιώνονται οι περιβαλλοντικοί παράγοντες συνολικά και επανέρχεται στις αναζωογονημένες περιοχές πλήθος μικρών ζώων του δάσους μέχρι και αντιλόπες, καμηλοπαρδάλεις και διάφορα έντομα που βοηθούν στις επικονιάσεις.
Το εγχείρημα δεν είναι καθόλου εύκολο.
Με οκτώ χώρες στη ζώνη σε κατάσταση πολεμικών συγκρούσεων, το συνολικό έργο του Μεγάλου Πράσινου Τείχους παρουσιάζει μεγάλες δυσκολίες στην εφαρμογή. Συνολικά, μόνο 4% της έκτασης –που έχει προγραμματιστεί στόχος ως το 2030 –έχει αποκατασταθεί το 1922 (στα 15 χρόνια από την έναρξη).
H διήγηση της Ίνα Μόντια από την κοινότητα των Φελλάχων , καλλιτέχνιδας και πρώην μοντέλου από το Μάλι, πρέσβειρας της αναγκαιότητας του ΜΠΤ στην Αφρική, συγκλονίζει:
«Μια βίαιη ξηρασία έχει εγκατασταθεί σε εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα. Στο χωριό Κόλι Άλφα, όπου πήγα, συνάντησα κοριτσάκια που έσκιζαν άδειους σάκκους τσιμέντου για να ταΐσουν τα βόδια , ανακατεύοντας τους με λίγο φλοιό baobab[1], Μια σκηνή που με συγκλόνισε. Συνάντησα επίσης ορφανά που επέζησαν από οικογένειες διασκορπισμένες από την Μπόκο Χαράμ[2]. Παιδιά που έπεσαν θύματα απαγωγής και εξαναγκάστηκαν να σκοτώσουν ή σκοτωθούν από την ίδια τρομοκρατική ομάδα. Σε αυτά τα εδάφη που έχουν γίνει στείρα, οι τζιχαντιστικές ομάδες είναι σχεδόν οι μόνες που προσφέρουν μια εναλλακτική στην πείνα! Λίγα μόνο χρήματα για να στρατευτούν και να πολεμήσουν ό,τι απομένει από τους κρατικούς θεσμούς. Συνάντησα στην πορεία, μετανάστες καθηλωμένους στην έρημο, περιπλανώμενους, πολύ ντροπιασμένους που δεν κατάφεραν να φτάσουν στην Ευρώπη για να τολμήσουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Θα μπορούσα να ήμουν εγώ ή αντίστοιχα η κόρη μου μεταξύ των ορφανών της Μπόκο Χαράμ».
Από αυτές τις συναντήσεις, η Ίνα αντλεί ένα όνειρο: «Δώστε πίσω ένα όνειρο στην Αφρική, σε κάθε Αφρικανό παιδί. Στα μάτια του, το να πετύχεις το Μεγάλο Πράσινο Τείχος είναι να επιτρέψεις στον εαυτό σου να ονειρευτεί ξανά. Μια αφρικανική ιδέα, φτιαγμένη από Αφρικανούς».
Στο φυτώριο δενδρυλλίων- Σενεγάλη (AFP)
Στο φυτώριο δενδρυλλίων- Σενεγάλη (AFP)
Επί τω έργω οι γυναίκες της περιοχής – (AFP)
Τα δένδρα έχουν δημιουργηθεί. – (AFP)
Τα δένδρα αποφέρουν καρπούς.Σενεγάλη – (AFP)
Το έργο έχει κατατμηθεί σε αντίστοιχα με τις χώρες τμήματα. Η κάθε μια χώρα έχοντας αναλάβει την περιοχή της, έχει συστήσει – κατά το δυνατόν- μια διεπιστημονική ομάδα που αποτελείται από ερευνητές οικολογίας, υδρολογίας, δασοκομίας, γεωπονίας, ιατρικής, ανθρωπολογίας, ζωολογίας, τοξικολογίας, μικροβιολογίας. Πραγματικά υπαίθρια εργαστήρια:
Εκτός από την αναχαίτιση της ερήμου, το έργο επικεντρώνεται επίσης στην πρόσβαση των πληθυσμών σε καθαρό νερό, την ηλιακή ενέργεια, καθώς και σε κοινωνικοοικονομικές πτυχές: δημόσια υγεία, κηπουρική για την αγορά, ιχθυοκαλλιέργεια, κτηνοτροφία, πτηνοτροφία.
Η πρόκληση είναι να παρασχεθούν θέσεις εργασίας σε έναν πληθυσμό που υπονομεύεται από την απόλυτη φτώχεια.
Οι αναδασώσεις προχωρούν με πειράματα για την επιλογή κατ’ αρχήν των δένδρων που ταιριάζουν σε κάθε χώρα.
Δημιουργούνται φυτώρια όπου τα φυτά βλαστάνουν, γίνονται μικρά δενδρύλλια και στη συνέχεια μεταφυτεύονται επί τόπου. Συνήθως αυτό γίνεται την περίοδο των βροχών, όπου δημιουργούνται και λεκάνες ποτίσματος γύρω από τις φυτεύσεις και αυλάκια άρδευσης ενώ χρησιμοποιούνται και παραδοσιακοί τρόποι φύτευσης προσαρμοσμένοι στο άνυδρο περιβάλλον της ερήμου (Μέθοδος ΖΑΪ)[3] και σε λάκκους φύτευσης σε σχήμα ημισελήνου. Η επιτυχία των φυτεύσεων είναι περίπου γύρω στο 68%.
Εκτός από την ξηρασία υπάρχουν και άλλες απειλές:
Η διέλευση των νομάδων, η βόσκηση των κοπαδιών και των αγελάδων τους. Για αυτόν τον λόγο οι φυτεμένες περιοχές περιφράσσονται αφήνοντας διόδους διέλευσης ανθρώπων και κοπαδιών.
Οι ένοπλες συγκρούσεις στην περιοχή, οι τζιχαντιστές, λοιπές συμμορίες και η ανύπαρκτη θεσμική κρατική ασφάλεια. «Υπάρχουν περιοχές όπου οι αγρότες φοβούνται να τολμήσουν να πραγματοποιήσουν αναδάσωση ή συντήρηση δέντρων», σημειώνει ο Σάνι Γιάου, ένας Νιγηριανός ειδικός.
Η εφαρμογή του είναι όντως δύσκολη μέχρι και αδύνατη σε ορισμένες περιοχές του κεντρικού Σαχέλ (σε μεγάλες περιοχές στο Μάλι, τον Νίγηρα, τη Μπουρκίνα Φάσο ή το Τσαντ).
Αυτές οι περιοχές που χαρακτηρίζονται από την έλλειψη υποδομών, τις μετακινήσεις πληθυσμών και την παράνομη διακίνηση σε σύνδεση με εγκληματικά δίκτυα, έχουν γίνει νέο πεδίο στρατιωτικών ανταγωνισμών των ισχυρών αυτού του κόσμου, μεγάλων και περιφερειακών δυνάμεων, για τον έλεγχο των τεράστιων φυσικών πόρων αυτής της περιοχής, δες εδώ.
Ακόμα –και ίσως από τα σημαντικότερα του εγχειρήματος – είναι ότι εντάσσονται σε αυτό οι ντόπιοι πληθυσμοί- ιδιαίτερα οι γυναίκες- κατανοούν τη σημασία του για τους ίδιους, το ζωικό τους κεφάλαιο και την οικολογική ισορροπία και διδάσκονται τρόπους και μεθόδους αναδάσωσης, καλλιέργειας της γης, και επωφελούς εκμετάλλευσης του δασικού πλούτου.
Η συνολική χρηματοδότηση των δράσεων αποκατάστασης θα κοστίσει 44 δισεκατομμύρια δολάρια και κάθε δολάριο που επενδύεται θα αποφέρει 1,20 δολ. (Μελέτη οικολόγου-οικονομολόγου Άλισερ Μιρζαμπάεφ στο περιοδικό Αειφορία της Φύσης – Nature Sustainability).
Υποσχέσεις χρηματοδότησης ύψους 14 δισεκατομμυρίων ευρώ στη σύνοδο κορυφής One Planet (Ένας Πλανήτης), που πραγματοποιήθηκε στη Γαλλία τον Ιανουάριο του 2021, έχουν δημιουργήσει νέες ελπίδες για τη συνέχιση του τιτάνιου έργου που αργεί να πάρει συνολική μορφή 15 χρόνια μετά την έναρξή του.
Δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε το όλο παράδοξο του έργου: H Παναφρικανική Υπηρεσία του ΜΠΤ αγωνίζεται να βρει δωρητές για να φυτέψει δέντρα, ενώ κάτω από όλη αυτή την έκταση υπάρχουν θαμμένα κοιτάσματα πρώτων υλών των οποίων η ορθολογική και βιώσιμη εκμετάλλευση θα χρηματοδοτούσε ένα μεγάλο μέρος, αν όχι το σύνολο του έργου, προς όφελος των πληθυσμών αυτών των περιοχών που συχνά λανθασμένα χαρακτηρίζονται ως «φτωχές».
Στη Σενεγάλη, έχει αναδασωθεί στα πλαίσια του Μεγάλου Πράσινου Τείχους, μια έκταση μεγαλύτερη από 50.000 εκτάρια. Το 1/3 του στόχου του 2030 των 150.000, και έχει δημιουργηθεί ένα μικρό δάσος. Και η Αιθιοπία έχει επίσης πολύ ενθαρρυντικά σχετικά αποτελέσματα.
Το Μεγάλο Πράσινο Τείχος στη Σενεγάλη-ONU
Στη Μπουργκίνα Φάσο, όπου πάνω από το 80% του πληθυσμού ζει από τη γεωργία και την κτηνοτροφία, η ξηρασία προχωρά αλματωδώς. Στην περιοχή παρέμβασης του Μεγάλου Πράσινου Τείχους, μέχρι στιγμής έχουν ανακτηθεί μόνο 30.000 εκτάρια με στόχο τα 5 εκατομμύρια εκτάρια μέχρι το 2030. Η έλλειψη χρηματοδότησης και η επιδείνωση της κατάστασης ασφαλείας εμποδίζει την πρόοδο των έργων λόγω βίας και φυγής των πληθυσμών.
Φυτώριο στη Μπουργκίνα Φάσο – JERÔMINE DERIGNY / ARGOS DIFFUSION / SAIF IMAGES
Στον Νίγηρα, στόχος είναι να «πρασινίσουν» 3,6 εκατομμύρια εκτάρια γης στο 37,5% της τεράστιας επικράτειάς του, με κόστος γύρω στα 693 εκατομμύρια ευρώ. Εδώ έχει αρχίσει η εφαρμογή από το Σιμιρί[4] ένα οροπέδιο-κάποτε σεληνιακό τοπίο όπου σε 25 εκτάρια χαλικιών έχει δημιουργηθεί ένα μικρό δάσος. Ένας μικρός παράδεισος για την άγρια ζωή και τη χλωρίδα.
Στον Νίγηρα . Αποκαταστημένα λιβάδια και δασικές φυτεύσεις -© UNCCD
Στον Νίγηρα . Αποκαταστημένα λιβάδια και δασικές φυτεύσεις -© UNCCD
Το Πράσινο Τείχος στο Νίγηρα- (AFP)
Στο Τσαντ, στη διαδρομή του Μεγάλου Πράσινου Τείχους, σχεδόν 2 εκατομμύρια ακακίες έχουν φυτευτεί μεταξύ 2016 και 2019, ακολουθώντας τη βασισμένη στην παράδοση εφευρετικότητα ενός ντόπιου αγρότη. Οι ακακίες αυτές είναι οι δύο πρώτες ποικιλίες που παράγουν αραβικό κόμμι και προσαρμόζονται στο κλίμα της Σαχάρας. Η παραγωγή του σήμερα στο Τσαντ, απασχολεί περισσότερους από 800.000 αγρότες. Το 2019, έγινε εξαγωγή 20.000 τόνων, καθιστώντας τη χώρα τον δεύτερο μεγαλύτερο παραγωγό στον κόσμο μετά το γειτονικό Σουδάν.
Η έκθεση αξιολόγησης
Η πρώτη έκθεση αξιολόγησης, που ανατέθηκε από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης και παρουσιάστηκε τη Δευτέρα 7 Σεπτεμβρίου 2020 εκτιμά ότι: «μόνο 4 % των εκταρίων που έχουν τεθεί ως στόχος για το 2030, από αυτό το φιλόδοξο πρόγραμμα οικολογικής αποκατάστασης έχει εκτελεστεί. Βασικές αιτίες: η άνοδος των συγκρούσεων και της ανασφάλειας στο κεντρικό Σαχέλ. Σε πολλές χώρες, η απουσία πολιτικής στήριξης υψηλού επιπέδου, η έλλειψη ανθρώπινων και οικονομικών πόρων των υπουργείων περιβάλλοντος».
Μέρος της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα ήταν η χρηματοδότηση του εγχειρήματος του Μεγάλου Πράσινου Τείχους με 4 δισεκατομμύρια δολάρια.
Σύμφωνα με την Παναφρικανική Υπηρεσία για το Μεγάλο Πράσινο Τείχος, που εδρεύει στο Νουακσότ[5] με αποστολή τον συντονισμό της προόδου στις διάφορες χώρες, έχουν παραχωρηθεί από την έναρξη της πρωτοβουλίας 200 εκατομμύρια δολάρια (170 εκατομμύρια ευρώ) 150 εκατομμύρια δολάρια από ξένη χρηματοδότηση, τα υπόλοιπα από τα ίδια τα κράτη.
Από την πλευρά τους, οι δωρητές, πρωτίστως η Παγκόσμια Τράπεζα, ανέφεραν ένα πολύ υψηλότερο ποσό των 870 εκατομμυρίων δολαρίων.
Ο γενικός γραμματέας της Παναφρικανικής Υπηρεσίας Abdoulaye Dia, δεν κρύβει τη διαφωνία του: «Θέλουμε χρηματοδότηση για τους στόχους που έχουμε ορίσει. Μας Παρακάμπτουν. Οι παρεμβάσεις αποφασίζονται χωρίς να ενημερωθούμε.».
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε στα δύο προηγούμενα ανάλογα εγχειρήματα στην εμπειρία των οποίων βασίζεται ολοφάνερα το Μεγάλο Πράσινο Τείχος του Σαχέλ.
Πράσινο Φράγμα της Αλγερίας και πάλι στην Αφρική
Επί εποχής σοσιαλιστικής κυβέρνησης Μπουμεντιέν – το 1970- ξεκίνησε αυτό το πρωτοποριακό αγροοικολογικό έργο διάσωσης της στέπας, στα νότια της οροσειράς του Άτλαντα, με στόχο την αναχαίτιση της ερήμου. Το κράτος γνώριζε τότε ραγδαία οικονομική ανάπτυξη, χάρη στα έσοδα από το πετρέλαιο. Ωστόσο, η πληθυσμιακή έκρηξη και η ταχεία αστικοποίηση έθεσαν διλήμματα στη κατεύθυνση της οικονομίας. Ενώ το προφανές θα ήταν η άγρια εκβιομηχάνιση, η σοσιαλιστική κυβέρνηση και ο Χουαρί Μπουμεντιέν επέλεξαν την συμπερίληψη και την οικολογική κατεύθυνση.
Το Πράσινο Φράγμα της Αλγερίας – 1η περίοδος 1966-1976 (Η Μεσόγειος επάνω.)
Ο Μπουμεντιέν και επιτελάρχες επιθεωρώντας την έναρξη του έργου (~1968) – © UNCCD
Δέκα χρόνια αργότερα, το Πράσινο Φράγμα είχε πραγματοποιηθεί[6] . Χάρη σε αυτό, η Αλγερία υπήρξε η μόνη αφρικανική χώρα που πλησίασε την αγροτική αυτονομία το 1976, επιτυγχάνοντας οικονομική – κοινωνική ανάπτυξη, καθώς και επισιτιστική ανεξαρτησία.
Η Αλγερία, από τη δεκαετία του 2010, συμμετέχοντας και αυτή πια στο Μεγάλο Πράσινο Τείχος του Σαχέλ, έχει δεσμευτεί να φυτευτούν στα πλαίσια του 43 εκατομμύρια θάμνοι ή δενδρύλλια, αποκαθιστώντας και επεκτείνοντας κατά 10% το Πράσινο Φράγμα.
Σινικό Πράσινο Τείχος
Το Σινικό Πράσινο Τείχος της Κίνας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα οικολογικά προγράμματα του σύγχρονου κόσμου.
Η Κεντρική επιτροπή του ΚΚ Κίνας και το Συμβούλιο της Επικρατείας πήραν την απόφαση, τον Νοέμβριο του 1978, να ξεκινήσουν ένα τεράστιο πρόγραμμα αναδάσωσης στην περιοχή των Τριών Βοριάδων (Βορειοδυτική, Βόρεια και Βορειοανατολική Κίνα) για τη αναχαίτιση της ερήμου Γκόμπι.
Το πρόγραμμα είναι γιγάντιο. Αναφέρεται σε 551 νομούς από 13 επαρχίες και καλύπτει συνολική έκταση 4.069.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (δηλαδή πάνω από το 40% της επικράτειας της Κίνας –9.597.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα). Σχεδιάστηκε για να αυξήσει τη δασική κάλυψη της περιοχής από 5,05% το 1977 σε 14,95% μετά την ολοκλήρωσή της –σε 100 χρόνια– με τη δημιουργία και τη διατήρηση 35.080.000 εκταρίων (350.800 τετραγωνικά χιλιόμετρα) δασών.
Το Σινικό Πράσινο τείχος ενάντια στην ερημοποίηση –έναρξη © UNCCD
Μέχρι το 2019, είχαν φυτευτεί ή συντηρηθεί συνολικά 29.185.000 εκτάρια σε μια πληθώρα έργων οικολογικής αποκατάστασης. Αυτό κατέστησε δυνατό τον μετριασμό της υδρομεταφερόμενης λάσπης και της υδάτινης και αιολικής διάβρωσης, βελτιώνοντας παράλληλα την παραγωγή, την ανάπτυξη της δασοκομίας και τις συνθήκες διαβίωσης των πληθυσμών.
Τα τελευταία τριάντα χρόνια, έχουν δημιουργηθεί 7.882.000 εκτάρια (78.820 km2) ανεμοθραυστών και δασών στερέωσης αμμόλοφων για την αποκατάσταση και προστασία περισσότερων από 10 εκατομμυρίων εκταρίων λιβαδιών και βοσκοτόπων. Περίπου 336.200 km2 αμμώδους γης έχουν μετατραπεί σε γεωργική γη, οπωρώνες και βοσκότοπους.
Εκτιμάται ότι οι ανεμοφράκτες γύρω από τις γεωργικές εκτάσεις αύξησαν την παραγωγή σιτηρών κατά 15-20%, δίνοντας ένα πλεόνασμα 1,88 δισεκατομμυρίων κιλών κάθε χρόνο στην περιοχή.
Στις ορεινές περιοχές, η διαχείριση των δασών για τη διατήρηση των υδάτων και του εδάφους σε 11.940.000 εκτάρια ( 119.400 km 2) κατέστησε δυνατή την καταπολέμηση της διάβρωσης των λεκανών απορροής και τη διαχείριση 447.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων πρώην διαβρωμένης γης. 400 δισεκατομμύρια κιλά λάσπης από το οροπέδιο του Λες (Loess) δεν καταλήγουν πια ετησίως στον Κίτρινο Ποταμό.
Σταθεροποίηση αμμοθινών κατά μήκος οδικής υποδομής, περιοχή Kubuqi. © UNCCD
Το πρόγραμμα υποστηρίζεται από την κινεζική κυβέρνηση με επικεφαλής το Υπουργείο Δασών, τους κατοίκους της περιοχής, τον ιδιωτικό τομέα αλλά και από τη διεθνή κοινότητα[7].
Τα εμπόδια που έχουν ξεπεραστεί και τα προβλήματα που έχουν λυθεί με τις δεκαετίες τροφοδοτούν όλους όσους εκτιμούν την κινεζική εμπειρία.
Παρά τα πολύ σοβαρά προβλήματα, δεν μπορούμε παρά να συμπαραταχθούμε στον αγώνα των αφρικανικών λαών όχι μόνο για την επιβίωση αλλά και το αξιοβίωτο στις χώρες τους, τη χειραφέτησή τους και την αποκατάσταση των τρομακτικών αδικιών από την παλιά και σύγχρονη αποικιοκρατία.
Σήμερα που η κλιματική αλλαγή και η εφαρμογή της τεχνολογίας, προς όφελος κατά κύριο λόγο της επίτευξης του μεγίστου κέρδους, απειλεί την ίδια την ύπαρξη του πλανήτη, μόνο η αλλαγή παραδείγματος μπορεί να μας σώσει. Δεν είναι το κέρδος και η τεχνολογία το κέντρο του κόσμου, αλλά ο άνθρωπος ως αναπόσπαστο «νουνεχές» όν του φυσικού περιβάλλοντος.
Ιδού που οι Αφρικάνοι και λοιποί νυν και πρώην «παρίες» της υφηλίου διδάσκουν προς αυτή την κατεύθυνση….
Πηγές : www.grandemurailleverte.org, Le monde.fr, Le MondeAfrique, AFP, γαλλική έκδοση Wikipedia, Agence Panafricaine de la Grande Muraille Verte, UIA (Union International des Architectes).
*Η Αντωνία Πάνου είναι αρχιτέκτων-ερευνήτρια
[1] Ενδημικό φυτό της Αφρικής με τεράστιους γλυκούς καρπούς .
[2] Τζιχαντιστική ομάδα στη Βόρεια Νιγηρία
[3] Πριν την περίοδο των βροχών σκάβονται λάκκοι για τη φύτευση των δενδρυλλίων ικανοί να γεμίσουν με κοπριά και να μπορέσουν να περιλάβουν ένα ικανό ύψος βροχόπτωσης. Οι τερμίτες στην περιοχή ελκύονται από την κοπριά αλλά ταυτόχρονα δημιουργούν στοές μέσα στο έδαφος. Οι βροχές ποτίζουν το έδαφος και έτσι τα μικρά φυτά έχουν πολύ χρόνο υγρασία ώστε να μπορέσουν να αναπτύξουν το ριζικό τους σύστημα.
[4] , μια πόλη που βρίσκεται εκατό χιλιόμετρα βόρεια του Νιαμέι πρωτεύουσας του Νίγηρα
[5] Νουακσότ : πρωτεύουσα της Μαυριτανίας.
[6] Φυτεύτηκαν, χειρωνακτικά επί το πλείστον, και με τα καλλιεργητικά μέσα της εποχής, 370΄000.000 δένδρα σε έκταση 3΄000.000 εκταρίων από τα δυτικά μέχρι τα ανατολικά σύνορα της Αλγερίας και σε μήκος 1.500 km.
[7] 25 χώρες και πάνω από δώδεκα διεθνείς οργανισμοί και ιδρύματα έχουν κινητοποιήσει 1,6 δισεκατομμύρια renminbi (περίπου 200 εκατομμύρια ευρώ). για τη χρηματοδότηση πολλών συνεργατικών έργων στο πλαίσιο του προγράμματος
