Δυσοίωνες προβλέψεις για την ελληνική οικονομία. Δεν αποκλείστηκε το ενδεχόμενο υποτροπής της ελληνικής κρίσης. Επιδείνωση των βασικότερων μεγεθών της ελληνικής οικονομίας, την οποία χρεώνεται ο ΣΥΡΙΖΑ. Οι κίνδυνοι καθοδικής πορείας της παγκόσμιας οικονομίας εμφανίζονται πιο σαφείς, σε σχέση με λίγους μήνες πριν.
ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗ ΛΙΜΑ – ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ
Ούτε για μια στιγμή δεν επισκιάστηκε το γιορτινό κλίμα στην πρωτεύουσα του Περού, με αφορμή τη φιλοξενία της ετήσιας συνόδου της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Ταμείου, από τις πολλαπλές και αφόρητες πιέσεις που δέχεται η κυβέρνηση της χώρας τις τελευταίες μέρες.
Από το εσωτερικό συνεχείς κλυδωνισμούς προκαλούν οι εξεγέρσεις των χωρικών που εργάζονται στα μεταλλεία χαλκού. Λιγότερες από δύο εβδομάδες πριν ξεκινήσουν οι εργασίες των δίδυμων του Μπρέτον Γουντς, όπως συχνά αποκαλούνται οι δύο οργανισμοί που εγγυήθηκαν και επέβαλαν την μεταπολεμική οικονομική τάξη, τουλάχιστον τρεις μεταλλωρύχοι σκοτώθηκαν και πάνω από 17 τραυματίστηκαν, όταν η αστυνομία άνοιξε πυρ κατά των εργατών, που διαμαρτύρονταν ενάντια στην κινέζικη εταιρεία η οποία αγόρασε το μεταλλείο έναντι 4,7 δισ. δολ. Τα πυρά της αστυνομίας δε γλίτωσε ούτε ασθενόφορο που προσπάθησε να πλησιάσει στον τόπο του εγκλήματος. Από τις αρχές του χρόνου συνολικά έχουν σκοτωθεί 6 εργάτες στις συγκρούσεις που έχουν επεκταθεί σε όλη τη χώρα, η οποία είναι ο 3ος μεγαλύτερος παραγωγός χαλκού στον κόσμο. Η εργατική δυσαρέσκεια συνδέεται ευθέως με την ελεύθερη πτώση των τιμών των πρώτων υλών, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων για την παγκόσμια οικονομία.
Από την άλλη, η κυβέρνηση του Περού, υπόδειγμα εφαρμογής των νεοφιλελεύθερων δογμάτων στην οικονομία από την εποχή που ήταν στην εξουσία ο δικτάτορας Φουτζιμόρι (τα οποία γίνονται εμφανή από την πληθώρα καζίνο στους πιο κεντρικούς δρόμους της Λίμα την οποία διασχίζουν σαράβαλα λεωφορεία της δεκαετίας του ’50 από τα οποία οι επιβάτες κρέμονται έξω από τις πόρτες σαν τσαμπιά) θα πληρώσει πολύ ακριβά την εμπορική συμφωνία που υπέγραψε πρόσφατα με τις ΗΠΑ. Επικαλούμενα το νέο καθεστώς επίλυσης οικονομικών διαφωνιών, αρπακτικά κεφάλαια που είχαν αγοράσει ομόλογα τα οποία η Λίμα εξέδωσε πριν 40 χρόνια και στη συνέχεια αρνήθηκε να εξυπηρετήσει, ζητούν τώρα την αποπληρωμή τους! Σε τιμές μάλιστα εξωπραγματικές, που θα οδηγήσουν σε παροξυσμό τα δημοσιονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα από την πτώση των τιμών των βασικών εμπορευμάτων, αν τυχόν και ικανοποιηθεί το αίτημά τους.
Κανένα απ’ όλα αυτά τα προβλήματα φυσικά δεν επισκίασε την επισημότητα των εργασιών της ετήσιας συνόδου του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, από τις 9 ως τις 11 Οκτωβρίου 2015. Όπως κάθε χρόνο, της επίσημης συνόδου προηγήθηκε η έκδοση και παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης του ΔΝΤ για την παγκόσμια οικονομία, στις σελίδες του οποίου καταγράφονται οι σημαντικότερες εξελίξεις και οι τάσεις στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον. (Εδώ η έκθεση στα αγγλικά.)
Άνοδος της ανεργίας στην Ελλάδα
Σχετικά με την Ελλάδα το θέμα που κυριάρχησε αφορούσε στις προβλέψεις για την οικονομία. Απόλυτα δικαιολογημένα όχι μόνο λόγω της σημασίας που έχει η Ελλάδα αλλά και λόγω των ζοφερών προβλέψεων που διατυπώνονται. Ειδικότερα, δεν αποκλείστηκε το ενδεχόμενο τυχόν υποτροπή της ελληνικής κρίσης να οδηγήσει σε μετάδοσή της σε άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες. Μεγαλύτερη ωστόσο σημασία έχει η επιδείνωση των βασικότερων μεγεθών της ελληνικής οικονομίας, την οποία χρεώνεται ο ΣΥΡΙΖΑ, επειδή επέτρεψε στην ΕΚΤ να εφαρμόσει το δολοφονικό της σχέδιο εναντίον της ελληνικής οικονομίας κλείνοντας τη στρόφιγγα της ρευστότητας. Έτσι το ΑΕΠ, ενώ το 2014 αυξήθηκε οριακά κατά 0,8%, το 2015 αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 2,3% και το 2016 να συρρικνωθεί επίσης κατά 1,3%. Η ανεργία –και μιλάμε πάντα για την επίσημα καταγεγραμμένη – από 26,5% το 2014, φέτος αναμένεται να αυξηθεί στο 26,8% και το 2016 στο 27,1%. Η οικονομία θα συνεχίσει να χαρακτηρίζεται από αποπληθωρισμό, με το επίπεδό του από -1,5% πέρυσι, να κινείται φέτος στο -0,4% και το 2016 στο 0%. Τίποτε θετικό επομένως δε θα έχει να επιδείξει ο ΣΥΡΙΖΑ, συγκρινόμενος με τις προηγούμενες μνημονιακές κυβερνήσεις, στο επίπεδο της απασχόλησης μέχρι και τον επόμενο χρόνο…
Άπιαστο όνειρο η μεγέθυνση
Το σημαντικότερο ωστόσο εύρημα της έκθεσης του ΔΝΤ, που ως τίτλο έχει «προσαρμογή σε χαμηλότερα επίπεδα τιμών των βασικών εμπορευμάτων» αφορά την αβεβαιότητα που θα χαρακτηρίζει στο άμεσο μέλλον την παγκόσμια οικονομία. Η εισαγωγή ξεκινάει με τα εξής: «Έξι χρόνια μετά την ανάδυση της παγκόσμιας οικονομίας από την ευρύτερη και βαθύτερη μεταπολεμική ύφεση, η επιστροφή σε μια ισχυρή και συγχρονισμένη παγκόσμια επέκταση παραμένει άπιαστη… Παρά τις σημαντικές διαφορές στις προοπτικές κάθε ξεχωριστής χώρας, οι νέες προβλέψεις αναθεωρούν επί τα χείρω τα αναμενόμενα ποσοστά αύξησης, οριακά μεν αλλά σε όλες τις χώρες. Περαιτέρω, οι κίνδυνοι καθοδικής πορείας της παγκόσμιας οικονομίας εμφανίζονται πιο σαφείς, σε σχέση με λίγους μήνες πριν. Η βραχυπρόθεσμη οικονομική μεγέθυνση ακόμη φαίνεται ισχυρότερη στις προηγμένες οικονομίες, σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν, αλλά ασθενέστερη στις αναδυόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες που αντιπροσωπεύουν ένα αυξανόμενο μερίδιο της παγκόσμιας παραγωγής και θα αντιπροσωπεύουν το μερίδιο του λέοντος της παγκόσμιας μεγέθυνσης».
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η περιγραφή από το ΔΝΤ του φαύλου κύκλου που έχει προκαλέσει η πολιτική της λιτότητας, οικουμενική συνταγή για την υπέρβαση της λανθάνουσας δομικής κρίσης, και των πολεμικών τυχοδιωκτισμών της Δύσης. Η συγκράτηση της μεγέθυνσης αποδίδεται στη χαμηλή παραγωγικότητα κι αυτή με τη σειρά της στις ανεπαρκείς επενδύσεις. «Η χαμηλή συνολική ζήτηση είναι ένας παράγοντας που αποθαρρύνει τις επενδύσεις. Η χαμηλή αναμενόμενη δυνητική μεγέθυνση μετριάζει τη συνολική ζήτηση, περιορίζοντας περαιτέρω την επένδυση, σε ένα φαύλο κύκλο. Γηράσκοντες πληθυσμοί περιορίζουν περαιτέρω τις επενδύσεις σε μια σειρά χώρες και σε άλλες οι θεσμικές ελλείψεις ή η πολιτική αστάθεια λειτουργούν αποτρεπτικά. Στις πιο ακραίες της μορφές, πολιτικές συγκρούσεις έχουν προκαλέσει έναν μεγάλο αριθμό εκτοπισμένων ατόμων, εντός και κατά μήκος των συνόρων. Τα οικονομικά και κοινωνικά κόστη είναι τεράστια». Στο τέλος, ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, διακεκριμένος επιστήμονας Μόρις Όμπστφελντ υποδεικνύει την ανάγκη αύξησης των δημοσίων επενδύσεων: «Συγκεκριμένα, οι επενδύσεις σε υποδομές φαίνονται ελκυστικές σε μια περίοδο χαμηλών μακροπρόθεσμων πραγματικών επιτοκίων», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Κι αυτή ωστόσο η υπόδειξη, που θα μπορούσε να βάλει ένα φρένο στον προαναφερόμενο φαύλο κύκλο, ακυρώνεται αυτόματα όταν ως απόλυτη προτεραιότητα περιγράφεται η δημοσιονομική πειθαρχία: «Οι επενδύσεις είναι ένας τρόπος να ενδυναμωθεί η δυνητική αύξηση της παραγωγής, όμως οι στοχευμένες δομικές μεταρρυθμίσεις μπορούν επίσης να διαδραματίσουν ένα σημαντικό θετικό ρόλο. Τέτοιες μεταρρυθμίσεις δε βοηθούν μόνο στην ενδυνάμωση της μελλοντικής μεγέθυνσης, αλλά και στην αύξηση της αντοχής της μεγέθυνσης. Μπορούν βοηθήσουν τις χώρες χαμηλού εισοδήματος να διαφοροποιήσουν την εξαγωγική τους βάση. Σε όλες τις χώρες», σύμφωνα πάντα με το ΔΝΤ, «η προληπτική εποπτεία των πλαισίων πολιτικής σε μικρο- και μακρο-επίπεδο θα υποστηρίξει επίσης την αντοχή στα οικονομικά σοκ, είτε προέρχονται από το εσωτερικό ή από το εξωτερικό».
Εδώ ωστόσο γεννιέται ένα ερώτημα: Αν οι δομικές μεταρρυθμίσεις είναι η καλύτερη συνταγή για την αποτροπή των κρίσεων, όπως συστήνει το ΔΝΤ, τότε γιατί οι πλήρως απορρυθμισμένες οικονομίες, τα βασίλεια του νεοφιλελευθερισμού σε όλον τον κόσμο αποδεικνύονται οι πιο επιρρεπείς χώρες στις κρίσεις;
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΕΠΙΚΑΙΡΑ (9-15/10/2015)
