Κάθε Πέμπτη μέχρι τις 7 Απριλίου στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων, η αριστουργηματική νουβέλα της Κάθριν Κρέσμαν Τέιλορ σε ένα πολύ δυνατό θεατρικό ανέβασμα.
Είδαμε τον «Παραλήπτη» τον Μάιο του 2014 όταν πρωτοανέβηκε στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων, σε αυτόν τον πολύ δραστήριο χώρο στην καρδιά της Κυψέλης. Και θα τον ξαναδούμε. Γιατί η αριστουργηματική νουβέλα της Κάθριν Κρέσμαν Τέιλορ σε σκηνοθεσία Νάντιας Φώσκολου έγινε μια παράσταση που δε χορταίνεις να τη βλέπεις.
Το θέμα της ανόδου του φασισμού και της μετάλλαξης των ανθρώπων σε κάτι άλλο από αυτό που ήταν, πιάνει η παράσταση με ρυθμό και νεύρο, δημιουργώντας μια ανήσυχη ευχαρίστηση στον θεατή.
Η νουβέλα Παραλήπτης Άγνωστος εκδόθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1938. Αποτελείται από 19 επιστολές που ανταλλάσσουν δύο φίλοι, ο Martin Schulse, 40 ετών, Γερμανός, παντρεμένος, πατέρας τριών παιδιών, και ο Max Eisenstein, 40 ετών, εργένης, πολιτογραφημένος Αμερικάνος εβραϊκής καταγωγής. Χρόνια συνέταιροι, έχοντας ιδρύσει και διευθύνει μαζί μια γκαλερί έργων τέχνης στο Σαν Φρανσίσκο, αποχωρίζονται όταν ο Μάρτιν αποφασίζει να επιστρέψει στο Μόναχο με την οικογένειά του. Βρισκόμαστε στα 1932 – ένα χρόνο πριν ο Χίτλερ πάρει την εξουσία.
Το κείμενο περιγράφει την εξέλιξη ενός φιλελεύθερου αστού σε φανατικό υπερασπιστή του ναζιστικού κινήματος. Περιγράφει έξοχα το ναζισμό ως κίνημα που συγκλονίζει τη γερμανική συνείδηση και συνεγείρει τους ματαιωμένους και εθνικά ταπεινωμένους Γερμανούς οδηγώντας σε μια καταστροφική πορεία ανάτασης χωρίς ηθικούς και πολιτιστικούς φραγμούς. Αποδίδει τη βία που σκόρπισε το θάνατο στους δρόμους και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, το φανατισμό και τους απηνείς διωγμούς των Εβραίων.
Βλέπουμε μέσα από τις επιστολές του, τη μεταμόρφωση του Μάρτιν, την αποκήρυξη των παλιών του ιδεών, των παλιών του σχέσεων. Βλέπουμε την αντίδρασή του για πρόσωπα που παλιά αγαπούσε. Την ψυχρότητα με την οποία θα ζυγίσει την κατάσταση και θα σταθεί στις νέες συνθήκες ξεπερνώντας τις αρχικές του επιφυλάξεις που έχει καταγράψει σε ένα από τα πρώτα γράμματά του.
Η περιγραφή του τρόπου ζωής αυτής της εύπορης οικογένειας στο Μόναχο στις αρχές της δεκαετίας του ’30 έρχεται σε ακραία αντίθεση με την κατάσταση που αντιμετωπίζουν εκατομμύρια εργαζόμενοι στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη την εποχή της μεγάλης κρίσης. Κάπως έτσι το κείμενο ξεκινά περιγράφοντας τον ταξικό χαρακτήρα του ανερχόμενου κινήματος δείχνοντας πώς ο δυναμισμός του ναζιστικού κόμματος παρέσυρε ανθρώπους της αστικής και μικροαστικής τάξης, διανοούμενους, επιχειρηματίες, εμπόρους, στις τάξεις του.
Ο φιλελεύθερος αστός μετατρέπεται με βίαιο τρόπο, αλλά όχι παρά τη θέλησή του, σε υμνητή του Χίτλερ. Οι ανθρώπινοι δεσμοί και η αξία της φιλίας ξεθωριάζουν μπροστά στο φόβο και στο αρνητικό του, τη θέληση για δύναμη και ισχύ.
Το σπουδαίο αυτό κείμενο μιλά επιπρόσθετα για τη δύναμη των λέξεων καθώς οι επιστολές μετατρέπονται σε όπλο για τους δύο επιστολογράφους, κάτι που έχει αποδώσει θαυμάσια ο πόλεμος των μελανιών που έχει συνθέσει στο βίντεο της παράστασης η Μικαέλα Λιακατά, επεκτείνοντας θεαματικά τη σκηνική δράση και ανοίγοντας την προοπτική του έργου. Πίσω από τους δύο αντιμαχόμενους επιστολογράφους παρελαύνει η ιστορία των μαζών, και εμφανίζεται το τρίτο πρόσωπο του έργου, η μικρή αδερφή του Μαξ, που κινδυνεύει να πέσει στα χέρια των ναζί αν δεν κάνει κάτι ο παλιός φίλος και εραστής της. Αυτός που τώρα τρέμει μη χάσει τη θέση του, αν δεν έχει προσχωρήσει κανονικά στο κόμμα του Χίτλερ.
Η σκηνοθεσία αξιοποιεί υποδειγματικά το χώρο στις λεπτομέρειές του. Μία κολόνα που προεξέχει μοιράζοντας σε δύο μέρη τον τοίχο στον οποίο προβάλλεται το βίντεο χρησιμεύει για να εμφανίζονται τα δύο επιστολόχαρτα των φίλων που εξελίσσονται σε αντίπαλους.
Πολύ προσεκτική δουλειά έχει γίνει στη μουσική και στους ήχους σε συνδυασμό με την κίνηση των δύο πρωταγωνιστών που διαβάζουν τις επιστολές. Κίνηση που τροποποιεί το ρυθμό της ανάγνωσης εντείνοντας την αγωνία πριν το αποφασιστικό πέρασμα στην τελευταία φάση της διαμάχης. (Ξεχωρίζουμε την ερμηνεία του Αγαρτζίδη ο οποίος έχει βρει την κίνηση ενός στρατιώτη του συστήματος, που κουρδίζεται σαν μηχάνημα με τους ρυθμικούς χτύπους των δευτερολέπτων.)
Ακόμα, το σκηνικό αφηγείται με τη δική του γλώσσα την ιστορία. Οι δύο παλιές ξύλινες καρέκλες τραπεζαρίας, που αλλάζουν γωνίες μεταξύ τους, μιλούν για το συσχετισμό μεταξύ των δύο επιστολογράφων. Ενώ το πάτωμα είναι γεμάτο από λευκές κορδέλες χαρτί, ένας χαρτοπόλεμος όχι σαν κι αυτόν της αποκριάς, αλλά σαν απομεινάρια της γραφειοκρατίας των κρατικών υπηρεσιών, σαν να περιγράφεται όλη τη βία των επιστολών ή λες και όλη η διανοητική παραγωγή μιας εποχής να έχει περάσει από μηχάνημα καταστροφής εγγράφων.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΦΡΑΝΤΖΗΣ
Παραλήπτης Άγνωστος (Address Unknown)
της Kathrine Kressmann Taylor
Κάθε Πέμπτη στις 9:00 μ.μ.
μέχρι τις 7 Απριλίου 2016
Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων
Κύπρου 91Α & Σικίνου 35Α
Κυψέλη, Αθήνα
Τ : 213 00 40 496
K : 69 45 34 84 45
Γενική είσοδος: 10 ευρώ – φοιτητικό εισιτήριο: 8 ευρώ – κάρτα ανεργίας & κάρτα ΣΕΗ: 5 ευρώ
Διάρκεια: 60 λεπτά
Μετάφραση – σκηνοθεσία:
Νάντια Φώσκολου
Σκηνογραφία – video design:
Μικαέλα Λιακατά
Σχεδιασμός φωτισμών:
Βασίλης Κλωτσοτήρας
Ενδυματολόγος:
Βασιλική Σύρμα
Παίζουν:
Δημήτρης Αγαρτζίδης
Αχιλλέας Βατρικάς
Χειρισμός video-ήχων-φωτισμών:
Δάφνη Καφετζή
Κάμερα-βοηθός video:
Νικηφόρος Πλυτάς
Σχεδιασμός ήχων:
Μιχάλης Οικονόμου
Τεχνική διεύθυνση:
Φωτεινή Μπάνου
Μιχάλης Οικονόμου
Κέλλυ Φώσκολου
Φωτογραφίες:
Νικηφόρος Πλυτάς
Κέλλυ Φώσκολου
