Δεν πρόκειται για αδιέξοδο. Η απόφαση του Eurogorup, που συνεδρίαζε όλη τη νύχτα ισοδυναμεί με καθαρή και ξάστερη απόρριψη του αιτήματος των νοτίων ευρωπαϊκών για έκδοση κοινού ομολόγου. Το αίτημα είχε κατατεθεί κι επισήμως με την κοινή επιστολή που έδωσαν στη δημοσιότητα οι εννέα αρχηγοί κρατών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου και του έλληνα πρωθυπουργού.
Χάρη στην επιμονή της Ιταλίας και της Ισπανίας να αποφασίσουν οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης υπέρ της έκδοσης κοινού ομολόγου το θέμα επανήλθε στη συνεδρίαση του Eurogroup της 7ης Απριλίου. Κι εκεί η Ολλανδία – δορυφόρος της Γερμανίας αρνήθηκε να δεχτεί την απαίτηση του ιταλού υπουργού Οικονομικών, Ρομπέρτο Γκουαλτιέρι, να συμπεριληφθεί στο τελικό ανακοινωθέν σαφής αναφορά στην αμοιβαιοποίηση του χρέους ως εργαλείο οικονομικής ανάκαμψης. Το άλλο αίτημα της Ρώμης αφορούσε την άνευ όρων και αιρεσιμοτήτων χρήση δανείων από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.
Το βάθος του διχασμού φάνηκε ακόμη κι από την απόρριψη του «οδικού χάρτη» που πρότεινε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λέγιεν, για έναν συντεταγμένο τερματισμό του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης που επιβλήθη λόγω κορονοϊού. Η αριστοκράτισσα γερμανίδα έβαλε στον πάγο το έτοιμο ανακοινωθέν λόγω της διαφωνίας Ιταλίας, Ισπανίας και Γαλλίας που αντέτειναν ότι κάθε τέτοιο σχέδιο πρέπει να συνταχθεί από κοινού με τις κυβερνήσεις κι όχι να τους παρουσιάζεται στο «παρά πέντε». Αν κάτι προσπάθησε να κάνει η Επιτροπή έστω και τώρα ήταν να επαναφέρει τον συντονισμό των εθνικών πολιτικών που κατά το ξέσπασμα της κρίσης εμφάνιζε εικόνα στρατού ατάκτων, δίνοντας αφορμή για σχόλια περί ανυπαρξίας της ΕΕ. Το απώτερο ζητούμενο φυσικά ήταν και παραμένει η διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της κοινής ευρωπαϊκής αγοράς, που δέχθηκε μια πρωτοφανή απειλή με τα κλεισίματα των συνόρων, τις αρπαγές κρίσιμου υλικού, την απόφαση της Γερμανίας να καλύψει πρώτα την εθνική της αγοράς με ιατρικό υλικό και μετά να επιτρέψει εξαγωγές, κ.α.
Οι Ιταλοί φυσικά δεν έχουν κανέναν λόγο να βοηθήσουν την Επιτροπή να σώσει την κοινή αγορά, όταν στο εσωτερικό τους η κοινωνία αποσυντίθεται, ο κόσμος πεινάει και τα συσσίτια έχουν βγει ξανά στους δρόμους του ιταλικού νότου για πρώτη φορά μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το κορονο-ομόλογα τώρα, όπως και τα ευρω-ομόλογα στο αποκορύφωμα της κρίσης του ευρώ το 2011, δεν θα έλυναν το πρόβλημα της πείνας. Θα αποτελούσαν ωστόσο μια χειρονομία καλής θέλησης εκ μέρους τη Γερμανίας και του σκληρού πυρήνα της ευρωζώνης για να δείξουν ότι είναι σε θέση να υποστούν ένα κόστος ως αντιστάθμιση στα τεράστια οφέλη που έχουν δρέψει από την ευρωζώνη. Προς επίρρωση τα εμπορικά ισοζύγια των νότιων χωρών… Ούτε αυτί δεν έκαναν και σε ένα μεγάλο βαθμό πλήρως προβλέψιμα: Το ευρώ δεν δημιουργήθηκε για να διανέμει τον πλούτο ούτε καν μεταξύ διαφορετικών κρατών. Δημιουργήθηκε για να επιβάλει με δομικό τρόπο την λιτότητα και να θωρακίσει την ηγεμονική θέση της Γερμανίας στη νέα αρχιτεκτονική.
Ωστόσο, αν η άρνηση της Γερμανίας και των δορυφόρων της (Ολλανδία, Αυστρία, Φινλανδία) στην αμοιβαιοποίηση του δημόσιου χρέους διασώζει την πολιτική της αιώνιας λιτότητας που είναι η πεμπτουσία του ευρώ, είναι πολύ αμφίβολο αν θα διασώσει την ενότητα της ΕΕ. Στην Ιταλία, την ώρα που φτάνει βοήθεια από Ρωσία, Κίνα και Κούβα, οι κριτικές ενάντια στην ΕΕ κάθε μέρα αυξάνονται κι ακούγονται όλο και πιο δυνατά. Σε πρόσφατη δημοσκόπηση ένα ασυνήθιστα μεγάλο ποσοστό της τάξης του 67% μεταξύ των ερωτηθέντων θεώρησε μειονέκτημα την συμμετοχή της χώρας στην ΕΕ όταν το Νοέμβριο του 2018 ως μειονέκτημα είχε θεωρήσει την συμμετοχή της Ιταλίας στην ΕΕ το 47% των ερωτηθέντων. Οι Financial Times μάλιστα υποστηρίζουν «ότι μεταξύ της φιλο-ευρωπαϊκής ελίτ υπάρχει ένα ανερχόμενο αίσθημα εγκατάλειψης της χώρας από τους γείτονες της». Να θυμίσουμε δε ότι στην κοινωνία όπως δείχνουν σταθερά οι κάλπες οι πολίτες ψηφίζουν κατά του ευρώ. Την αντι-ΕΕ στροφή της ιταλικής ελίτ την εκφράζει στη βρετανική εφημερίδα, που διαθέτει μια αυξημένη εμπειρία επί του θέματος, ιταλίδα πολιτικός που πρόσφατα δημιούργησε το δικό της κόμμα για να υποστηρίξει την …ΕΕ και τώρα δήλωνε για τους φιλοευρωπαίους: «Μια μαζική, μαζική στροφή συμβαίνει στην Ιταλία».
Την κρισιμότητα της κατάστασης στην Ιταλία την εξέφρασε τόσο ο 78χρονος πρόεδρος της χώρας Σέρτζιο Ματαρέλα, που αποτελούσε το «ευρωπαϊκό», δηλαδή φιλο-ΕΕ, αντίβαρο απέναντι στην προηγούμενη κυβέρνηση συμμαχίας Λίγκας και Πέντε Αστέρων όταν δήλωνε προς του Ευρωπαίους «ελπίζω να καταλάβετε καλά πριν να είναι πολύ αργά», όσο κι ο πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ όταν δήλωνε στους Financial Times ότι η κατάσταση στην Ιταλία είναι ακόμη πιο σοβαρή απ’ όσο ήταν κατά τη διάρκεια της κρίσης του ευρώ, τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά. Τα πλήγματα που δέχεται το φιλικό προς τις Βρυξέλλες στρατόπεδο στην Ιταλία μεγεθύνονται λόγω του ότι στην κυβέρνηση βρίσκεται μια κυβέρνηση συνεργάσιμη με την ΕΕ, που αντικατέστησε την προηγούμενη ετερόκλητη εκ πρώτης όψης, ακροδεξιά στην πράξη η οποία στεκόταν εχθρικά απέναντι στην ΕΕ, με τον αντιπρόεδρό της Ματέο Σαλβίνι να κηρύσσει διμέτωπο απέναντι στους μετανάστες στο Νότο και στους Γερμανούς στο Βορρά.
Ακόμη και η παραίτηση του ιταλού προέδρου Μάουρο Φεράρι από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC), την ίδια μέρα που συνεδρίασε το Eurogroup, με μια επιστολή που στην πρώτη της κιόλας παράγραφο τονίζει «σας παρακαλώ συγχωρήστε με αλλά πιστεύω στην επιστήμη στην υπηρεσία της κοινωνίας», δείχνει ότι αυτή τη στιγμή στην Ιταλία αλλάζουν εκ βάθρω ν οι όροι του παιχνιδιού. Οι παραπάνω από 17.000 νεκροί από την πανδημία και οι εισβολές των φτωχών στα σούπερ μάρκετ για να προμηθευτούν φαγώσιμα στον ιταλικό νότο χαράσσουν εκ νέου τις συντεταγμένες και προοικονομούν βαθιές αλλαγές…
