Η ομιλία του Ξεκινήματος στην εκδήλωση στις 19/2/2025
Τα χρόνια των Μνημονίων έγραψαν μερικές από τις πιο σημαντικές σελίδες του ελληνικού κινήματος. Το εργατικό κίνημα έδωσε μια τεράστια μάχη για την ανατροπή των μνημονίων, έκανε ότι ήταν δυνατό να κάνει ενάντια στα Μνημόνια. Κριτικές που ακούγονται συχνά, του είδους «λαός του καναπέ» κλπ, είναι ανιστόρητες, προσβλητικές και αλαζονικές.
Υπήρξαν άπειρες πρωτοβουλίες και πρωτοφανή δημιουργικότητα από τη βάση της κοινωνίας χωρίς καμία κατεύθυνση από τις πολιτικές ή συνδικαλιστικές ηγεσίες – το κίνημα των πλατειών, το δεν πληρώνω κλπ, δείχνουν από τη μια τη μαχητικότητα και την ευρηματικότητα του κινήματος κι από την άλλη ότι οι θεωρίες περί του αυθόρμητου σαν την απάντηση σε όλες τις ανάγκες του κινήματος απλά οδηγούν σε ήττες.
Όμως οι συνδικαλιστικές ηγεσίες της περίοδο έριχναν το κίνημα στα βράχια. Η ΓΣΕΕ πρόδιδε τους αγώνες «αγωνιστικά». Κάλεσε ένα πολύ μεγάλο αριθμό γενικών απεργιών αλλά κομματιασμένων, χωρίς σχέδιο, χωρίς κλιμάκωση, χωρίς την κατεύθυνση της απεργίας διαρκείας. Έτσι το κίνημα, ιδιαίτερα από το 2013 και μετά στράφηκε στις πολιτικές εναλλακτικές / στις πολιτικές «λύσεις» που ήταν διαθέσιμες και ανέβασε το ΣΥΡΙΖΑ στο 36,5% παρά τις αδυναμίες του, τις οποίες μέχρις καταλάβαινε – μέχρι ενός σημείου φυσικά. Ήταν πολύ χαρακτηριστική η κουβέντα του κόσμου ότι από μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν περίμενε να ανακτήσει όσα είχε χάσει. Περίμενε να σταματήσει τα μνημόνια. Και ακόμα και σήμερα ο κόσμος πιστεύει ότι μπορούσε να το είχε κάνει – υπάρχει μια πρόσφατη δημοσκόπηση, σύμφωνα με την οποία το 58% του κόσμου πιστεύει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να έχει αποφύγει το 3ο μνημόνιο. Προφανώς σε αυτό το 58% υπάρχουν πολλά μπερδέματα και περιπλοκές στη συνείδηση υπάρχει όμως μια καθαρή τάση.
Ο ΣΥΡΙΖΑ ωστόσο συνθηκολόγησε και συνθηκολόγησε επειδή ο συμβιβασμός ήταν ενσωματωμένος στο πρόγραμμά του. Όχι επειδή η ηγετική ομάδα «πρόδωσε» το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Όλα τα προγράμματα του ΣΥΡΙΖΑ και ειδικά το «κυβερνητικό» πρόγραμμα της ΔΕΘ του 2014, επιχειρούσαν να καταργήσουν τις πολιτικές των Μνημονίων μέσα στα πλαίσια του ευρώ και του συστήματος – πράγμα που ήταν βέβαια αδύνατο.
Από τον ΣΥΡΙΖΑ έλειπε η κατανόηση ότι η ανατροπή των μνημονίων απαιτούσε σύγκρουση με το ευρωπαϊκό και ελληνικό κεφάλαιο. Δεν υπήρχε και δεν υπάρχει τρόπος να βρεθεί μια «μέση λύση» ανάμεσα στις επιδιώξεις του κεφαλαίου και τις ανάγκες των λαϊκών στρωμάτων. Για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες των λαϊκών στρωμάτων χρειαζόταν (και χρειάζεται) σύγκρουση και στην προκειμένη περίπτωση η σύγκρουση σήμαινε σε τελική ανάλυση άρνηση πληρωμής του χρέους, εθνικοποίηση των τραπεζών και των βασικών τομέων της οικονομίας, κάτω από εργατικό και κοινωνικό έλεγχο και διαχείριση, κρατικό έλεγχο του εξωτερικού εμπορίου, και προετοιμασία για εθνικό νόμισμα.
Αυτά τα βήματα που είναι αναγκαία στη σύγκρουση με το κεφάλαιο – αντικειμενικά αναγκαία για να μπορέσουν να υλοποιηθούν πολιτικές υπέρ των λαϊκών στρωμάτων και για αμυνθούν τα λαϊκά στρώματα απέναντι στο σαμποτάζ του κεφαλαίου είναι ταυτόχρονα βήματα για την ανατροπή του καπιταλισμού και θέτουν τις βάσεις για μια σοσιαλιστική πορεία της χώρας – που θα είχε τότε και πολύ σημαντικό αντίκτυπο στο εξωτερικό.
Η δύναμη του ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να είναι το πρόγραμμα του συνδυασμένο με μια διεθνιστική προοπτική – τους πρώτους μήνες ο ΣΥΡΙΖΑ έχαιρε εξαιρετικά μαζικής απήχησης πανευρωπαϊκά και διεθνώς. Τη βδομάδα του Δημοψηφίσματος έγιναν εκατοντάδες πολύ μαζικές συγκεντρώσεις συμπαράστασης σε αντίστοιχες πόλεις στην Ευρώπη.
Ωστόσο από το ΣΥΡΙΖΑ έλειπε η προοπτική, η βούληση και βέβαια η προετοιμασία για αντικαπιταλιστική ανατροπή.
Το πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ δεν περιοριζόταν μόνο στην απουσία εναλλακτικής πρότασης και οράματος. Ο ΣΥΡΙΖΑ ακολουθούσε και «υιοθετούσε», υποστήριζε, τους αγώνες αλλά ποτέ δεν έκανε προτάσεις για τους αγώνες. Έτσι δεν υπήρξε ποτέ «επιτελείο» που να σχεδιάσει, όχι από τα πάνω, αλλά μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες του κινήματος, τη σύγκρουση με το κατεστημένο. Μάλιστα η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ προσπαθούσε να περάσει σε όλους τους τόνους, ιδιαίτερα μετά την κωλοτούμπα του 2015, ότι ο κόσμος δεν ήταν έτοιμος για σύγκρουση με το κατεστημένο.
Στο απέναντι στρατόπεδο υπήρχε επιτελείο, από την Τρόικα και την ελληνική άρχουσα τάξη, με πλήρη σχεδιασμό και αποφασιστικότητα. Ο ΣΥΡΙΖΑ (και όχι μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ) αρνήθηκε να παίξει τον επιτελικό ρόλο που απαιτούνταν, με προτάσεις για στο κίνημα, με συντονισμό των κινημάτων και κατεύθυνση για σύγκρουση. Χωρίς επιτελεία και ιδιαίτερα χωρίς επιτελεία που να κάνουν προτάσεις και να μπαίνουν στη διαδικασία σχεδιασμού, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν οι επιθέσεις.
Η αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ δεν αφορούσε μόνο την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Αφορούσε και την αριστερή αντιπολίτευση στο εσωτερικό του. Επίσης η ίδια περίοδος σημαδεύεται από την αποτυχία του ΚΚΕ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑΣ.
Η πορεία του ΣΥΡΙΖΑ είχε γίνει καθαρή μετά τις εκλογές του 2012 που κινήθηκε με αποφασιστικό τρόπο προς τα δεξιά. Αυτή η δεξιά πορεία ολοκληρώθηκε με τη δημιουργία ενός προεδρικού συστήματος, στη βάση του οποίου ο Τσίπρας (και η ομάδα γύρω από αυτόν) έγινε εντελώς ανεξέλεγκτος από τη βάση και τα όργανα του κόμματος – η πορεία σοσιαλδημοκρατικοποίησης ήταν εμφανής σε όλα τα επίπεδα από το πρόγραμμα μέχρι την αρχηγική λειτουργία του κόμματος στο όνομα της δημοκρατίας – γιατί η εκλογή του προέδρου από τα μέλη και όχι από τα όργανα που μπορούν να τον ελέγξουν και τον ανακαλέσουν παρουσιάστηκε σαν το απόγειο της δημοκρατίας.
Η αριστερή αντιπολίτευση είχε αυταπάτες ότι θα μπορούσε να καθορίσει την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν υπήρχε επαρκής προετοιμασία για την προοπτική διάσπασης και την επόμενη μέρα.
Η αντικαπιταλιστική Αριστερά που υπήρχε στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ έπρεπε να έχει συγκροτηθεί από την αρχή σε ενιαίο αντιπολιτευτικό πόλο (με ομοσπονδιακή μορφή) και αυτός ο πόλος θα μπορούσε να έχει συντονισμό και κοινό σχέδιο, με την αντικαπιταλιστική Αριστερά εκτός ΣΥΡΙΖΑ, παρά την διαφορά της τακτικής σε σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ. Θα μπορούσε να υπάρχει κοινός συντονισμός των αγώνων σε επίπεδο κινήματος και κοινό, σ’ ένα βαθμό, σχέδιο και προετοιμασία για την στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ θα συνθηκολογούσε.
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ κρατούσε μια εχθρική στάση απέναντι στην Αριστερά μέσα και γύρω από τον ΣΥΡΙΖΑ. Θεωρούσε ότι όταν ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρόδιδε, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ θα δικαιωνόταν και τα λαϊκά στρώματα θα στρεφόταν μαζικά προς αυτή. Παρότι αυτή η προοπτική δεν επιβεβαιώθηκε η ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν έχει βγάλει συμπεράσματα και δεν έχει κάνει βήματα στην κατανόηση της τακτικής του ενιαίου μετώπου, όπως αυτή εφαρμόστηκε από τους Μπολσεβίκους το 17, και όπως περιγράφεται σε κλασικά κείμενα του Λένιν (Αριστερισμός), του Τρότσκι κλπ.
Αντίστοιχα το ΚΚΕ όχι μόνο δεν είχε ενιαιομετωπική τακτική αλλά έμπαινε εμπόδιο σε αγώνες όπως των αγανακτισμένων ή του δημοψηφίσματος που καλούσε τον κόσμο σε αποχή, να μην δώσει δηλαδή τη μάχη.
Αν το ΚΚΕ ή βασικά η Ανταρσύα είχε σχέση συνεργασίας με την Αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ, με τον κόσμο του ΣΥΡΙΖΑ, κάνοντας κριτική στην ηγεσία και στο πρόγραμμα, προειδοποιώντας που οδηγεί το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά όλα αυτά από μια θέση συνεργασίας, εκλογικής, κοινών αγώνων, κοινών σχεδιασμών των αγώνων κοκ, τότε το 2015, την ώρα της συνθηκολόγησης θα μπορούσε πράγματι να ελκύσει μαζικά στρώματα της κοινωνίας και να μαζικοποιηθεί η αντικαπιταλιστική Αριστερά. Και με αυτή τη μαζικότητα θα μπορούσε να δώσει με αξιώσεις την μάχη για να αλλάξει η πορεία της ιστορίας, σε μια περίοδο που ο κόσμος ριζοσπαστικοποιούνταν με μεγάλη ταχύτητα.
Αυτό που χρειαζόταν το κίνημα, το 2010-15: ένα πόλο,
- με καθαρό αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα,
- με προτάσεις δράσης, συγκρότησης και μάχης του κινήματος
- με ισοτιμία ανάμεσα στις οργανώσεις και μακριά από «ρωμαϊκές αρένες»
- με σεβασμό στη δημοκρατία των κινημάτων
- είτε μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ
- είτε έξω από τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά με τακτική ΕΜ προς αυτόν
- με συνεργασία ανάμεσα στους αντικαπιταλιστές μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ και έξω από αυτόν, και χωρίς το ζήτημα των διαφορετικών τακτικών να γίνεται θέμα διαμάχης και συγκρούσεων
Αυτό είναι που χρειάζεται και σήμερα. Ένα εναλλακτικό πόλο, με καθαρό μεταβατικό-αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα, δημοκρατία και ισοτιμία των συνιστωσών στο εσωτερικό, συγκεκριμένες προτάσεις δράσης προς το κίνημα, σεβασμό στις δημοκρατικές διαδικασίες των κινημάτων, και ΕΜ προσέγγιση στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ, το ΚΚΕ και το ΜΕΡΑ25.
Σαν Ξ έχουμε λάβει μέρος σαν σημαντική συνιστώσα σε 3 προσπάθειες συγκρότησης αντικαπιταλιστικού πόλου τα τελευταία 15 περίπου χρόνια. Με το 2ο κύμα στον ΣΥΡΙΖΑ, την πρώτη περίοδο των Μνημονίων, με την Πρωτοβουλία των 1000 το 2012 και με την Πρωτοβουλία της 17ης Ιούλη το 2015. Όλες ξεκίνησαν με πολύ ευνοϊκά δεδομένα. Όλες αποτύχανε λόγω της έλλειψης πολιτικής καθαρότητας και ενός καθαρού δρόμου προς το κτίσιμο ενός σοβαρού εναλλακτικού πόλου, σε συνδυασμό με τους ανταγωνισμούς ανάμεσα στις διαφορετικές οργανώσεις. Σήμερα μαζί με τις υπόλοιπες οργανώσεις του πάνελ διερευνούμε τις δυνατότητες για μια 4η προσπάθεια. Υπάρχουν φυσιολογικές ανησυχίες και ερωτηματικά για την πορεία και αυτής της προσπάθειας, λόγω της ιστορίας. Αλλά την ίδια στιγμή θα κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας για την επιτυχία της, γιατί θεωρούμε πως αυτή η προσπάθεια είναι μονόδρομος. Θεωρούμε επίσης, πως αν πετύχει θα μπορεί να έχει και διεθνή αντίκτυπο.
