Στις δημοτικές εκλογές της Τουρκίας που έγιναν στις 31 Μαρτίου 2024, το ΑΚΡ το κόμμα του προέδρου Ερντογάν, δεν ήρθε πρώτο σε ψήφους κόμμα, αλλά δεύτερο και υπέστη σαρωτική ήττα για πρώτη φορά στην ιστορία του.
Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, το …πολύ κεμαλικό και εθνικιστικό CHP, ήρθε πρώτο και δεκάδες πόλεις και περιοχές έπεσαν στην αγκαλιά του, πολύ περισσότερες από ό,τι περίμεναν οι ίδιοι οι ηγέτες του.
Μόνο στην Άγκυρα, το κόμμα κέρδισε 16 από τους 25 δήμους. Ο υποψήφιός του για τη μητρόπολη, Μανσούρ Γιαβάς, ο νυν δήμαρχος, κέρδισε 10 μονάδες παραπάνω σε σχέση με τις εκλογές του 2019.
Στην Κωνσταντινούπολη, οι υποψήφιοι του CHP μαζί με τον Εκρέμ Ιμάμογλου κέρδισαν 26 από τις 39 περιφέρειες, δώδεκα περισσότερες από τις προηγούμενες εκλογές.
Στη Σμύρνη, το παραδοσιακό προπύργιο του κόμματος, κέρδισαν 28 από τις 30 περιφέρειες, παρά τις εκτεταμένες επικρίσεις για την επιλογή των υποψηφίων που επέβαλε η ηγεσία του κόμματος.
Παντού, το CHP σημειώνει πρόοδο ακόμη και πέρα από την παραδοσιακή του βάση στη δυτική ακτή, ιδιαίτερα σε πόλεις στην καρδιά της Ανατολίας και στην ακτή της Μαύρης Θάλασσας, στα προπύργια του ΑΚΡ.
Έτσι σήμερα το 64% του πληθυσμού κυβερνάται από δημάρχους του CHP. Αυτό αντιπροσωπεύει το 80% της οικονομίας της χώρας. Συγκριτικά, οι δήμοι του ΑΚΡ θα διοικούν το 23% του πληθυσμού. Εκείνοι του φιλοκουρδικού κόμματος DEM (πρώην HDP, Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών) θα διοικούν σχεδόν το 7%. Το υπόλοιπο 6% θα μοιραστεί μεταξύ του ακροδεξιού MHP (Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης), μέλους του κυβερνητικού συνασπισμού, και του ακροδεξιού ισλαμιστικού YRP (Κόμμα Κοινωνικής Ευημερίας), πρώην συμμάχου του ΑΚΡ.
Προς το παρόν, τρεις ξεκάθαροι νικητές έχουν αναδειχθεί από το κόμμα CHP: οι δήμαρχοι της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας και ο νέος πρόεδρος του κόμματος, Οζγκιούρ Οζέλ. Πέρα από το γεγονός ότι το εφετείο πρόκειται να εξετάσει την υπόθεση του Εκρέμ Ιμάμογλου στις 25 Απριλίου για «προσβολή του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου», επισημαίνει η δοκιμιογράφος και ειδική στην Τουρκία Αριάν Μπονζόν στο κοινωνικό δίκτυο Χ, «δεν πρέπει ποτέ να υποτιμούμε την ικανότητα του CHP για αυτοσαμποτάζ λόγω των διαιρέσεών του».
Κόπωση των ψηφοφόρων;
Η σαρωτική νίκη της αντιπολίτευσης-και εκτός του CHP- είναι μια οδυνηρή ήττα για το στρατόπεδο του Ερντογάν.
O νέος εχθρός, το YRP, έχει σημειώσει εντυπωσιακή πρόοδο στα προπύργια του ΑΚΡ: στη Σανλιούρφα, το κόμμα πήγε από το 2,9% στις βουλευτικές εκλογές του 2023 στο 38,9%, στο Ρίζε από το 5% στο 17,7% και στην Κόνια από το 5,1% στο 23,4%. Αυτό είναι αρκετό για να ανατρέψει τα σχέδια τοπικής διαχείρισης του κυβερνητικού συνασπισμού εκφράζοντας τη δυσαρέσκεια του πληθυσμού προς την κυβέρνηση του Ερντογάν.
Για τους περισσότερους σχολιαστές, η συντριβή του ΑΚΡ μπορεί να εξηγηθεί σε μεγάλο βαθμό από την οικονομική κρίση στην οποία έχει βυθιστεί η χώρα. Ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Bekir Agirdir το αποκάλεσε ακόμα «κόπωση των ψηφοφόρων», οι οποίοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια σωρεία εκλογών στις οποίες προστίθενται οι διαρκώς αυξανόμενες οικονομικές δυσκολίες . Από το 2011, οι Τούρκοι ψηφίζουν σχεδόν κάθε χρόνο χωρίς να αλλάζει ποτέ τίποτα: το διαρκώς αυξανόμενο κόστος ζωής συνεχίζει να απειλεί την ευημερία των νοικοκυριών. Με κίνδυνο να φτάσουν σε οριακό σημείο.
Ο πληθωρισμός και η φθορά της εξουσίας
Σε συνέντευξή του στον ειδησεογραφικό ιστότοπο Arti Gerçek τον Ιούλιο του 2023, ο οικονομολόγος Ugur Gürses προειδοποιούσε ήδη για τις αβέβαιες συνέπειες «μιας περιόδου κρίσης που έχει γίνει χρόνια» και για «ένα πρωτοφανές σοκ πληθωρισμού τιμών, ιδιαίτερα αισθητό στις μητροπόλεις». Ακόμα οι μεγάλες καταστροφές στην Νοτιοανατολική Τουρκία από τους μεγάλους σεισμούς του Φλεβάρη του ΄23 ‘αφησαν τους πληγέντες σε καταστάσεις χωρίς ουσιαστική αρωγή ενώ οι επαπειλούμενοι σεισμοί στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης δημιουργούν κλίμα ανησυχίας και δυσπιστίας στο τι μέλλει να συμβεί .
Σε αυτά προστίθεται η αναπόφευκτη φθορά της πανταχού παρούσας εξουσίας. Υπάρχουν επίσης, ως επακόλουθα αυτής, η δυσπιστία και η απόσταση, απέναντι στους θεσμούς των ψηφοφόρων που έχουν χάσει την πίστη τους στη δικαιοσύνη της εκλογικής διαδικασίας από το 2023 και μετά. Την Κυριακή, σχεδόν 14 εκατομμύρια ψηφοφόροι, σε σύνολο 61,4 εκατομμυρίων, δεν προσήλθαν να ψηφίσουν. Αυτός είναι ένας σχετικά μεγάλος αριθμός για την Τουρκία και περιλαμβάνει πολλούς από τους παραδοσιακούς υποστηρικτές του ΑΚΡ.
Ορισμένοι από αυτούς τους ψηφοφόρους προτίμησαν να απέχουν, στέλνοντας μια προειδοποίηση, παρά να δώσουν ψήφο σε ένα αντίπαλο κόμμα. Άλλοι επέλεξαν το YRP, ένα ιδεολογικά κοντινό κόμμα που είναι πιο ανοιχτό σε θέματα φτώχειας και διεθνούς πολιτικής. Υποστηρίζοντας την πλήρη ρήξη με το Ισραήλ, ο ηγέτης του, Φατίχ Ερμπακάν, συνέβαλε αναμφισβήτητα στο σκορ αυτού του κόμματος, το οποίο ιδρύθηκε πριν από πέντε χρόνια και είναι σήμερα το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα της χώρας, μπροστά από το DEM.
«Ο Ερντογάν θα προσαρμοστεί στη νέα περίοδο και θα εργαστεί για την αναζωογόνηση του κόμματός του», λέει ο δημοσιογράφος Λεβέντ Κεμάλ, υπενθυμίζοντας ότι το ΑΚΡ υπέστη πτώση το 2009 πριν ανακάμψει. «Ο Ερντογάν έχει τέσσερα χρόνια, μέχρι το 2028, για να κάνει ό,τι θέλει, όπως να τροποποιήσει το Σύνταγμα. Καθώς δεν έχει επαρκή πλειοψηφία, θα πρέπει να πείσει τους βουλευτές ή τις πολιτικές ομάδες».
Παρά τις κινήσεις του Ερντογάν στη διεθνή σκηνή τόσο στην Ουκρανία, όσο και στον Καύκασο, στο Αιγαίο και στο Ισραήλ ή ίσως και λόγω του ότι κινείται μόνιμα σε δυό ταμπλώ σε σχέση με τους Παλαιστίνιους, το Κουρδικό, την επίθεση στη Συρία, τον Αμερικάνικο και το Ρώσικο παράγοντα προκαλούνται αντιθετικές κινήσεις μέσα στην Τουρκία από αντικρουόμενα συμφέροντα. Είναι γεγονός ότι το ΑΚΡ μολονότι είναι προσωποπαγές έχει εκτεταμένα δίκτυα σε όλη τη χώρα και στις γειτονικές χώρες που θα δυσκολέψουν τον υποσκελισμό του από το κεμαλικό και εθνικιστικό CHP για την ανάδειξη το 2028 του Ιμάμογλου ως νέου προέδρου της Τουρκίας.
Πηγές: Διαδικτυακές εκδόσεις LeMonde.fr, Al Jazeera
