Η συνεχιζόμενη σύγκρουση στην Ουκρανία έχει πυροδοτήσει μια σειρά από διπλωματικές προσπάθειες για την επίτευξη ειρήνης, με την πιο πρόσφατη και αμφιλεγόμενη να προέρχεται από την κυβέρνηση του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.
Το ειρηνευτικό σχέδιο που προωθεί η Ουάσιγκτον έχει αποτελέσει το επίκεντρο εντατικών διαπραγματεύσεων, αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα τις έντονες διαφωνίες μεταξύ Ουκρανίας και των Ευρωπαίων συμμάχων της σχετικά με την κατεύθυνση των ειρηνευτικών προσπαθειών.
Η αρχική πρόταση Τραμπ και οι αντιδράσεις
Η πρώτη εκδοχή του αμερικανικού ειρηνευτικού σχεδίου, γνωστή ως σχέδιο των 28 σημείων, προκάλεσε άμεσα αντιδράσεις στο Κίεβο και σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Οι βασικές ανησυχίες επικεντρώνονταν σε σημεία που θεωρήθηκαν ότι έκαναν υπερβολικές παραχωρήσεις στη Μόσχα. Συγκεκριμένα, το αρχικό σχέδιο φέρεται να περιλάμβανε:
Εδαφικές Παραχωρήσεις: Απαίτηση από την Ουκρανία να παραχωρήσει περισσότερα εδάφη που ελέγχονται από τη Ρωσία. Δηλαδή τα εδάφη του Ντομπάς που δεν έχουν ακόμα καταληφθεί.
ΝΑΤΟ: υπογεγραμμένη δέσμευση για την μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Αναγνώριση Εδαφών: Αναγνώριση περιοχών όπως η Κριμαία, το Λουγκάνσκ και το Ντονέτσκ ως de facto ρωσικές και πάγωμα των συνόρων για να αντικατοπτρίζουν τα εδαφικά κέρδη της Ρωσίας.
Όριο Στρατού: Περιορισμό στο μέγεθος του ουκρανικού στρατού εν καιρώ ειρήνης (π.χ. στους 600.000 άνδρες).
Εκλογές: Στην Ουκρανία εντός 100 ημερών με όλα τα κόμματα νόμιμα κ.λπ.
Η αρχική αυτή πρόταση, που εκπονήθηκε χωρίς πλήρη συνεννόηση με τους συμμάχους των ΗΠΑ, θεωρήθηκε από πολλούς ως φιλορωσική, καθώς παρέβλεπε βασικές ουκρανικές «κόκκινες γραμμές» όπως η εδαφική ακεραιότητα και η δυνατότητα λήψης αυτόνομων αποφάσεων για την άμυνα.
Πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες , μάλιστα, δήλωσαν ότι καταρτίστηκε από την Ρώσικη πλευρά.
Οι Διαφωνίες Ουκρανίας και ΕΕ
Οι αντιδράσεις στο αρχικό σχέδιο Τραμπ ανέδειξαν υπάρχουσες διαφορές και εντάσεις τόσο στις σχέσεις ΗΠΑ-ΕΕ όσο και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
Ουκρανία: Η Ουκρανία, αν και «εκτίμησε» τις προσπάθειες Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου, επέμεινε στην ανάγκη για μια «ειρήνη με αξιοπρέπεια» που να σέβεται την εθνική της κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα. Ο Πρόεδρος Ζελένσκι έκανε λόγο για την ανάγκη να γίνουν περισσότερα βήματα και να οριστικοποιηθεί το έγγραφο με αξιοπρέπεια. Δηλαδή να μην φαίνεται ότι πρόκειται για συνθηκολόγηση της Ουκρανίας.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιδράσεις και συντονισμός: Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι, ανήσυχοι για την μονομερή προσέγγιση της Ουάσιγκτον και τις υπερβολικές παραχωρήσεις στη Ρωσία, πραγματοποίησαν αλλεπάλληλες συναντήσεις (π.χ. στο περιθώριο της G20, τηλεδιάσκεψη της «Συμμαχίας των Προθύμων») για να συντονίσουν τη θέση τους και να παρακολουθήσουν τον ρυθμό των αμερικανο-ουκρανικών διαπραγματεύσεων.
Υπήρξαν και εσωτερικές διαφωνίες στην ΕΕ, κυρίως από την Ουγγαρία, σχετικά με την πλήρη στήριξη της Ουκρανίας ή για ζητήματα όπως η δέσμευση ρωσικών κεφαλαίων στην ΕΕ για τη χρηματοδότηση του Κιέβου, με κάποιες χώρες να εκφράζουν νομικούς φόβους και επιφυλάξεις (πχ Βέλγιο).
Η διαδικασία της Γενεύης και το νέο σχέδιο των 19 σημείων
Η ένταση και οι διαφωνίες οδήγησαν σε κρίσιμες διαβουλεύσεις στη Γενεύη μεταξύ Αμερικανών, Ουκρανών και Ευρωπαίων αξιωματούχων. Ως αποτέλεσμα αυτών των συνομιλιών, το αρχικό σχέδιο των 28 σημείων τροποποιήθηκε και συρρικνώθηκε σε ένα νέο προσχέδιο 19 σημείων.
Οι κρίσιμες διαφοροποιήσεις του νέου πλαισίου, το οποίο η Ουκρανία φέρεται να υποστηρίζει ως προς την ουσία του (αν και με ευαίσθητα ζητήματα ακόμα ανοιχτά), περιλαμβάνουν:
Παύση εχθροπραξιών χωρίς άμεσες εδαφικές παραχωρήσεις: Η συζήτηση για τα σύνορα μεταφέρεται για αργότερα, αποφεύγοντας την άμεση απόσυρση από σημεία που ελέγχουν οι Ουκρανοί, όπως προέβλεπε το αρχικό σχέδιο.
Ρητές εγγυήσεις ασφαλείας: Το νέο σχέδιο περιλαμβάνει ρητές εγγυήσεις ασφαλείας από τις ΗΠΑ, με «λογική τύπου ΝΑΤΟ», σε αντίθεση με τις ασαφείς διατυπώσεις του αρχικού.
Μεγαλύτερος ουκρανικός στρατός: Αύξηση του προτεινόμενου ορίου στο μέγεθος του ουκρανικού στρατού εν καιρώ ειρήνης (π.χ. όριο 800.000 άνδρες).
Ενώ η Ουκρανία και οι ΗΠΑ γεφύρωναν τις διαφορές τους στη Γενεύη, πραγματοποιήθηκαν μυστικές συνομιλίες στο Άμπου Ντάμπι. Ο Αμερικανός Υπουργός Στρατού, Νταν Ντρίσκολ, συναντήθηκε με υψηλόβαθμη ρωσική αντιπροσωπεία και αναμενόταν να συναντήσει και Ουκρανούς αξιωματούχους.
Αυτές οι συνομιλίες, που διεξάγονται ενώ το νέο σχέδιο των 19 σημείων είναι πολιτικά λιγότερο προβληματικό αλλά διπλωματικά εύθραυστο, υπογραμμίζουν την προσπάθεια της κυβέρνησης Τραμπ να μεσολαβήσει απευθείας μεταξύ των εμπόλεμων πλευρών.
Η συμμετοχή υψηλόβαθμων αξιωματούχων σε μια ουδέτερη τοποθεσία όπως το Άμπου Ντάμπι δείχνει την επείγουσα ανάγκη για διευθέτηση των εκκρεμών ζητημάτων, τα οποία φέρεται να είναι κυρίως το εδαφικό και το ζήτημα της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Η Ουκρανία, αν και συμφώνησε στην ουσία του νέου πλαισίου, αναμένει την οριστικοποίηση των πιο ευαίσθητων ζητημάτων σε μελλοντική συνάντηση μεταξύ των προέδρων Τραμπ και Ζελένσκι.
Η πρόοδος που σημειώθηκε θεωρείται τεράστια από Αμερικανούς αξιωματούχους, με τον Πρόεδρο Τραμπ να δηλώνει ότι βρίσκονται «πολύ κοντά» σε συμφωνία.
Ωστόσο, η Ρωσία φέρεται να διατηρεί αντίθετη στάση σε σχέση με το νέο σχέδιο των 19 σημείων, γεγονός που καθιστά τις συνομιλίες στο Άμπου Ντάμπι κρίσιμες για την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων.
Ο Πούτιν σε δήλωση του την Τετάρτη 26 Νοεμβρίου του 2025, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Για να τελειώνουμε μ’ αυτό, μιας κι από πολλές πλευρές ακούγεται το ζήτημα της Κατάπαυσης του πυρός. Κατάπαυση του πυρός θα υπάρξει ΜΟΝΟΝ αν τα Ουκρανικά στρατεύματα αποχωρήσουν από τα εδάφη που κατέχουν! Αν δεν το κάνουν, θα το κάνουμε εμείς με στρατιωτικά μέσα! Η Ρωσία ΔΕΝ αναγνωρίζει τη σημερινή ηγεσία της Ουκρανίας! Θα θέλαμε ειλικρινά να διαπραγματευτούμε με την Ουκρανία,
αλλά ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΜΜΙΑ ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ ούτε να συζητήσουμε, ούτε να συμφωνήσουμε, ούτε να υπογράψουμε κάποια ντοκουμέντα μαζί τους. Η σημερινή ουκρανική ηγεσία έκανε ένα στρατηγικό λάθος όταν ματαίωσε τις εκλογές στη χώρα. Τώρα είναι παράνομη κι αντισυνταγματική ακόμα και με το δικό τους Σύνταγμα. Γι’ αυτό το λόγο συζητάμε ΜΟΝΟ με τους Αμερικανούς, στο βαθμό που δείχνουν να λαμβάνουν υπ’ όψη τους τις θέσεις μας παρόλο που υπάρχουν πάρα πολλά ανοιχτά ζητήματα που πρέπει να διευκρινιστούν. Για παράδειγμα, το θέμα του νομικού καθεστώτος και της διεθνούς αναγνώρισης του καθεστώτος της Κριμαίας, του Ντονμπάς και της Νοβοροσίας σαν επικράτεια της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Αυτό θα το συζητήσουμε με τους Αμερικανούς συναδέλφους».
Το παρακάτω βίντεο αυτό από το YouTube αναλύει τις 5 προϋποθέσεις για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία που συζητήθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
