15.6 C
Athens
Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Γκράνμα: Τρομπόνια στην Αβάνα, της Όλγας Μοσχοχωρίτου

 

Στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση από την θεατρική Ομάδα Rimini Protokol.

 

Την 1η Ιανουαρίου του 1959, οι επαναστάτες του Φιντέλ και του Τσε μπαίνουν νικητές στην Αβάνα.

Την τελευταία μέρα του 1958, ο διεφθαρμένος δικτάτορας της Κούβας, Φουλχένσιο Μπατίστα, εγκαταλείπει την Αβάνα, κάτω από τη λαϊκή κατακραυγή. Μαζί με την κουστωδία του μεταφέρει και μια μικρή περιουσία: 300 εκατομμύρια δολάρια, προϊόν κατάχρησης από τα δημόσια ταμεία.

Την επομένη, Πρωτοχρονιά του 1959, οι «μπαρμπούδος» του Φιντέλ Κάστρο εισέρχονται θριαμβευτικά στην Αβάνα!

 

Κάθε Πρωτοχρονιά δημοκράτες και αριστεροί ριζοσπάστες, και όχι μόνο κομμουνιστές, απ’ όλον τον κόσμο, θυμούνται εκείνους τους γενειοφόρους νέους επί τω πλείστον, που έριξαν μια λατινοαμερικάνικη δικτατορία και σήκωσαν το γάντι στο θηριώδη Αμερικανικό γείτονα.

Ίσως είναι κι η Αβάνα του Σίντνεϋ Πόλλακ, μια εκσυγχρονισμένη Casablanca και ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ, που μας μετέφεραν τόσο ρομαντικά σε κείνη την Πρωτοχρονιά.

Μετρούμε δε υποσυνείδητα τις πρωτοχρονιές που αντέχουν ακόμα, παρά το πλήγμα της πτώσης της ΕΣΣΔ τη δεκαετία του ’90 και την επιθετικότητα του αμερικανικού εμπάργκο.

Σα να συντηρούν οι φτωχοί Κουβανοί αν και με επώδυνο τρόπο, τα όνειρα των αριστερών των Δυτικών Μητροπόλεων.

Έξι δεκαετίες μετά την κουβανέζικη επανάσταση, η ομάδα Rimini Protokoll και ο συνιδρυτής της Στέφαν Κέγκι, επιχειρεί έναν σκηνικό διάλογο πάνω στην κουβανική ουτοπία, το παρελθόν, το σήμερα και κυρίως το μέλλον της.

Πριν αναφερθούμε σ’ αυτό τους το εγχείρημα ας μιλήσουμε γι’ αυτήν την ιδιόμορφη και τολμηρή θεατρική ομάδα, τους Rimini Protokoll που είναι πλέον πολύ γνωστή στο θεατρόφιλο κοινό της Αθήνας κυρίως.

Η ομάδα ιδρύθηκε από τους Στέφαν Κέγκι, Χέλγκαρ Χάουγκ και Ντάνιελ Βέτζελ το 2000, ενώ από το 2003 έχουν σα βάση τους το θέατρο HAU στο Βερολίνο και δουλεύουν ατομικά ή ανά δύο.

Οι Rimini Protokoll δεν κάνουν απλά αυτό που ονομάστηκε «θέατρο ντοκουμέντο», παρότι ασχολούνται με την «πραγματικότητα» ή ξαναδιαβάζουν την Ιστορία με ενδιαφέροντα τρόπο, ανασυνθέτουν γεγονότα, φέρνουν κρυμμένες πτυχές ή ξύνουν πληγές, ή φέρνουν στη σκηνή θέματα της κοινωνικής και πολιτικής επικαιρότητας.

Το δικό τους όμως καινοτόμο στοιχείο είναι το γεγονός ότι ανεβάζουν στη σκηνή πραγματικούς πρωταγωνιστές των γεγονότων που θα εξιστορήσουν. Ανθρώπους αληθινούς που μιλούν για τις προσωπικές τους εμπειρίες. Μια βιωμένη Ιστορία. Είναι αυτό που αποκαλούν οι ίδιοι «θέατρο των ειδικών».

Για παράδειγμα έχουμε δει επί σκηνής απολυμένους μουεζίνηδες του Καΐρου («Radio Muezin», Πειραιώς 260, Φεστιβάλ Αθηνών 2009), να μιλούν οι ίδιοι για το επάγγελμά τους.

Αλλά προσωπικά δεν θα ξεχάσω την παράστασή τους που ονομαζόταν «Ο Προμηθέας στην Αθήνα».

103 οικοδόμοι, ζωγράφοι, αντιρρησίες συνείδησης, πολιτικοί και οικονομικοί πρόσφυγες, ακτιβιστές και δικηγόροι (ακούστηκε και η φωνή της Κωνσταντίνας Κούνεβα), που συνιστούσαν τους σύγχρονους «Προμηθείς» της Ελλάδας, εκτιθέμενους –εν είδει στατιστικού γραφήματος– στη σκηνή του Ηρωδείου («Ο Προμηθέας στην Αθήνα», Φεστιβάλ Αθηνών 2011), να μοιράζονται μαζί μας το τι σημαίνει γι’ αυτούς ο «Προμηθέας» ή και με ποιόν ήρωα ταυτίζονται.

Ή το «Situation rooms» όπου ο θεατής έμπαινε με ένα ipad στο χέρι σε μια δαιδαλώδη εγκατάσταση που είχε στηθεί στον Ταύρο το 2014, για να πάρει μέρος σε ένα οδυνηρό θεατρικό videogame που επικεντρωνόταν στο θέμα του πολέμου.

Η πρώτη τους παρουσία στην Αθήνα ήταν το 2004 σε συνεργασία με τον Μιχαήλ Μαρμαρινό και θέμα τους η Αθήνα ως τουριστικός προορισμός («Hot spots – Ήμουν εδώ»).

Επομένως οι παραστάσεις τους σωστά χαρακτηρίστηκαν ως ένα ζωντανό θεατρικό ρεπορτάζ ενώ καλλιτεχνικά και από άποψη φόρμας, εκτός από την άμεση απεύθυνση των πρωταγωνιστών στους θεατές, χρησιμοποιούν τα multimedia καθώς και κάθε τεχνολογία που μπορεί να ενσωματωθεί κατά κάποιον τρόπο στη φυσική παρουσία των ανθρώπων, κινούμενοι στο όριο της θεατρικής αναπαράστασης, σε ένα διαρκές παιγνίδι μεταξύ αυτής και της ανατροπής της, μια προσπάθεια διάδρασης μεταξύ σκηνής και πλατείας, όπου καλούνται οι θεατές να πάρουν μέρος με τον έναν τρόπο ή τον άλλο στα επί σκηνής δρώμενα.

Το πείραμα συνήθως είναι γοητευτικό και πετυχημένο, άλλες φορές περισσότερο και άλλες λιγότερο.

Φυσικά κάθε παρουσίαση ενός θέματος, όσο αντικειμενική κι αν θέλει να είναι, αποτελεί πάντα μία επιλογή. Μια υποκειμενική οπτική αυτού που κρατά τη μπαγκέτα. Επομένως και το «θέατρο ντοκουμέντο» ή το θέατρο των «ειδικών», ανήκει κατ εξοχήν στον ιδεολογικό χώρο που εκφράζει τους δημιουργούς του. Αυτό αφορά και στην προκειμένη περίπτωση.

Ο Στέφαν Κέγκι μας κάλεσε λοιπόν να επιβιβαστούμε στο θρυλικό Granma, (Γιαγιά) ήτοι στο αμερικάνικης κατασκευής σκάφος που μετέφερε τους Κουβανούς επαναστάτες από το Μεξικό στην Κούβα το 1956.

Να θυμηθούμε επίσης ότι το όνομα «Granma» δόθηκε τιμής ένεκεν στην επίσημη καθημερινή εφημερίδα – όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας.

Απ’ ότι πληροφορηθήκαμε ο Κέγκι για να καταλήξει στο αποτέλεσμα που είδαμε, είχε ήδη απευθυνθεί σε περισσότερους από 50 απογόνους των Κουβανών επαναστατών, προκειμένου να συγκεντρώσει υλικό.

Τελικά την ιστορία ανέλαβαν να αφηγηθούν τέσσερις «ειδικοί» από αυτούς. Ήταν ο Ντάνιελ, μαθηματικός και κινηματογραφιστής, ο Κριστιάν, προγραμματιστής υπολογιστών, η Μιλάγκρο, φοιτήτρια Ιστορίας , εγγονή μιάς μοδίστρας και η Νταϊάνα, μουσικός.

Οι ιστορίες που ξεπήδησαν από την έρευνα αλλά και την παράσταση ήταν γοητευτικές, ανθρώπινες, απέπνεαν μια νοτισμένη γλύκα, αλλά και θλίψη ή μια κάποια μελαγχολία.

Για παράδειγμα ο Ντάνιελ ήταν εγγονός του Faustino Perez, από τα πρωτοπαλλήκαρα του Κάστρο, που διετέλεσε πρώτος υπουργός Ανάκτησης Περιουσιών και Ανακατανομής του Πλούτου στη χώρα.

Ποια ήταν η δουλειά αυτού του υπουργείου; Να αξιοποιήσει ακόμα και μέσω πλειστηριασμών τα περιουσιακά στοιχεία αξίας των πλουτοκρατών!!!

Επίσης, για τις ανάγκες της παράστασης, η Νταϊάνα, εγγονή ενός μουσικού που συμμετείχε στη θρυλική Orchestra Maravillas de Florida, ανέλαβε να διδάξει τρομπόνι στους υπόλοιπους.

Ο διάλογος δεν γίνεται ανάμεσα σ’ αυτούς που γεννήθηκαν στην αρχή των χρόνων της επανάστασης και τώρα είναι 50-60 χρόνων, ήτοι διοικούν τον βασικό ιστό της χώρας. Γίνεται ανάμεσα στους εγγονούς των επαναστατών, σημερινούς νέους, με τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους. Και ο δεσμός που τους ενώνει είναι απόλυτα τρυφερός, όπως ο δεσμός με τη χώρα τους και την ιστορία της. Έτσι, αναδείχτηκε ο τρόπος επιβίωσης αυτής της μικρής χώρας και των κατοίκων της.

Ήταν η οικογένεια, η εγγύτητα, η φιλία, η αλληλεγγύη που στήριξε τη ζωή. Και θεωρώ πολύ εύστοχη την παρατήρηση του Γιώργου Πεφάνη, καθηγητή Θεατρολογίας που γράφει: «η αμφισημία της κουβανικής famillia compuesta επιτρέπει να δούμε και την αμφισημία της κουβανικής επανάστασης εν όψει ενός αμφιλεγόμενου παρόντος που περιλαμβάνει τόσο τα ίχνη του πολιτικού οραματισμού όσο και το δέλεαρ της δυτικής πολιτιστικής βιομηχανίας».

Οι βιντεοσκοπημένες μορφές που μας μίλησαν, οι γιαγιάδες και οι παππούδες της επανάστασης, κάποιοι νεκροί πια, υποστήριζαν με σθένος την «πατρίδα τους» και την επανάστασή τους.

Φυσικά η παράσταση εξέπεμπε τον σκεπτικισμό των συντελεστών της για την επιτυχία της εξέλιξης του κουβανικού παραδείγματος, καθώς τα τρομπόνια κι η μουσική δεν παρείχαν μια εικόνα χαρούμενου ξεφαντώματος, όμως παρ’ όλα αυτά, τα πράγματα φαίνονται να παραμένουν ζωντανά και το στοίχημα, ανοιχτό ακόμα.

Είχε ενδιαφέρον η ραπτομηχανή της Μιλάγκρο που παρέπεμπε ευθέως στο «κόψε-ράψε» της Ιστορίας που αναπόφευκτα συμβαίνει, όταν προσπαθήσει κανείς να μεταφέρει βιώματα και προσωπικές ιστορίες, μια δεύτερη δηλαδή ιστορία, δίπλα στην επίσημη. Κι αυτό φαίνεται να το γνωρίζει ο έμπειρος Κέγκι.

Εκεί που απέτυχαν ήταν η προσπάθειά τους να εμπλέξουν το κοινό της Στέγης με τα δρώμενα. Τι να επικαλεστούν κι οι άνθρωποι: Την Αριστερά του Σύριζα; Έπεσαν σε πάγο.

Κι έτσι μια μελαγχολία σκέπασε το απαστράπτον υλικό από το οποίο είναι κατασκευασμένο το θέατρο στη «Στέγη» του Ιδρύματος Ωνάση…

 

 

 

 

0ΥποστηρικτέςΚάντε Like

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ ΑΠΟ ΣΥΝΤΑΚΤΗ

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΗΜΟΦΙΛΗ