Στη Σουηδία η κυβέρνηση μειώνει δοκιμαστικά το χρόνο εργασίας σε έξι ώρες τη μέρα. Στο Δήμο του Γκέτεμποργκ οι εργαζόμενοι χωρίζονται σε αυτούς που θα δουλεύουν το κλασικό οκτάωρο και σε εκείνους που θα εργάζονται έξι ώρες τη μέρα.
Το 1930, καταμεσής της οικονομικής ύφεσης, ο μεγαλοεπιχειρηματίας των γνωστών δημητριακών W.K. Kellogg αποφάσισε να αντικαταστήσει στο εργοστάσιό του στο Battle Creek του Michigan τις τρεις καθημερινές οκτάωρες βάρδιες με τέσσερις εξάωρες! Τα αποτελέσματα; Η εταιρεία προχώρησε σε εκατοντάδες προσλήψεις, μειώθηκε το κόστος παραγωγής, βελτιώθηκε η απόδοση των εργαζομένων, των οποίων ο ελεύθερος χρόνος είχε πλέον προβάδισμα έναντι του χρόνου εργασίας.
Σήμερα ένα αντίστοιχο πείραμα φαίνεται να έχει στα σκαριά ο δήμος του Γκέτεμποργκ στη Σουηδία. Η σουηδική κυβέρνηση συνασπισμού πρότεινε τον διαχωρισμό των δημοτικών υπαλλήλων σε δύο ομάδες για μια δοκιμαστική περίοδο ενός έτους: από τη μία το υπό εξέταση γκρουπ εργαζομένων με 6ωρη πενθήμερη εργασία και από την άλλη το δεύτερο γκρουπ εργαζομένων με την καθιερωμένη 8ωρη πενθήμερη εργασία. (Δεν διευκρινίζεται ωστόσο αν συμπεριλαμβάνεται και το μεσημεριανό διάλειμμα).
«Στόχος είναι να εντοπίσουμε αργότερα τις διαφορές ανάμεσα στις δύο ομάδες» αναφέρει στην εφημερίδα The Local ο δημοτικός σύμβουλος και μέλος του Αριστερού Κόμματος Mats Pilhem και προσθέτει: «Πρόθεσή μας είναι οι εργαζόμενοι να βελτιώσουν τη φυσική και ψυχική τους κατάσταση και να παίρνουν λιγότερες αναρρωτικές άδειες αφού θα εργάζονται λιγότερο μέσα στη μέρα». Αναφέρεται επιπλέον στη δυνατότητα δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας στην πόλη, ως άμεσο αποτέλεσμα της υψηλής αποδοτικότητας. Το Κόμμα Κεντρώων ωστόσο αποδοκίμασε τη νέα εκστρατεία για εξάωρη εργασία ως μέσο προσέλκυσης ψήφων ενόψει των επερχόμενων εκλογών.
Η παραπάνω συζήτηση εκτυλίσσεται και σε εθνικό επίπεδο, όπως φαίνεται μέσα από την αντιπαράθεση ανάμεσα στον Πρωθυπουργό της Σουηδίας Fredrik Reinfeldt (Κόμμα Κεντρώων) και τον Jonas Sjöstedt του Αριστερού Κόμματος πάνω στο ζήτημα της 35ωρης εργασίας ανα εβδομάδα. Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό η πρόταση του Αριστερού κόμματος θα βυθίσει την οικονομία της χώρας σε ύφεση και θα κοστίσει πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολλάρια.
«Τα σύγχρονα κράτη μειώνουν το εβδομαδιαίο ωράριο» ανταπαντά ο Sjöstedt και ρωτάει αν ο πρωθυπουργός θα τολμούσε να γυρίσει τη χώρα στην περασμένη εποχή της 10ωρης εξαήμερης εργασίας. (Σύμφωνα με το σουηδικό νόμο είναι θεσμοθετημένη η 40ωρη πενθήμερη εργασία, αν και οι ώρες συχνά καθορίζονται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας).
Η ιδέα για εξάωρη εργασία υποστηρίζεται σε διάφορα μέρη του πλανήτη, από τη Γαλλία ως την άλλη μεριά του Ατλαντικού, στη Βενεζουέλα, χωρίς να σημαίνει όμως ότι η συγκεκριμένη πολιτική οδηγησε πάντα στα θαύματα που γνώρισε τότε η εταιρεία Kellogs. Στην ίδια τη Σουηδία η ιδέα είχε εγκαταλειφθεί στο παρελθόν όταν αποδείχτηκε δαπανηρή και επιζήμια για τους εργαζόμενους (φαίνεται πως ούτε η εντατική εξάωρη εργασία είναι ό,τι καλύτερο).
Το ζήτημα ωστόσο πρέπει να μελετηθεί σε μεγαλύτερο βάθος. Η σχέση ανάμεσα στο χρόνο εργασίας και την παραγωγικότητα – χωρίς να συνυπολογίζονται άλλες μεταβλητές όπως η ευημερία και ο πλούτος– είναι ιδιαίτερα περίπλοκη. Το να μένεις περισσότερη ώρα στη δουλειά δεν σημαίνει αυτομάτως ότι είσαι πιο παραγωγικός, αντιθέτως μπορεί να οδηγεί στο ακριβώς αντίθετο.
Οι Έλληνες, λόγου χάρη, ενώ είναι από τους πιο σκληρά εργαζόμενους λαούς της Ευρώπης δεν είναι και οι πιο παραγωγικοί.
Ο Charles Kenny διερεύνησε τη σύνθετη σχέση ανάμεσα στην παραγωγικότητα και στο χρόνο εργασίας σε ένα άρθρο του για την εξωτερική πολιτική το 2012:
Η κατακλείδα είναι ότι η παραγωγικότητα – που αυξάνεται από τη σημερινή τεχνολογία και τις καλά οργανωμένες οικονομίες – οδηγεί σε πλούτο πέρα από τις ώρες εργασίας. Σήμερα, στις «αναπτυγμένες οικονομίες», είναι ελάχιστες εκείνες οι θέσεις εργασίας στις οποίες 20% περισσότερη εργασία οδηγεί αντίστοιχα σε 20% αύξηση του προιόντος. Πρέπει ακόμη να συνυπολογίζεται ο παράγοντας της ψυχολογίας: Μελέτες 40 ετών υποστηρίζουν πως οι εργαζόμενοι δουλεύουν σκληρότερα όταν περιορίζεται ο χρονικός ορίζοντας εκτέλεσης της εργασίας τους. Μάλιστα, ορισμένες περιπτώσεις πολύωρης εργασίας χαρακτηρίζονται από μείωση της παραγωγής. Η πολύωρη εργασία σχετίζεται επιπλέον με κακή υγεία το οποίο σημαίνει υψηλά ασφαλιστικά κόστη για τους εργοδότες και το κράτος καθώς επίσης χαμένη εργασία.
Καθώς μεταβαίνουμε σε μια οικονομία εργατών γνώσης αφήνοντας τη γραμμή παραγωγής του φορντισμού και του τεϊλορισμού, δεν έχουμε βρει ακόμα τη φόρμουλα για τη βελτιστοποίηση της παραγωγής, η οποία δεν θα είναι ίδια σε κάθε περιοχή καθώς επίσης σε κάθε τομέα. Η λύση είναι περισσότερες ώρες; Λιγότερες ώρες; Ευελιξία; Τεχνολογικές λύσεις πέρα από το χρόνο εργασίας;
Γι’ αυτό λοιπόν, επανέρχομαι στο πειράμα σαν αυτό στο Γκέτεμποργκ. Το ερώτημα παραμένει ανοιχτό: Οι Σουηδοί θα εισαγάγουν νέες προσεγγίσεις στον μέχρι τώρα κυριάρχο λόγο για την οικονομία ή απλώς θα εισπράξουν περισσότερη κοροϊδία από τους υποστηρικτές της σύγχρονης ρητορικής για περισσότερη εργασία;
Πηγή: theatlantic.com
Επιμέλεια: Τατιάνα Αναγνωστάκη
