Δύο εβδομάδες μετά τη συμφωνία του Μινσκ, που οδήγησε σε αισθητή αποκλιμάκωση των συγκρούσεων στην Ανατολική Ουκρανία, οι συνεχιζόμενες, έστω και σποραδικά, εχθροπραξίες θέτουν εν αμφιβόλω το μέλλον της εύθραυστης εκεχειρίας. Παράλληλα, ένας δεύτερος αποσταθεροποιητικός παράγοντας αρχίζει να αναδύεται στην επιφάνεια: ο έντονος διχασμός του Κιέβου έναντι του ενδεχόμενου «ιστορικού συμβιβασμού» με το Κρεμλίνο.
«Την επομένη της εκεχειρίας διαμορφώθηκαν δύο στρατόπεδα», έγραφαν την περασμένη Τρίτη οι Financial Times: «Το “κόμμα της ειρήνης” γύρω από τον πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο και το “κόμμα του πολέμου”, που συνδέεται με τον πρωθυπουργό Αρσένι Γιάτσενιουκ και την πρώην πρωθυπουργό Γιούλια Τιμοσένκο».
Δεν είχε προλάβει να στεγνώσει το μελάνι των υπογραφών κάτω από τη συμφωνία του Μινσκ, και ο Γιάτσενιουκ έριξε λάδι στη φωτιά ζητώντας από το Κοινοβούλιο να ξεκινήσει τη διαδικασία ένταξης της Ουκρανίας του ΝΑΤΟ – μια κίνηση που δεν φαίνεται να έχει την έγκριση του Ποροσένκο. Αλλωστε, οι δύο άνδρες θα βρεθούν σε αντίπαλα στρατόπεδα στις βουλευτικές εκλογές της 26ης Οκτωβρίου. Ο Ποροσένκο υποστηρίζει τον συνδυασμό του γερμανόφιλου πρώην πρωταθλητή της πυγμαχίας Βιτάλι Κλίτσκο, ενώ ο Γιάτσενιουκ σχημάτισε τη δική του λίστα, «Λαϊκό Μέτωπο», στην οποία συμμετέχουν και ακροδεξιοί ηγέτες πολιτοφυλακών που μάχονται τους αυτονομιστές.
Οι αντιθέσεις μεταξύ των δύο στρατοπέδων εκδηλώθηκαν και στο επίμαχο ζήτημα της συμφωνίας τελωνειακής σύνδεσης Ε.Ε. – Ουκρανίας, η οποία επικυρώθηκε την περασμένη Τρίτη. Νωρίτερα, ο Ποροσένκο, με τη στήριξη της Γερμανίας, είχε προχωρήσει σε μια σημαντική υποχώρηση έναντι της Μόσχας, αναστέλλοντας την εφαρμογή της συμφωνίας μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2016 (χρονικό διάστημα το οποίο, με τα σημερινά πολιτικά δεδομένα, μπορεί να θεωρηθεί πρακτικό ισοδύναμο της αιωνιότητας). Οπαδοί του Γιάτσενιουκ κατηγόρησαν τον Ποροσένκο για ενδοτισμό, ο υφυπουργός Εξωτερικών παραιτήθηκε και ο αντικυβερνήτης του Δνειπεροπετρόφσκ τον απείλησε ότι θα έχει την τύχη του φιλορώσου προκατόχου του, Βίκτορ Γιανουκόβιτς.
Σε πείσμα όλων αυτών, ο Ποροσένκο πραγματοποίησε ένα μεγάλο βήμα συμβιβασμού με τους αυτονομιστές και το Κρεμλίνο. Με εισήγησή του, το ουκρανικό Κοινοβούλιο ενέκρινε κεκλεισμένων των θυρών, την περασμένη Τρίτη, νόμο που θεσπίζει «ειδικό καθεστώς» αυτονομίας στο Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ. Οι δύο περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχο των ρωσόφωνων ανταρτών θα εκλέξουν τις δικές τους, αυτόνομες από το Κίεβο, διοικήσεις στις 9 Δεκεμβρίου, θα δημιουργήσουν τη δική τους αστυνομία και θα ορίζουν οι ίδιες τους δικαστές τους. Παράλληλα, προσφέρεται αμνηστία σε όσους συμμετείχαν στην ένοπλη εξέγερση και κατοχυρώνεται η δυνατότητα του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ «να ενισχύσουν και να εμβαθύνουν» τις σχέσεις τους με τη γειτονική Ρωσία.
Προβλέψιμα, η κίνηση αυτή του Ποροσένκο τον μετέτρεψε σε αλεξικέραυνο βίαιων επιθέσεων. «Θεωρώ απολύτως εσφαλμένο να ψηφίζουμε υπέρ της συνθηκολόγησης υπό το βάρος μεγάλων απωλειών στο πεδίο της μάχης», δήλωσε ο ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος «Ελευθερία», Ολέγκ Τιαγκνιμπόκ. Δεν αποκλείεται και ο επόμενος χειμώνας να αποδειχθεί θερμός για το Κίεβο…
• Εξι ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη –ανάμεσα στα οποία και βομβαρδιστικά μεγάλου βεληνεκούς– αναχαίτισε η πολεμική αεροπορία του Καναδά και των ΗΠΑ πάνω από τη δυτική ακτή της Αλάσκας. Τα ρωσικά αεροσκάφη δεν εισήλθαν στον εναέριο χώρο των ΗΠΑ ή του Καναδά, αλλά στη Ζώνη Αναγνώρισης Αεράμυνας, που εκτείνεται 321 χλμ. από την ακτογραμμή.
Πέτρος Παπακωνσταντίνου
Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή την Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 2014.
