Οτιδήποτε δημιουργείται από τον άνθρωπο εντός του σύγχρονου καπιταλιστικού συστήματος φέρει τα χαρακτηριστικά αυτού του συστήματος σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό και σε πολλές περιπτώσεις τα αναπαράγει. Αυτό συμβαίνει κυρίως για δύο λόγους. Πρώτα απ’ όλα, ο καθένας και κάθε μία από εμάς είμαστε αναπόσπαστο κομμάτι της εποχής μας -με την έννοια ότι η εποχή ορίζει εμάς και ταυτόχρονα εμείς ορίζουμε την εποχή- και έτσι ‘’κουβαλάμε’’ τα χαρακτηριστικά της, ως αποτέλεσμα των κοινωνικών και υλικών συνθηκών εντός των οποίων μεγαλώνουμε και διαμορφωνόμαστε ως υπάρξεις. Κατ’ επέκταση, τα χαρακτηριστικά αυτά μεταφέρονται και σε ό,τι δημιουργούμε. Ο δεύτερος λόγος είναι πως το ίδιο το σύστημα, δηλαδή οι εκφραστές του, επιδιώκουν με κάθε πιθανό τρόπο να ελέγχουν ό,τι φτιάχνει ο άνθρωπος ώστε να το αξιοποιούν προς όφελος τους.
Ωστόσο, οι ανθρώπινες ανακαλύψεις και εφευρέσεις, πέραν των παραπάνω, προκύπτουν και ως αποτέλεσμα της εκάστοτε ανάγκης ή και επιθυμίας του ανθρώπου. Οι ανάγκες και οι επιθυμίες αυτές δεν είναι κάτι στατικό, αντιθέτως γεννιούνται μέσα από τη χρονική στιγμή και πιο συγκεκριμένα τις υλικές, κοινωνικές και ψυχικές συνθήκες που ορίζουν αυτή τη στιγμή.
Αν κάτι ξεχώριζε διαχρονικά τον κομμουνιστικό τρόπο σκέψης, αυτό ήταν η χρήση της διαλεκτικής μεθόδου στην προσπάθεια εξήγησης του κόσμου που ζούμε. Χάρη στην οποία οι κομμουνιστές/τριες προσπαθούσαν πάντα να ‘’διαβάζουν’’ την εποχή τους και το πως διαμορφώνεται και ζει το ίδιο το υποκείμενο εντός της. Μπορούσαν έτσι, με τα σωστά και τα λάθη τους, να αντιληφθούν τις σύγχρονες ανάγκες του κόσμου και ταυτόχρονα τις δυσκολίες αλλά και τις δυνατότητες που γεννάει κάθε εποχή. Ως αποτέλεσμα αυτού του τρόπου σκέψης, αντιλαμβανόντουσαν πως κάθε τι μπορεί να αξιοποιηθεί υπέρ μιας καλύτερης, δικαιότερης και ελεύθερης ζωής.
Δεν είναι λογικό άλμα λοιπόν να θεωρήσουμε ότι, φτάνοντας στο σήμερα, τα social media, αποτελούν ένα ανθρώπινο δημιούργημα που προέκυψε από την ανάγκη του ανθρώπου για πιο εύκολη και γρήγορη επικοινωνία, για επικοινωνία που με άλλους τρόπους μπορεί να μην ήταν εφικτή. Από την ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου να έχει μια πιο συνολική εικόνα για το τι συμβαίνει παντού γύρω του.
Φυσικά και ως δημιούργημα της εποχής του φέρει και χαρακτηριστικά προβληματικά, όπως ότι συμβάλλει στην αλλοτρίωση των σχέσεων, στην εμπορευματοποίηση του γυναικείου σώματος, στην αποξένωση ακόμη και στον έρωτα, ενισχύει στοιχεία ατομικισμού και εσωστρέφειας και εντείνει την ανάγκη αναζήτησης επιβεβαίωσης του ατόμου στα πλαίσια των πολλαπλών ανασφαλειών που του δημιουργεί ο σύγχρονος τρόπος ζωής.
Δίχως αμφιβολία αξιοποιείται από το ίδιο το σύστημα ως ιδεολογικός μηχανισμός καθυπόταξης, τρομοκράτησης, διαστρέβλωσης της αλήθειας.
Θα αρνούμασταν την πραγματικότητα όμως αν δε βλέπαμε πως τα social media έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση κινηματικών διεργασιών. Χιλιάδες πορείες και συγκεντρώσεις ανά τον κόσμο έχουν καλεστεί και μαζικοποιηθεί μέσα από αυτά. Αν δε βλέπαμε πως έχει ενισχύσει με κάθε πιθανό τρόπο δύσκολα εγχειρήματα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τα πλοία που έπλευσαν προς τη Γάζα, μέσω της live αναμετάδοσης. Πόσες φορές μέσω των social media έχει φωτιστεί η αλήθεια, όπως βλέποντας στοιχεία που φανερώνουν τη γενοκτονία που συντελεί το Ισραήλ στην Παλαιστίνη. Ή σε άλλες περιπτώσεις πόσες γυναίκες και θηλυκότητες αξιοποίησαν αυτό τον τρόπο για να δημοσιεύσουν την κακοποίηση που βιώσαν/βιώνουν. Θα κλείναμε τα μάτια στην πραγματικότητα ακόμη, αν δε βλέπαμε πως τα social media αποτέλεσαν ένα νέο δρόμο να διοργανωθούν μεγάλες και νικηφόρες απεργίες σε διεθνές επίπεδο, κάτι που δε θα μπορούσε ποτέ να επιτευχθεί με τον παραδοσιακό τρόπο (π.χ. απεργία Google 2018).
Οι θέσεις του ΚΚΕ για το 22ο συνέδριο, δυστυχώς, στα πλαίσια μιας συνολικής αντίληψης του κόμματος, αντιμετωπίζουν τα social media αποκλειστικά με φοβικότητα και χωρίς καμία ανάδειξη θετικών πλευρών τους. Στις ελάχιστες αναφορές, η χροιά είναι πάντα αρνητική. Ενδεικτικά:
«Τα στελέχη να έχουν ανοιχτό μέτωπο σε φαινόμενα φιλελευθερισμού όπως π.χ. η ατομική χρήση Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ)», σ. 64.
«Απαιτεί ανυποχώρητο αγώνα για τη βαθύτερη κατανόηση ότι η ατομική χρήση των ΜΚΔ αφήνει ανοικτό ένα σημαντικό δρόμο για οργάνωση της σκέψης στη βάση της κατεύθυνσης του ταξικού αντίπαλου, ενισχύοντας τον μηχανισμό χειραγώγησης», σ. 71.
«Χρειάζεται να ενισχυθεί η μελέτη μας, ως Κόμμα, και η διαμόρφωση πλαισίου πάλης και αιτημάτων, στις συνέπειες και των συμπεριφορικών εξαρτήσεων (διαδίκτυο, Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, τζόγος) στη διαμόρφωση συνείδησης και δράσης στους νέους ανθρώπους, αλλά και πως διαμορφώνεται αντίληψη ανοχής από ανθρώπους που κάνουν περιστασιακή ή και καθόλου χρήση, γεγονός που επιδρά πολλαπλασιαστικά και βαραίνει αρνητικά στην εξοικείωση με αυτές», σ.122.
Τα παραπάνω αποσπάσματα ενέχουν δόσεις αλήθειας. Η προβληματική που εντοπίζει το ΚΚΕ ως προς την ατομική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι όντως υπαρκτή και μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη για τον άνθρωπο και ευεργετική για το σύστημα.
Όμως η τοποθέτηση αυτή πέρα από μονόπλευρη είναι και μηδενιστική. Η συλλογιστική πίσω από την απριόρι απόρριψη των social media αν ακολουθηθεί με συνέπεια και στο πλήρες της θα οδηγούσε στην απόρριψη όλων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Γεγονός που πέρα από πολυεπίπεδα καταστρεπτικό, μοιάζει και αστείο. Συνεπώς, μια τέτοια τοποθέτηση μπορεί να καταλήξει να λειτουργεί ως εμπόδιο για το κίνημα και συνολικά για την κοινωνική πρόοδο, στην κατεύθυνση μιας ‘’άλλης κοινωνίας’’.
‘’Ο κομμουνισμός είναι η νιότη του κόσμου’’ και γι’ αυτό ποτέ δε πρέπει να φοβάται το νέο. Συνδιαλέγεται με αυτό και το αξιοποιεί προς όφελος του ανθρώπου. Μέσα από το νέο αναγεννιέται και ο ίδιος ο κομμουνισμός ως φιλοσοφία, ώστε να μπορεί να παραμένει χρήσιμος και αναγκαίος για την πορεία της ταξικής πάλης.
Με άλλα λόγια, οι κομμουνιστές και οι κομμουνίστριες δε μπορεί να απορρίπτουν από θέσεις αρχής κανένα ανθρώπινο δημιούργημα και να το παραχωρούν στον αντίπαλο. Έτσι και στην περίπτωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οφείλουμε να δώσουμε και εκεί τη μάχη όπως σε κάθε πεδίο. Με τα μάτια στραμμένα στον έξω κόσμο, στην πραγματική ζωή, στις δουλειές μας, τις σχολές και τις γειτονιές μας, πρέπει να αναζητήσουμε τους δρόμους που τα social media δε θα συμβάλλουν στην αποξένωση αλλά στην ενίσχυση της ανθρώπινης επικοινωνίας, στην ενίσχυση της συλλογικότητας σε επίπεδο πολιτικό και πολιτιστικό. Να αξιοποιήσουμε τις νέες δυνατότητες που προσφέρονται για την οργάνωση των κινημάτων, να αλληλεπιδράσουμε με το πλήθος ιδεών που ενυπάρχουν μέσα σε αυτά. Να δώσουμε τη μάχη στο ιδεολογικό επίπεδο.
Στα παραπάνω σίγουρα υστερεί το σύνολο της σύγχρονης κομμουνιστικής αριστεράς. Η ποιοτική διαφορά όμως είναι ότι το ΚΚΕ επιλέγει να τα απορρίψει και να εμμένει σε ένα αναχρονιστικό τρόπο σκέψης. Εμείς πρέπει άμεσα να αναμετρηθούμε με αυτά τα ζητήματα, πρακτικά και θεωρητικά. Να μην αφήνουμε το ‘’νέο’’ να μας προσπεράσει αλλά να γίνουμε οργανικό κομμάτι του, έχοντας πάντα στο τιμόνι τον στόχο για μια άλλη, πιο όμορφη κοινωνία.
