Στην Ιστανμπούλ την 27 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε τετραμερής σύνοδος κορυφής για τη Συρία από τους Πούτιν, Ερντογάν, Μέρκελ και Μακρόν.
Οι ηγέτες συναντήθηκαν, προκειμένου να συζητήσουν για το πώς θα μπορέσει να προχωρήσει η ειρηνευτική διαδικασία στη Συρία, ενώ στην ατζέντα της συνάντησης βρέθηκε η αποκατάσταση της χώρας μετά από τον πολυετή πόλεμο και η προώθηση της αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης στην επαρχία της Συρίας Ιμπλίντ.
Οι τέσσερις ηγέτες κάθισαν στο ίδιο τραπέζι με πρόθεση να γίνουν βήματα για την ειρήνευση στην πολύπαθη Συρία συγκλίνοντας σε ένα κοινό μέτωπο, όπως ανέφεραν στην συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν. Υιοθέτησαν και κοινή δήλωση, κάτι που μαρτυρά τη διάθεση τους για περαιτέρω συνεργασία με σκοπό την ομαλοποίηση της κατάστασης στη Συρία.
Στο τελικό τους ανακοινωθέν οι τέσσερις συμφώνησαν ότι:
α) Συναποδέχονται την αδιάσπαστη ενότητα του εδάφους και την εθνική κυριαρχία της Συρίας.
β) Η κρίση στη Συρία και η μακροπρόθεσμη σταθερότητα στη ίδια περιοχή μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από πολιτικές και διπλωματικές διεργασίες.
γ) Τόνισαν την ανάγκη δημιουργίας κατάλληλων συνθηκών στη χώρα για ασφαλή και εθελοντική επιστροφή των προσφύγων.
δ) Θα συγκροτήσουν πριν το τέλος της χρονιάς μια συνταγματική επιτροπή η όποια θα επεξεργαστεί το νέο Σύνταγμα της Συρίας.
Με μια πρώτη ματιά και σε γενικές γραμμές μπορούμε να κάνουμε δυο διαπιστώσεις για την σύνοδο.
Πρώτο, στην συνάντηση της Ιστανμπούλ δεν προσκλήθηκε ο αμερικανικός παράγοντας (ο οποίος δημιούργησε και την κρίση στη Σύρια) άρα η συνάντηση είχε αντιαμερικανική δυναμική.
Δεύτερο, η συνάντηση δεν «έβγαλε» δημόσια κάτι το εξαιρετικά εντυπωσιακό, παραμένει όμως ως σημαντικό ότι το Βερολίνο και το Παρίσι «ευλόγησαν» και μόνο με την παρουσία τους την ομάδα της Αστάνα (Ρωσία – Τουρκία – Ιράν) και τις ως τώρα κινήσεις της, με πιο πρόσφατη την «συμφωνία για το Ιμπλίντ». Έτσι, τα πιστά ένοπλα τμήματα της Σαουδικής Αραβίας που έχουν απομείνει εκεί θα περάσουν πολύ δύσκολες δοκιμασίες από εδώ και στο εξής…
Πέρα απ’ αυτά που συζητήθηκαν μεταξύ των τεσσάρων ηγετών χωρίς να γίνουν ανακοινώσεις (για τα οποία εμείς μόνο υποθέσεις και εκτιμήσεις μπορούμε να κάνουμε) σημασία έχουν αυτή τη χρονική στιγμή τα συμφραζόμενα.
Το γεγονός δηλαδή ότι η Μόσχα, η Άγκυρα, η Τεχεράνη και η Δαμασκός άφησαν ελεύθερο χώρο στις δύο χώρες της ΕΕ σε στρατιωτικό και διπλωματικό επίπεδο.
Αυτό σε μια χρονική στιγμή-ορόσημο, δηλαδή λίγο πριν από την 4η Νοεμβρίου 2018 (ημερομηνία έναρξης εφαρμογής της σκληρής αμερικανικής απαγόρευσης πώλησης του Ιρανικού πετρελαίου στην διεθνή αγορά) και σε χρονική στιγμή που ο άξονας ΗΠΑ – Ισραήλ – Σαουδικής Αραβίας βρίσκεται στο χειρότερο του σημείο.
Η σχέση της Γαλλίας με την Συρία είναι ένα θέμα από μόνο του. Είχε ιστορικές σχέσεις με την χώρα και με το καθεστώς πατέρα και υιού Άσαντ και προφανώς ενδιαφέρεται να τις ξαναζωντανέψει αυτοτελώς και όχι μόνο δίπλα στο US Army στην περιορισμένη YPG – κρατούμενη ζώνη της βορειοανατολικής Συρίας.
Παράλληλα δε, Γερμανία και Τουρκία ενδιαφέρονται και για την «τύχη των προσφύγων» απ’ την Συρία. Κατ’ αρχήν για να μην αυξηθούν οι προσφυγικές ροές προς τις χώρες τους και στη συνέχεια να αρχίσουν να μειώνονται επιστρέφοντας σταδιακά στην πατρίδα τους.
Δεδομένου ότι ο Πούτιν και ο Ερντογάν ανήκουν στην ως τώρα νικηφόρο ομάδα της Αστάνα και πως ούτε η Μέρκελ ούτε ο Μακρόν αντιπροσωπεύουν «γειτονικά με την Συρία κράτη» , η σύνθεση αυτού του ραντεβού ήταν από μόνη της ένα σοβαρό θέμα. Κατά την άποψη μου είναι προφανές ότι η ομάδα της Αστάνα , μετά τις ως τώρα διαδοχικές επιτυχίες της στα πεδία των μαχών της Συρίας, αξιοποιεί τη στάση της ΕΕ σε ότι αφορά την συμφωνία 5 + 1 για τα πυρηνικά της Τεχεράνης για να διευρύνει τις ad hoc συμμαχίες της και κατά συνέπεια την διεθνή επιρροή της.
Όταν κανονίστηκε πριν από ελάχιστους μήνες το ραντεβού των τεσσάρων, η δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου με αμερικανικό διαβατήριο Κασόγκι δεν είχε γίνει· πολύ δε περισσότερο δεν μπορούσε κάποιος να το φανταστεί ως ένα ενδεχόμενο. Τώρα είναι γεγονός παγκόσμια γνωστό, το οποίο αλλάζει τα δεδομένα με τρόπο βολικό για τα συμφέροντα τόσο της ομάδας της Αστάνα όσο και του Βερολίνου και δευτερευόντως για το Παρίσι που εξακολουθεί αναιμικά να «σολάρει» σε κάποιο βαθμό, με το να προσβλέπει κατά κύριο λόγο στην πώληση όπλων στην Σαουδική Αραβία.
Αν το τουρκικό καθεστώς με αφορμή την δολοφονία του Κασόγκι συνεχίσει να κρατάει «όμηρο» το καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας τότε οποιοδήποτε συμφωνία έκαναν οι τέσσερις για την Συρία θα διευκολυνθεί σημαντικά.
Προφανώς, κανείς δεν αγνοεί τον ισραηλινό «στρατιωτικό παράγοντα» στη Μ. Ανατολή. Απ’ αυτήν την άποψη η ντε φάκτο ζώνη απαγόρευσης πτήσεων που έχει επιβάλλει η Μόσχα με την πρόσφατη εγκατάσταση αντιαεροπορικών συστοιχιών S-300 στο Συριακό έδαφος προσθέτει «πίεση» στον άξονα ΗΠΑ – Ισραήλ – Σαουδικής Αραβίας.
Απ’ ότι διαφαίνεται μετά την δολοφονία Κασόγκι ο Ερντογάν δεν έχει ως κύρια επιδίωξη να ταπεινώσει την Σαουδική Αραβία, αλλά ο κύριος στόχος του είναι να τορπιλίσει το αμερικανικό σχέδιο που έχει συμφωνηθεί μεταξύ Τραμπ και Σαουδάραβα μονάρχη για την δημιουργία μίας μεγάλης περιφερειακής συμμαχίας υπό την αιγίδα των ΗΠΑ, μιας συμμαχίας που θα περιλαμβάνει το Ισραήλ, την Σαουδική Αραβία, τα κράτη του Κόλπου, την Ιορδανία, την Αίγυπτο και πιθανόν το Ιράκ. Αυτά τα κράτη οργανωμένα σε συμμαχία θα προσπαθήσουν να στραφούν κατά του Ιράν, που τα ανταγωνίζεται στις διεθνείς αγορές πετρελαίου και στους σχεδιαζόμενους από τους αμερικανούς αγωγούς διαχείρισης και μεταφοράς πετρελαίου – φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Η Τουρκία, που αγωνίζεται να βρει μια ηγετική θέση στον αραβικό – μουσουλμανικό κόσμο, δεν θέλει μόνο να ηγηθεί των σουνιτών. Θέλει κυρίως να προβάλλει και να αναδείξει το ρόλο του Ισραήλ σαν ένα ξένο, αποικιοκρατικό εμφύτευμα στη Μέση Ανατολή. Γιατί κάθε νομιμοποίηση που θα κερδίσει το Ισραήλ μέσα από την σχεδιαζόμενη από τους Αμερικανούς συμμαχία με τα Αραβικά κράτη θα έχει αντίστοιχα αρνητικές συνέπειες για τα γεωοικονομικά συμφέροντα της Τουρκίας του Ερντογάν…
Έτσι, η συνάντηση μπορεί να αποδειχθεί σε δεύτερο χρόνο σημαντικότερη και όλα αυτά να σηματοδοτήσουν σταδιακές αλλαγές στην γεωμετρία του γεωστρατηγικού ανταγωνισμού που θα επηρεάσουν στο άμεσο μέλλον και τους συσχετισμούς στρατιωτικής και οικονομικής ισχύος στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η αλλαγή αυτή βέβαια αντιτίθεται στους ευρύτερους σχεδιασμούς των ΗΠΑ, του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας.
Υποθέτω ότι στην ελληνική κυβέρνηση ο πρωθυπουργός – υπουργός Εξωτερικών και ο υπουργός Άμυνας δεν πετούν από τρελή χαρά από την σύγκριση των επιλογών τους και των επιλογών που έχει δρομολογήσει η σύσκεψη των τεσσάρων και πιο ειδικά με την διαφαινόμενη αναγνώριση σημαντικού ρόλου για την περιοχή στην Τουρκία από ΕΕ και Ρωσία…
