Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο
«Όταν χωριστήκαμε με τον άντρα μου, ήταν πάρα πολύ δύσκολο, γιατί ο άντρας μου βρισκόταν σε μια άλλη χώρα, κι εγώ σε μια άλλη, διαφορετική χώρα. Να βρίσκεσαι σε μια ξένη χώρα και να μην ξέρεις κανέναν, και να σκέφτεσαι και τα παιδιά – όλα ήταν πολύ δύσκολα για μένα. […] Το πιο άσχημο συναίσθημα που είχα ήταν ότι σκεφτόμουν, περνούσε από το μυαλό μου, ότι [ίσως] ποτέ δεν θα μπορούσα να ξαναδώ τον άντρα μου – και τι θα κάνω σε αυτή την ξένη χώρα, μόνη μου, με τα παιδιά. Μονίμως είχα άγχος, στρες.»
Rahma*, σύζυγος του Basir*, που υπέστη επαναπροώθηση από τη Λέσβο στην Τουρκία μαζί με τα παιδιά της και διαχωρίστηκε από τον σύζυγό της
Στις αρχές του 2023, μια βάρκα που μετέφερε 22 άτομα, μεταξύ των οποίων 9 παιδιά, όλοι αιτούντες και αιτούσες άσυλο από το Αφγανιστάν, έφτασε στη Λέσβο. Στην ομάδα βρίσκονταν και άτομα που χρειάζονταν ιατρική βοήθεια και φροντίδα: μια έγκυος γυναίκα, άρρωστα παιδιά και ηλικιωμένοι/ες με προβλήματα υγείας.
Οι Abas* και Basir*, που και οι δύο εγκατέλειψαν το Αφγανιστάν για να αποφύγουν τις προσωπικές διώξεις από τους Ταλιμπάν και έχουν πλέον σήμερα αναγνωρισθεί ως δικαιούχοι διεθνούς προστασίας, ταξίδεψαν με την ίδια βάρκα μαζί με τις συζύγους και τα παιδιά τους. Χωρίστηκαν, ωστόσο, από εκείνες/α, όταν οι σύζυγοι και τα παιδιά τους υπέστησαν επαναπροώθηση από τη Λέσβο. Πρόκειται για μια υπόθεση που εκπροσωπεί η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA): σε αυτό το κείμενο δημοσιοποιούμε την ιστορία τους, και τις μαρτυρίες των συζύγων τους που υπέστησαν επαναπροώθηση.
Οι επιχειρήσεις άτυπων αναγκαστικών επιστροφών (επαναπροωθήσεις/push backs) και άλλες πρακτικές αποτροπής συνεχίζουν να θέτουν καθημερινά ζωές σε κίνδυνο, στα χερσαία και ποτάμια σύνορα της Ελλάδας, καθώς και στο Αιγαίο Πέλαγος.
«Στην Ελλάδα, οι επιχειρήσεις push backs στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα έχουν γίνει de facto γενική πολιτική,» σημειώνει ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Μεταναστών σε περσινή του έκθεση. Οι επιχειρήσεις αυτές είναι παράνομες, παραβιάζοντας το εθνικό και διεθνές δίκαιο καθώς και τα δικαιώματα των προσφύγων.
Οι πρακτικές αυτές έχουν πλέον μετεξελιχθεί σε οργανωμένες επιχειρήσεις επαναπροωθήσεων ακόμη και σε περιπτώσεις που οι αιτούντες/ούσες άσυλο έχουν ήδη φτάσει σε κάποιο από τα ελληνικά νησιά – αποτελώντας πλέον επιχειρήσεις «απαγωγής». Την ίδια στιγμή, δυστυχώς, δεν λαμβάνει χώρα καμία αποτελεσματική, ποινική ή διοικητική διερεύνηση των συνθηκών για τα εκάστοτε καταγγελλόμενα περιστατικά.
Κατά τη διάρκεια αυτών των επαναπροωθήσεων/push backs, συχνά οι νεοαφιχθείσες οικογένειες προσφύγων διαχωρίζονται βίαια. Όσα μέλη της οικογένειας παραμείνουν στην Ελλάδα οδηγούνται σε δομές ανά την επικράτεια, ενώ όσοι και όσες επιστραφούν βίαια στην Τουρκία βρίσκονται σε εξαιρετικά επισφαλείς συνθήκες, χωρίς πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου, και σε πολλές περιπτώσεις υπό κράτηση και με κίνδυνο απέλασης. Τα μέλη των οικογενειών που παραμένουν στην Ελλάδα ενδέχεται να μην έχουν καμία πληροφορία για το πού βρίσκονται οι οικογένειές τους για μέρες, ενώ, αφού μάθουν νέα τους, δεν υπάρχουν διαθέσιμες νομικές διαδικασίες για την επανένωσή τους. Αντιθέτως, τα μέλη της οικογένειάς τους κινδυνεύουν να απελαθούν στις χώρες καταγωγής τους, όπου, στις περισσότερες περιπτώσεις, αντιμετωπίζουν κινδύνους για τη ζωή και την ελευθερία τους – κάτι που επιπλέον θα σημαίνει ότι θα χαθεί κάθε πιθανότητα επανένωσης της οικογένειας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα θύματα αυτού του βίαιου διαχωρισμού δεν έχουν κανένα μέσο ή υποστήριξη ώστε να ξεπεράσουν το τραύμα από όσα βίωσαν στα σύνορα.
Από το καλοκαίρι του 2022, η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) με την υποστήριξη του Ιδρύματος PRO ASYL έχει αναλάβει τη νομική υποστήριξη και εκπροσώπηση περισσότερων από 10 (δέκα) τέτοιων περιπτώσεων διαχωρισμού οικογενειών μετά από επαναπροωθήσεις/push backs, όπως αυτές παρουσιάζονται συνοπτικά στο τέλος του παρόντος κειμένου.
*Τα ονόματα των προσώπων που αναφέρονται σε αυτό το κείμενο έχουν αλλάξει για λόγους προστασίας της ασφάλειας και της ιδιωτικής ζωής.
Διαβάστε όλο το κείμενο με την ιστορία των Abas* και Basir* καθώς και τις συνοπτικές μαρτυρίες των συζύγων τους που υπέστησαν επαναπροώθηση στην Τουρκία, στον σύνδεσμο: https://rsaegean.org/el/pushbacks-diachorismos-oikogeneion/
