Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
Ο τελευταίος ενάμισης χρόνος αποκάλυψε με δραματικό τρόπο το πλιάτσικο της ιδιωτικοποιημένης αγοράς.
Στο πλαίσιο του προσκλητηρίου για τη διάσωση των δημόσιων αγαθών που έχει απευθύνει η Πρωτοβουλία για τη Διασφάλιση της Δημόσιας Διαχείρισης του Νερού προκειμένου να δημιουργηθεί ένα κοινό μέτωπο κατά των ιδιωτικοποιήσεων, η «Εφ.Συν.» μιλάει σήμερα με τη Γιώτα Σταθά, μέλος του Δ.Σ. Συλλόγου Διπλωματούχων Μηχανικών Ομίλου ΔΕΗ/Ενέργειας και Δικτύων
Σε ποιο βαθμό έχει απλώσει σήμερα τα δίχτυα της η ιδιωτικοποίηση στον χώρο της ενέργειας;
Η πλήρης ιδιωτικοποίηση της ενέργειας στην Ελλάδα έχει ήδη συντελεστεί. Και σήμερα βιώνουμε τα αποτελέσματά της. Ενεργειακή φτώχεια και ακρίβεια. Εχουν περάσει 22 χρόνια από τη μετατροπή της ΔΕΗ σε ανώνυμη εταιρεία την 1η Ιανουαρίου 2001 (Ν. 2773/1999) και την πρώτη μετοχοποίησή της. Πλέον η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος καθορίζεται από το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας (Ν. 4512/2018). Καθοριστικό ρόλο στις τελικές τιμές διαδραματίζουν τα Χρηματιστήρια Ρύπων και το Χρηματιστήριο Φυσικού Αερίου, το οποίο ως καύσιμο-γέφυρα της ενεργειακής μετάβασης οδηγεί τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος.
Ιδιώτες και θεσμικοί επενδυτές ελέγχουν το πλειοψηφικό πακέτο μετοχών της ΔΕΗ από τις 11 Νοεμβρίου 2021. Το 34,12% των μετοχών της παραμένει στην Ελληνική Εταιρία Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε., το λεγόμενο Υπερταμείο, Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου που δεν ταυτίζεται σε καμία περίπτωση με το δημόσιο συμφέρον. Οι διαχειριστές του ηλεκτρικού δικτύου διανομής ΔΕΔΔΗΕ και μεταφοράς ΑΔΜΗΕ αποσχίστηκαν από την ενιαία ΔΕΗ (Ν. 4001/2011) για να πωληθούν στη συνέχεια κατά 49% το 2022 και 24% το 2017. Το ίδιο μοντέλο ιδιωτικοποίησης, μετοχοποίηση, διάσπαση και πώληση, εφαρμόζεται και στη ΔΕΠΑ, εισαγωγέα και πάροχο φυσικού αερίου, καθώς και στα ΕΛΠΕ (νυν HELLENiQ ENERGY). Ακόμα κι αν παραμένουν μειοψηφικά πακέτα μετοχών στο «Δημόσιο», η πολιτική των εταιρειών προκρίνει πια τη μεγιστοποίηση των κερδών ανεξάρτητα από τις επώδυνες επιπτώσεις στο κοινωνικό σύνολο και την παραγωγική δραστηριότητα της χώρας.
Η Γιώτα Σταθά
Εξηγήστε μας γιατί μιλάτε για πλιάτσικο που συμβαίνει στην ενέργεια, στον κρατικό προϋπολογισμό και στο λαϊκό εισόδημα με την ιδιωτικοποίηση και το Χρηματιστήριο Ενέργειας;
Την πρώτη 20ετία της ιδιωτικοποίησης, 2001-2020, οι αυξήσεις έφτασαν στο 300%! Η ΔΕΗ και οι καταναλωτές «επιδότησαν» τη βιωσιμότητα και την κερδοφορία των ιδιωτών παραγωγών ΑΠΕ και φυσικού αερίου καθώς και των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας με πολλά δισ. ευρώ. Ο τελευταίος ενάμισης χρόνος αποκάλυψε με δραματικό τρόπο το πλιάτσικο της ιδιωτικοποιημένης αγοράς.
Εν μέσω ενεργειακής κρίσης στην Ευρώπη, η οποία εξωθεί στη φτώχεια το 22% των Ευρωπαίων πολιτών, το 50% των Ελλήνων δυσκολεύεται να πληρώσει τους λογαριασμούς, διακυβεύει την επιβίωση μικρών/μεσαίων επιχειρήσεων και κλείνει τις βιομηχανίες, οι μεγάλες ενεργειακές επιχειρήσεις παρουσιάζουν υπερπολλαπλάσια κέρδη σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές. Η Motoroil παρουσίασε καθαρά κέρδη 967,2 εκατ. ευρώ το 2022 έναντι 202,4 εκατ. ευρώ το 2021, τα ΕΛΠΕ 1 δισ. ευρώ συγκρίσιμα καθαρά κέρδη έναντι 140 εκατ. ευρώ, ο όμιλος Μυτιληναίου είχε 466 εκατ. ευρώ καθαρά κέρδη έναντι 62 εκατ. ευρώ. Οι επιχορηγήσεις που δίνονται αντιστοιχούν στο 4% του ΑΕΠ. Χρηματοδοτούμε τα κέρδη των επιχειρήσεων για ένα αγαθό που θα έπρεπε να είναι φτηνό και προσβάσιμο σε όλους.
Κατά πόσο είναι σήμερα εφικτή η αποκαλούμενη «ενεργειακή μετάβαση» με τον τρόπο που υλοποιείται; Θα βοηθήσει στην προστασία του περιβάλλοντος και στην εξοικονόμηση ενέργειας ή πρόκειται για μια νέα «αγορά»;
Η επιβάρυνση του πλανήτη από τη χρήση των ορυκτών καυσίμων αποτελεί μια ανησυχητική πραγματικότητα. Τα χρόνια αιτήματα των περιβαλλοντικών κινημάτων για την ενεργειακή μετάβαση μετατράπηκαν από την Ε.Ε. σε μια ασύδοτη, χωρίς ορθολογικό σχεδιασμό αγορά, χρηματοδοτούμενη αδρά και αενάως από τους καταναλωτές. Ο αποκαλούμενος ενεργειακός σχεδιασμός στην Ελλάδα καταλαμβάνει με εγκαταστάσεις ΑΠΕ παραγωγική γη και τον ορεινό όγκο της, ακόμη και περιοχές Natura! Ποιο είναι λοιπόν το ισοζύγιο για το περιβάλλον;
Η άναρχη ανάπτυξη των ΑΠΕ χωρίς την απαιτούμενη αποθήκευση ενέργειας απειλεί σήμερα την ασφάλεια λειτουργίας των δικτύων, τα οποία αδυνατούν να τις εξυπηρετήσουν χωρίς επενδύσεις σε υποδομές αξίας δισεκατομμυρίων που δεν πρόκειται να πληρώσουν ούτε οι ιδιώτες επενδυτές, ούτε οι ιδιώτες μέτοχοι. Οσο για την εξοικονόμηση ενέργειας, αυτή επιτυγχάνεται δυστυχώς από την ακρίβεια που φέρνει η αγορά και όχι από την αλλαγή ενός προτύπου παραγωγής και κατανάλωσης το οποίο σήμερα βλάπτει το περιβάλλον.
Γιατί δεν έγινε εφικτό να αποτραπεί η ιδιωτικοποίηση στον χώρο της ενέργειας, όπως έγινε στην περίπτωση της αποτροπής της ιδιωτικοποίησης του νερού;
Η ιδιωτικοποίηση της ενέργειας νομιμοποιήθηκε σταδιακά στην κοινωνική συνείδηση με την εκχώρηση δραστηριοτήτων σε εργολάβους, την εγκατάσταση μικρών φωτοβολταϊκών με υπερβολικό εγγυημένο κέρδος, τη διαρκή αύξηση των τιμολογίων που ήταν προϋπόθεση για την είσοδο των ιδιωτών παραγωγών, τη σκόπιμη φθίνουσα ποιότητα της παροχής υπηρεσιών της ΔΕΗ λόγω υποστελέχωσης, τη συντεταγμένη απαξίωση του προσωπικού και της εταιρείας, τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας που παρείχε ένα σκανδαλωδώς ευνοϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο προς όφελος της ιδιωτικής παραγωγής και εις βάρος της δημόσιας περιουσίας, τα φτηνότερα τιμολόγια από ιδιώτες παρόχους στους οποίους πωλούσε η ΔΕΗ το 40% της παραγωγής της σε τιμές κάτω του κόστους (ΝΟΜΕ), την αφαίμαξή της με πολιτικές επιλογές των κυβερνήσεων διαχρονικά και εν τέλει τη νομοτελειακή «σωτηρία» της από το ιδιωτικό κεφάλαιο. Είναι μια κλασική μεθοδολογία ιδιωτικοποίησης δημόσιων αγαθών.
Δεν μπορούμε όμως να συγκρίνουμε το νερό με το ρεύμα, γιατί το νερό είναι πρωτογενές συστατικό της ύπαρξης και της ζωής μας. Αν δεν μπορέσαμε να αποτρέψουμε την ιδιωτικοποίηση, τώρα ξέρουμε πως επιβάλλεται να την ανατρέψουμε! Κανένα δημόσιο και κοινό αγαθό δεν επιτρέπεται να γίνεται εμπόρευμα. Η πρόσβασή τους πρέπει να είναι καθολική και να μην ορίζεται από το κέρδος. Για να ζούμε όλοι με αξιοπρέπεια.
