Σκορπίζουν άνθρωποι κι αισθήματα. Παραδίδονται στη φλόγα, σαν τα φύλλα κηροζίνης χωρίς ν’ αφήσουν ίχνος, σε μια αμείλικτη καθημερινότητα.
Μια εποχή ολιγοπιστίας, πως να γεννήσει πάθος;
“Και τι να κάνεις μέσα στην αναμονή, και τι να πεις;
Δεν ξέρω. Κι οι ποιητές τι χρειάζουνται σ’ ένα μικρόψυχο καιρό;” (Χαίλντερλιν)
Κι έτσι, εμείς οι επιζήσαντες, οι “μέσα στην αναμονή”, όλο και πιο συχνά στρεφόμαστε στο παρελθόν προς ανάσυρση εμπνεύσεων.
Εκεί, διασχίζοντας την Ιστορία, σκοντάφτουμε συχνά σε σκηνές που μόλις καταγράφονται. Μέσα τους κινούνται σκιές. Άνθρωποι που δεν αποτυπώθηκαν σε ιστορικά μνημεία.
Η ζωή τους είναι δεν είναι θέμα της Ιστορίας, είναι το θέμα ενός μυθιστορήματος που δεν γράφεται. Κι ώσπου να γραφτεί παραμένουν σιωπηλοί. ΄Εχοντας κάνει αυτό που όφειλαν. Δεν διεκδίκησαν θέση στο πάνθεον. Τη ζωή τους διεκδίκησαν. Και την κέρδισαν. Είτε έχασαν, συνήθως, είτε νίκησαν, σπανίως, στην αναμέτρηση.
Μας αρέσουν γιατί μέσω εκείνων κάνουμε πιο ορατό το νόημα των πραγμάτων, αυτό που θέλουμε να γίνουμε και να κάνουμε. Είναι δικοί μας ήρωες. Κι όσο πιο ανώνυμοι, τόσο πιο δικοί μας. Μας ταιριάζουν πιο πολύ.
“Υπάρχουν προσωπικότητες που γεννήθηκαν για τη φαντασία, αλλά καθώς είναι υποχρεωμένες να κινούνται στη μιζέρια της καθημερινότητας για να βρουν ένα κενό στην ιστορία, επανεπινοούνται για το φως της κινηματογραφικής οθόνης, για την πιο συναρπαστική σελίδα ενός μυθιστορήματος, για το πιο παράλογο, αντιφατικό και παθιασμένο επικό τραγούδι.
Προσωπικότητες στις οποίες δεν αρκούν τα βιογραφικά σημειώματα και όλες οι υποσημειώσεις, και που γι’ αυτό ξεγλιστράνε οι ίδιοι και η εποχή τους μέχρι να κερδίσουν το δικαίωμα να είναι η σελίδα ενός κακοτυπωμένου ημερολογίου τοποθετημένου πάνω από την κουζίνα νοικοκυριού προλετάριων, ήρωες σε βουβή ταινία που δεν θα γυριστεί ποτέ, θέμα συζήτησης στο αλλόκοσμο φως στο καμίνι.”
Αυτά γράφει ο Πάκο Ιγνάθιο Τάιμπο II, στο σπουδαίο βιβλίο του Οι αρχάγγελοι (εκδ. έρμα), διηγούμενος δώδεκα ιστορίες τέτοιων ανθρώπων, όταν η επανάσταση καλούσε τα παιδιά της να πράξουν.
Από τι υλικά, λοιπόν, κατασκευάζονται οι ήρωες; Και είναι του κάθε καιρού ή είναι ο μύθος για τα παρελθόντα που τους κατασκευάζει; Σε ποια θέση στέκονται στις ταξιαρχίες της πίστης; Ισόθεοι; Ημίθεοι; Άγιοι; Άγγελοι, αρχάγγελοι (σύμφωνα με την κατάταξη του Τάιμπο), χερουβείμ, σεραφείμ;
Τι είναι ακριβώς; Ένα μαρτυρολόγιο, κατ’ απομίμηση χριστιανικό, ή η υλική ανάγκη να ξεπερνάμε το φόβο μας μέσω των άλλων; Ώστε να παράγουμε τη δική μας κάθε φορά πράξη, σαν μια διαδικασία μεταξύ του φυσικού και του μεταφυσικού, του εδώ και του αόρατου, το οποίο είναι παρόν και μερικές φορές ορίζει τα δεδομένα, όπως οι νεκροί ορίζουν τους ζωντανούς!
Εν τέλει, οι ήρωες-άγιοι υπάρχουν ή έχουμε εμείς ανάγκη να τους πλάσουμε; Ποιό είναι το υλικό που τους πλάθει; Η φαντασία μας ή η πράξη τους; Η πίστη τούς αναζητεί; Ή εκείνοι αναζητούν την πίστη; Τη δική τους και τη δική μας; Και τι είδους είναι ο φόβος που τους ορίζει; Ποιό είναι το όριο που προσπερνούν και για πόσο καιρό μπορεί να το προσπερνούν;
Είναι, ούτως ή άλλως, η αδιάκοπη αναμέτρηση με τα όρια. Για να νικήσουν το φόβο και τους φόβους τους οι άνθρωποι, να νικήσουν το γήινη έλξη. Το βυθό της.
Γιατί τα λέω τώρα όλ’ αυτά;
Γιατί δίβουλος, ανάμεσα σε παρελθόν με ηρωικές ιστορίες και παρόν αμφίβολο, δεν ξέρω προς τα που να γύρω για εξιλέωση.
Κι αφού δεν ξέρω δεν θέλω να γυρίζω στο παρελθόν.
“Εδώ να μείνεις”.
Γιατί κάθε φορά πρέπει να ανανεώνονται οι υποσχέσεις και γιατί κάθε φορά με νέο τρόπο έρχονται τα γεγονότα και με άλλον τρόπο διαβάζουν τους ήρωές τους.
Γιατί οι ήρωες μας είναι πιο γήινοι, πιο δικοί μας, πιο τωρινοί.
Γιατί το τώρα δεν είναι το πιο ισχυρό και επίκαιρο, αλλά το μόνο.
Και γιατί κανείς δεν ξέρει την ώρα της πράξης ποιο μύθο δημιουργεί.
Ή ποιο λάθος!..
Τι είναι, εν τέλει, πιο ηρωικό: να πηγαίνεις όταν σε παίρνει η δίνη του καιρού ή όταν είναι κόντρα;
