Το Μαύρο Νερό, η νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου (εκδόσεις Κίχλη), δημιουργεί εικόνες και συνειρμούς θεολογικών αναφορών και την ίδια στιγμή οδηγεί τον αναγνώστη σε μια αργή πεζοπορία με το ερώτημα για το μέλλον του ανθρώπου σε ακραίες συνθήκες.
Ένας πατέρας φροντίζει το ανάπηρο παιδί του σε ένα χωριό της Ηπείρου που έχει αποδεκατιστεί από μια τεράστια οικολογική καταστροφή. Οι εξορύξεις πετρελαίου της εταιρείας RIPOIL δηλητηρίασαν το έδαφος, το νερό και τις ζωές των ανθρώπων. Η αρρώστια και ο θάνατος έπληξαν την περιοχή.
Η φοβερή εξουσία, που κατέστρεψε τις ζωές των κατοίκων της περιοχής, τώρα τους εκβιάζει να εγκαταλείψουν τον τόπο τους και να μετεγκατασταθούν σε ένα έτοιμο συγκρότημα κατοικιών κοντά στα Γιάννενα.
Άρρωστοι, ανήμποροι, ηλικιωμένοι και πρόωρα γερασμένοι, οι άνθρωποι βγαίνουν από τα σπίτια τους για τις ελάχιστες δυνατές μετακινήσεις. Όταν τους κόβουν το επίδομα και τη συγκοινωνία, συγκεντρώνονται και συζητούν τι θα κάνουν. Οι περισσότεροι τείνουν να υποκύψουν στον εκβιασμό.
Υπάρχουν όμως και αυτοί που, για τους δικούς του λόγους ο καθένας, αρνούνται να εγκαταλείψουν τον τόπο τους. Χωρίς λυγμό, χωρίς βαριά συναισθήματα, αλλά με μια διαρκώς παρούσα αποφασιστικότητα και ξεροκεφαλιά, η ζωή συνεχίζει τον δρόμο της μέσα στην καταστροφή όπως και πριν την καταστροφή.
Οι ήρωες της ανυπακοής είναι ο Πατέρας και ο γιος. Αγκαλιασμένοι σε μια σχέση αγάπης και εξάρτησης, στερημένοι από γυναίκα και μητέρα, κρατάνε την ανθρώπινή τους υπόσταση επειδή στο σπίτι τους δεν έπαψαν ποτέ να μιλούν και να διαβάζουν. Το παιδί σώζεται από το βάρος της αναπηρίας του μέσα από τη φαντασία και τα βιβλία – και την αγάπη του Πατέρα.
Αυτός ο μεταφυσικός Πατέρας, που κουβαλά στην πλάτη του τον γιο του, όπως ο ήρωας των χριστιανών την αμαρτία του κόσμου, θέτει το ζήτημα στον αναγνώστη σε τι τελικά θα εξελιχθεί. Θα πάει με τη μεριά των αγίων ολοκληρώνοντας τις μεταφυσικές προοπτικές ή θα περάσει οριστικά με την πλευρά των ανθρώπων;
Το θρησκευτικό στοιχείο διαπερνά όλο το βιβλίο, αλλά δεν πηγάζει άμεσα από τη θρησκευτική πίστη των ηρώων. Στα όρια της ύπαρξης, δεν υπάρχει πίστη στον Θεό αλλά πίστη στον άνθρωπο και στις δυνάμεις του, φαίνεται να λέει ο συγγραφέας. (Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης προτείνει μια διαφορετική ερμηνεία στην Καθημερινή.)
Στις πεζοπορίες του Πατέρα με τον γιο, μέσα στο φως, μέσα στη φύση που αγριεύει και ημερεύει, μέσα στον χειμώνα και μέσα στην ανθοφορία της άνοιξης, που δεν παύει να υπάρχει, ο αναγνώστης γεύεται τον καρπό και την ομορφιά του βιβλίου.
Όταν οι πεζοπόροι βρίσκουν καταφύγιο και γαλήνη στα έρημα ξωκλήσια, δεν προσεύχονται αλλά συγκεντρώνονται στον εαυτό τους και στον σκοπό τους, που είναι να καταφέρουν να κρατηθούν όσο γίνεται περισσότερο στη ζωή.
Όταν ο πατέρας ανοίγει το μουχλιασμένο βιβλίο στο ψαλτήρι είναι για να αναζητήσει παρηγοριά στο κείμενο και στον ρυθμό του, δηλαδή στην τέχνη του λόγου, που είναι η μεγάλη κατάκτηση του ανθρώπου.
Όταν, σε μια στιγμή απόλυτης μοναξιάς, αντικρίζουν τις αχνές μορφές των αγίων τους τοίχους της εκκλησίας, είναι σαν να συναντούν ανθρώπινες μορφές που θα τους συντροφεύσουν, τώρα που η κοινότητά τους έχει διαλυθεί.
Ο Μιχάλης Μακρόπουλος μελετά τη συμπεριφορά του ανθρώπου στα όριά του. Εξερευνά, και εδώ έχει συνεχώς μαζί του τον αναγνώστη, ποια ψήγματα ανθρωπιάς και αλληλεγγύης μπορούν να διατηρούνται όταν έχουν χαθεί τα πάντα, και πόσο καταλυτικό ρόλο παίζουν τα ένστικτα της ζωής και του θανάτου.
Ο συγγραφέας δεν γράφει μέσα σε μια θολή θρησκευτική και υπαρξιακή αναζήτηση. Ενσωματώνει τη μεταφυσική στον ρεαλισμό. Αντλεί το υλικό του από αυτά που συμβαίνουν σήμερα γύρω μας, καθώς η φύση και ο άνθρωπος προετοιμάζονται για μεγάλα εγκλήματα και μαύρες μέρες. Αναμφίβολα, οι αγώνες των κατοίκων της Ηπείρου ενάντια στις εξορύξεις έχουν παίξει τον ρόλο τους στο εργαστήριο του λογοτέχνη.
Ο συγγραφέας υμνεί τη ζωή, ακόμα και στην πιο μαύρη στιγμή της. Δεν χάνεται η πίστη, η θέληση για ζωή, και αυτό γίνεται απολύτως φανερό στην κορύφωση της δράσης και στο τέλος του βιβλίου. Ούτε η φύση ούτε ο άνθρωπος εξαντλούνται. Ο άνθρωπος συνεχίζει να μάχεται ακόμα και περικυκλωμένος από τον θάνατο.
