Φορείς & Κινήσεις για την Προστασία των Ρεμάτων-Ρεματτική, remattiki@mail.com
Περιβαλλοντικό Δίκτυο Αθήνας, perivallontiko.diktyo.athinas@gmail.com
Την Πέμπτη 13/5/21 πραγματοποιήθηκε Διαδικτυακή Συνέντευξη Τύπου που διοργανώθηκε από τους Φορείς & Κινήσεις για την Προστασία των Ρεμάτων-Ρεματτική και το Περιβαλλοντικό Δίκτυο Αθήνας με θέμα:
«Τα ρέματα της Αττικής σε απειλή, μετά τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Οι περιπτώσεις των ρεμάτων Ερασίνου, Ραφήνας, Πικροδάφνης»
Οι παρουσιάσεις εστίασαν στις πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Αποφάσεις οι οποίες, είτε έκαναν δεκτές τις προσφυγές κατά των έργων (περίπτωση Πικροδάφνης) είτε τις απέρριψαν (Ερασίνος, Ραφήνα), αφήνουν εκτεθειμένα στον κίνδυνο καταστροφής σημαντικά οικοσυστήματα, από τα τελευταία που απέμειναν στην Αττική.
Όλοι οι ομιλητές τόνισαν τη σημασία του αγώνα που δίνουν τα περιβαλλοντικά κινήματα για σωστή και σύννομη οριοθέτηση των ρεμάτων, που θα αποδίδει στα ρέματα το χώρο που τους ανήκει και είναι ζωτικής σημασίας τόσο για την αντιπλημμυρική λειτουργία τους, όσο και για τη λειτουργία τους ως οικοσυστήματα, όροι για τους οποίους η Ελλάδα έχει δεσμευθεί απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Συγκεκριμένα:
Ο Σταμάτης Αρναούτης από την Πρωτοβουλία για την Προστασία του Ερασίνου, εξήγησε το παράλογο ενός φαραωνικού «αντιπλημμυρικού» έργου που χωρίζει αυθαίρετα το ρέμα Ερασίνου σε δύο τμήματα, εγκιβωτίζει 10 χιλιόμετρα και κατασκευάζει δύο τεράστια φράγματα, σε ένα ποτάμι που δεν διέρχεται από καμία κατοικημένη περιοχή παρά μόνο από ζώνες χαρακτηρισμένες αγροτικές, αρχαιολογικές και Αττικού Πάρκου (ΖΟΕ Μεσογείων, ΠΔ 199/2003) στις οποίες δεν προβλέπεται καμία οικιστική, εμπορική ή βιομηχανική ανάπτυξη. Εκτός του παράδοξου ενός αντιπλημμυρικού έργου στη μέση του …πουθενά το οποίο νομιμοποίησε το ΣτΕ με δύο διαφορετικές αποφάσεις, το προγραμματιζόμενο έργο, αναμένεται να αφανίσει τρεις προστατευόμενους και οριοθετημένους υγρότοπους που εκτείνονται εκατέρωθεν σχεδόν ολόκληρης της πεδινής κοίτης του Ερασίνου (ν.4559/2018) και να επιφέρει μη αναστρέψιμες συνέπειες στον υγρότοπο της εκβολής (περιοχή Natura 2000) που θα οδηγήσουν στην εξαφάνιση απειλούμενων, προστατευόμενων και ενδημικών ειδών που διαβιώνουν σε αυτόν. Επιπλέον, θα αλλοιώσει το θεσμοθετημένο «Τοπίο ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους και Ιστορικού Τόπου» (ΦΕΚ 706/Β/1980) που περιλαμβάνει τον σημαντικότατο αρχαιολογικό χώρο του Ναού της Αρτέμιδος, τοπίο που παραμένει αναλλοίωτο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Η Εμμανουέλα Τερζοπούλου από την Κίνηση για την Προστασία & Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, ανέλυσε την απόφαση του ΣτΕ η οποία έκανε δεκτό άλλο ένα παράλογο έργο που εγκιβωτίζει 17 χιλιόμετρα φυσικού ρέματος σε μία περιοχή που η μόνη εντός σχεδίου περιοχή είναι το τελευταίο 1-1,5 χιλιόμετρο, ενώ τα υπόλοιπα 16 χιλιόμετρα διέρχονται από ζώνες πρασίνου, αρχαιολογικές, αγροτικές (ΖΟΕ Μεσογείων, ΠΔ199/2003) στις οποίες δεν προβλέπεται καμία οικιστική, εμπορική ή βιομηχανική ανάπτυξη. Ένα έργο που θα καταστρέψει ένα πλούσιο οικοσύστημα και θα καταργήσει τα πλημμυρικά πεδία που μέχρι σήμερα σώζουν τη Ραφήνα από πλημμύρες . Ένα έργο πολύ κατώτερο των νόμιμων προδιαγραφών (σχεδιασμός για πλημμύρα 20ετίας αντί 50ετίας ), το οποίο θα πληρώσει ο ελληνικός λαός με 100 εκατομμύρια (αρχικό προϋπολογισμό) για να μετατρέψει τη Ραφήνα σε μία νέα Μάνδρα. Ένα έργο που στον προστατευόμενο και οριοθετημένο υγρότοπο της εκβολής (ν.4559/2018) προβλέπει τις βαρύτερες κατασκευές (πλήρη τσιμεντοποίηση και ανύψωση τοιχίων εκατέρωθεν της κοίτης).
Άσκησε τέλος κριτική στο παράδοξο του ν.4258/2014 που διέπει τις οριοθετήσεις/διευθετήσεις ρεμάτων και δίνει τη δυνατότητα να αποφασίζονται έργα διευθέτησης ρεμάτων πριν από την οριοθέτησή τους, διάταξη που οδηγεί στη μετατροπή των ρεμάτων σε τεχνητούς αγωγούς ομβρίων χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση της αναγκαιότητάς τους αλλά βάσει πολιτικών σκοπιμοτήτων.
Η Ροδούλα Κωνσταντινίδου από το Δίκτυο Πολιτών για τη Διάσωση του Ρέματος Πικροδάφνης τόνισε ότι η απόφαση του ΣτΕ για ακύρωση των έργων στο ρέμα Πικροδάφνης, παρόλο που έδωσε μια ανάσα στον πρόσφατο 4ετή αγώνα του κινήματος για τη διάσωση του ρέματος, έθεσε νέους κινδύνους από την πίσω πόρτα. Η εντολή του ΣτΕ προς τη Διοίκηση για ολοκλήρωση εντός 4μήνου της οριοθέτησης του ρέματος βάσει των γραμμών οριοθέτησης χωρίς τα έργα διευθέτησης, ανοίγει το δρόμο για νομιμοποίηση πολύ περισσότερων αυθαίρετων ή «νόμιμων» καταπατήσεων των παραρεμάτιων εκτάσεων, μειώνοντας δραστικά το χώρο του ρέματος και θέτοντας σε κίνδυνο κατά κύριο λόγο τις ιδιοκτησίες που θα νομιμοποιηθούν με αυτό τον τρόπο.
Έκανε επίσης αναφορά στα πρόσφατα περιστατικά ρύπανσης του ρέματος από αγωγούς λυμάτων της ΕΥΔΑΠ που τέμνουν το ρέμα, από παράνομες συνδέσεις με αγωγούς ομβρίων και από πετρελαιοειδή, που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης από το κράτος, αφού η συστηματική ρύπανση των ποταμών τα υποβαθμίζει ως υδάτινα συστήματα και προκαλεί μαζική θανάτωση ειδών υδρόβιας πανίδας (πολλά εκ των οποίων προστατευόμενα ή απειλούμενα) και δημιουργεί κινδύνους εξόδου από το καθεστώς προστασίας που τα διέπει σήμερα.
Και οι τρεις ομιλητές τόνισαν τη σημασία του αγώνα που δίνουν σήμερα στο ΣτΕ για την ορθή οριοθέτηση των ρεμάτων με κριτήριο την προστασία τους και όχι την εκμετάλλευση των εκτάσεων γύρω από αυτά. Γιατί τα οποιαδήποτε τεχνικά έργα είναι προσωρινά σε σχέση με τη διαχρονική ύπαρξη του ποταμού. Οι οριοθετήσεις, όπως επισήμαναν, οφείλουν να αποδώσουν στα ποτάμια το χώρο που τους ανήκει με βάση την ιστορική τους κοίτη, με στόχο την εξασφάλιση της υδραυλικής λειτουργίας τους και της λειτουργίας τους ως οικοσυστήματα.
Μία ορθή λοιπόν οριοθέτηση, συμβατή με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες (2000/60/ΕΚ, 2007/60/ΕΕ, 92/43/ΕΟΚ, 2009/147/ΕΚ), το σύγχρονο Ελληνικό Δίκαιο περί οριοθέτησης ρεμάτων (ν.4258/201, ΚΥΑ140055/2017) και τη νομολογία του ΣτΕ, οφείλει σε κάθε περίπτωση:
1) Να οριοθετεί την παλαιά κοίτη των ρεμάτων χωρίς τις μεταγενέστερες επιχώσεις και καταπατήσεις (προσεγγίζοντάς την από παλιές αεροφωτογραφίες, παλαιά ρυμοτομικά κλπ,) προκειμένου να διασφαλίζεται η υδραυλική και οικοσυστημική λειτουργία των ρεμάτων
2) Να οριοθετεί το σύνολο της υδρολογικής λεκάνης σε όλο το μήκος και με όλους του κλάδους του ρέματος, ενώ οποιαδήποτε πρόταση τμηματικής οριοθέτησης να τεκμηριώνει τους «ειδικούς λόγους» βάσει των οποίων είναι απαραίτητη . Στις περιπτώσεις Ερασίνου, Ραφήνας και Πικροδάφνης που οριοθετούνται τμηματικά, «ειδικοί λόγοι» όχι μόνο δεν τεκμηριώνονται, ούτε καν αναφέρονται .
3) Να απελευθερώνει τις κοίτες και τις παραρεμάτιες εκτάσεις από όλες τις καταπατήσεις, αυθαίρετες ή «νόμιμες» (περιοχές εντός ρυμοτομικών σχεδίων) και να μην τις νομιμοποιεί κατά παράβαση των νόμων περί ρυθμίσεων αυθαιρέτων, όπως επιχειρείται και στα τρία ρέματα
4) Να θέτει εντός γραμμών οριοθέτησης τις φυσικές πλημμυρικές ζώνες των ρεμάτων που αποτελούν αναπόσπαστα τμήματα του ρέματος και εκτονώνουν ομαλά τις πλημμύρες και να μην τις αντιμετωπίζει ως «εκφυλισμένες κοίτες που χρειάζονται…επιδιόρθωση» όπως έγινε στις περιπτώσεις Ερασίνου και Ραφήνας.
5) Να συμπεριλαμβάνει εντός γραμμών οριοθέτησης τους υγροτόπους (εσωτερικούς και εκβολικούς) που εξαρτώνται και τροφοδοτούνται από τα ρέματα και να μην τους αφήνει εκτός γραμμών οριοθέτησης όπως στις περιπτώσεις Πικροδάφνης, Ερασίνου και Ραφήνας
6) Να οριοθετεί βάσει της μοναδικής ΚΥΑ (140055/2017) που θέτει προδιαγραφές οριοθέτησης και όχι όπως έγινε στο ρέμα Ραφήνας όπου αγνοήθηκαν οι σύγχρονες προδιαγραφές οριοθέτησης και στο στο ρέμα Ερασίνου όπου επιστρατεύθηκε παλαιότερη-απαρχαιωμένη νομοθεσία
Το Συμβούλιο της Επικρατείας οφείλει να λάβει όλα τα παραπάνω υπόψιν και
- Να μην αποδεχθεί την οριοθέτηση των ρεμάτων Ερασίνου, Ραφήνας και Πικροδάφνης με τον τρόπο που επιχειρεί η Διοίκηση, που εκ των προτάσεών της εμφανίζεται να έχει ως γνώμονα την νομιμοποίηση αυθαιρεσιών και τη μεθοδευμένη εμπορευματοποίηση παραποτάμιων εκτάσεων
- Να μη θυσιάσει αυτά τα υπερπολύτιμα για την Αττική οικοσυστήματα στο βωμό των εργολαβικών, επενδυτικών και real–estate συμφερόντων, εις βάρος του δημόσιου οικονομικού συμφέροντος , της ανθρώπινης υγείας και της ποιότητας ζωής των κατοίκων της Αττικής
- Να μη νομιμοποιήσει έργα εγκιβωτισμού που προωθεί η Διοίκηση, τα οποία θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές και περιουσίες σε περιπτώσεις μεγάλης πλημμύρας
- Να δώσει προτεραιότητα στην εφαρμογή των διεθνών συμβάσεων και του άρθρου 24 του συντάγματος, θέτοντας υπεράνω κάθε προσχηματικού λόγου την προστασία των υδάτων, της φύσης και της βιοποικιλότητας
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΟΦΕΙΛΕΙ ΝΑ ΣΤΑΘΕΙ ΣΤΟ ΥΨΟΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΩΝ, ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΙΣ ΜΕΘΟΔΕΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
