Τις πρώτες ώρες του 2020 εκδηλώνονται οι πρώτες διαδηλώσεις σε τρείς μικρές πόλεις του Καζακστάν.
Κάτοικοι του Ζαναζόεν και του Ακτάου που βρίσκονται στα δυτικά της χώρας και αποτελούν το κέντρο της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου συμμετείχαν σε ειρηνικές διαδηλώσεις ενάντια στον διπλασιασμό της τιμής του φυσικού αερίου.
Η περιοχή Μανγκιστάου όπου βρίσκονται οι πρώτες πόλεις που εξεγέρθηκαν εξαρτάται από το υγραέριο, το οποίο είναι βασικό καύσιμο για τα αυτοκίνητα, και κάθε αύξηση της τιμής του συμπαρασύρει και τις τιμές των τροφίμων, που ήδη έχουν αυξηθεί από την αρχή της πανδημίας της Covid-19. Σημειώνεται ότι πολλοί έχουν μετατρέψει τα αυτοκίνητά τους για να λειτουργούν με υγραέριο, λόγω του χαμηλού κόστους.
Οι διαδηλώσεις επεκτάθηκαν σε όλη την χώρα και το επίκεντρο πλέον είναι η Αλμάτι, μια μεγάλη πόλη – οικονομικό κέντρο του Καζακστάν, με εκατοντάδες νεκρούς από την πλευρά τόσο των διαδηλωτών όσο και της αστυνομίας και του στρατού. Ένας κάτοικος, που μίλησε στο πρακτορείο Reuters, είπε ότι οι περισσότεροι από τους διαδηλωτές φαίνεται ότι προέρχονται από τα φτωχά προάστια ή από γειτονικά χωριά και κωμοπόλεις.
Το Καζακστάν ήταν μέχρι πριν δύο χρόνια η πιο εύρωστη οικονομικά χώρα της Ασίας με μεγάλη παραγωγή πετρελαίου, φυσικού αερίου και ουρανίου που προσέλκυε επενδυτές τόσο από την Ρωσία όσο και από τις ΗΠΑ. Ειδικά, ο ο πετρελαϊκός όμιλος Chevron Corp ανακοίνωσε ότι «εργάζεται για να τερματίσει» τις κινητοποιήσεις, στις οποίες προχώρησαν οι εργαζόμενοί του στην κοινοπραξία Tengizchevroil (TCO). Η αμερικανική αυτή εταιρεία είναι ο μεγαλύτερος ξένος παραγωγός πετρελαίου στο Καζακστάν κατέχοντας το 50% των μετοχών της κοινοπραξίας.
Η αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου προέκυψε όταν καταργήθηκε το πλαφόν που ίσχυε μέχρι και το 2021 σε συνδυασμό με τις επιδοτήσεις και την δημιουργία μια ηλεκτρονικής πλατφόρμας συναλλαγών η οποία αντί να οδηγήσει όπως έλεγαν οι εμπνευστές της στην μείωση της τιμής του φυσικού αερίου προκάλεσε ανατίμηση πάνω από 100%. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η τιμή του να εκτιναχθεί μέσα σε μερικές μέρες στα 120 Τέγκε το λίτρο (0,25 ευρώ).
Στο ερώτημα «γιατί έγινε αυτό;» ο Πρόεδρος της χώρας Κασίμ-Γιομάρτ Τοκάγιεφ, λέει ότι φταίει η παραιτηθείσα κυβέρνηση του. Η παραιτηθείσα Κυβέρνηση λέει ότι φταίει η κρατική εταιρεία πετρελαίου. Ο πρόεδρος της Εταιρείας συλλαμβάνεται χωρίς κανείς να γνωρίζει τη ακριβή κατηγορία.
Υπό την πίεση των εξεγερμένων ο πρόεδρος Τοκάγιεφ ανακοίνωσε ότι η λειτουργία της πλατφόρμας ανεστάλη για ένα χρόνο και αποφάσισε να μειώσει την τιμή του φυσικού αερίου στα 50 tenge (0,11 δολάρια) το λίτρο.
Ωστόσο, παρά τις κατευναστικές κινήσεις του Τοκάγιεφ η εξέγερση συνεχιζόταν και σήμερα πράγμα που δείχνει ότι η αύξηση της τιμής του υγραερίου ήταν η αφορμή. Τα αίτια πρέπει να αναζητηθούν στην ραγδαία αύξηση της φτώχειας και της ανεργίας σε συνδυασμό με τις συνεχείς ανατιμήσεις των βασικών προϊόντων λαϊκής κατανάλωσης, την διαφθορά, το άνοιγμα της ψαλίδας ανάμεσα στον πλούτο και την φτώχεια και τις επιπτώσεις στην ζωή των πολιτών από την πανδημία του covid 19.
Η Ρωσία, όπως ήταν αναμενόμενο, έσπευσε να συνδράμει στρατιωτικά τον Τοκάγιεφ δηλώνοντας δια της Μαρία Ζαχάροβα «την προσήλωσή της στις συμμαχικές υποχρεώσεις της στο πλαίσιο του Οργανισμού του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας (ΟΣΣΑ)» και ότι «τα τελευταία γεγονότα στη φίλη χώρα ως υποκινούμενη έξωθεν προσπάθεια με βίαιο τρόπο, με χρήση εκπαιδευμένων και οργανωμένων σχηματισμών, να υπονομευθεί η ασφάλεια και η ακεραιότητα του κράτους».
Πέρα από το ότι η εισβολή Ρωσικών, Αρμενικών κλπ δυνάμεων προκειμένου να συνδράμουν στην καταστολή των εξεγερμένων είναι απαράδεκτη δεν είναι και αλήθεια όσα επικαλούνται για να την δικαιολογήσουν. Η καλύτερα, δεν είναι αυτό το βασικό μέρος της αλήθειας.
Πράγματι η Δύση θα ήθελε έναν πιο δικό της «Τοκάγιεφ» στην θέση του Τοκάγιεφ αλλά ξέρει ότι αυτό είναι αδύνατο στην συγκεκριμένη περίπτωση και έτσι αρκείται στο ρόλο του μπίσνεσμαν. Σίγουρα, υπάρχουν ΜΚΟ υποκινούμενες και χρηματοδοτούμενες από την Δύση που ελπίζουν σε μια Δυτικόφιλη επανάσταση αλλά αυτές μέχρι αυτή τη στιγμή δεν ηγεμονεύουν στους εξεγερμένους ούτε φαίνεται πιθανό να συμβεί κάτι τέτοιο.
Άλλωστε, η προεδρία των ΗΠΑ κάλεσε χθες τις αρχές του Καζακστάν να επιδείξουν “αυτοσυγκράτηση” και εξέφρασε την ευχή οι διαδηλώσεις να είναι “ειρηνικές”, με την εκπρόσωπό της Τζεν Ψάκι να διαψεύδει κατηγορηματικά τις “ψευδείς κατηγορίες της Ρωσίας”. Ο δε εκπρόσωπος της αμερικανικής διπλωματίας Νεντ Πράις ανέφερε πως η Ουάσινγκτον “καταδικάζει τις βίαιες ενέργειες και την καταστροφή περιουσιών και καλεί σε αυτοσυγκράτηση τόσο τις αρχές όσο και τους διαδηλωτές”.
Κανείς δεν μπορεί να ξέρει πως θα εξελιχθούν τα πράγματα σε αυτή τη σημαντική και πλούσια χώρα. Προς στιγμής όλα δείχνουν ότι δεν έχουμε να κάνουμε με μια «πορτοκαλί επανάσταση» αλλά με μια αυθόρμητη λαϊκή εξέγερση με ταξικά χαρακτηριστικά.
