Ανακοίνωση Ένωσης Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης Αποχέτευσης
Πρόσφατα τέθηκε σε διαβούλευση το νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας «Μετονομασία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων και διεύρυνση του αντικειμένου της με αρμοδιότητες επί των υπηρεσιών ύδατος και της διαχείρισης αστικών αποβλήτων, ενίσχυση της υδατικής πολιτικής».
Με το νομοσχέδιο αυτό υπάγεται στην Ρ.Α.Ε. η οποία μετονομάζεται σε Ρ.Α.Α.Ε.Υ. ο τομέας υπηρεσιών ύδατος κι επομένως και οι Δ.Ε.Υ.Α.
Η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. θεωρεί ότι η σχεδιαζόμενη αυτή ρύθμιση αποτελεί μία πολύ αρνητική θεσμική εξέλιξη για τον τομέα παροχής υπηρεσιών ύδατος συνεπώς και για τις Δ.Ε.Υ.Α.
Κι αυτό διότι η υπαγωγή των υπηρεσιών ύδατος στη Ρ.Α.Α.Ε.Υ. δεν συνάδει με την υφιστάμενη κατάσταση του τομέα υπηρεσιών ύδατος της χώρας μας, αφού στον τομέα υπηρεσιών ύδατος δεν υπάρχει ανταγωνιστικό πεδίο, με άλλα λόγια δεν υπάρχει αγορά όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της ενέργειας, την οποία πρέπει να εποπτεύσει, να ελέγξει και να ρυθμίσει μια Ρυθμιστική Αρχή προκειμένου να τηρηθούν οι κανόνες ανταγωνισμού σύμφωνα με το εθνικό και το ενωσιακό δίκαιο, και να προστατευθούν οι καταναλωτές.
Ειδικότερα και σε ό,τι αφορά στις Δ.Ε.Υ.Α. πρόκειται για κοινωφελείς και μη κερδοσκοπικές δημοτικές επιχειρήσεις που δρουν μονοπωλιακά στην περιοχή αρμοδιότητάς τους δηλ. στον οικείο Δήμο σύμφωνα με το θεσμικό τους πλαίσιο (ν. 1069/80) όπως αυτό ισχύει σήμερα. Για το θέμα αυτό εξάλλου υπάρχει και πρόσφατη νομολογία όπως η Απόφαση 5/2022 της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου.
Για τον λόγο αυτό δημιουργείται έντονη ανησυχία, αλλά και η υποψία ότι με τη θέσπιση της Ρ.Α.Α.Ε.Υ. σχεδιάζονται παρεμβάσεις στον τομέα υπηρεσιών ύδατος που θα οδηγήσουν στην ιδιωτικοποίηση των Δ.Ε.Υ.Α. και μάλιστα σε αντίθεση με τις πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ υπέρ της δημόσιας διαχείρισης του νερού (190/2022, 191/2022 της Ολομέλειας και 1886/2022 του Δ’ τμήματος του ΣτΕ).
Το ενδεχόμενο αυτό ενισχύει και η αρμοδιότητα που προβλέπεται από το νομοσχέδιο για την Ρ.Α.Α.Ε.Υ. να προτείνει στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναδιοργάνωση του τομέα παροχής υπηρεσιών ύδατος με συγχωνεύσεις και συνενώσεις των παρόχων ως αποκλειστική λύση για τη βελτίωσή του. Η παραπάνω αρμοδιότητα προσκρούει ευθέως σε ρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στο θεσμικό πλαίσιο των Δ.Ε.Υ.Α. Οι Δ.Ε.Υ.Α., σύμφωνα με το θεσμικό τους πλαίσιο όπως ισχύει σήμερα (ν. 1069/80), είναι δημοτικές επιχειρήσεις, ιδρύονται από τους Δήμους, ανήκουν στους Δήμους και βρίσκονται σε εξάρτηση από αυτούς. Επομένως οι Δήμοι είναι αποκλειστικά αρμόδιοι να αποφασίσουν για την ύπαρξη και την λειτουργία τους. Χαρακτηριστικό, επίσης, είναι ότι με τρόπο τελείως αντιθεσμικό το Υπουργείο Εσωτερικών σχεδόν απουσιάζει από το νομοσχέδιο, ενώ αυτό είναι το καθ΄ύλην αρμόδιο για τις Δ.Ε.Υ.Α., αφού οι Δ.Ε.Υ.Α. είναι επιχειρήσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ανήκουν στις τοπικές κοινωνίες.
Παραπέρα, η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. θεωρεί ότι δίνονται χωρίς προφανή και ουσιαστικό λόγο αυξημένες αρμοδιότητες στη Ρ.Α.Α.Ε.Υ. όπως οι πιστοποιήσεις των παρόχων υπηρεσιών ύδατος, η αρμοδιότητα για αναδιοργάνωση των παρόχων υπηρεσιών ύδατος μέσω συγχωνεύσεων και συνενώσεων, η αξιολόγηση της διαχειριστικής τους επάρκειας, η επιβολή υπέρογκων προστίμων κ.α., ενώ η λειτουργία και η βιωσιμότητά της εξαρτώνται και από τα τέλη που εισπράττει από τις Δ.Ε.Υ.Α. χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ότι οι Δ.Ε.Υ.Α. είναι κοινωφελείς και μη κερδοσκοπικές επιχειρήσεις που λειτουργούν με ανταποδοτικότητα.
Με το εν λόγω νομοσχέδιο η νέα Ρυθμιστική Αρχή ενισχύεται θεσμικά σε βάρος τόσο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και της αρμόδιας Γενικής Γραμματείας Υδάτων που λειτουργεί σ΄αυτό όσο και ιδίως σε βάρος των παρόχων υπηρεσιών ύδατος άρα και των Δ.Ε.Υ.Α. Ουσιαστικά, η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. υποκαθιστά το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ως προς την άσκηση των αρμοδιοτήτων του που αφορούν στη διαχείριση των υδατικών πόρων της χώρας μας, με εξαίρεση τις αρμοδιότητες που ασκεί ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ενώ ως προς τις Δ.Ε.Υ.Α. υπεισέρχεται σε ζητήματα που συνδέονται με κρίσιμες αρμοδιότητες των επιχειρήσεων, θεσμικά κατοχυρωμένες, όπως για παράδειγμα ο καθορισμός και ο έλεγχος της τιμολογιακής τους πολιτικής. Ουσιαστικά, πλαγιοκοπείται ο ιδρυτικός νόμος των Δ.Ε.Υ.Α., ο ν. 1069/80, ενώ στις επιχειρήσεις επιβάλλονται αυξημένες υποχρεώσεις σε ασφυκτικές προθεσμίες, παρά το ότι είναι αποδυναμωμένες από προσωπικό και ιδίως από επιστημονικό προσωπικό. Ταυτόχρονα, τόσο οι Δ.Ε.Υ.Α. όσο και η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. ο θεσμικός τους εκπρόσωπος αποκλείονται από την συμμετοχή τους στα όργανα διαμόρφωσης και διαβούλευσης για ζητήματα υδατικών πόρων σε αντίθεση με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο (ν. 3199/2003).
Η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. θεωρεί ότι αντί της θέσπισης Ρυθμιστικής Αρχής Υδάτων θα μπορούσε να ενισχυθεί και να αναβαθμισθεί η υφιστάμενη Γενική Γραμματεία Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ώστε να επιτελέσει αποτελεσματικά το έργο για το οποίο συστάθηκε δηλ. να συμβάλει στην ορθολογική διαχείριση των υδάτων στη χώρα μας και σε μια σύγχρονη υδατική διακυβέρνηση, ενώ οι Δ.Ε.Υ.Α. θα πρέπει να ενισχυθούν οργανωτικά και διοικητικά για να διαχειρισθούν αποτελεσματικά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όπως αυτά έχουν καταγραφεί σε μελέτη που ανέθεσε η DG Regio της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ολοκληρώθηκε πρόσφατα, ώστε να μετεξελιχθούν σε σύγχρονες και υγιείς επιχειρήσεις προς όφελος των τοπικών κοινωνιών που υπηρετούν.
Για όλους τους παραπάνω λόγους η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. όπως εξάλλου και η ΚΕΔΕ, ζητά να αποσυρθεί άμεσα το νομοσχέδιο για τη Ρ.Α.Α.Ε.Υ., και ως θεσμικός συνομιλητής της Πολιτείας για ζητήματα ύδρευσης και αποχέτευσης τίθεται στη διάθεση των συναρμόδιων Υπουργείων και προτείνει την άμεση συνεργασία όλων των εμπλεκομένων μερών για τη βελτίωση τόσο της υδατικής διακυβέρνησης όσο και του θεσμικού πλαισίου της διαχείρισης των υδατικών πόρων της χώρας μας.
