Σαν σήμερα, πριν από δέκα χρόνια, ο Κώστας Τζιαντζής έκανε μια τελευταία «φιγούρα» γύρω από τη ζωή μας και έφυγε, προς την κατεύθυνση που δεν έχει επαναφορά. Τον Απρίλη της επόμενης χρονιάς πραγματοποιήθηκε μια εκδήλωση τιμής στον Πύργο, την πατρίδα του. Εκεί ο Γιώργος Δελαστίκ, που κι αυτός αναχώρησε πριν ένα χρόνο, έκανε την ομιλία που παραθέτουμε.
Σε κάθε εποχή υπάρχει μία δράκα ξεχωριστών ανθρώπων. Είναι οι καβαλάρηδες του ουρανού. Κάποιοι άλλοι άνθρωποι είναι πολύ τυχεροί γιατί μπορεί κάποια στιγμή στη ζωή τους να δουν τους καβαλάρηδες του ουρανού να περνούν, να τους αναγνωρίσουν και να τους ακολουθήσουν. Τότε αρχίζουν κι αυτοί να καλπάζουν στα σύννεφα. Να βλέπουν τη γη από ψηλά, με το βλέμμα του αετού. Να αισθάνονται ότι μπορούν να αγκαλιάσουν όλο τον κόσμο απλώνοντας τις φτερούγες τους.
Ο Κώστας ήταν ένας από τους καβαλάρηδες του ουρανού. Κι ετούτη εδώ η αίθουσα είναι γεμάτη από ανθρώπους που είχαν την ευτυχία να τον γνωρίσουν και να τον αναγνωρίσουν ως τέτοιον. Να μάθουν να πετάνε πίσω του πάνω από δύσβατες, κάποτε απρόσιτες βουνοκορφές της πολιτικής σκέψης, μην ξεχνώντας ποτέ ότι εκεί κάτω στους βάλτους, στην άγονη γη, στα λιβάδια και στους εύφορους κάμπους ήταν η απελευθερωτική αποστολή τους.
Ξέραμε ότι η πτώση των αετών από τη ύψη στα οποία πετάνε, τους τσακίζει τα κόκκαλα, τους κάνει κομμάτια. Δεν ζηλέψαμε όμως ποτέ τις κότες που ζουν πάντα χάμω στη γη, δεν σηκώνονται ποτέ πάνω από αυτήν κι έτσι δεν κινδυνεύουν ποτέ να γίνουν ολοκαύτωμα του πάθους τους για έφοδο και πτήση στους ουρανούς.
Κι αν επί πολλά χρόνια αισθανόμασταν ότι σπέρναμε δόντια δράκοντα και θερίζαμε ψύλλους, ποτέ δε μας πέρασε από το μυαλό η σκέψη ότι ήρθε η ώρα να εγκαταλείψουμε τις αετοφωλιές και να γυρίσουμε στο κοτέτσι. Ποτέ τον τροχό της ιστορίας δεν τον κίνησαν προς τα μπρος οι καλύβες, τα μαντριά, τα κοτέτσια, η θαλπωρή που παρέχει η «ασφάλεια» του ωκεανού της πολιτικής ομοιομορφίας.
Η κάθε γενιά έχει μια ανομολόγητη εσωτερική ιεραρχία, την οποία αναγνωρίζουν όλοι όσοι ανήκουν σε αυτήν – είτε είναι πιστοί είτε είναι εχθροί του ηγέτη της. Όταν φύγει ο καβαλάρης του ουρανού, παίρνει πάντα μαζί την εποχή του. Έτσι κι ο Κώστας πήρε μαζί του την εποχή της Μεταπολίτευσης.
Έγινε αμήχανο το πέταγμα όσων έμαθαν να πετούν χάρη σ’ αυτόν. Συνεχίζουν όπως πριν, αν και έχουν πλήρη συναίσθηση ότι τίποτα δεν είναι όπως πριν. Με το βλέμμα καρφωμένο στον ορίζοντα του μέλλοντος προσπαθούν να δουν την αναστάτωση που θα σηματοδοτεί το πέρασμα κάποιου άλλου καβαλάρη του ουρανού, αν και γνωρίζουν ότι αυτοί πιθανότατα δεν θα μπορέσουν να τον ακολουθήσουν.
Αντίο, Κώστα, που σημάδεψες τόσο υπέροχα τις ζωές τόσων πολλών και διαφορετικών αξιόλογων ανθρώπων. Σε ευχαριστούμε για όσα ζήσαμε μαθαίνοντας να πετάμε πίσω σου.
Ο Κώστας Τζιαντζής είχε πάντα μια στενή σχέση με την ποίηση. Στα πολύ νεανικά του χρόνια αποπειράθηκε να γράψει στίχους και στα χρόνια της αντιδικτατορικής του στράτευσης χρησιμοποιούσε την ιδιότητα του ποιητή για να θολώνει τα νερά, σχετικά με τις κινήσεις του. Τη σχέση του με την ποίηση όμως την διατήρησε μέχρι το τέλος ως ένας καλός γνώστης. Στα τελευταία χρόνια επαναλάμβανε συχνά στίχους από το ποίημα του Ανδρέα Εμπειρίκου, κυρίως αυτό το «είμαστε όλοι εντός του μέλλοντός μας», για να περιγράψει τη θέση μας στην ιστορική πορεία.
Ανδρέας Εμπειρίκος, Από την Υψικάμινο
ΚΛΩΣΤΗΡΙΟΝ ΝΥΚΤΕΡΙΝΗΣ ΑΝΑΠΑΥΛΑΣ
Είμεθα όλοι εντός του μέλλοντός μας.
Όταν τραγουδάμε τραγουδάμε εμπρός στους
εκφραστικούς πίνακες των ζωγράφων
όταν σκύβουμε εμπρός στα άχυρα μιας καμμένης πόλεως
όταν προσεταιριζόμεθα την ψιχάλα του ρίγους
είμεθα όλοι εντός του μέλλοντός μας
γιατί ό,τι και αν επιδιώξουμε
δεν είναι δυνατόν να πούμε όχι να πούμε ναι
χωρίς το μέλλον του προορισμού μας όπως μια
γυναίκα δεν μπορεί να κάμη τίποτε χωρίς την
πυρκαγιά που κλείνει μέσα στη στάχτη των
ποδιών της.
Όσοι την είδαν δεν στάθηκαν να ενατενίσουν
ούτε τα συστρεφόμενα κηπάρια ούτε την ευωχία
των μαλλιών που λατρεύτηκαν ούτε τα σουραύλια
των εργαστηριακών μεταγγίσεων από μια χώρα
σε φλέβες κόλπου θερμού προστατευομένου από
τα εγκόσμια και τα μελτέμια της κυανής ανταύγειας
λιγυρών παρθένων.
Είμεθα όλοι εντός του μέλλοντος μιας πολυσύνθετης σημαίας που κρατεί
τους εχθρικούς στόλους εμπρός στα τείχη της καρδιάς μου
κατοχυρώνοντες ψευδαισθήσεις πιστοποιούντες
ενδιάμεσες παρακλητικές μεταρρυθμίσεις
χωρίς να νοηθή το αντικείμενον της πάλης.
Στιγμιότυπα μας απέδειξαν την ορθότητα της πορείας μας
προς τον προπονητήν του ιδίου φαντάσματος
της προελεύσεως των ονείρων και του καθενός κατοίκου
της καρδιάς μιας παμπαλαίας πόλης.
Όταν εξαντληθούν τα χρονικά μας θα φανούμε
γυμνότεροι και από την άφιξι της καταδίκης
παρομοίων πλοκαμιών και παστρικών βαρούλκων
γιατί όλοι μας είμεθα εντός της σιωπής του
κρημνιζομένου πόνου στα γάργαρα τεχνάσματα του μέλλοντός μας».
