ΨΗΦΙΣΜΑ για την προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, της πολιτιστικής κληρονομιάς και του δημόσιου συμφέροντος
Το Διοικητικό Συμβούλιο Τμήματος Αττικής Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών (ΣΑΔΑΣ)
Ζούμε σε μία εποχή όπου στο όνομα της προσέλκυσης επενδύσεων, της ανάκτησης της «επενδυτικής βαθμίδας», της άνευ όρων «ανάπτυξης» με την έννοια της οικονομικής μεγέθυνσης, στενεύουν διαρκώς τα περιθώρια υπεράσπισης του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος αλλά και μιας μακραίωνης ιστορίας πολιτισμού που έχει αποτυπωθεί σε όλη την επικράτεια. Αυτή θα πρέπει ή να ενταχθεί στην οπτική της τουριστικής ανάπτυξης ή να πεθάνει όπως κάθε τι που γερνά και περνά η περίοδος της αποδοτικότητας του. Με λίγα λόγια ότι δεν «παράγει χρήμα» δεν είναι άξιο συζήτησης άρα είναι άχρηστο. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο γινόμαστε μάρτυρες επεισοδίων του ιδίου «έργου», όσο και αν τα πράγματα μοιάζουν ασύνδετα:
• Πριν από μερικές μέρες ζήσαμε την μαφιόζικη επίθεση ενάντια στον αρχαιολόγο Μανώλη Ψαρρό, θυμίζοντάς μας τον ξυλοδαρμό στις 16.07.2018 του Προϊστάμενου της Υπηρεσίας Δόμησης Σαντορίνης.
• Βλέπουμε να υπάγονται στον νόμο περί αυθαιρέτων πολλές κατασκευές σε περιοχές με τουριστικό ενδιαφέρον χωρίς όμως ουσιαστικά καμία γνωμοδότηση από τις εφορίες αρχαιοτήτων (από τις πάνω από 1000 υπαγωγές μόνο 4 έφτασαν στις εφορίες).
• Ανεχόμαστε στο όνομα μιας ανέξοδης τουριστικής ανάπτυξης την ανυπαρξία στρατηγικού κρατικού ελέγχου με την αποδυνάμωση των σχετικών υπηρεσιών από υπαλλήλους και παράλληλα την ανυπαρξία πολιτικής για κεντρικό σχεδιασμό (πολεοδομικό και χωροταξικό) για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων πιέσεων.
• Οι λεγόμενοι «στρατηγικοί επενδυτές» αποτελούν πλέον κράτος εν κράτει. Έχουν δικαίωμα επί της ουσίας να διαμορφώνουν την νομοθεσία, να ασκούν πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό προς το συμφέρον τους.
• Τα μουσεία μετατρέπονται σε ΝΠΔΔ ιδιωτικοποιώντας πλευρές της λειτουργίας τους, βορά στις επιδιώξεις μιας εικόνας της χώρας μας ως τεράστιου ξενοδοχείου με πολλές προσφορές. Ο αναξιοκρατικός και αδιαφανής τρόπος διορισμού των διοικήσεων των νέων αυτών ΝΠΔΔ, αποτελεί συνέχεια της ίδιας πολιτικής.
• Στο όνομα της «καταπολέμησης της γραφειοκρατίας», ο κρατικός έλεγχος ιδιωτικοποιείται, δημιουργώντας νέες εστίες διαφθοράς, σε βάρος του δημόσιου συμφέροντος, αλλά και των μηχανικών που αναλαμβάνουν δυσανάλογη ευθύνη, η οποία μεσοπρόθεσμα θα οδηγήσει σε επαγγελματικές ασφαλίσεις και συγκέντρωση του κλάδου.
Με ευθύνη όλων των κυβερνήσεων αλλά και του ΤΕΕ που πρόθυμα εφάρμοσε την νέα νομοθεσία μέσα από τις ηλεκτρονικές του πλατφόρμες, οδηγούμαστε σε ένα καθεστώς περίκλειστων παραλιών, νέας αυθαίρετης δόμησης, κακοποίησης και αλλοίωσης της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και του τοπίου, στο πλαίσιο της πάση θυσία και χωρίς όρια ανάπτυξης του τουρισμού, πολύ πέρα από οποιαδήποτε έννοια φέρουσας ικανότητας των τόπων υποδοχής.
Τέλος, το τμήμα Αττικής του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ διαφωνεί με την κυβερνητική πρωτοβουλία τροποποίησης της σύνθεσης του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων Νοτίου Αιγαίου (Κυκλάδων). Τόσο η αποσπασματικότητα της ρύθμισης (μόνο στις Κυκλάδες), όσο και η συγκυρία που επιλέγεται για την προώθησή της, δεν πείθουν ότι υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον και δεν δικαιολογείται επαρκώς στην αιτιολογική έκθεση του νόμου. Ταυτόχρονα η συγκεκριμένη ρύθμιση αποτέλεσε αφορμή για να ξεσπάσει συντεχνιακή διαμάχη μεταξύ συλλογικών φορέων των αρχαιολόγων και των μηχανικών, η οποία αποπροσανατολίζει από το μείζον επίδικο, το οποίο είναι η προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, της πολιτιστικής κληρονομιάς και ευρύτερα του δημόσιου συμφέροντος. Στην προστασία αυτή, όλες οι σχετικές ειδικότητες μπορούν να συμβάλλουν, με βάση το γνωστικό τους αντικείμενο. Στο πλαίσιο αυτό ζητάμε από τα αρμόδια Υπουργεία, αν όντως ενδιαφέρονται να μπει φρένο στην ανομία και τη γενιά νέων αυθαιρέτων που ξεπηδούν, καταρχάς να στελεχώσουν πλήρως με βάση τις ανάγκες που έχουν καταγραφεί, με αρχιτέκτονες και μηχανικούς όλων των ειδικοτήτων, τις ΥΔΟΜ της χώρας, με μόνιμη και σταθερή δουλειά, ώστε να μπορούν να διεξάγονται οι απαραίτητοι έλεγχοι.
Το πρόβλημα, είναι βαθύ και διαχρονικό. Για όλους τους ανωτέρω λόγους το τμήμα Αττικής του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ:
• Καταγγέλλει την μαφιόζικου τύπου επίθεση στον αρχαιολόγο Μανώλη Ψαρρό και συμπαραστέκεται στον αγώνα των σωματείων του ΥΠΠΟΑ. Κανένας/καμία μόνη απέναντι στα οργανωμένα συμφέροντα!
• Δεν συμμετέχει σε καμία συντεχνιακή αντιπαράθεση μεταξύ συλλογικών φορέων των αρχαιολόγων και των μηχανικών.
• Ζητά την πλήρη στελέχωση των υπηρεσιών που εμπλέκονται με την παραγωγή του δομημένου περιβάλλοντος, του ελέγχου καθώς και της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και του φυσικού περιβάλλοντος, με όλες τις απαραίτητες ειδικότητες.
• Αντιτίθεται στον τρόπο παραγωγής δομημένου περιβάλλοντος, ελέγχου και ασφάλειας, όπως αυτός θεσμοθετήθηκε και με τις διατάξεις του Ν.4495/2017. Όσο η γη και η χρήση της αποτελεί εμπόρευμα, δεν μπορεί να υπάρξει ολοκληρωμένη και ουσιαστική προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Επιπλέον διεκδικεί:
• Την επαναφορά του κρατικού ελέγχου με την κατάργηση των διατάξεων που τον ιδιωτικοποιούν (νομοθετήματα περί ρύθμισης αυθαιρέτων, έκδοσης οικοδομικών αδειών, κ.λπ.) καθώς και την κατάργηση του κατ’ εξαίρεση και με προνομιακούς όρους πολεοδομικού σχεδιασμού για την χωροθέτηση μεγάλων επενδύσεων, που τις εξαιρούν από πλήθος ελέγχων και περιορισμών.
• Την κατάργηση του Ν.5021/2023 που μετατρέπει τα Εθνικά Μουσεία σε ΝΠΔΔ.
• Την ενεργοποίηση του κεντρικού κρατικού πολεοδομικού σχεδιασμού με κριτήριο την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών, την προστασία του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, δίνοντας σε αυτό το πλαίσιο και ουσιαστική οριστική λύση του ζητήματος της αυθαίρετης δόμησης.
