Η υπόθεση Τοπαλούδη ήταν εμβληματική για αυτή τη γενιά γυναικών και νεαρών φεμινιστριών. Ήταν μια βίαιη ωρίμανση για το κίνημά μας. Η βοή από αυτό το μελίσσι των επίμονων «εργατριών μελισσών» άγγιξε ευρύτερα τμήματα της κοινωνίας, βρήκαμε συμμάχους, κάναμε εχθρούς.
Μια δικαίωση στη μνήμη της. Οι μέγιστες ποινές στους Μανώλη Κούκουρα & Αλέξανδρο Λουτσάι, γυναικοκτόνους, βιαστές και βασανιστές της Ελένης.
Μελαγχολική κάθαρση, λέει η Μαρία και κάπως προσδιορίζει αυτό που νιώθω στο φεύγα της μέρας. Ανάσα μισή, ανακούφιση φαρμακωμένη. Η Ελένη δεν θα γυρίσει πίσω, ούτε η Αγγελική, η Σούζαν, τόσες άλλες… Θα είναι οι τελευταίες; Ένα μακάρι που εκκρεμεί και μοιάζει τόσο μακρινό…
Μα πρέπει να προχωρήσουμε. Και μάλλον αυτό σημαίνει να είσαι γυναίκα και θηλυκότητα μες την πατριαρχία, να μάθεις να διαχειρίζεσαι τον παρόντα και μέλλοντα φόβο, το φόβο ακόμα και για τη ζωή σου, να μην σε συνθλίβει η επίγνωση ότι το σώμα σου/μας είναι πεδίο βολής.
*
Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις δύο αυτές ώρες που περιμέναμε έξω από το εφετείο. Αφόρητη ζέστη. Απέναντί μας ο όγκος ενός κτιρίου που συνθλίβει την ανθρώπινη μικρο-κλίμακα. Η δικαιοσύνη…
Τόση ένταση. Μόνο οι συλλογικές μας φωνές να την σπάνε: «Ποτέ μη ξεχαστεί τι κάναν στην Ελένη…». Ευτυχώς που είναι τα κορίτσια δίπλα μου. Αγωνία. «Τι γίνεται ρε Αναστασία μέσα, γιατί αργούν; Βγήκε η έδρα;». Διαφωνούν μεταξύ τους; Δεν θα βγει ομόφωνη απόφαση; Μήπως κάποιος από τους δύο πέσει στα μαλακά; Μήπως δεν καταδικαστούν για τον βιασμό; Γυρίζει το μαγκανοπήγαδο της μνήμης και φέρνει στο νου την Αμάρυνθο, την Καβάλα. Αδικαίωτες ζωές γυναικών. Δεν μπορούμε να ανεχτούμε τίποτα λιγότερο από ενοχή και των δυο για όλες τις κατηγορίες!
*
Η υπόθεση Τοπαλούδη για μια γενιά γυναικών μεταξύ 20 και 40 αποτελεί συλλογικό τραύμα: Θυμάσαι εκείνες τις διακοπές που κάναμε οτοστόπ; Θυμάσαι τότε που του είπα να περάσει από το σπίτι, τον ήξερα λίγο. Στο πρώτο ραντεβού με είχε πάρει με το αυτοκίνητο του, δεν τον γνώριζα καλά… Εμπειρίες κοινές, φαινομενικά αθώες, καθημερινές περιστάσεις… Θα μπορούσα να είμαι εγώ στη θέση της; Θα μπορούσα. Τελεία.
Κάθε γυναικοκτονία, και ιδίως η συγκεκριμένη, με τα χαρακτηριστικά που είχε, δεν αφήνει μόνο μια γυναίκα νεκρή, στέλνει το μήνυμα σε εκατομμύρια άλλες. Κάθε γυναικοκτονία δεν είναι μόνο το πιο ακραίο μέσο πειθάρχηση και επιβολής στο σώμα του θύματος, αλλά και σε κάθε γυναικείο σώμα.
Για αυτό πήραμε την υπόθεση τόσο προσωπικά. Ο φόβος μας μεταβολίστηκε σε οργή, που ξεχείλισε. Ζητώντας δικαιοσύνη για την Ελένη, ζητούσαμε δικαιοσύνη για κάθε γυναίκα που δολοφονήθηκε επειδή ήταν γυναίκα, για να μην υπάρξει άλλη Ελένη, για να πάψει να είναι η έμφυλη βία ενσώματη εμπειρία μας, για να επουλωθεί το συλλογικό τραύμα. Η σημερινή καταδίκη είναι ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Ανάσα.
*
Η υπόθεση Τοπαλούδη ήταν εμβληματική για αυτή τη γενιά γυναικών και νεαρών φεμινιστριών. Ήταν μια βίαιη ωρίμανση για το κίνημά μας. Μας έδωσε χώρο να μιλήσουμε για τις χιλιάδες γυναικοκτονίες που γίνονται καθημερινά παγκοσμίως και στη χώρα μας, να πούμε δεν πάει άλλο, να ζητήσουμε να αναγνωριστεί το σεξιστικό και μισογυνικό κίνητρο, να ζητήσουμε νομική αναγνώριση της γυναικοκτονίας, να συνδεθούμε με την φεμινιστική κίνηση άλλων χωρών.
Η βοή από αυτό το μελίσσι των επίμονων «εργατριών μελισσών» άγγιξε ευρύτερα τμήματα της κοινωνίας, βρήκαμε συμμάχους, κάναμε εχθρούς.
(Αξίζει να σταθώ και στις ακούραστες εκείνες γυναίκες, φίλες, συντρόφισσες που παρίσταντο καθημερινά μέσα στη δικαστική αίθουσα. Ούτε που ξέρω πως άντεχαν, ειλικρινά. Πόσα λιγότερα θα ξέραμε αν δεν ήταν εκεί, αν δεν επεδείκνυαν αυτή την ψυχική ανθεκτικότητα).
*
Αν δεν είχε προηγηθεί αυτή η πολύμορφη δράση του φεμινιστικού κινήματος, των γυναικείων οργανώσεων και συλλογικοτήτων, δεν θα βρισκόμασταν τώρα εδώ. Δεν θα είχε εμπεδωθεί στην κοινωνία ότι πρέπει να υπάρξει δικαιοσύνη για την Ελένη και τιμωρία για τους ενόχους, μπορεί να μην είχαμε αυτή την εξέλιξη της δίκης, να μην είχαμε ακόμη ακόμη ούτε αυτή την απόφαση.
Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν και η ιστορική αγόρευση της εισαγγελέως Αριστοτελίας Δόγκα, που έκανε απολύτως καθαρό ότι «χωρίς συναίνεση είναι βιασμός». Πάει και τελείωσε, το λέει και ο νόμος πλέον.
«Η Ελένη είναι σύμβολο, γιατί το 2020 κάποιοι εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τις γυναίκες ως τίποτα», είπε και εδώ είναι όλη η ουσία, προσδιορίζοντας την έμφυλη διάσταση του εγκλήματος, κάνοντας σαφές πως πρόκειται για μισογυνική δολοφονία.
Μια γυναικοκτονία αποτέλεσμα των πατριαρχικών σχέσεων εξουσίας, που αναπαράγουν την ανδρική κυριαρχία και γυναικεία υποτέλεια, διαμορφώνοντας «τοξικές αρρενωπότητες» που θεωρούν τις γυναίκες κατώτερες, «κτήματά» τους, που μπορούν να τις «σωφρονίσουν» με τη βία ακόμα και ανθρωποκτόνα βία, σε περίπτωση που αντισταθούν ή αρνηθούν τις θελήσεις του «κυρίαρχου αρσενικού».
Και η Ελένη δολοφονήθηκε ακριβώς για αυτό, επειδή δεν συναίνεσε, επειδή είπε όχι.
*
Πότε άλλοτε έχει ακουστεί τόσο κρυστάλλινα κάτι τέτοιο στις δικαστικές αίθουσες αλήθεια; Ποτέ. Έχουμε συνηθίσει να βιάζονται ξανά τα θύματα από δικαστές, εισαγγελείς, συνηγόρους, από τα λαϊκά δικαστήρια που στήνονται απ’ έξω, μετρώντας το μήκος της φούστα μας, υπολογίζοντας την ώρα που γυρίζαμε σπίτι, βάζοντας στο μικροσκόπιο την ερωτική μας ζωή.
«Εγώ βιασμό σε αυτή τη δικογραφία δεν είδα… Βιασμό με στηθόδεσμο δεν μπορώ να φανταστώ…», είπε ο συνήγορος του Κούκουρα.
Και από αυτή την σκοπιά νομίζω ότι πρέπει να ευχαριστήσουμε την εισαγγελέα που το πήρε τόσο προσωπικά, που μίλησε τόσο συναισθηματικά, που έκανε τόσο ντόρο, που προκάλεσε τόσο ένταση, που ανάγκασε τη δημόσια σφαίρα να ασχοληθεί τόσο με την αγόρευση της, βάζοντας στο mute το ηχείο που ξερνάει κουλτούρα βιασμού, που τρομοκρατεί κάθε θύμα για το τι θα περάσει αν φτάσει την υπόθεση στη δικαστική αίθουσα.
Να την ευχαριστήσουμε και να της κάνουμε παράλληλα σαφές ότι καμία γυναίκα, είτε αφίλητη παρθένα είτε τσουλάρα, δεν αξίζει βιασμό. Τελεία.
*
Οι πρωτοφανείς και απολύτως επιλεκτικές αντιδράσεις μερίδας των δικηγόρων (Βερβεσού κ.λπ.) και του υφυπουργού Σκέρτσου, σε εν εξελίξει δίκη, θα μας υπενθυμίζουν πάντα ότι θα υπάρχουν συντεχνίες που θέλουν να διατηρήσουν το (αντρικό) προνόμιο να σπιλώνουν τις νεκρές, να επανατραυματίζουν τα θύματα, να τρομοκρατούν τις υπόλοιπες γυναίκες, χωρίς να κρίνονται, χωρίς αντίλογο. Δεν τους πέρασε όμως αυτή τη φορά. (Δυστυχώς λίγα άκουσα και από χείλη οικείων, που έγραψαν κατεβατά για να κατακεραυνώσουν τη Δόγκα, αλλά τίποτα για τα αίσχη των συνηγόρων υπεράσπισης. Εξαιρέσεις γυναίκες μαχητικές δικηγόροι που δεν μάσησαν τα λόγια τους).
*
Τέλος, η διερεύνηση για ψευδορκία συγγενών και ψυχιάτρων ίσως είναι από τα πιο σημαντικά σημεία αυτής της δίκης, καθώς στέλνει το μήνυμα ότι κανείς δεν πρέπει να μείνει ατιμώρητος. Ελπίζω να προχωρήσει.
Ίσως ο φόβος να αλλάξει πλευρά.
