Οι εργαζόμενοι στο The Press Project είδαν στη σελίδα που εργάζονταν για καιρό ανασφάλιστοι και απλήρωτοι να δημοσιεύονται εντιτόριαλ που τους αδικούν και τους προσβάλλουν με σκοπό τη συγκέντρωση δωρεών.
Οι εργαζόμενοι στο ThePressProject βρίσκονται σε κινητοποίηση που ξεκίνησε πριν από περίπου 15 μέρες, την Τετάρτη 5 Οκτωβρίου, όταν ανακοίνωσαν την απόφασή τους να σταματήσουν να προσφέρουν την εργασίας τους στο σάιτ. Η απόφαση ήταν ομόφωνη.
Αφορμή στάθηκε η απληρωσιά για ένα ολόκληρο καλοκαίρι (για το επίδομα άδειας δεν έγινε ούτε λόγος) και η αθέτηση της υπόσχεσης για καταβολή τριών μισθών μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου.
Οι αιτίες που οδήγησαν στην κινητοποίηση ήταν η συσσώρευση χρεών από τη μη καταβολή δεδουλευμένων, που συνολικά ανέρχονται σε δεκάδες χιλιάδες ευρώ, καθώς επί πολλούς μήνες ήταν μισοαπλήρωτοι ή μισοπληρωμένοι και έπαιρναν διαρκώς έναντι…
Επίσης, κανένας δεν ήταν ασφαλισμένος.
Τρία χρόνια χωρίς ασφάλιση
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα εργαζόμενης επί τρία χρόνια στο ΤΡΡ χωρίς ασφάλιση. Στην κατ’ επανάληψη απαίτησή της να προχωρήσει η διαδικασία πρόσληψης, λάμβανε υποσχέσεις ή διαβεβαιώσεις για το ότι έχει προσληφθεί, ποτέ όμως κάποιο έγγραφο που να το αποδεικνύει.
Μέχρι που στις αρχές Σεπτεμβρίου, ανακοίνωσε ότι είναι έγκυος και ότι η ανάγκη για την πρόσληψή της γίνεται ακόμα πιο επιτακτική. Έλαβε και πάλι υποσχέσεις για το ότι το θέμα λύνεται την επόμενη εβδομάδα, αύριο, την Πέμπτη, τη Δευτέρα…
Ένα μήνα μετά, δηλαδή μέχρι την έναρξη της κινητοποίησης, το ζήτημα παρέμενε άλυτο. Επίσης, αντί για τους τρεις μισθούς που περίμεναν είχε καταβληθεί ο ένας και λάμβαναν υποσχέσεις ότι έρχεται και ο επόμενος.
Την πρώτη εβδομάδα από την έναρξη της κινητοποίησης, καταβλήθηκαν και οι άλλοι δύο μισθοί.
Προσωπικά δεδομένα
Ωστόσο, ήδη από την τρίτη μέρα της κινητοποίησης άρχισαν να δημοσιεύονται κείμενα που είτε φωτογράφιζαν εργαζόμενους είτε στο τέλος τους ανέφεραν και ονομαστικά (μέσω δημοσιοποίησης εσωτερικών διαλόγων) χωρίς ίχνος σεβασμού σε ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα.
Η πρακτική της διαπόμπευσης του εργαζόμενου, μέσω δημοσίευσης εντιτόριαλ, όπου έχουμε ομολογία για παγιωμένες κακές εργοδοτικές πρακτικές δεν είναι πρωτοφανής στο ΤΡΡ. Επανειλημμένα έχουν δημοσιευτεί τέτοια κείμενα, όπου αναφέρεται ότι οι δημοσιογράφοι παρότι απλήρωτοι, παρέχουν την εργασία τους «υποδειγματικά».
Όλα δε καταλήγουν σε εκκλήσεις για άντληση δωρεών από το κοινό με σκοπό την καταβολή μισθών. Έχουν δηλαδή ως στόχο τη συγκέντρωση χρημάτων, ενώ ταυτόχρονα παρέχουν πολιτική κάλυψη απέναντι στο ενδεχόμενο να βγάλει κάποιος τα άπλυτα του ΤΡΡ στη φόρα, πριν το κάνει το ίδιο το ΤΡΡ.
Τώρα, και η ίδια η κινητοποίηση των εργαζομένων επιχειρήθηκε να αξιοποιηθεί με τους ίδιους όρους και με τις ίδιες διαθέσεις. Επιπλέον, κάποια εντιτόριαλ στράφηκαν ευθέως απέναντι στους άλλοτε ικανούς και έντιμους δημοσιογράφους, που ξαφνικά, επειδή άρχισαν να διεκδικούν πιο δυναμικά τα δικαιώματά τους, υπονομεύουν το όραμα του ΤΡΡ. Ως εκ τούτου, η προαναγγελία της εκδίωξής τους (απόλυση δεν υπάρχει, αφού δεν έχει γίνει ποτέ πρόσληψη) παρουσιάζεται ως πράξη δικαίωσης απέναντι στο διψασμένο για ανεξάρτητη ενημέρωση κοινό.
Το crowdfunding
Κάπως έτσι, ένα από τα πιο φιλόδοξα μοντέλα εφαρμογής της λογικής του crowdfunding στην Ελλάδα, δηλαδή της άμεσης χρηματοδότησης από το κοινό μιας προσπάθειας, εν προκειμένω, ενός πρότζεκτ για τον Τύπο, κινδύνευσε να πέσει στον γκρεμό.
Τα εν λόγω μοντέλα βασίζονται στην ανάγκη του κοινού για ανεξάρτητες παραγωγές στην Τέχνη, στον Πολιτισμό και στην Ενημέρωση. Προϋποθέτουν τη συγκέντρωση ικανού αριθμού ανθρώπων που θα έχουν τη δυνατότητα να αποδείξουν εμπράκτως, δηλαδή μέσω χρηματοδότησης, την αποφασιστικότητά τους να υποστηρίξουν τέτοιες πρωτοβουλίες.
Η εγχώρια νοσηρή κατάσταση των μίντια κάνει κάθε τέτοια προσπάθεια να μοιάζει με όαση. Για τους πιο επιφυλακτικούς, το εγχείρημα μοιάζει περισσότερο με ασπιρίνη για τον καρκίνο.
Στην περίπτωση της παραπάνω εργαζόμενης, η συμμετοχή στο πείραμα και η αίσθηση (κατά κάποιους ψευδαίσθηση) ότι συμμετέχει σε κάτι καινούργιο με δεδομένη τη συνολικά απογοητευτική εικόνα στα ΜΜΕ, αποτέλεσαν βασικό λόγο για τον οποίο δεν έφυγε («γιατί δεν έφευγες;» ήταν το ερώτημα και του εργοδότη όταν του υπενθύμισε τις παραχωρήσεις που είχε κάνει τα προηγούμενα χρόνια).
Ωστόσο, αυτή είναι η θετική όψη.
Η άλλη είναι η διαρκής αίσθηση απαξίωσης της προσπάθειας, μέσω πρακτικών που υποτιμούν και την εργασία και τις δυνατότητες βελτίωσής της. Επίσης, είναι και η αγωνία που δημιουργεί το παρατεινόμενο καθεστώς εργασιακής ανασφάλειας και που αυξάνει τον κίνδυνο οι συναδελφικές σχέσεις να δηλητηριαστούν και να πυροδοτηθούν κανιβαλικά ένστικτα.
Όλα τα παραπάνω αναπόφευκτα έχουν επιπτώσεις στην αποδοτικότητα του καθένα ξεχωριστά, αλλά και της ομάδας στην ολότητά της.
Οφέλη και κίνδυνοι
Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι όλα τα παραπάνω είναι αναπόφευκτα σε ένα πειραματικό πρώτο στάδιο (υπενθυμίζεται ότι το ΤΡΡ λειτουργεί εδώ και έξι χρόνια), ποια είναι τα οφέλη και ποιοι οι κίνδυνοι από τη συνέχιση της λειτουργίας του;
Στα οφέλη θα μπορούσε να περιληφθεί μία σχετική ελευθερία στην παρουσίαση της ειδησεογραφίας και μία σχετική ελευθερία στα ρεπορτάζ (η έγκριση για το ποιό θα δημοσιευτεί δίνεται από τον ένα) και μία μεγαλύτερη ελευθερία στα υπογεγραμμένα κείμενα άποψης, συνεπώς η συνέχιση της λειτουργίας του εξυπηρετεί σε ένα βαθμό τον πλουραλισμό στην ενημέρωση.
Επίσης, επιδιώκει να σπάσει κατεστημένες αντιλήψεις, ως προς τη λειτουργία των ΜΜΕ, κρατώντας αποστάσεις από το πάρτι της διαπλοκής που βασίστηκε στις σχέσεις διαφημιστικών εταιρειών, τραπεζών και κομμάτων.
Τι νόημα έχουν πραγματικά όμως όλα τα παραπάνω, αν θεμελιώνονται στην άγρια εκμετάλλευση της ανθρώπινης εργασίας, την οποία κατ’ αρχήν πρέπει να επιδιώκει να προστατεύσει ένα μέσο που ισχυρίζεται ότι εξυπηρετεί τα συμφέροντα των πολλών;
Η βιωσιμότητα του μοντέλου κρίνεται μόνο από το πόσα χρόνια είναι ή θα συνεχίσει να είναι στον αέρα ή και από τις βάσεις στις οποίες θεμελιώνεται η λειτουργία του;
Το κόστος σε ανθρώπινες ζωές μετράει ή όλοι οι εργαζόμενοι πρέπει να αντιμετωπίζονται ως αναλώσιμοι και εφήμεροι;
Η εξοικείωση του κοινού με τις μνημονιακές εργασιακές πρακτικές που εφαρμόζονται, στο όνομα ενός επιχειρηματικού οράματος για ανεξάρτητη και ερευνητική δημοσιογραφία τίνος να συμφέροντα εξυπηρετεί;
Ανεξάρτητα από τις προθέσεις, η μετατροπή των μνημονιακών εργασιακών πρακτικών σε ριάλιτι με πρωταγωνιστές εργαζόμενους, εξυπηρετεί τους στόχους και την αισθητική του εγχειρήματος;
Το όραμα του ενός, όταν δεν είναι αυστηρά επιχειρηματικό και υπερβαίνει προσωπικές φιλοδοξίες, περιορίζεται στον προσωπικό του έλεγχο και μόνο ή μπορεί μεγαλόψυχα να αφομοιώνει δημοκρατικές διαδικασίες στις οποίες θα συμμετέχουν όσο το δυνατόν περισσότεροι;
Η αλήθεια του ενός
Το μόνο σίγουρο είναι ότι πριν η άποψη των πολλών (εργαζόμενοι), είτε για λόγους διακριτικότητας είτε για άλλους λόγους, εκφραστεί δημοσίως, ο βομβαρδισμός του κοινού με την αλήθεια του ενός (εργοδότης) βρισκόταν σε πλήρη ανάπτυξη.
Τελικά, το αν στο σημερινό περιβάλλον των μίντια στην Ελλάδα αξίζει ή όχι να υπάρχει το ΤΡΡ κρίνεται από διάφορους παράγοντες. Ενώ η προσπάθεια ήδη αξιολογείται και από το κοινό, το οποίο γνωρίζει, τουλάχιστον από το ίδιο το μέσο, προς το παρόν, τη μία όψη του φεγγαριού.
Όσο για την κινητοποίηση, δύο εργαζόμενοι από τους συνολικά δέκα που συμμετέχουν έχουν επιστρέψει από τη Δευτέρα 17 Οκτωβρίου στις θέσεις τους και η ροή των ειδήσεων σε συνδυασμό με τις εξωτερικές συνεργασίες δίνουν μια εξωτερική εικόνα ομαλότητας.
Εσωτερικά, το καζάνι εξακολουθεί να βράζει, καθώς αναζητείται η λύση της επόμενης μέρας με δεδομένο ότι οι υπόλοιποι οκτώ, διωγμένοι στη μεγάλη πλειοψηφία τους (με εξαίρεση την έγκυο, στην οποία διαμηνύθηκε ότι μπορεί να επιστρέψει, αλλά μόνο επειδή είναι έγκυος) δεν έχουν επιστρέψει 15 μέρες μετά…
Η μάχη για τα δεδουλευμένα και για τις προσλήψεις όσων μείνουν πίσω συνεχίζεται, μέχρι οι υποσχέσεις να γίνουν πράξεις, με παράλληλο στόχο να τελειώσει και το προσβλητικό και αντιαισθητικό ριάλιτι που εκθέτει την εργασία και ευτελίζει την όποια προσπάθεια.
Ανεξάρτητα από την έκβαση, αποδεικνύεται ότι ακόμα και οι φαινομενικές πρωτοπορίες των μίντια λειτουργούν στη βάση των ίδιων συγκρούσεων που χαρακτηρίζουν κάθε επιχειρηματική προσπάθεια, η οποία ξεφεύγει από τον αυστηρά εργατικό έλεγχο.
Ν.Γ.
