Τους τελευταίους μήνες γράφονται στον ελληνικό και ξένο Τύπο διθυραμβικές ανακοινώσεις σχετικά με τις προόδους της μεγαλύτερης αστικής ανάπλασης της Ευρώπης – του Ελληνικού, της Lamda Development.
Παρόλο που όντως πρόκειται για τη μεγαλύτερη αστική ανάπλαση της Ευρώπης, πρόκειται ταυτόχρονα για την μεγαλύτερη υφαρπαγή γης -περιουσίας του ελληνικού λαού που έγινε ποτέ. Ένα από τα καλύτερα φιλέτα παράκτιας γης του Αττικού Λεκανοπεδίου προς τον Αργοσαρωνικό (το πρώην Αεροδρόμιο Ελληνικού και η παραλία του Αγίου Κοσμά) παραχωρήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2010, από τους πολιτικούς ηγέτες (τότε κυβέρνησης και αντιπολίτευσης) στο ΤΑΙΠΕΔ-σύμφωνα με τις μνημονιακές πολιτικές – και διαυτού στο μοναδικό προσφέροντα: τη Lamda development.
Η εντατική εκμετάλλευση του ακινήτου, που έγινε και γίνεται κατά παράβαση βασικών χωρικών/πολεοδομικών διατάξεων του Συντάγματος και της κείμενης νομοθεσίας[1] στέρησε την Αττική από ένα πολύτιμο δημόσιο χώρο, ζωτικό για τους κατοίκους του Λεκανοπεδίου, την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής[2] και την παραγωγική ανασυγκρότηση με ήπιες χρήσεις πολιτισμού και αναψυχής,[3] όπως είχε υποδείξει μελέτη του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου και η εναλλακτική πρόταση της Επιτροπής Αγώνα.
Οι ίδιες, οι πρότερες κυβερνητικές αποφάσεις και πρακτικές ανατράπηκαν επανειλημμένα.
Για παράδειγμα, το 2008, ο τότε υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Γ. Σουφλιάς, είχε παρουσιάσει σχετική μελέτη του Μητροπολιτικού Πάρκου. Το Πάρκο, σύμφωνα με αυτή, θα είχε μια συνολική επιφάνεια χώρων πρασίνου 6.500 στρεμμάτων τη στιγμή που το Χάιντ Παρκ του Λονδίνου είναι 2.500 στρέμματα και το Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης είναι περίπου 3.500 στρέμματα. Για τη χρηματοδότηση της κατασκευής του Πάρκου, αλλά και για τη δημιουργία ενός «Ταμείου Πρασίνου», προβλέπονταν η παραχώρηση και η ανοικοδόμηση 300 στρεμμάτων, που θα αφορούσε ήπια ανάπτυξη με χώρους επαγγελματικών χρήσεων, κατοικίας και δημόσιων κτιρίων και εγκαταστάσεων.
Το «Ταμείο Πρασίνου» σύμφωνα με πρόταση του Σουφλιά θα χρηματοδοτούσε και σχέδιο για την κατεδάφιση πολυκατοικιών σε πυκνοκατοικημένες περιοχές του λεκανοπεδίου και τη δημιουργία ελεύθερων χώρων. Την υλοποίηση μάλιστα, του σχεδίου αξιοποίησης της έκτασης στο Ελληνικό, επρόκειτο να αναλάβει ειδικός οργανισμός από το ΥΠΕΧΩΔΕ, τα συναρμόδια υπουργεία και Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Όμως τελικά τίποτα από αυτά δεν έγινε και το Eλληνικό κατέληξε να αναπτύσσεται αλματωδώς σε εντατική οικιστική ανάπτυξη, βορά από διάφορες εταιρείες real estate και επιχειρηματικά εμπορικά, αθλητικά και συμφέροντα παροχής εκπαιδευτικών υπηρεσιών, υπό τη σκέπη της Lamda Development.
Πρόκειται για ένα τεράστιο πλήγμα στην οικονομία, την κοινωνία, την εργασία, την οικολογική βιωσιμότητα και την ιστορική ταυτότητα της Αθήνας και της Αττικής.
Στη θέση των πάλαι ποτέ υποσχέσεων των ελληνικών κυβερνήσεων (και αντιπολίτευσης) για ένα Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού, ανορθώνεται ταχύτατα μια «πόλη μέσα στην πόλη» σύμφωνη με την τελευταία λέξη της μόδας όσον αφορά τις συνθήκες κατοίκησης, αναψυχής, άθλησης, εμπορίου, πρασίνου και εκπαίδευσης, «με πρόσβαση εντός 15 λεπτών σε ό,τι επιθυμεί η ψυχή σου και έχεις ανάγκη» αφιερωμένη σε ανώτερες εισοδηματικά τάξεις των ντόπιων και διεθνών ελίτ. Με αυθάδη διαγραφή της «ανθρώπινης κλίμακας» προμετωπίδας της ελληνικής κατοίκησης ανά τους αιώνες, από υπερμεγέθη κτίρια 50 μέτρων ύψους και ουρανοξύστη 200 μέτρων.
Μια «ταξική πόλη» περιφραγμένη και προφυλαγμένη από τον εχθρικό λαό της Αθήνας που αδιαφορεί για την παραδομένη μέσα από τους αιώνες εικόνα του Αττικού τοπίου, δηλαδή το ανάγλυφό του, τις λοφώδεις εξάρσεις και τις κορυφογραμμές των ορεινών όγκων που ορίζουν το λεκανοπέδιο και την ακτογραμμή – πορεία εισόδου στην πόλη από τη θάλασσα. Η καινούργια πόλη αυτή ερχόμενη αντιμέτωπη και υποσκελίζοντας το κύριο τοπόσημο της Αθήνας, τον Παρθενώνα -το διεθνές τοπόσημο του πολιτισμού, που βρίσκεται σε 156 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας, αδιαφορεί για τη συσσώρευση του λοιπού πληθυσμού σε συνθήκες χωρίς το παραμικρό πράσινο (η Αθήνα είναι από τις πόλεις με το λιγότερο πράσινο παγκοσμίως), την κυκλοφοριακή συμφόρηση , τη συνολική δυσφορία από την κλιματική κρίση, την έλλειψη κοινωνικού εξοπλισμού (σχολείων, νοσοκομείων, κοινωνικών υπηρεσιών) την ύπαρξη αστέγων κλπ.
Αλλά στη σημερινή εποχή, με τον εκπεσμό του πολιτισμού και των ανθρώπινων αξιών από την κυριαρχία του διεθνούς ολοκληρωτικού καπιταλισμού και του χρηματοπιστωτικού συστήματος, το φαινόμενο του Ελληνικού είναι η επανάληψη αντίστοιχων φαινομένων περιφραγμένων ταξικών οικιστικών συγκεντρώσεων στις πιο λεηλατημένες περιοχές του κόσμου. Από τη Νοτιαανατολική Ασία, την Αφρική, τη Λατινική Αμερική. Για να σωθούν οι ελάχιστοι από τους …εξαθλιωμένους.
Πηγές:
Ελένη Πορτάλιου, ομ. καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής Σχολής ΕΜΠ, εκ μέρους της Επιτροπής Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο στο Ελληνικό e-mail: portel@central.ntua.gr στο Συνέδριο Τμήματος Αττικής Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ), ΑΤΤΙΚΗ ΣΕ ΚΡΙΣΗ,20-21-22 Οκτωβρίου 2017, Κτίριο Αβέρωφ, Ε.Μ.Πολυτεχνείο, Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού: Πολιτικές υφαρπαγής δημόσιας γης μέσα από την εμπειρία ενός αγώνα που συνεχίζεται και η εναλλακτική πρόταση.
[1] Ανέκυψαν σοβαρές παραβιάσεις της νομιμότητας. Δεν τηρήθηκαν καν τα εξαιρετικά ευνοϊκά θεσμικά δεδομένα που παραχωρήθηκαν, ελέω κείμενης νομοθεσίας, στον «επενδυτή», ο οποίος υφάρπαξε το τελευταίο μεγάλο απόθεμα δημόσιας γης που θα μπορούσε να λειτουργήσει καταλυτικά ως χώρος ανάδειξης της φύσης και του πολιτισμού της Αττικής από την αρχαιότητα μέχρι τη νεότερη εποχή.
- Ο νόμος για το Ελληνικό, θεσπίζοντας ως οικιστική περιοχή το πρώην αεροδρόμιο και το παραλιακό μέτωπο, είναι αντίθετος στις αρχές του Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας, όπως ίσχυε κατά την ψήφιση του νόμου.
Επιπλέον, αναιρέθηκαν το Προεδρικό Διάταγμα Ζωνών Προστασίας των Ακτών (254/Δ/2004), το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Ελληνικού και το ισχύον σχετικό καθεστώτος.
- Για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της Αθήνας, η πόλη επεκτείνεται σε βάρος του παράκτιου μετώπου και μάλιστα σε μήκος 2 χιλιομέτρων και έκταση όσο ένας Καλλικρατικός Δήμος. Η γη πωλείται και πολεοδομείται από τον ιδιώτη Lamda Development για να δημιουργηθεί μία ιδιωτική, εσωστρεφής πόλη 35.000 κατοίκων και 3.600.000 τ.μ. δόμησης.
- Η δημιουργία αυτής της νέας πόλης δεν ανταποκρίνεται σε καμία πολεοδομική ανάγκη της Αττικής, η οποία διαθέτει πλεόνασμα κατοικιών, εμπορικών και επαγγελματικών χώρων.
- Στο μεγαλύτερο μέρος των προβλεπόμενων οικοδομικών τετραγώνων πλην της παραλιακής ζώνης, ορίζεται συντελεστής δόμησης 2,2 όταν θα έπρεπε να είναι 0,8. Προβλέπονται ουρανοξύστες ύψους 200μ και κτίρια 16.5, 50, 70 μέτρων ύψους, που δημιουργούν ένα συνεχές τεράστιο φράγμα το οποίο περιβάλλει το λεγόμενο «πάρκο» και απλώνεται σε μήκος 2,5 χλμ. παράλληλα με την παραλιακή λεωφόρο.
- Η γη που προκύπτει από την υποχρεωτική συμμετοχή των ιδιοκτητών, όταν μια περιοχή εντάσσεται στο σχέδιο, και εν τέλει το Πάρκο, οι κοινόχρηστοι και οι κοινωφελείς χώροι δεν μεταγράφονται στους οικείους Δήμους. Ανήκουν στον «επενδυτή»!
[2] Στο ίδιο πνεύμα των συμφερόντων του επενδυτή, που επιδιώκει να παραλάβει το ακίνητο ως
άγραφο χάρτη, εντάσσεται και η περιορισμένη κήρυξη νεότερων μνημείων, σε καταπάτηση του αρχαιολογικού νόμου και η προσπάθεια θεσμικής εξαφάνισης των δασικών και συναφών εκτάσεων -σε καταπάτηση του νόμου περί δασών.
Πέραν της εφαρμογής του αρχαιολογικού νόμου, με το Χωρικό Σχέδιο καταργήθηκε η προστατευόμενη τοπιακή ενότητα του Λεκανοπεδίου (άρθρο 22 ΡΣΑ ν.4277/2014). Πρόσθετα το σχέδιο αντίκειται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση της Φλωρεντίας για την προστασία του τοπίου.
