Προϋπολογισμός 2024 και δημόσιες επιχειρήσεις, του Νίκου Γεωργακάκη

Προϋπολογισμοί- Νεοφιλελεύθερο Δόγμα-Ουτοπικοί Στόχοι

Παρακολουθώ,  δεκαετίες τώρα τους κρατικούς προϋπολογισμούς και ταυτόχρονα τους προϋπολογισμούς των Δημόσιων Επιχειρήσεων(Δ.Ε.)

Οι προϋπολογισμοί των Δ.Ε. ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες, είναι προσαρμοσμένοι στην επιλογή των κυβερνήσεων για υλοποίηση της Νεοφιλελεύθερης πολιτικής, τόσο για τις ίδιες (Ιδιωτικοποίησή τους) όσο και για τις  εργασιακές σχέσεις(κατεδάφιση των εργασιακών σχέσεων)

Επισημαίνουμε, πως όλες μα όλες οι κυβερνήσεις (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ), τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν αποδεχτεί και εφαρμόζουν την Νεοφιλελεύθερη φιλοσοφία

Όμως, παρά το γεγονός, ότι έχουν αποδεχτεί τη φιλοσοφία αυτή, στην πράξη είχαμε  αρκετές φορές  καθυστερήσεις στην υλοποίηση της.

Στις καθυστερήσεις αυτές –με δεδομένη την ευρύτερη αποδοχή της ΝΦ φιλοσοφίας από τις κυβερνήσεις –επέδρασαν αντικειμενικοί λόγοι. Όπως γνωρίζουμε, παρά την όποια κυβερνητική  βούληση, το αποτέλεσμα  επηρεάζεται και από αντικειμενικές  παραμέτρους (πχ ανταγωνιστικά συμφέροντα, αντιδράσεις εργαζομένων, αντιδράσεις τοπικών κοινωνών κλπ).

Η Κρίσιμη  απόφαση του 2010 για Ιδιωτικοποιήσεις

Θυμόμαστε,  ότι, από το πρώτο ήδη Μνημόνιο, δηλαδή από το 2010, η τότε κυβέρνηση αλλά και οι επόμενες μνημονιακές, είχαν υποσχεθεί στην τρόικα και αυτό αποτυπώθηκε  στο Πρόγραμμα, ιδιωτικοποιήσεις ύψους  50 δισ. εκ των οποίων τα 15δις  εντός της διετίας 2011 – 2012.

https://www.euro2day.gr/news/economy/article/626718/apokratikopoihseis-50-dis-sto-neo-mnhmonio.html

Η τρόικα πίεσε, αλλά και η κυβέρνηση αποδέχτηκε, να εφαρμοστεί από το 2010 ως το 2015 το εκτεταμένο αυτό  πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων, με την πρόβλεψη των   50 δισ.

Την  περίοδο 2011 –2012 που είχε τεθεί  στόχος εσόδων 15 δις, πιάστηκαν μόλις  2,5 δις. Αντιλαμβάνεται κανείς, πως  οι υπεύθυνοι (στελέχη και ιδιαίτερα υπουργοί) δεν είχαν κάποια σχέση με την πραγματικότητα, ήταν όπως θα λέγαμε βαθιά νυχτωμένοι

Οι στόχοι αυτοί, ήταν -κατά την τρόικα – απόλυτα εφικτοί και ρεαλιστικοί στόχοι. Η κυβέρνησή μας από την πλευρά της, άβουλη τους υιοθέτησε, παρά  το γεγονός ότι υπήρχαν αντίθετες απόψεις

Εμείς και όχι μόνο, είχαμε εξ αρχής διατυπώσει τη θέση, ότι, επρόκειτο για  ανεδαφικούς στόχους, όμως, η τότε κυβέρνηση, θέλοντας  να φανεί «Βασιλικότερη του βασιλέως», υιοθετούσε αυτούς τους στόχους

Είναι  γνωστό, πως, ο τότε πρόεδρος του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής περιουσίας Δημοσίου, κ. Γιάννης Κουκιάδης, είχε χαρακτηρίσει  εμπειρική, ανεδαφική και  άρα λανθασμένη την εκτίμηση της κυβέρνησης, το 2010 για έσοδα 50 δισ.€ από αποκρατικοποιήσεις

https://www.euro2day.gr/news/economy/article/626718/apokratikopoihseis-50-dis-sto-neo-mnhmonio.html

Όμως, η τότε κυβέρνηση, αποφασισμένη  να ικανοποιήσει τις επιθυμίες των δανειστών, της Τρόικα, δεν είχε αναστολές για την εκποίηση των σημαντικών ασημικών της χώρας, του όποιου σημαντικού περιουσιακού στοιχείου της Ελλάδας.

Στην πράξη, οι στόχοι αυτοί δεν πιάνονταν,  συνεχώς αναβάλλονταν και όπως αποδεικνύεται  από τον τελικό απολογισμό, εμείς δικαιωθήκαμε.

Επιβεβαιωθήκαμε στην εκτίμηση, ότι, οι στόχοι για την περίοδο των μνημονίων, ήταν εγκεφαλικοί, υιοθετήθηκαν  μόνο λόγω  της πίεσης της Τρόικα, διεπόμενοι από βολονταρισμό και γι’ αυτό αδύνατο να  υλοποιηθούν.

Όπως γίνεται σαφές, για να υλοποιηθεί ένα τόσο υπερφιλόδοξο πρόγραμμα θα έπρεπε «να βγουν στο σφυρί» όχι μόνο όλες οι επιχειρήσεις του ευρύτερου δημόσιου τομέα αλλά και μεγάλο τμήμα της ακίνητης περιουσίας του κράτους.
Ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ κ. Πολ Τόμσεν υποστήριξε ότι «η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι, είναι στη σωστή τροχιά αυτήν τη στιγμή, αλλά δεν θα παραμείνει αν δεν γίνουν χωρίς καθυστέρηση οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις».

Αυτός πίεζε και σε αυτόν  οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης κάθονταν προσοχή,  άβουλοι στο να προτείνουν κάτι διαφορετικό.

Ποσοτικός Απολογισμός Αποκρατικοποιήσεων

Για το 2011 -2012 που είχε τεθεί στόχος 15δισεκ.€, ο απολογισμός, ήταν να υπάρξουν έσοδα περίπου  2 δις €

Την απόφαση της κυβέρνησης και τρόικα για τους συγκεκριμένους στόχους είχαν σχολιάσει τότε αρνητικά, υπεύθυνοι παράγοντες. Για παράδειγμα ο Γ. Κουκιάδης πρόεδρος τότε του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής περιουσίας Δημοσίου, χαρακτήρισε εμπειρική και επομένως άπιαστη, την εκτίμηση της κυβέρνησης για συνολικά έσοδα 50 δις  ευρώ από αποκρατικοποιήσεις- όμως αυτή άκουγε μόνο την Τρόικα.

https://www.capital.gr/oikonomia/1394343/g-koukiadis-lanthasmeni-ektimisi-ta-50-dis-se-apokratikopoiiseis

Ο κ Κουκιάδης μάλιστα  επιχειρηματολόγησε τότε, για την άποψή του, αναφέροντας πως, η αγορά ήταν χειρότερη τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή σε σχέση με τα δεδομένα πριν δύο χρόνια πριν, που συμφωνήθηκε το πρόγραμμα αλλά  δεν εισακούστηκε.

Απόδειξη  ότι το 2011  εισπράχθησαν 1,7 δισ. ευρώ (αν και  ο στόχος ήταν 5 δισ.€..
Το  2011-2012 με στόχο 15 δις  δεν πιάστηκαν ούτε 2 δις €

Συγκεκριμένες ιδιωτικοποιήσεις και τι έσοδα απέδωσαν στο Ελληνικό Δημόσιο

Καταγραφή Ιδιωτικοποιήσεων

Ας κάνουμε όμως, σήμερα, 14 χρόνια μετά, ένα απολογισμό

Συγκεκριμένα ως σήμερα έχουν προωθηθεί στον ένα ή άλλο βαθμό, ιδιωτικοποιήσεις  του ΟΤΕ, των ΟΠΑΠ, του ΟΛΠ, Τραπεζών(ΕΤΕ, ALPHA, Πειραιώς), ΤΡΑΙΝΟΣΕ, Περιφερειακών Αεροδρομίων, Τουριστικών προορισμών συγκροτημάτων(Παλιούρι, Ξενία Σκιάθου, Αγιος Ιωάννης, Σανατόριο Μάνα, Αστήρ Βουλιαγμένης, Αγορά Μουδιάνο), Κασσιόπη, του Κέντρου Ραδιοτηλεόρασης, Πωλήσεις Κτιρίων (Λονδίνο, Βρυξέλλες, Ντύσσελντοφ, Βελιγράδι, Ρώμη, ,  , Αμοιβαίο Ιπποδρομιακό Στοίχημα, Πώληση 2 Airbus, E-Auction I ως  , E-Auction VI, Ιδιωτικοποίηση των σημαντικών Ενεργειακών φορέων. Αρκετές, αλλά πάντα πίσω από τα προγραμματισθέντα.

Ασχέτως όμως της ανεδαφικότητας των οικονομικών  στόχων, η πίεση απέδωσε και παρά τη χρονική καθυστέρηση,  το  αποτέλεσμα που πρόκυψε ήταν η ιδιωτικοποίηση στον ένα ή άλλο βαθμό των σημαντικότερων   ΔΕ.

Πέρα, επίσης, από την ιδιωτικοποίηση των παραπάνω  σημαντικών επιχειρήσεων ακόμη και στρατηγικής φύσης  επιχειρήσεων όπως ο ΟΤΕ, Τράπεζες κλπ  είχαμε και ιδιωτικοποιήσεις στρατηγικού χαρακτήρα επιχειρήσεων όπως οι Ενεργειακές.

Απολογισμός στους φορείς Ενέργειας την περίοδο που εξετάζουμε από το 2011 ως σήμερα.

Την περίοδο αυτή  είχαμε επίσης σημαντικές  Ιδιωτικοποιήσεις στον τομέα της ενέργειας:

Βέβαια η κατεύθυνση των  Ιδιωτικοποιήσεων ανάγεται στα τέλη του προηγούμενου Αιώνα, είχαμε ιδιαίτερες επιδόσεις επί  κυβερνήσεως  Μητσοτάκη –πατρός- ο οποίος έδωσε βάρος:

Στην  πολιτική  των Ιδιωτικοποιήσεων και συνεπώς μείωση της συμμετοχής του Δημοσίου σε ενεργειακούς φορείς,

Ο υιός τον ακολούθησε και το συνολικό αποτέλεσμα είναι:

Aπώλεια της πλειοψηφίας του Δημοσίου στη ΔΕΗ, με τη μείωση του ποσοστού του Δημοσίου από 51% σε 34%, με την παράδοση του 17% της ΔΕΗ σε ιδιώτες μέσω αύξησης μετοχικού κεφαλαίου. Συνέπεια και η παράδοση της πλειοψηφίας του ΔΣ της ΔΕΗ. Η επιλογή της κυβέρνησης για ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ έγινε σε μία περίοδο που πολλές ευρωπαϊκές χώρες παραδέχονται τη σημασία του δημόσιου ελέγχου στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας τις αρνητικές συνέπειες από την απώλεια ελέγχου κρίσιμων φορέων για την κοινωνία και την Οικονομία

Iδιωτικοποίηση επίσης (πώληση) του 49% του Διαχειριστή του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ), θυγατρικής της ΔΕΗ, το 100%

Σημειωτέο πως ο ΔΕΔΔΗΕ αποτελεί θυγατρική και πραγματικό asset για τη ΔΕΗ, αφού κατέχει και διαχειρίζεται το δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, τη μέση και χαμηλή τάση, ενώ στο δίκτυό του εντάσσεται μεγάλο μέρος των έργων που αφορούν Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (κυρίως τα μεσαία και μικρομεσαία φωτοβολταϊκά). Παράδοξη επιλογή, αφού ο ΔΕΔΔΗΕ είναι φυσικό μονοπώλιο, δεν έχει ανταγωνισμό και έχει εγκεκριμένη ετήσια απόδοση δυόμισι φορές πάνω από ανάλογους διαχειριστές (6,7% έναντι 2,5%). Τα αναμενόμενα έσοδά του την επόμενη τετραετία ανέρχονται σε πάνω από 3,1 δισεκατομμύρια ευρώ. Το 49% του ΔΕΔΔΗΕ το αγόρασε το αυστραλιανό fundMacquarieAsset, που όμως δεν έχει ειδική τεχνογνωσία σε δίκτυα, ενώ δεν προκύπτει ότι έχει δεσμευτεί να προχωρήσει σε επενδύσεις.

Ιδιωτικοποίηση του 100% του δικτύου φυσικού αερίου της ΔΕΠΑ Υποδομών. Η κυβέρνηση της Ν.Δ επανέφερε απαιτήσεις του δεύτερου Μνημονίου, χωρίς να υπάρχει υποχρέωση ή δέσμευση, και εκχώρησε το φυσικό μονοπώλιο, που προσφέρει σταθερό εγγυημένο έσοδο και αποτελεί εργαλείο άσκησης ενεργειακής πολιτικής, σε έναν ιδιώτη, με αποτέλεσμα να συμμετέχει πλέον το ιταλικό και όχι το Ελληνικό Δημόσιο, και να απολαμβάνει αποδόσεις από τις υψηλότερες στην Ευρώπη. Ο ιδιώτης αυτός θα αποφασίζει σε ποιες περιοχές της ελληνικής επικράτειας θα επεκταθεί το δίκτυο φυσικού αερίου. Στα εύλογα   αρνητικά αποτελέσματα της ιδιωτικοποίησης της ΔΕΠΑ Υποδομών αποτελούν οι πρόσφατες απολύσεις συνδικαλιστών και στελεχών με πολλές δεκαετίες προϋπηρεσία, ενώ τίθεται σε επαναδιαπραγμάτευση με πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση η αμοιβή, το σταθερό έσοδο της εταιρείας.

Απώλεια της πλειοψηφίας του Δημοσίου στο Δ.Σ των ΕΛ.ΠΕ. Την άνοιξη του 2021 η κυβέρνηση Μητσοτάκη δρομολόγησε την απώλεια του δικαιώματος του Δημοσίου να ορίζει την πλειοψηφία των μελών του Δ.Σ, που είχε κατοχυρωθεί στη συμφωνία μετόχων και στο καταστατικό από το 2003, Η  κυβέρνηση έκανε «δώρο» την πλειοψηφία του Δ.Σ των Ελληνικών Πετρελαίων (ΕΛ.ΠΕ) στον ιδιώτη μέτοχο(Λάτσης) και έτσι απεμπόλησε  τα δικαιώματα του Ελληνικού Δημοσίου!

Η επιλογή αυτή, προφανώς εξυπηρετεί μόνο τον ιδιώτη μέτοχο σε αυτό, ενώ οδήγησε στην απώλεια του ελέγχου του Δημοσίου σε έναν κρίσιμο ενεργειακό φορέα της χώρας, αφού τα ΕΛ.ΠΕ είναι η μεγαλύτερη εταιρεία διύλισης και εμπορίας πετρελαιοειδών, με κρίσιμο ρόλο στη γεωπολιτική στρατηγική της Ελλάδας, στα ενεργειακά αποθέματα και στην ενεργειακή ασφάλεια.

Στην προώθηση αυτών των ιδιωτικοποιήσεων, δεν συνέβαλλε μόνο η ΝΔ που τις είχε μέρος του προγράμματος της αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ κατά τη διακυβέρνησή του, αν και στο παρελθόν ήταν απέναντι στις ιδιωτικοποιήσεις.

Πέρα βεβαίως των ιδιωτικοποιήσεων, τα  τέσσερα χρόνια της κυβέρνησης Μητσοτάκη στον τομέα της ενέργειας χαρακτηρίζονται από την επιβολή μιας ακραίας ακρίβειας εις βάρος των καταναλωτών, των νοικοκυριών και των παραγωγικών δυνάμεων της Ελλάδας, προς όφελος του καρτέλ ενέργειας, λίγων εκλεκτών του Μεγάρου Μαξίμου, αλλά και των επίλεκτων γαλάζιων παιδιών του καθεστώτος.

Οι  ιδιωτικοποιήσεις αυτές είχαν αρνητική επίπτωση τόσο στην Οικονομία, στην εξυπηρέτηση του λαού, εξ αιτίας  των ανατιμήσεων , όσο και στο εργατικό και στελεχικό δυναμικό των ΔΕ. Πχ στα  αρνητικά αποτελέσματα της ιδιωτικοποίησης της ΔΕΠΑ Υποδομών πρέπει  να αναφερθούν και οι απολύσεις συνδικαλιστών και στελεχών με πολλές δεκαετίες προϋπηρεσία.

Δεδομένα και συμπεράσματα

Η πορεία των εσόδων από τις αποκρατικοποιήσεις ήταν η εξής:

Έσοδα σε εκ €.

Πηγή: Εισηγητικές εκθέσεις Κρατικών  Προϋπολογισμών

Μεταξύ 2011ως 2023 υπήρξαν έσοδα 7.734 εκ €, ενώ την περίοδο αυτή  έπρεπε να υπάρξουν έσοδα 50 δις

Αν εξαιρέσουμε το 1^ο έτος εφαρμογής του προγράμματος επί Τρόικα και το 2024 όπου το μέγεθος 5770,7 €, ότι   είναι εμφανώς  τελείως θεωρητικό- εγκεφαλικό  και ασφαλώς διαψεύδεται,  τα περισσότερα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις είχαμε επί περιόδου ΣΥΡΙΖΑ. Το Κόμμα που θεωρητικά ήταν το πιο ενάντιο στις Ιδιωτικοποιήσεις αποδείχτηκε ο πιο ένθερμος,  στην υλοποίηση των κατευθύνσεων της Τρόικα.

Απόδειξη, ότι, τα έτη 2017, 2018, 2019 που στη διακυβέρνηση ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ είχαμε τα περισσότερα έσοδα από αποκρατικοποιήσεις, ένδειξη για το ιδιαίτερο ενδιαφέρον ΣΥΡΙΖΑ στην υλοποίηση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων

Υπήρξαν θετικά αποτελέσματα από ιδιωτικοποιήσεις?

Να επισημάνουμε πως σε μόνιμη βάση, η αναγγελία για ιδιωτικοποιήσεις συνοδεύονταν  από την διαβεβαίωση ότι με τις μεταρρυθμίσεις αυτές, οι παρεχόμενες  υπηρεσίες θα γίνονταν πιο φθηνές , πιο προσιτές

Αυτό διαψεύστηκε και μάλιστα  βλέπουμε σήμερα, ότι με τις  εξελίξεις στην ηλεκτρική Ενέργεια,  τα νοικοκυριά αλλά και οι επιχειρήσεις έχουν γονατίσει από το κόστος ρεύματος,  η ακρίβεια στην ενέργεια έχει επιδράσει και προκαλέσει σαρωτικό κύμα ανατιμήσεων σε όλη την αγορά και στα βασικά αγαθά.

Αυτό που παρατηρούμε σήμερα, είναι τα υπερκέρδη στη χονδρεμπορική αγορά ρεύματος, τα υπερκέρδη των διυλιστηρίων και τέλος, τα υπερκέρδη της ΔΕΠΑ Εμπορίας (προμήθεια φυσικού αερίου) για το 2021, που ανέρχονται στα 330 εκατομμύρια ευρώ και είναι δεκαπλάσια από το 2020, να παραμένουν ανέγγιχτα.​ Θετικά λοιπόν δεδομένα υπήρξαν, αλλά  για τους Ενεργειακούς Ομίλους και όχι για το λαό.

Συμπεράσματα-Προοπτική.

Αποδείχτηκε περίτρανα, ήταν αναμενόμενο άλλωστε, οι ανεδαφικοί στόχοι που ετίθεντο για τις  αποκρατικοποιήσεις  να μην προχωρήσουν. Για αυτό διαψεύστηκαν  στον ένα ή άλλο βαθμό.

Όμως  γεγονός είναι,  πως, για τους κρίσιμους αυτούς φορείς, ειδικότερα τις   επιχειρήσεις στρατηγικής σημασίας προχώρησε η ιδιωτικοποίησή τους, αποδείχτηκε περίτρανα πως ο ΝΦ και οι κυβερνήσεις που τον ενστερνίζονται έχουν το πάνω χέρι.

Οι θιασώτες του ΝΦ θέλουν την εκποίηση των πάντων, δραστική  μείωση του δημοσίου στο ελάχιστο δυνατό.

Βεβαίως αν και οι κυβερνήσεις, τις τελευταίες δεκαετίες με ΝΦ προσανατολισμό,  βάζουν μαξιμαλιστικούς  στόχους, επειδή είναι ανεδαφικοί ποτέ δεν προσεγγίζονται. Παρ όλα αυτά, παρά το ότι «τρώνε  πόρτα» κατά το κοινώς λεγόμενο, δεν το βάζουν κάτω

Ασφαλώς  διαψεύδονται και όσον αφορά τον ισχυρισμό πως με τις ιδιωτικοποιήσεις  θα έρθει η ανάπτυξη. Δεν έχει προκύψει κάτι τέτοιο Το συμπέρασμα μπορεί να το βγάλει πολύ καθαρά ο λαός σήμερα,  που με τις εξελίξεις στην ηλεκτρική Ενέργεια δεν βλέπει να ευεργετείται, αλλά να χάνει από τους διαθέσιμους πόρους και γι αυτό να βασανίζεται και  να ψάχνει για την  επιλογή εκείνη με την οποία θα έχει την μικρότερη ζημιά,

Οι  λαοί, παρατηρούν, ότι  υποβαθμίζεται το επίπεδο διαβίωσης και οι  εργαζόμενοι ότι  εξανεμίζονται οι μισθοί τους και ότι χειροτερεύουν οι  εργασιακές συνθήκες

Με δεδομένο πως όλα τα Κόμματα που με τα σημερινά δεδομένα έχουν πιθανότητα να βρεθούν σε κυβερνητικό σχήμα (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ), έχουν αποδεχτεί στην πράξη  τις αποκρατικοποιήσεις, με κάποια καθυστέρηση, στο τέλος της μέρας και η τελευταία  Δ.Ε. θα έχει ιδιωτικοποιηθεί. Εκτός  αν προκύψει κάτι επιθυμητό. Η ΑΝΑΤΡΟΠΗ.

Η ανατροπή βέβαια και η αντιστροφή της πορείας των ιδιωτικοποιήσεων περνάει μόνο μέσα από την συνεργασία των Αριστερών δυνάμεων που έχουν αποδειχτεί συνεπείς. Μια τέτοια συνεργασία θα μπορέσει να δώσει ελπίδα στο Λαό, θα μπορέσει να καταθέσει και να απαιτήσει ένα φιλολαϊκό πρόγραμμα, θα μπορέσει να οργανώσει μαζικούς και νικηφόρους αγώνες. Μια τέτοια συνεργασία μπορεί να επιβάλλει την ύπαρξη δημόσιων πυλώνων σε κρίσιμους κλάδους όπως ο Ενεργειακός,  ο Τραπεζικός κλπ προϋπόθεση για ακόμη βαθύτερες Αλλαγές