Η κατάργηση του ελέγχου περιεχομένου (fact checking) δεν θα μειώσει τις πλαστές ειδήσεις
Η Meta (μητρική εταιρεία του Facebook και του Instagram) ανακοίνωσε κάποιες μεγάλες αλλαγές που σχεδιάζει να υλοποιήσει. Πιο συγκεκριμένα ανακοίνωσε ότι πρόκειται να τερματίσει το πρόγραμμα του ελέγχου περιεχομένου (fact checking).
Τι σημαίνει αυτό;
Μέχρι τώρα η Meta χρησιμοποιούσε ειδησεογραφικούς οργανισμούς πανεπιστημιακές και άλλες ομάδες τρίτων (στην Ελλάδα αυτή τη δουλειά διενεργούν τα γνωστά σε όλες και όλους μας Ellinika Hoaxes) για να ελέγχουν τις αναρτήσεις που γίνονται. Από εδώ και πέρα η διαδικασία αυτή θα αντικατασταθεί από σημειώσεις ή διορθώσεις των χρηστών σε αναρτήσεις που ενδέχεται να περιέχουν πλαστές ειδήσεις (fake news) ή παραπλανητικές πληροφορίες.
Η διαδικασία αυτή είναι πανομοιότυπη με αυτήν που υιοθέτησε το Twitter, αφού εξαγοράστηκε από τον Elon Musk και μετονομάστηκε σε X. Στην πλατφόρμα Χ δεν υπάρχει κανένας έλεγχος στο υλικό που αναρτάται. Αντιθέτως, ισχύει το σύστημα των «community notes» (σημειώσεων κοινότητας), σύμφωνα με το οποίο αν αρκετά άτομα επισημάνουν μία ανάρτηση ως ψευδή ή παραπλανητική, τότε ένα πλαίσιο εμφανίζεται κάτω από αυτή με τις σημειώσεις των χρηστών στην πλατφόρμα.
Επιπλέον o Μαρκ Ζούκερμπεργκ (ιδιοκτήτης της Meta) ανακοίνωσε τη μεταφορά της ομάδα εμπιστοσύνης, ασφάλειας και διαχείρισης περιεχομένου του Facebook από την Καλιφόρνια στο Τέξας, προπύργιο του Ρεπουμπλικανικού κόμματος από τη δεκαετία του ’80. Το ίδιο ακριβώς έχει κάνει και ο Elon Musk με το γραφείο εποπτείας περιεχομένου του Χ.
Ο Mark Zuckerberg προέβη στις παραπάνω κινήσεις επικαλούμενος την ανάγκη να αυξηθεί ο όγκος του πολιτικού περιεχομένου στο feed (ροή) των χρηστών και να περιοριστεί η ανελευθερία του λόγου στις πλατφόρμες του, όπως ο ίδιος δήλωσε. Πριν δούμε όμως γιατί φυσικά αυτό είναι κάτι που δεν ισχύει, ας πάμε λίγο πίσω στο χρόνο για να εξετάσουμε τις βαθύτερες αιτίες που οδήγησαν σε αυτές τις κινήσεις.
Κατόπιν της εισβολής ακροδεξιών υποστηρικτών του Τραμπ στο Καπιτώλιο, στις 6 Ιανουαρίου του 2021, και τους ψευδείς ισχυρισμούς του Ρεπουμπλικανού προέδρου περί νοθείας στις αμερικανικές εκλογές του 2020, η Meta είχε αποκλείσει από τις πλατφόρμες της τον Ντόναλντ Τραμπ.
Μετά την πρόσφατη επανεκλογή του Ρεπουμπλικανού προέδρου αλλά και τις σημαντικές αλλαγές στο κοινωνικοπολιτικό και γεωπολιτικό επίπεδο όμως, φαίνεται ότι ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ θέλει να κερδίσει την εύνοια του εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ. Άλλωστε ο ίδιος στην ανακοίνωσή του τόνισε ότι επηρεάστηκε από την νίκη του Ρεπουμπλικανού δισεκατομμυριούχου επί της Καμάλα Χάρις στις αμερικανικές εκλογές. Επιπλέον, μόλις μερικές ημέρες πριν την ανακοίνωση των επικείμενων αλλαγών, η Meta τοποθέτησε στη θέση του υπεύθυνου παγκόσμιας πολιτικής τον Τζόελ Κάπλαν, έναν έμπειρο Ρεπουμπλικανό αξιωματούχο και στενό συνεργάτη του Τραμπ.
Τα κίνητρα και οι επιδιώξεις του Μαρκ Ζούκερμπεργκ είναι σαφείς. Ας επανέλθουμε τώρα στην ουσία της κατάργησης του fact checking.
Στη μέχρι τώρα πορεία του, το fact checking δε κατάφερε επ’ ουδενί να μειώσει τα fake news ή να περιορίσει τη «ρητορική μίσους». Πολλές φορές αντιθέτως λειτούργησε μη δημοκρατικά, απαγορεύοντας αναρτήσεις πολιτικού περιεχομένου κλπ. Φυσικά, δεν εθελοτυφλούμε, καθώς είναι αναμενόμενο πως οι ομάδες που ‘’ελέγχουν’’ τις αναρτήσεις είναι πολιτικά κατευθυνόμενες και εξυπηρετούν τους σκοπούς των κυβερνήσεων και του κεφαλαίου.
Με άλλα λόγια, το τι είναι σωστό, δίκαιο ή κατάλληλο να αναρτηθεί ορίζεται (όπως και στην εκτός διαδικτύου ζωή) από τους ισχυρούς. Έτσι για παράδειγμα, μια δημοσιογραφική είδηση που αφορά την σφαγή των Παλαιστινίων στη Γάζα μπορεί να κριθεί ως ακατάλληλη για δημοσίευση με την δικαιολογία τρομοκρατικού περιεχομένου ενώ αντίθετα, οι ειδήσεις που προέρχονται από την Ισραηλινή πλευρά (δηλαδή την πλευρά των νεοναζί-δολοφόνων) επιτρέπεται να δημοσιεύονται ελεύθερα.
Η κατάργησή του fact checking όμως οδηγεί σε ακόμη πιο επικίνδυνα μονοπάτια.
Για αρχή, ο τρόπος λειτουργίας των σημειώσεων κοινότητας (community notes) δεν εξασφαλίζει κανέναν έλεγχο στα fake news. Όταν μία ανάρτηση αφορά επίμαχα θέματα, η κοινότητα του X δεν φτάνει πάντα σε συμφωνία και τότε δεν δημοσιεύεται η αντίστοιχη σημείωση. Επίσης, πολλές φορές τα community notes εμφανίζονται ώρες αφού έγινε η ανάρτηση και έχει ήδη περάσει μπροστά από εκατομμύρια μάτια.
-Αξίζει να σημειωθεί εδώ πως οι αλγόριθμοι του Facebook, Instagram κ.λπ. είναι διαμορφωμένοι έτσι ώστε εκεί που συγκεντρώνεται πολλή ανάδραση χρηστών να συγκεντρώνονται και παραπάνω διαφημίσεις. Αυτό σημαίνει (…πέφτουμε από τα σύννεφα) παραπάνω κέρδη για τους ιδιοκτήτες των πλατφορμών.
Αυτό όμως είναι το λιγότερο.
Η αδυναμία των σύγχρονων καπιταλιστικών μορφωμάτων να δώσουν απαντήσεις και λύσεις στα προβλήματα και την κρίση που οι ίδιοι έχουν δημιουργήσει, έδωσαν χώρο στην ακροδεξιά ρητορική, στην άρνηση της επιστήμης, στις θεωρίες συνομωσίας. Αυτό βιώνουμε στην πραγματική ζωή και σε αυτό ανοίγει τις πόρτες το σύστημα των community notes και στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.
Αρκεί απλά να σκεφτούμε ότι για παράδειγμα, μια ανάρτηση που θα αφορά το δικαίωμα τρανς ατόμων στον αυτοπροσδιορισμό, θα μπορεί να κρίνεται ως ακατάλληλη επειδή πλήθος υποστηρικτών του Τραμπ την «χαρακτήρισαν» έτσι σε σχετικά community notes.
Είναι λοιπόν σαφές ότι μεταβαίνουμε σε ακόμη πιο δύσκολες εποχές στο χώρο των πλατφορμών δικτύωσης, το οποίο είναι τρομερά επικίνδυνο καθώς οι πλατφόρμες αυτές δεν είναι απλώς εργαλεία επικοινωνίας, αλλά και γεωπολιτικά, κοινωνικοπολιτικά εργαλεία που επηρεάζουν άμεσα τι και με ποιους όρους συζητιέται σε παγκόσμιο επίπεδο.
Όσο λοιπόν οι πλατφόρμες αυτές αποτελούν μονοπώλια των πλουσιότερων ανθρώπων στον κόσμο και υπόκεινται στα παιχνίδια συμφερόντων τους με τις εκάστοτε κυβερνήσεις, τα πράγματα μπορούν να πηγαίνουν μόνο χειρότερα.
Η κομμουνιστική αριστερά οφείλει να αναμετρηθεί με τα παραπάνω αναζητώντας νέες απαντήσεις, καθώς τα μονοπάτια αυτά δυστυχώς είναι ακόμη σχεδόν ανεξερεύνητα για εμάς. Οι προκλήσεις της νέας εποχής είναι μακράν πιο απαιτητικές, όμως δημιουργούν και ένα τεράστιο φάσμα νέων δυνατοτήτων για εμάς. Αυτές τις δυνατότητες πρέπει να αξιοποιήσουμε.
