Πηγή: Kozani.tv
Εισαγωγή: Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας εξήγγειλε από το βήμα του ΟΗΕ στις 23 ΣΕΠ 2019 την πρόωρη απολιγνιτοποίηση της χώρας έως το 2028 με το κλείσιμο όλων των λιγνιτικών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (Η.Ε.), αντί για την προβλεπόμενη σταδιακή απόσυρσή τους έως το 2050.
Η απόφαση αυτή δεν επιβλήθηκε από καμιά απόφαση της Ε.Ε.-27, απόδειξη ότι οι χώρες της ΕΕ-27 που διαθέτουν αξιόλογα κοιτάσματα γαιανθράκων για την παραγωγή Η.Ε., όπως Γερμανία, Πολωνία, Τσεχία, Βουλγαρία κ.α., προγραμματίζουν την απολιγνιτοποίησή τους για την περίοδο 2038 – 49.
Η απόφαση της πρόωρης απολιγνιτοποίησης βασίστηκε στο αφήγημα του ακριβού και ρυπαρού λιγνίτη. Όμως, είναι γνωστό ότι το κόστος του εγχώριου λιγνίτη ως καυσίμου ήταν, είναι και θα παραμείνει σαφώς μικρότερο από το αντίστοιχο του εισαγόμενου φυσικού αερίου (φ.α.). Ο λιγνίτης ακριβαίνει στην παραγωγή Η.Ε., όταν από την παρέμβαση βιομηχανικών χωρών που δεν διαθέτουν ίδια στερεά καύσιμα, επιβαρύνεται υπέρμετρα με δαπάνες για την αγορά δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (CO2). Έτσι, τα αρμόδια όργανα της Ε.Ε.-27 αποσύρουν μεθοδευμένα ποσότητες δικαιωμάτων εκπομπών από το σχετικό χρηματιστήριο (ETS), προκαλώντας αύξηση της ζήτησης και συνακόλουθα αύξηση της τιμής των.
Πρόκειται για επιβολή προστίμων που αντίκειται στην κοινή λογική, διότι είναι κυριολεκτικά ανόητο, π.χ. το κόστος δικαιωμάτων εκπομπών CO2 να είναι €5,5/τον. το 2015 και πάνω από €60/τον. το 2021, ωσάν να υπάρχει ποιοτική διαφορά επιπτώσεων στο περιβάλλον από ένα τόνο CO2 μεταξύ των δύο ετών.Η προφανής λύση για την Ε.Ε.-27 είναι η υιοθέτηση σταθερής τιμής των δικαιωμάτων εκπομπών CO2 που να αντανακλά ένα κοινά αποδεκτό εξωτερικό κόστος,ώστε να διευκολύνεται ο στιβαρός ενεργειακός προγραμματισμός κι όχι η χρηματιστηριακή κερδοσκοπία με τις καταστροφικές επιπτώσεις στις οικονομίες των χωρών, όπως π.χ. στην ελληνική. Τούτο, βέβαια, προϋποθέτει βούληση για πολιτική παρέμβαση, η οποία φαίνεται να απουσιάζει. Ίσως να αλλάξουν τα δεδομένα αυτά στην Ε.Ε.-27 μετά τη Ρωσοουκρανική σύγκρουση. Ίδωμεν!
Η ζωή, εντούτοις, απέδειξε πολύ σύντομα την επικινδυνότητα της πρόωρης απολιγνιτοποίησης για το ηλεκτρικό ισοζύγιο και την οικονομία της χώρας, θέμα που είχα επισημάνει διεξοδικά εξαρχής σε σχετική 7σέλιδη διαδικτυακή δημοσίευση (βλ. συν Νο 1). Ας παρακολουθήσουμε τα γεγονότα:
-Στα μέσα ΦΕΒ 2021 με τη χιονόπτωση «Μήδεια» και την απόλυτη αδυναμία των ΑΠΕ να παράγουν αξιόλογη ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας (Η.Ε.) και στο α΄10ήμερο ΑΥΓ 2021, αυτή τη φορά λόγω των υψηλών θερμοκρασιών, επισπεύστηκε η άμεση λειτουργία όλων των διαθέσιμων (7) λιγνιτικών μονάδων της χώρας για να μην καταρρεύσει το σύστημα ηλεκτρικής τροφοδοσίας.
-Μετά τις μεγάλες αυξήσεις (ΑΥΓ – ΣΕΠ 2021) στις τιμές του φ.α., δόθηκε εντολή του ΑΔΜΗΕ ΑΕ για τρίτη φορά μέσα στο 2021(!), να τεθούν σε ετοιμότητα λειτουργίας όλες οι διαθέσιμες (7) λιγνιτικές μονάδες για την αντιμετώπιση των δυσχερειών κατά την επικείμενη τότε χειμερινή περίοδο.
Ωστόσο, η ΔΕΗ ΑΕ στις 29-12-2021, εκφράζοντας τη βούληση της νέας ιδιωτικής μετοχικής πλειοψηφίας (~66%), διευκρινίζει τα ακόλουθα: «Υπενθυμίζεται ότι οι λιγνιτικές μονάδες θα σβήσουν ως εξής:
2022: Μεγαλόπολη III, Άγ. Δημήτριος I-IV,
2023: Άγ. Δημήτριος V, Μελίτη I, Μεγαλόπολη IV και
2025: Πτολεμαΐδα V (μετατροπή σε μονάδα φ.α.)».
Διαπιστώνεται, λοιπόν, εμμονή στη βίαιη και πρόωρη απολιγνιτοποίηση, η οποία αντικειμενικά, ευνοεί άμεσα τα συμφέροντα όλων των εμπλεκομένων στην προμήθεια φ.α. (χώρες και εταιρίες παραγωγής, μεταφορείς LNG), στην παραγωγή Η.Ε. με καύσιμο το φ.α. καθώς και στις εισαγωγές Η.Ε.
Όμως, στο 6μηνο ΣΕΠ 2021- ΦΕΒ 2022, πριν την έναρξη του πολέμου Ρωσίας – Ουκρανίας (24-02-2022), στη χώρα μας σημειώθηκαν οι υψηλότερες τιμές της ηλεκτρικής MWh στη χονδρική αγορά της Ε.Ε.-27. Παρά ταύτα, αν και οι λιγνιτικές μονάδες ήταν φθηνότερες από τις μονάδες φ.α., δεν τέθηκαν όλες σε λειτουργία για διάφορους αδιευκρίνιστους από τη ΔΕΗ ΑΕ λόγους με προφανή αντίκτυπο στο αυξημένο κόστος της ηλεκτρικής ΜWh. Αποδείχθηκε, δηλ. πολύ νωρίς στην πράξη ότι η στήριξη στο εισαγόμενο φ.α. ως καυσίμου – γέφυρα κατά τη μετάβαση σε ουδέτερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, πολύ δε περισσότερο του πανάκριβου σήμερα υγροποιημένου φ.α. (LNG), σε συνδυασμό με τον τρόπο λειτουργίας και τιμολόγησης της Η.Ε. μέσω της ελληνικής χρηματιστηριακής χονδρικής αγοράς Η.Ε., εγκυμονούν θανάσιμους κινδύνους για την υπερχρεωμένη ελληνική οικονομία από την αύξηση της τιμής της Η.Ε. με επιπτώσεις στην αύξηση των τιμών βασικών αγαθών και τον πληθωρισμό σε ύψη ρεκόρ 25ετίας.
Στις 4 ΜΑΡ 2022 ο επικεφαλής της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ Φρανς Τίμερμανς δήλωσε,ότι οι χώρες που σχεδιάζουν να καίνε άνθρακα [λιγνίτη] ως εναλλακτική λύση στο ρωσικό αέριο θα μπορούσαν να το κάνουν σύμφωνα με τους κλιματικούς στόχους της ΕΕ.«Δεν υπάρχουν ταμπού σε αυτή την κατάσταση», είπε στο πρόγραμμα του BBC Radio 4 Today. «Τα πράγματα έχουν αλλάξει. Εννοώ ότι η ιστορία έχει πάρει μια πολύ απότομη τροπή πριν από μια εβδομάδα και πρέπει να συμβιβαζόμαστε με αυτήν την ιστορική αλλαγή», δήλωσε ο Τίμερμανς. «Η Πολωνία και πολλές άλλες χώρες είχαν σχέδια να περάσουν από άνθρακα και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσουν προσωρινά φυσικό αέριο και μετά να μεταβούν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας». Εάν παραμείνουν περισσότερο με άνθρακα, αλλά στη συνέχεια μετακινηθούν αμέσως στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα μπορούσε να είναι εντός των παραμέτρων που ορίσαμε για την κλιματική μας πολιτική», είπε.
Στις 06 ΑΠΡ 2022 ο πρωθυπουργός της χώρας από την Κοζάνη «σημείωσε ότι όλες οι χώρες της ΕΕ προχωρούν σε μικρές τροποποιήσεις των ΕΣΕΚ και υιοθέτηση ενδιάμεσων λύσεων ενώ προετοιμάζονται για τα χειρότερα σενάρια. Η πολιτική μας, είπε ο κ. Μητσοτάκης οφείλει να είναι ευέλικτη χωρίς να χάνει τον κεντρικό προσανατολισμό. Οι όποιες μικρές παρεμβάσεις δεν θα θέσουν σε κίνδυνο την μετάβαση. Την επόμενη διετία θα αυξήσουμε κατά 50% την εξόρυξη του λιγνίτη ενώ η νέα μονάδα Πτολεμαΐδα 5 θα παραμείνει λιγνιτική έως το 2028. Θα αξιολογηθεί τι θα γίνει με Μελίτη και τον Άγιο Δημήτριο 5 κατέληξε ο πρωθυπουργός σημειώνοντας ότι η αλλαγή στο ΕΣΕΚ δεν θα καθυστερήσει το σχέδιο της Δίκαιης Μετάβασης των υπό απολιγνιτοποίηση περιοχών».
Μετά τα πιο πάνω επαναλαμβάνω το ερώτημα που είχα διατυπώσει στις 4 ΟΚΤ 2021 σε σχετική δημοσίευση (βλ. συν. Νο 2): Είναι η χώρα μας σήμερα σε θέση και σε ποιο βαθμό να αξιοποιήσει τις υφιστάμενες λιγνιτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής για την αντιμετώπιση της ηλεκτρενεργειακής καταιγίδας; Ειδικότερα, υπάρχουν οι αναγκαίες προϋποθέσεις και οι δυνατότητες στα λιγνιτωρυχεία και στους ΑΗΣ και τι πρέπει να γίνει για να στηριχθεί άμεσα και αξιόπιστα το ηλεκτρικό ισοζύγιο στο λιγνίτη ώστε να διασφαλιστεί η ηλεκτρενεργειακή επάρκεια, η ασφάλεια και η σχετική οικονομικότητα της ηλεκτρικής τροφοδοσίας της χώρας; 4. Ας δούμε τα αποτελέσματα της εξαγγελίας της απολιγνιτοποίησης μεταξύ των ετών 2018 και 2021:
-Σημειώθηκε μείωση της παραγωγής λιγνίτη του Λιγνιτικού Κέντρου Δ. Μακεδονίας (ΛΚΔΜ) κάτω από το 1/3 (από 27,2 εκ. τον σε 8,6εκ. τον.), μείωση του προσωπικού κατά 43%, υποδιπλασιασμός της παραγωγικότητας εκσκαφών – λιγνίτη με ίδιο εξοπλισμό και αύξηση της ειδικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά ~50%, με προφανή επίπτωση στην αύξηση του κόστους του εξορυσσόμενου λιγνίτη και κατ’ επέκταση και της παραγόμενης λιγνιτικής κιλοβατώρας.
-Μείωση της ολικής παραγωγής Η.Ε. κατά 67,7% από τους λιγνιτικούς ΑΗΣ της περιοχής Πτολ/δας. Ακόμη, παρατηρείται στον ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου μόνιμη υποβάθμιση της μέσης ποιότητας του λιγνίτη κατά ~13% ως προς τη συμβατική τιμή με ιδιαίτερα υψηλή διακύμανση, η οποία οφείλεται αποκλειστικά στην πολύ μεγάλη συμμετοχή του ακατάλληλου για αποδοτική εκλεκτική εξόρυξη λιγνίτη συμβατικού εργολαβικού εξοπλισμού αντί για τη χρήση του ειδικού εξοπλισμού των ορυχείων του ΛΚΔΜ. Οι επιπτώσεις στη λειτουργία, την οικονομικότητα, την αξιοπιστία και τη διάρκεια «ζωής» των λιγνιτικών ΑΗΣ από την καύση λιγνίτη υποβαθμισμένης ποιότητας είναι πασίγνωστες σε όσους ασχολούνται στη λιγνιτοενεργειακή δραστηριότητα και παρέλκει οποιαδήποτε πρόσθετη αναφορά και επισήμανση.
-Ακυρώθηκε από τη σημερινή διοίκηση της ΔΕΗ ΑΕ ο διεθνής διαγωνισμός για την εγκατάσταση υγρής αποθείωσης των καυσαερίων των μονάδων Νο 3 και 4 του ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου, που είχε προκηρυχθεί από την προηγούμενη διοίκηση (2018) για να διασφαλίσει την περιβαλλοντική συμβατότητα και την ακώλυτη συνέχιση της λειτουργίας των πιο πάνω μονάδων σε ικανό βάθος χρόνου.
-Διακόπηκε η λειτουργία του ΑΗΣ Αμυνταίου (ΜΑΙ 2020) και του ΑΗΣ Καρδιάς (ΜΑΙ 2021).
-Η συμμετοχή του λιγνίτη στο ηλεκτρικό ισοζύγιο, συμπεριλαμβανομένων και των εισαγωγών Η.Ε., ανήλθε σε 8,6% το 2021 έναντι 24% το 2018. Αντίθετα, αυξήθηκε η συμμετοχή του εισαγόμενου φ.α. από 24,2% (2018) σε 35,2% (2021), καθώς και η συνολική συμμετοχή των εισαγόμενων ηλεκτρενεργειακών πόρων (πετρέλαιο, φ.α. και εισαγωγές Η.Ε.) από 49,7% (2018) σε 55,3% (2021). Επομένως, η εξαγγελθείσα αύξηση κατά 50% της παραγωγής λιγνίτη, δηλ. η συμμετοχή του λιγνίτη από 8,6% στο ~13% του ηλεκτρικού ισοζυγίου είναι ισχνή, κυριολεκτικά «στάχτη (λιγνίτη) στα μάτια» και δεν θωρακίζει τη χώρα από την αστάθεια στην τιμή του εισαγόμενου φ.α. και την κερδοσκοπία στην αγορά Η.Ε.
Ως προς την αποκατάσταση των εδαφών στα ορυχεία του ΛΚΔΜ (βλ. συν. Νο 3) ψηφίστηκε ο νέος Ν.4872/10-12-2021 για την απολιγνιτοποίηση, σε περίοδο που στη χώρα μας επικρατούσε σχεδόν μόνιμα η μεγαλύτερη χονδρική τιμή της Η.Ε. στην Ε.Ε.-27 ήδη από τον ΑΥΓ 2021, όπως προαναφέρθηκε. Με το νέο νόμο ιδρύεται μια γραφειοκρατική υπηρεσία ιδιωτικού δικαίου, η Μετάβαση ΑΕ, που θα διαχειριστεί δημόσιο χρήμα, με τουλάχιστο 4 παρακλάδια επιμέρους υπηρεσιών, με έδρα την Αθήνα, 500 και 200 χλμ. μακριά από το έργο, Πτολ/δα και Μεγαλόπολη, αντίστοιχα. Κατά τη γνώμη μουπρέπει να προηγηθεί η μελέτη της αποκατάστασης των εδαφών των ορυχείων του ΛΚΔΜ η οποία συναρτάται μονοσήμαντα με την παράταση της απολιγνιτοποίησης καιμε τη συμμετοχή – σύμφωνη γνώμη της τοπικής κοινωνίας, πριν ληφθεί οποιαδήποτε απόφαση για την «κατανομή» των κονδυλίων του Ταμείου Δίκαιης Ανάπτυξης.
6.Η σπουδή για την απολιγνιτοποίηση οδήγησε στη συνεργασία της ΔΕΗΑΝ ΑΕ(49%) με τη γερμανική RWE Renewables (51 %) χωρίς να υπάρχει κανείς ιδιαίτερος λόγος, π.χ. τεχνολογίας κλπ., με την πρώτη να συνεισφέρει εννέα Φ/Β έργα συνολικής συνδυασμένης ισχύος έως 940 megawatts (870 MWac), τα οποία βρίσκονται στο ορυχείο Αμυνταίου (ΟΠΑ). Τελικά, με την πρόωρη απολιγνιτοποίηση με αφετηρία την 01.01.2025 υπολογίζεται ότι από τη συνολική έκταση των 188.000 στρ. των ΑΗΣ και ορυχείων Πτολ/δας – Αμυνταίου, παραμένουν στη ΔΕΗ ΑΕ περίπου 62.000 στρ., από τα οποία θα διατεθούν τουλάχιστο 50.000 στρ. για μεγάλα φωτοβολταïκά (ΜΦ/Β) πάρκα. Οι λοιπές εκτάσεις θα αποδοθούν στο Δημόσιο, εκτιμάται δε βάσιμα ότι κατά μέγιστο ~38.000 στρ., δηλ. μόλις 20% του συνόλου έναντι του συνήθους 50% με βάση τη διεθνή εμπειρία θα ήταν δυνατό να διατεθούν για χρήσεις με αποδοτικές γεωργικές καλλιέργειες. Αντίθετα, σύμφωνα με την αντίστοιχη πρακτική της γερμανικής RWE στις λιγνιτικές εκμεταλλεύσεις στη Β. Ρηνανία – Βεστφαλία, αντί για την εγκατάσταση μεγαΦ/Β πάρκων ισχύος ~2.000MW με υποτυπώδη απασχόληση από την κοινοπραξία της γερμανικής RWE (51%) και της ΔΕΗΑΝ (49%), που θα απαξιώσει πλήρως 50.000 στρ. εύφορης γεωργικής γης στις εκτάσεις των ορυχείων του ΛΚΔΜ, προτείνεται για πολλοστή φορά να διατεθούν οι εκτάσεις αυτές για την ανάπτυξη δυναμικών γεωργικο-κτηνοτροφικών δραστηριοτήτων, ώστε να ενισχυθεί δραστικά ο πρωτογενής τομέας της χώρας και η μόνιμη απασχόληση χιλιάδων ανέργων της περιοχής. Εξάλλου, αυτό προβλέπονταν στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) με την Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ/ΥΠΕΚΑ, 9-11-2011, Αρ. Πρ. οικ. 133314/2929), που ίσχυε για μια 10ετία, δηλ. μέχρι τις 9-11-2021, για τα ορυχεία Πτολ/δας. Τούτο είναι εξαιρετικά επίκαιρο σήμερα με τη διαφαινόμενη επισιτιστική κρίση και τις πολύ υψηλές τιμές στα είδη διατροφής, γεγονός που επιβάλλει την ταχύτατη στροφή της χώρας στην ανάπτυξη του πρωτογενούς αγροτικοκτηνοτροφικού καθώς και του διατροφικού τομέα με σύγχρονους όρους, ώστε να διασφαλιστεί η αξιοπρεπής διατροφή των κατοίκων της και των δεκάδων εκατομμυρίων επισκεπτών κάθε χρόνο.
Ωστόσο, επειδή είναι δίκαιη η ταχεία ανάπτυξη ΑΠΕ (Φ/Β κ.α.) από τη ΔΕΗ ΑΕ, το πρόβλημα αυτό λύνεται με την «ανταλλαγή» εδαφών, πάγια μέθοδο στις απαλλοτριώσεις της RWE στη Β. Ρηνανία – Βεστφαλία,
δηλ. με την παραχώρηση απαλλοτριωμένων και αποκατεστημένων εκτάσεων του ΛΚΔΜ από τη ΔΕΗ ΑΕ και την «ισοδύναμη» παραχώρηση από την πολιτεία στη ΔΕΗ ΑΕ αγόνων εκτάσεων (δημόσιων ή κοινοτικών) και θαλάσσιων περιοχών για εγκατάσταση π.χ. Φ/Β πάρκων. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζονται πλήρως τα συμφέροντα των κατοίκων της Δ. Μακεδονίας, της ΔΕΗ ΑΕ και της χώρας γενικότερα ( βλ. συν Νο 3).
Από τα προαναφερθέντα θεωρώ ότι επείγει η αναγκαιότητα εκπόνησης ενός σοβαρού και συνεκτικού σχεδιασμού 8ετούς τουλάχιστο διάρκειας στα λιγνιτωρυχεία και στους ΑΗΣ καθώς και η λήψη των απαραίτητων υποστηρικτικών και θεσμικών αποφάσεων από την πολιτεία, για την πλήρη λειτουργική επανένταξη τουλάχιστο έξη (6) λιγνιτικών μονάδων στη Δ. Μακεδονία και μιας στη Μεγαλόπολη. Έτσι, η συμμετοχή του λιγνίτη στο ηλεκτρικό ισοζύγιο μπορεί να ξεπεράσει το 20%, ώστε από κοινού με τις ΑΠΕ και τα μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα (ΥΗΣ) να «κτιστεί» ένα στιβαρό τείχος προστασίας απέναντι στην απληστία της χρηματιστηριακής αγοράς Η.Ε. Παράλληλα, να επιταχυνθεί κατά το δυνατό η ένταξη σε λειτουργία της νέας λιγνιτικής μονάδας Πτολ/δα 5, που θα αλλάξει τους όρους του ηλεκτρενεργειακού «παιχνιδιού» αυξάνοντας κατακόρυφα την αξιοπιστία και τη βαρύτητα της λιγνιτοενεργειακής δραστηριότητας προς όφελος των καταναλωτών Η.Ε., της περιοχής της Δ. Μακεδονίας και της χώρας γενικότερα.
Ακόμη, με κατάλληλες παρεμβάσεις από την πολιτεία μπορεί και πρέπει να αποκατασταθεί ο ρόλος των λιγνιτικών μονάδων ως μονάδων βάσης, π.χ. με τη σύναψη διμερών συμβολαίων μεταξύ παραγωγού και καταναλωτή, μια διαδικασία που θα συμβάλει στην ελαχιστοποίηση των περιθωρίων της κερδοσκοπίας. Από στρατηγική άποψη πρέπει να αυξηθεί το συντομότερο δυνατό η συμμετοχή των εγχώριων πόρων (λιγνίτης, ΑΠΕ και νερά) στο ηλεκτρικό ισοζύγιο σε επίπεδα >70%, διατηρώντας σε λειτουργία τις νεότερες και περιβαλλοντικά συμβατές λιγνιτικές μονάδες κατά το πρότυπο κι άλλων χωρών της Ε.Ε.-27 πολύ πέραν του 2028, όπως της Μεγαλόπολης 4 έως το 2032, του Αγίου Δημητρίου 5 έως το 2038, της Μελίτης έως το 2043 και της νέας Πτολ/δας 5 έως το 2050.
Τέλος, τονίζεται ιδιαίτερα η ζωτική για τα χώρα ανάγκη να εντατικοποιηθούν οι έρευνες για ανακάλυψη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης, ώστε σε θετική κατάληξη να ενισχυθεί η οικονομική, κι όχι μόνο, θωράκιση απέναντι στις βέβαιες μελλοντικές ενεργειακές κρίσεις για τη μετά το 2030 περίοδο.
τ. Δ/ντης ΛΚΔΜ/ΔΕΗ ΑΕ, τ. μέλος ΔΣ ΔΕΗ ΑΕ
Συνημμένα:
(1): «ΑΠΟΛΙΓΝΙΤΟΠΟΙΗΣΗ (2028)-ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ – ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗ Δ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» 17 ΟΚΤ 2019 kozan.gr, vetonews.gr κ.α. και στις ιστοσελίδες sme.gr, energypress.gr στις 13 ΝΟΕ 2019.
(2): ΑΠΟΛΙΓΝΙΤΟΠΟΙΗΣΗ & ΗΛΕΚΤΡΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α(ΠΡΟ)ΝΟΗΣΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΜΑΣ, 4 ΟΚΤ 2021, kozanitv, kozanimedia, vetonews κ.α.
(3):Ηλεκτρικό Ισοζύγιο της Ελλάδας και Νέος Νόμος για την Απολιγνιτοποίηση, 29 IAN 2022, oryktosploutos.net, kozanitv, kozanimedia, vetonews κ.α.
