Στην φωτογραφία ο εκ των ηγετώντου σιωνισμού ZeevJabotinsky (1880-1940)
Ο σιωνισμός είναι ένα πολιτικό κίνημα που γεννήθηκε από τα μέσα του 19ου αιώνα και μετά. Είναι μια ιδιαίτερη μορφή «εθνογένεσης».Η εβραϊκότητα στην Ευρώπη δεν περιελάμβανε παλαιότερα κάτι ανάλογο σαν τον σιωνισμό, παρά τα πογκρόμ κατά καιρούς και τις μόνιμες καταπιέσεις. Μετά την Γαλλική Επανάσταση ενισχύθηκε έντονα η θέση της διεκδίκησης θεμελιωδών δικαιωμάτων καιαφομοίωσης στις κοινωνίες και χώρεςόπου ζούσαν οι Εβραίοι ως θρησκευτική και πολιτιστική κοινότητα.Κατά την νεωτερικότητα, υπήρχαν πάντοτε τάσεις θρησκευτικής και πολιτιστικής εσωστρέφειας αλλά και τάσεις αφομοίωσης στις χώρες όπου έμεναν, ιδίως στα μορφωμένα μεσαία στρώματα αλλά και σε τομείς της εργατικής τάξης. Υπήρχαν πάντοτε και τάσεις επιστροφής στην βιβλική κοιτίδα της Παλαιστίνη.
Με την άνοδο του Διαφωτισμού τον 18ο αιώνα περιορίσθηκαν οι τάσεις επιστροφής και ενισχύθηκε η τάση κατάκτησης ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων από τους Εβραίους στην Ευρώπη και εξομοίωσης με τους Χριστιανούς(στους στοχαστές του Διαφωτισμού ανήκει και ο περίφημος Εβραίος φιλόσοφος ΜόζεςΜέντελσον).
Ο Μαρξ στο έργο του «Το Εβραϊκό Ζήτημα» (1843) γράφει εκτενώς για την κατάκτηση δικαιωμάτων από τους Εβραίους μετά η Γαλλική Επανάσταση, αλλά και ασκεί κριτική στο τμήμα τους που σχετιζόταν με το χρήμα και τον φετιχισμό του,πράγμα που του κόστισε τον χαρακτηρισμό του «Εβραίου που μισεί τον εαυτό του» από τον στοχαστή IsaiahBerlin ( στο έργο του «Ενάντια στο Ρεύμα»)..
Όμως, καθώς ο Διαφωτισμός δεν πέρασε καθοριστικά τα ρωσικά σύνορα ούτε επικράτησε στην τσαρική αυτοκρατορία ως το 1917, εκεί συνεχίστηκαν -όπως και στην Ανατολική Ευρώπη γενικότερα- μεγάλες διακρίσεις και συχνά βάρβαρα πογκρόμ κατά των Εβραίων.
Το γιατί ο αντισημιτισμός επέμεινε να επικρατείκυρίως στην Ρωσία και την Ανατολική Ευρώπη κατά των Εβραίων Ασκενάζι είναι μεγάλο ζήτημα.Ενώ τα πογκρόμ στην Δύση μετά την Γαλλική Επανάσταση είχαν περιοριστεί, στα τέλη του 19ου αιώνα αναζωπυρώθηκαν στην Ρωσία (πχ 1895, πογκρόμ του Κισινάου κ.α.).Έχω την γνώμη ότι αποτελούσαν τμήμα της αντιμοντερνιστικής, αντιφιλελεύθερης και αντιδημοκρατικής πολιτικής των τσάρων καθώς και μέσο αποπροσανατολισμού εκ μέρους τους. Νεωτερικότητα= Εβραίοι κατά τον τσαρισμό. «Ο ρόλος των Σοφών της Σιών».Η ίδια η Οχράνα, πολιτική αστυνομία των τσάρωνυπέθαλψε έντονα τον αντισημιτισμό και τα πογκρόμ. Ο ρωσικός αντισημιτισμός έπαιξε αργότερα και τεράστιο ρόλο στην ιδεολογική διαμόρφωση του γερμανικού ναζισμού.
Η αρχική εμφάνιση του σιωνισμού γύρω στα 1860 στην Ευρώπη εξέφρασε μια αντίδραση τμήματος των Εβραίων στα πογκρόμ και στην μη επιτρεπτή αφομοίωση τους, ιδίως στην Ανατολική και λιγότερο στην Κεντρική Ευρώπη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο TheodorHerzl, ιδρυτής της Παγκόσμιας Σιωνιστικής Οργάνωσης ήταν Ούγγρος, και οι κατοπινοί βασικοί κεντρικοί ηγέτες του σιωνισμού από το 1890 ως το 1940 ήταν όλοι τους Ανατολικοευρωπαίοι, και κυρίως γεννημένοι στην τσαρική αυτοκρατορία. Ο ChaimWeitzman (ΧάιμΒάιτσμαν), επίσης ηγέτης του σιωνισμού και αργότερα πρόεδρος του Ισραήλ ήταν από την Λευκορωσία, οDavidBenGurion (Νταβίντ Μπεν Γκουριόν)πρώτος πρωθυπουργός του Ισραήλ από την ρωσική Πολωνία, και ο ZeevJabotinsky (ΖέεβΖαμποτίνσκυ)από την Οδησσό. Η κατοπινή πρωθυπουργός του Ισραήλ GoldaMeirείχε γεννηθεί στο Κίεβο.Ούτε μια σημαντική ηγετική προσωπικότητα του σιωνισμού δεν ήταν γεννημένη στις ΗΠΑ ή την Δυτική Ευρώπη, μόλο που και εκεί υπήρχαν βέβαια (σχετικά πιο ασθενείς) αντισημιτικές τάσεις.
Καθώς λόγω των ρωσικών πογκρόμ εκατομμύρια Εβραίοι μετανάστευσαν στα 1890-1910 από την Ρωσία στις ΗΠΑ,εμφανίστηκαν και εκεί οιδιαφορετικές πολιτικέςτάσεις του διεθνούς εβραϊσμού, δηλαδή οι σοσιαλιστικές και οι γενικότερα αφομοιωτικέςτάσεις αλλά και οι σιωνιστικές.
Με τον σιωνισμό εγείρεται η άποψη και η θεωρία -που ως τότε δεν υπήρχε- ότι οι Εβραίοι είναι Έθνος, ή και Φυλή ακόμη. Ο πρόδρομος του σιωνισμού και πρώην σοσιαλιστής σύντροφος του Μαρξ στοχαστής MosesHessείχε γράψει ότι «μας μισούν για τα φυλετικά μαςχαρακτηριστικά, την μύτη μας » και είμαστε ασύμβατοι με της μη Εβραίους – η αφομοίωση είναι αδύνατη ( στο βιβλίο του «Ρώμη και Ιερουσαλήμ» της δεκαετίας του 1860).
Η θεώρηση των Εβραίων ως έθνους-φυλής και η μη δυνατότητασυμβίωσης με τους μη Εβραίους (gentile, goyim)επικυρώθηκε για πάρα πολλούς Εβραίους λόγω και μέσω του τραύματος τουΟλοκαυτώματος και της μαζικής εξόντωσης των Εβραίων από το Γ’ Ράιχ. Αυτό που ήταν αρχικά μια ιδεολογία τμήματος των Εβραίων εμφανίσθηκε ως τραγική πραγματικότητα και ο σιωνισμός αξιοποίησε το φοβερό έγκλημα των ναζί για να πείσει μεγάλα τμήματα των Εβραίων, που είχαν σωθεί στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη ότι μόνη επιβίωση τους ήταν η δημιουργία του Ισραήλ και η ολοκλήρωση του εποικισμού που είχαν ξεκινήσει βάσει σχεδίου οι σιωνιστές στην Παλαιστίνη το 1900-1940.Ήταν η «εκπληρούμενη προφητεία».
Έχω ξαναγράψει ότι στον εβραϊκό κόσμο της τσαρικής Ρωσίας και της Ανατολικής Ευρώπης, αρχικά ο σιωνισμός ήταν μειοψηφικός. Πιο ισχυρά ήταν από το 1850 ως το 1917 τα ρεύματα δημοκρατικής και κοινωνικής αφομοίωσης των Εβραίων στην ρωσική κοινωνία, από όπου προήλθαν και πάρα πολλοί Εβραίοι/Εβραίες σοσιαλιστές, μαρξιστές, αριστεροί δημοκράτες και επαναστάτες. Δεν είναι τυχαίο ότι στο β’ μισό του 19ου αιώνα ένα πολύ μεγάλοτμήμα των αφομοιωμένων Εβραίων στην Ευρώπη, καθώς και η διανόησή του,πρωτοστάτησε στα δημοκρατικά και μαρξιστικά σοσιαλιστικά κινήματα των ευρωπαϊκών χωρών. Στην τσαρική Ρωσία εκτός από τους Μπολσεβίκους και Μενσεβίκους υπήρχε και η καθαρά εβραϊκή σοσιαλιστική οργάνωση Bund που μετείχεως ανεξάρτητη οργάνωση στο Ρωσικό Εργατικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (ΡΣΔΕΚ). Αλλά και οι καθ’ εαυτό σιωνιστές στη Ρωσία δεν ήταν ενιαίοι. Υπήρχε μια αριστερή σιωνιστική τάση που ήθελε η σοσιαλιστική Σιών να γίνει στην Ρωσία μετά την επανάσταση (ιδίως γύρω από τον BerBorochov).Αυτοί που ηγήθηκαν όμωςτελικά του σιωνισμού στη Ευρώπη ήταν η πιο «πραγματιστική» και ρατσιστική τάση του σιωνισμού, αυτής της άποψης του «απομονωμένου εκλεκτού λαού» που θα γυρνούσε στην Παλαιστίνη ως φυλετική κοιτίδα…
Οι λόγοι που επεκράτησε ήταν η άνοδος και τα τερατώδη εγκλήματα του ναζισμού κατά των Εβραίων, αλλά δευτερευόντως και η παρακμή και εκφυλισμός της σοσιαλιστικής επανάστασης στην Ρωσία (παράγων που έχει υποτιμηθεί πολύ)… Δεν είναι επίσης τυχαίο το ότι μόνο και αποκλειστικά στην τσαρική Ρωσία οι Εβραίοι εθεωρούντο από το τσαρικό κράτοςως εθνότητα που έμενε δια νόμου μόνο στο δυτικό σύνορο της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και στην ρωσική Πολωνία (Pale of Settlement).
Επίσης, διατηρεί ενδιαφέρονότι η διεθνής μετά το 1900 κεντρικήτάση του σιωνισμού, η οποία έχει ρωσική κοιτίδα αλλά μετατοπίζεται προς την Δυτική Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Παλαιστίνη, εξακολουθείνα εμφανίζεται, παράλληλαμε τον συστηματικόεποικισμό της Παλαιστίνης που ήταν ως το 1917 οθωμανική και από το 1917 και πέρα υπό βρετανική «εντολή», ως «αριστερό» , «εργατικό» και «σοσιαλιστικό» ρεύμα.Η Διεθνής Σιωνιστική Οργάνωσηόπου ηγούνται άνθρωποι σαν τον BenGurionκαι τονChaimWeitzmanαυτοπροσδιορίζεται πλειοψηφικά ως «Εργατικός Σιωνισμός» ( LaborZionism). Εξ ου και η έμφαση κατά τον εποικισμό της Παλαιστίνης(1900-1947) στην συμμετοχή των εποίκων στα συνδικάτα και η σταδιακή ανάπτυξη «σοσιαλιζουσών» μορφών όπως τα κτήματα κιμπούτς κ.λπ.
Ένα σύντομο σχόλιο για τους βασικούς ηγέτες του ευρωπαϊκού σιωνισμού στον 20ο αιώνα και τα κοινά τους στοιχεία. Όλοι τους ήταν γεννημένοι στην Ρωσική Αυτοκρατορία, σχετικά εύποροι αλλά όχι αφομοιωμένοι Εβραίοι, εκτός του διαφωτιστικού και αφομοιωτικού ρεύματος της Haskala.Όλοι τους μετείχαν της ρωσικής και της εβραϊκής κουλτούρας, εν μέρει και της γερμανικής, αντίστοιχα, καθώς βέβαια και της χρήσης της κεντροευρωπαϊκής και ανατολικοευρωπαϊκής διαλέκτου των Jidisch. Πριν ή κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ηγέτες αυτοίδιέφυγαν από την Ρωσία στην Δύση και κυρίως στην Βρετανία και ενίσχυσαν την Βρετανία ως επιστήμονες ή στρατολόγοι στονΑ’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκεί συνδέθηκαν με Βρετανούς ή Δυτικοευρωπαίους μεγιστάνες εβραϊκής καταγωγής, όπως ιδίως οι τραπεζίτεςRothschild(Ρότσιλντ), και δημιούργησαν αξιοποιώντας αυτούς τους ισχυρούς οικονομικούς πόρους και ισχυρές πολιτικές γνωριμίες ένα μεγάλο σιωνιστικό λόμπυ για την «επιστροφή στην Παλαιστίνη», παρά το ότι οι Εβραίοι, πέραν μικρών μειονοτήτων, δεν ζούσαν στην Παλαιστίνη, για περίπου 1400 χρόνια (από την αραβική κατάκτηση αλλά και τους διωγμούς του αυτοκράτορα Ηρακλείου εναντίον τους τον 7ο αιώνα μ.Χ.).
Από την μια πλευρά, έστειλαν οργανωμένα χιλιάδες Ευρωπαίους Εβραίους εποίκους στην Παλαιστίνη που ως το 1917 ήταν οθωμανική επαρχία, και μετά ανήκε στην Βρετανία (ήταν υπό βρετανική εντολή). Ήδη από το 1920, οι συγκρούσεις Αράβων και εποίκων στην Παλαιστίνη ήταν έντονες και βίαιες.Από την άλλη πλευρά, έπεισαν κυρίως μέσω του λόρδου Ρότσιλντ ως μεσάζοντος την βρετανική κυβέρνηση του Λόυντ Τζωρτζ στα 1917-1918 με το Σχέδιο Μπάλφουρ να ανοίξει τον δρόμο για εβραϊκό κράτος στην Παλαιστίνη. Είναι επίσης γνωστό ότι στην δεκαετία του 1930 και προ του πολέμου τμήμα των σιωνιστών είχε διαπραγματευθεί ακόμη και με τους ναζί να φύγουν οι Εβραίοι από την Ευρώπη και να πάνε στην Παλαιστίνη, ο δε διαβόητος Άιχμαν είχε πάει στην Παλαιστίνη να διαπραγματευθεί με τις σιωνιστικές οργανώσειςΙργκούν και Χαγκάναεκεί. Η συνεννόησηαυτή δεν πέτυχε.
Το Ολοκαύτωμα έδωσε την ηθική και πολιτική βάση στους σιωνιστές να ηγηθούν στην διεθνή εβραϊκότητα και να υλοποιήσουν το σχέδιό τους, που προηγείται καταστατικά πολύ του Ολοκαυτώματος. Είναι αλήθεια ότι υπήρχαν τάσεις στον σιωνισμό μειοψηφικές, όπως πχ του Jabotinsky,που ισχυρίζονταν ότι θα συμβιώσουν στην Παλαιστίνη ισότιμα με τους Άραβες λόγω και ορισμένωνδημοκρατικώνιδεωδών τους (οJabotinskyαυτοπροσδιοριζόταν όχι ως «σοσιαλιστής» αλλά ως φιλελεύθεροςδημοκράτης και διέσπασε ανεπιτυχώς το σιωνιστικό κίνημα κατά την δεκαετία του 1930). Ο Jabotinsky, όμως, πέθανε νωρίς το 1940. Ο πολύ πιο «ρεαλιστής» Μπεν Γκουριόν , που ήταν και ο πρώτος ηγέτης του Ισραήλ είχε γράψει με μεγάλη σαφήνεια ότι «αυτή η στενή λωρίδα γης είναι πολύ μικρή για να χωρέσει και τους δυο». Άρα, οι Άραβες έπρεπε να εκδιωχθούν βιαίως.
Ας κρατήσουμε το πολύ σημαντικό ότι οι ηγέτες του σιωνισμού από το 1900 και μετά ήταν μη αφομοιωμένοι Εβραίοι της ρωσικής αυτοκρατορίας, με σημαντική μόρφωση και ικανότητες, που έφυγαν στην Δύση και επένδυσαν στην ιμπεριαλιστική Βρετανική Αυτοκρατορία για να τους φτιάξει κράτος εκ του μηδενός. Ακόμη και η επιμονή του Στάλιν το 1947 να ιδρυθεί το κράτος του Ισραήλ, που ήταν καθοριστική στον ΟΗΕ, δεν μπορεί να θεωρηθεί τελείως άσχετη από την ρωσοεβραϊκότηταως γενεαλογικό στοιχείο των ηγετών του σιωνισμού. Η πανουργία της Ιστορίας μέσω του ναζιστικού εγκλήματος του Ολοκαυτώματος έδωσε στους σιωνιστές και τους υποστηρικτές τους τα πολιτικά και υλικά μέσα να φτιάξουν το κράτος του Ισραήλ και να ξεκινήσουν το «καθάρισμα» της περιοχής από τους «απολίτιστους Άραβες».
Τέλος, ο Στάλιν που πίστευε ότι το Ισραήλ ήταν και θα έμενε κάπως συνδεδεμένο με την ΕΣΣΔ, απέτυχε τραγικά στο σχέδιό του, καθώς τα δευτερεύοντα «σοσιαλίζοντα» στοιχεία του Ισραήλ (πχ κιμπούτς) σταδιακά άλλαξαν τελείως μορφή και νόημα, αλλά και το Ισραήλ εμπιστεύθηκε απόλυτα για την επιβίωσή του τον δυτικό ιμπεριαλισμό(Μεγάλη Βρετανία, μετά ΗΠΑ) με τον οποίον είχε και ισχυρά κοινά υλικά συμφέροντα. Ήδη στις αρχές του 1950 η σοβιετική επιρροή στο Ισραήλ είχε χαθεί πλήρως. Πέραν των άλλων εσωτερικών λόγων, η «περίεργη» καμπάνια του Στάλιν το 1949-1952 εντός της ΕΣΣΔ και των ΛΔ κατά του σιωνισμού και του κοσμοπολιτισμού πιθανόν συνδέεται και με αυτήν την απόλυτη διάψευση των προσδοκιών του…
