Το γράμμα αυτό απέστειλε ο ηγέτης της κουβανικής επανάστασης στον Πρόεδρο των ΗΠΑ, με την ευκαιρία της επίσκεψης του τελευταίου, την πρώτη αμερικανού Προέδρου, στο νησί της ελευθερίας. Το αναδημοσιεύουμε ως ένα απλό δείγμα ζωτικότητας όχι μόνο του ηγέτη, αλλά του λαού και των ιδεών που εκφράζει.
“Οι Ισπανοί βασιλείς μας έφεραν τους κατακτητές και επικυρίαρχους. Τα σημάδια τους μπορεί να αναγνωρίσει κανείς ακόμα στον αέρα ως και σε πολλά μέρη αυτής της χώρας. Σημάδια που προήλθαν από αξιώσεις και εκχωρήσεις για καταχρηστική και επαίσχυντη εκμετάλλευση της άμμου των ποταμών λόγω των μεταλλευτικών ερευνών χρυσού.
Ο τουρισμός σήμερα είναι ψηλά, να επαινέσω γι’ αυτό την ομορφιά του τοπίου και τους εξαίσιους καρπούς των ωκεανών μας. Σε αυτόν, το ιδιωτικό κεφάλαιο των μεγάλων ξένων εταιρειών είναι πάντα παρόν και εμπλέκεται γιατί τα κέρδη τους, πράγμα ανάξιο λόγου, πρέπει να ανέλθουν σε δισεκατομμύρια δολάρια. Επειδή ήμουν αναγκασμένος να αντιμετωπίσω το ζήτημα, πρέπει να το επισημάνω κυρίως για τους νέους και να προσθέσω ότι λίγοι έχουν επίγνωση της σημασίας αυτού του γεγονότος και είναι ενήμεροι σχετικά με αυτή τη μοναδική στιγμή στην ανθρώπινη ιστορία.
Δεν θα πω ότι είναι ήδη πολύ αργά, αλλά δεν θα δίσταζα να πω ότι δεν είμαστε επαρκώς ενημερωμένοι, ούτε εσείς ούτε εμείς, ότι δεν έχουμε ούτε τη γνώση ούτε τη συνείδηση που θα χρειαστούν για να αντιμετωπίσουμε τις σημερινές προκλήσεις.
Είναι σημαντικό, εν πρώτοις, να σημειωθεί ότι η ζωή μας διαρκεί μόνο για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου της ιστορίας, κι εμείς, εκτός από τα απαραίτητα της ζωής που όλοι οι άνθρωποι πρέπει να έχουν, οφείλουμε να της προσδώσουμε νόημα. Η ανθρώπινη φύση τείνει να υπερεκτιμά το ρόλο της, ο οποίος είναι, σε αντίθεση με σημαντικό αριθμό ανθρώπων, η ενσάρκωση των υψηλότερων ονείρων.
Ωστόσο, κανείς δεν είναι καλός ή κακός από μόνος του. Κανείς από εμάς δεν είναι τέλειος για το ρόλο που πρέπει να διαδραματίσει στην επαναστατική κοινωνία.
Μερικές φορές οι Κουβανοί είχαν το προνόμιο να είναι σε θέση να αντλήσουν από το παράδειγμα του Χοσέ Μαρτί. Αναρωτιέμαι ακόμη και αν έπρεπε να πεθάνει πραγματικά στο Dos Rios, όταν αναφώνησε «Για μένα είναι καιρός» και πυροβόλησε κατά των ισπανικών δυνάμεων που, περιχαρακωμένες στα χαρακώματα, απάντησαν με μια σταθερή γραμμή πυρός. Δεν επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες και δεν υπήρχε κανείς που θα μπορούσε να τον οδηγήσει για να επιστρέψει.
Κάποιος έχει σκίσει από το ημερολόγιό του λίγες σελίδες. Ποιος έχει φορτωθεί αυτό το βάρος; Ήταν αναμφίβολα το έργο ενός αδίστακτου ραδιούργου… «Όποιος προσπαθεί να οικειοποιηθεί την Κούβα, θα καρπωθεί τη σκόνη του αιματοβαμμένου της εδάφους, αν δεν σκοτωθεί στον αγώνα», δήλωνε ο ένδοξος μαύρος ηγέτης Antonio Maceo.
Γνωρίζουμε επίσης ότι ο Maximo Gómez ήταν ο πιο πειθαρχημένος και από τους πιο ταπεινούς στρατιωτικούς ηγέτες της ιστορίας μας.
Πώς θα μπορούσε κανείς, όπως φαίνεται από μια άλλη οπτική γωνία, να μη θαυμάσει την αγανάκτηση του Bonifacio Byrne, όταν από ένα απομακρυσμένο πλοίο που τον έφερε πίσω στην Κούβα, με μια άλλη σημαία δίπλα σε αυτή με το μοναδικό αστέρι, είπε «σημαία μου είναι εκείνη η οποία δεν υπήρξε ποτέ σημαία μισθοφόρου…»; Και στη συνέχεια, σε μία από τις καλύτερες φράσεις που έφτασαν στα αυτιά μου: «Αν η σημαία μου διατρέχει κίνδυνο σε οποιοδήποτε σημείο, τότε ας πάει στα κομμάτια… νεκρούς να μας σηκώστε στα χέρια ξέροντας πως θα την υπερασπιστούμε!»
Δεν θα ξεχάσω τις φλογερές λέξεις του Καμίλο Σιενφουέγος εκείνο το βράδυ, όταν στη βεράντα όπου ήμασταν, αντιμετωπίζαμε τα μπαζούκας και τα πολυβόλα, προέλευσης ΗΠΑ, στα χέρια των αντεπαναστατών.
Ο Ομπάμα γεννήθηκε τον Αύγουστο του 1961, όπως είπε ο ίδιος.
Πάνω από μισός αιώνας έχει περάσει από εκείνη τη στιγμή.
Ας μας επιτραπεί ακόμα μια φορά να δούμε αυτό που σκέφτεται σήμερα ο διακεκριμένος επισκέπτης μας:
«Ήρθα εδώ για να αφήσω πίσω μου τα τελευταία ίχνη του Ψυχρού Πολέμου στην Αμερική. Ήρθα εδώ για να απλώσω στο λαό της Κούβας χέρι φιλίας».
Από εδώ προκύπτει αμέσως ένα πλήθος ζητημάτων που είναι εντελώς νέα για τους περισσότερους από εμάς.
«Και οι δύο ζούμε σε ένα νέο κόσμο που αποικίστηκε από τους Ευρωπαίους, συνέχισε ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Κούβα σχηματίστηκε ακριβώς όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες από τους σκλάβους της Αφρικής. Ακριβώς όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κούβα έχει μια κληρονομιά από σκλάβους και ιδιοκτήτες σκλάβων».
Οι ιθαγενείς κάτοικοι δεν υπάρχουν στην οπτική του Ομπάμα.
Δεν αναφέρεται στο ότι οι φυλετικές διακρίσεις καταργήθηκαν από την Επανάσταση, πως η σύνταξη και ο μισθός όλων των Κουβανών καθιερώθηκαν από αυτήν, όταν ο Ομπάμα ήταν μόλις 10 ετών. Ότι το απεχθές και ρατσιστικό αστικό καθεστώς της ανάθεσης στους μπράβους να αποβάλλουν τους μαύρους συμπατριώτες από τα κέντρα αναψυχής καταργήθηκε από την Επανάσταση. Δεν αναφέρεται ότι τέθηκε ένα τέλος, εξαιτίας των χτυπημάτων που δέχτηκαν, στο απαρτχάιντ στην Αγκόλα και την παρουσία πυρηνικών όπλων σε μια ήπειρο (σ.σ στη Νότια Αφρική) με περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο κατοίκους. Ο απώτερος στόχος της αλληλεγγύης μας ήταν να βοηθήσουμε την Αγκόλα, τη Μοζαμβίκη, τη Γουινέα Μπισσάου και άλλους λαούς που ήταν κάτω από το φασιστικό αποικιοκρατικό καθεστώς της Πορτογαλίας.
Το 1961, μόλις ένα χρόνο και τρεις μήνες μετά τη νίκη της επανάστασης, σχηματίστηκε από τις ΗΠΑ ένας μισθοφορικός στρατός εξοπλισμένος με κανόνια, αεροπλάνα και τεθωρακισμένα και ξεκίνησε, συνοδευόμενος από πολεμικά πλοία και αλεξιπτωτιστές, μια αιφνιδιαστική επίθεση στη χώρα μας.
Αυτή η ύπουλη, αδικαιολόγητη επίθεση κόστισε στη χώρα μας εκατοντάδες νεκρούς και τραυματίες… Τα πολεμικά αεροσκάφη των Ηνωμένων Πολιτειών παρουσιάστηκαν στα Ηνωμένα Έθνη ως εάν είχαν πετάξει με αεροσκάφη Κουβανοί αντάρτες.
Η στρατιωτική εμπειρία και η δύναμη αυτής της χώρας είναι γνωστές.
Στην Αφρική πίστευαν ότι η επαναστατική Κούβα ήταν εύκολο να εξουδετερωθεί. Η επίθεση με μηχανοκίνητες ταξιαρχίες της ρατσιστικής Νότιας Αφρικής στο νότιο τμήμα της Αγκόλας έφτασε ως στην περιοχή της Λουάντας, πρωτεύουσας της χώρας. Ξεκίνησε ένας αγώνας που διήρκεσε σχεδόν 15 χρόνια. Δεν θα το ανέφερα καν, αν δεν είχα τη στοιχειώδη υποχρέωση να αντιδράσω στην ομιλία του Ομπάμα στο Gran Teatro de La Habana Alicia Alonso. Δεν θα προσπαθήσω επίσης να μπω σε λεπτομέρειες, αλλά μόνο να τονίσω, ότι εκεί γράφτηκε μια τιμητική σελίδα στον αγώνα για την απελευθέρωση του ανθρώπου.
Κατά κάποιον τρόπο ευχόμουν ο Ομπάμα να συμπεριφέρονταν σωστά.
Η ταπεινή καταγωγή του και η φυσική νοημοσύνη του είναι προφανείς.
Ο Μαντέλα πέρασε μια ζωή στη φυλακή και η ζωή του μετατράπηκε σε έναν γιγαντιαίο αγώνα για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Μόλις πήρα ένα βιβλίο στα χέρια στο οποίο περιγράφονται πλευρές της ζωής του Μαντέλα και – τι έκπληξη! – είχε έναν πρόλογο από τον Ομπάμα. Το ξεφύλλισα βιαστικά. Ήταν απίστευτο πώς με σύντομη γραφή δίνονται οι ακριβείς πληροφορίες για τον Μαντέλα. Πλήρωσε για να μπορούν οι άνθρωποι που ήθελαν να τον γνωρίσουν βαθύτερα.
Σχετικά με το επεισόδιο στη Νότια Αφρική θα πρέπει να μιλήσουμε για μια άλλη εμπειρία.
Είχα πραγματικά ενδιαφέρον να μάθω περισσότερες λεπτομέρειες για το πώς οι Νοτιοαφρικανοί είχαν αποκτήσει τα πυρηνικά όπλα. Είχα ακριβείς πληροφορίες, ότι δεν υπήρχαν το πολύ πάνω από δέκα ή δώδεκα βόμβες. Μια αξιόπιστη πηγή θα ήταν το βιβλίο του καθηγητή και ερευνητή Piero Gleijeses: “Αποστολές Σύγκρουσης: Αβάνα, Ουάσιγκτον και Αφρική 1959 -1976”, ήταν μια εξαιρετική δουλειά. Ήξερα ότι εκπροσωπεί την ασφαλέστερη πηγή των γεγονότων, και έτσι του είπα.
Μου απάντησε ότι δεν είχε μιλήσει ξανά για αυτό το πράγμα, διότι στο κείμενο θα έπρεπε να αναφερθεί στα ερωτήματα του συντρόφου Jorge Risquet ο οποίος ήταν πρεσβευτής της Κούβας στην Αγκόλα και στενός προσωπικός φίλος του. Προσπάθησα να εντοπίσω τον Risquet, ο οποίος ήταν επιφορτισμένος με άλλα καθήκοντα, να τελειώσει ένα μάθημα που θα τον απασχολούσε μερικές ακόμα εβδομάδες.
Η υπόθεση συνέπεσε με ένα πρόσφατο ταξίδι του Piero στη χώρα μας. Του είχα επισημάνει ότι ο Risquet είναι ηλικιωμένος και η υγεία του δεν είναι η βέλτιστη. Λίγες μέρες αργότερα συνέβη αυτό που φοβόμουν, η υγεία του Risquet χειροτέρευσε και πέθανε.
Όπως ήρθε Piero, δεν υπήρχε τίποτα να κάνω, εκτός από τις υποσχέσεις, αλλά είχα ήδη λάβει πληροφορίες σχετικά με αυτό το όπλο: τη βοήθεια που είχε λάβει η τότε ρατσιστική Νότια Αφρική από τον Ρήγκαν και το Ισραήλ.
Δεν ξέρω τι έχει τώρα ο Ομπάμα να πει γι’ αυτή την ιστορία.
Δεν ξέρω τι ήξερε ή δεν ήξερε, αν και είναι πολύ αμφίβολο αν ήξερε κάτι.
Η ταπεινή μου πρόταση είναι να αναλογιστεί και να μην προσπαθεί τώρα να αναπτύξει θεωρίες σχετικά με την κουβανική πολιτική.
Σημαντικό ερώτημα είναι πως ο Ομπάμα εκφώνησε μια ομιλία στην οποία χρησιμοποίησε μελιστάλακτες λέξεις: «Είναι καιρός να ξεχάσουμε το παρελθόν, έχουμε αφήσει το παρελθόν πίσω μας, μπορούμε να κοιτάξουμε προς το μέλλον, να δούμε μαζί ένα μέλλον με ελπίδα, δεν θα είναι εύκολο, θα υπάρξουν προκλήσεις, σ’ αυτό πρέπει να δώσουμε το χρόνο, αλλά η παραμονή μου εδώ μου δίνει περισσότερη ελπίδα για το τι μπορούμε να κάνουμε μαζί, ως φίλοι, ως οικογένειες, ως γείτονες».
Αν γίνουν πιστευτά αυτά τα λόγια του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, ο καθένας από εμάς κινδυνεύει να υποστεί καρδιακή προσβολή.
Μετά από έναν αδυσώπητο αποκλεισμό που διήρκεσε σχεδόν 60 χρόνια!
Και εκείνοι που από τις επιθέσεις μισθοφόρων έχασαν τη ζωή τους στα κουβανικά πλοία και τα λιμάνια; Το αεροσκάφος που κομματιάστηκε εν πτήση γεμάτο επιβάτες, οι μισθοφορικές επιδρομές, οι πράξεις βίας;
Κανείς δεν μπορεί να έχει την ψευδαίσθηση πως οι άνθρωποι αυτής της ευγενούς και ανιδιοτελούς χώρας θα παραδώσουν τη δόξα, τα δικαιώματα και τον πνευματικό τους πλούτο, που έχουν έρθει μέσα από την ανάπτυξη της εκπαίδευσης, της επιστήμης και του πολιτισμού.
Θέλω επίσης να επισημάνω πως είμαστε ικανοί να παράγουμε τα δικά μας τρόφιμα και υλικά αγαθά που χρειαζόμαστε χάρη στην προσπάθεια και την ευφυΐα του δικού μας λαού.
Δεν χρειαζόμαστε τα δώρα της αυτοκρατορίας.
Οι προσπάθειές μας θα είναι νόμιμες και ειρηνικές, επειδή ταιριάζουν με τη δέσμευσή μας για την ειρήνη και την αδελφοσύνη όλων των ανθρώπων που ζουν σε αυτόν τον πλανήτη.”
Φιντέλ Κάστρο Ρουζ
27 Μάρτη 2016
Μετάφραση από την έκδοση στα γερμανικά της Granma
A.K.A.
