«…Ανησυχώ για έναν κόσμο,
στον οποίο οι πλούσιοι γράφουν κανόνες
που όλοι οι υπόλοιποι πρέπει να υπακούμε»
Angus Deaton, Νόμπελ Οικονομίας 2015
Πριν καν στεγνώσει η μελάνη των υπογραφών των υπουργών Οικονομικών του G20 για το πακέτο μέτρων καταπολέμησης της παγκόσμιας φοροαποφυγής, πριν καν προλάβει να πρωτοκολληθεί η ανάλογη απόφαση των υπουργών Οικονομικών της Ε.Ε. για την αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών που αφορούν τις γνωστές μυστικές συμφωνίες φοροδιαφυγής των πολυεθνικών (tax rulings), η υποκρισία των κυβερνήσεων έλαμψε ξανά αντανακλώντας το ποιος πραγματικά κυβερνά σήμερα τον κόσμο.
Η Ιρλανδία, μια χώρα που εδώ και δύο δεκαετίες κατηγορείται για την ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση που παρέχει -με τον γνωστό χαμηλό φορολογικό συντελεστή του 12,5%- προς πολυεθνικούς κολοσσούς όπως η Apple, η Google και η Microsoft, ανακοίνωσε προχθές ότι θα μειώσει δραστικά τον φόρο επί των επιχειρηματικών εσόδων τα οποία προέρχονται από τις πατέντες και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, στο 6,25%.
Οι πατέντες και τα πνευματικά δικαιώματα αποτελούν εδώ και χρόνια μια από τις πιο γνωστές στρατηγικές «νόμιμης» φοροαποφυγής των πολυεθνικών: αξιοποιώντας τις ενδοομιλικές συναλλαγές, πολυεθνικοί επιχειρηματικοί κολοσσοί ιδρύουν θυγατρική σε μια χώρα η οποία φορολογεί ελάχιστα τα έσοδα από πατέντες και πνευματικά δικαιώματα – όπως η Ιρλανδία.
Η θυγατρική αυτή αναλαμβάνει την εκμετάλλευση των πνευματικών δικαιωμάτων και των πατεντών.
Στη συνέχεια όλες σχεδόν οι θυγατρικές του ομίλου -απ’ όλες τις χώρες του κόσμου στις οποίες αυτός έχει παρουσία- μεταφέρουν εκεί τεράστια ποσά από τα έσοδά τους ως πληρωμές για τη χρήση πνευματικών δικαιωμάτων.
Τα κέρδη αυτά δεν θα φορολογηθούν ποτέ στη χώρα παραγωγής τους αλλά στη χώρα-φορολογικό παράδεισο – απολαμβάνοντας πολύ χαμηλότερο συντελεστή.
Το τελικό αποτέλεσμα, απώλεια τεράστιων ποσών δημόσιων εσόδων σε μια πληθώρα χωρών της υφηλίου.
Η ιρλανδική κυβέρνηση πάντως φρόντισε να συσκευάσει τον δικό της συντελεστή φοροαποφυγής με ένα πολύ λαμπερό περιτύλιγμα, ονομάζοντας τη συγκεκριμένη φορολογική κατηγορία «κουτί ανάπτυξης της γνώσης». Δεν είναι η μόνη.
Ανάλογες κατηγορίες φοροελάφρυνσης των επιχειρήσεων προκειμένου να τις προσελκύσουν στην επικράτειά τους έχουν μεταξύ άλλων το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία και η Βρετανία.
Η συντηρητική κυβέρνηση της τελευταίας πάντως φαίνεται να έχει ξεπεράσει κάθε όριο.
Τα όσα ήλθαν στο φως τις τελευταίες ημέρες για τον τρόπο που η κυβέρνηση Κάμερον φορολογεί τις πολυεθνικές επιχειρήσεις τροφοδοτούν τεράστια ερωτήματα για το ποιος πραγματικά κάνει κουμάντο στη Γηραιά Αλβιώνα.
Την περασμένη Κυριακή ο βρετανικός Τύπος αποκάλυψε ότι η αμερικανική Faceboοk πλήρωσε πέρυσι φόρο μόλις 4.327 λιρών, περίπου χίλιες λίρες λιγότερα απ’ ό,τι ένας μέσος Βρετανός εργαζόμενος, παρ’ ότι τα κέρδη της εκεί ήταν 105 εκατ. λίρες!
Μεγάλοι και στη φοροδιαφυγή
Την επόμενη ημέρα αποκαλύφθηκε ότι μια από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της Βρετανίας, η AstraZeneca, δεν πλήρωσε καθόλου φόρο, τόσο το 2013 όσο και το 2014, παρ’ ότι τα κέρδη της παγκοσμίως σε αυτή τη διετία ήταν 2,9 δισ. στερλίνες.
Όλα αυτά όμως ήταν σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στην αποκάλυψη ότι ο οικονομικός διευθυντής της AstraZeneca ήταν έμπιστος σύμβουλος του βρετανικού υπουργείου Οικονομικών για την αναθεώρηση του φορολογικού καθεστώτος.
Τόσο αυτός όσο και μερικά εκ των κορυφαίων στελεχών 40 πολυεθνικών επιχειρηματικών κολοσσών, όπως η Tesco, η ΒΡ και η Vodafone (όλες με εκτεταμένα δίκτυα θυγατρικών σε υπεράκτιους φορολογικούς παραδείσους), συμμετείχαν από τις αρχές του 2013 σε επιτροπές διαμόρφωσης της νέας φορολογικής νομοθεσίας, κατόπιν αίτησης του ίδιου του υπουργού Οικονομικών Τζορτζ Όσμπορν… Ήταν σαν ένας ψαράς να είχε ζητήσει από το ψάρι να σχεδιάσει το δίχτυ…
Και φυσικά το ψάρι το σχεδίασε όπως ήθελε. Μέσα σε πέντε μήνες η AstraZeneca δημιούργησε μια ασυνήθιστη και περίπλοκη δομή φοροαποφυγής που της επέτρεψε να εκμεταλλευτεί τα νέα παραθυράκια της νομοθεσίας που αυτή είχε συμβουλεύσει και να πληρώσει μηδενικό φόρο.
Η υπόθεση είναι κάτι περισσότερο από διαπλοκή. Υπολογίστηκε ότι η μεταρρύθμιση του Όσμπορν κόστισε στο βρετανικό Δημόσιο μόνο το 2013 φόρους 840 εκατ. στερλινών, δηλαδή όσο τρία πλήρως εξοπλισμένα και επανδρωμένα σύγχρονα νοσοκομεία.
Την ίδια χρονιά η κυβέρνηση Κάμερον ξεκίνησε τις πιο βαθιές περικοπές στο εθνικό σύστημα Υγείας.
Το τεράστιο πρόβλημα της φοροαποφυγής των πολυεθνικών ανέδειξε όμως και μια πρόσφατη έρευνα του αμερικανικού Centre for Tax Justice.
Η ΜΚΟ αποκάλυψε ότι οι 500 μεγαλύτερες επιχειρήσεις των ΗΠΑ έχουν μεταφέρει σε θυγατρικές τους σε φορολογικούς παραδείσους ανά τον πλανήτη περίπου 2,1 τρισ. δολάρια, ποσό το οποίο είναι ίσο με το ΑΕΠ της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας της ευρωζώνης, της Ιταλίας.
Τουλάχιστον 358 εξ αυτών των επιχειρήσεων ή το 72% είχαν συνολικά 7.622 θυγατρικές εταιρείες σε φορολογικούς παραδείσους στα τέλη του 2014.
Μεταξύ άλλων η γνωστή μας από το αποτυχημένο ντιλ με την Πειραιώς KKR 258, η Morgan Stanley 210, η Pfizer 132, η PepsiCo 132. Η Apple φαίνεται να έχει λιγότερες.
Έχει μεταφέρει όμως εκτός ΗΠΑ 181,1 δισ. δολάρια, τα περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση, στερώντας από το αμερικανικό Δημόσιο φόρους 59,2 δισ. δολαρίων.
(*) ΠΗΓΗ Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα των Συντακτών.
