Ο Ranil Wickremesinghe ορκίστηκε την Πέμπτη 21.07.2022 ως ο όγδοος εκτελεστικός πρόεδρος του νησιού της Σρι Λάνκα (πρώην Κεϋλάνης) που έχει βυθιστεί σε μια πρωτοφανή πολιτική, οικονομική και δημοσιονομική κρίση.Σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο Πρόεδρος είναι επίσης Υπουργός Άμυνας και Ανώτατος Διοικητής των Ενόπλων Δυνάμεων.
Θεωρούμενος από ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ως φίλος και σύμμαχος της εκδιωχθείσας οικογένειας Rajapaksa, υπήρξε πρωθυπουργός της Σρι Λάνκα έξι φορές στο παρελθόν και μισείται από το-πρωτοφανών διαστάσεων- κίνημα διαμαρτυρίας που έτρεψε σε φυγή τον πρόεδρο και τα λοιπά μέλη της οικογένειας.
Ο ίδιος το αρνείται διαβεβαιώνοντας ότι είναι φίλος όχι των Rajapaksa, αλλά φίλος του λαού, και έχει ανακοινώσει την πρόθεσή του να ενσωματώσει μέλη της αντιπολίτευσης στη μελλοντική του κυβέρνηση. Βέβαια τη Δευτέρα 18.07 ο Ranil Wickremesinghe, τότε ακόμη προσωρινός πρόεδρος, παρέτεινε την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η οποία δίνει στην αστυνομία και στις δυνάμεις ασφαλείας σαρωτικές εξουσίες
Πρόκειται για την τέλεια καταιγίδα. . Ένα ναυάγιο, ολικό και προβλέψιμο. Το «μαργαριτάρι του Ινδικού Ωκεανού» με σημαντικά περιουσιακά στοιχεία, είναι μια χρεοκοπημένη χώρα, που αναγκάζεται να ζητιανεύει για επιβίωση.
Ο λαός σε κατάσταση απόγνωσης, βρίσκεται σε διαρκείς διαδηλώσεις από το μήνα Μάρτη. Είναι στερημένος από τα πάντα: βενζίνη, αέριο, ηλεκτρικό ρεύμα, νερό και φάρμακα και προϊόντα τόσο απαραίτητα όπως το ρύζι, το γάλα σε σκόνη ή οι φακές. Με κλειστά νοσοκομεία, σχολεία και όλους τους κοινωνικούς φορείς δημοσίου ενδιαφέροντος. Με προσπάθειες διαφυγής νόμιμα και παράνομα από τη χώρα στην προσπάθεια προς επιβίωση.
Πώς έφτασε σε αυτήν την κατάσταση το «μαργαριτάρι του Ινδικού Ωκεανού», που ονειρευόταν να είναι μια νέα Σιγκαπούρη;
«Οι άμεσες αιτίες των δυσκολιών διαχείρισης του χρέους είναι τα δάνεια που έχουν ληφθεί από το 2007 για ασύμφορα έργα», διαβεβαιώνει ο Rohan Samarajiva, ιδρυτής του thinktankLIRNEasia, με έδρα το Κολόμπο, ο οποίος θεωρεί την κρίση «πρωτοφανή».
Η κρίση, που έχει γίνει πολύπλευρη, ξεκίνησε όταν στο τιμόνι της χώρας βρέθηκε ο μεγαλύτερος αδερφός του μέχρι προχθές προέδρου, ο μέχρι χθες πρωθυπουργός, Μαχίντα Ρατζαπάκσα. Αρχηγός κράτους από το 2005 έως το 2015, είχε ξεκινήσει μεγάλα αναπτυξιακά έργα συνάπτοντας χρέος 2,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων αρχικά με το ΔΝΤ, το 2009, και στη συνέχεια αναλαμβάνοντας τεράστιο χρέος από το Πεκίνο.
Ορισμένες υποδομές, η κατασκευή των οποίων ανατέθηκε σε κινεζικές εταιρείες και χρηματοδοτήθηκαν από κινεζικά κεφάλαια, μετατράπηκαν σε φιάσκο:
το διεθνές αεροδρόμιο της Mattala, που εξυπηρετεί το οικογενειακό προπύργιο των Rajapaksa στα νότια του νησιού, στη μέση διτηρητέου εθνικού πάρκου, δεν υποδέχεται περισσότερα από ένα αεροπλάνα την ημέρα, και ούτε.
ο τερματικός σταθμός του λιμανιού Hambantota είναι και αυτός μια οικονομική παρέκκλιση, η οποία δεν προσέλκυσε ποτέ πλοία. Η κινεζική εταιρεία που το κατασκεύασε, το ChinaHarbour που επιβλήθηκε από το Πεκίνο, χρηματοδότησε σε μεγάλο βαθμό την πολιτική εκστρατεία του τότε προέδρου της Σρι Λάνκα MahindaR Οι υποψίες για συμπαιγνία με την Κίνα συνέβαλαν καθοριστικά στην πολιτική του ήττα το 2015.Μη μπορώντας να αποπληρώσει το χρέος της, η Σρι Λάνκα αναγκάστηκε να το πουλήσει για μια περίοδο ενενήντα εννέα ετών, στα τέλη του 2017, στην κρατική εταιρεία China Merchants Port Holdings με αντάλλαγμα την ακύρωση δανείου από την Κίνα ύψους μόλις 1 δισεκατομμυρίου δολλαρίων.
Ακόμα στην πρωτεύουσα, το γιγάντιο έργο Colombo Port City που ξεκίνησε από τον MahindaRajapaksa το 2014 – 269 εκτάρια κατοικιών και κτιρίων γραφείων που ανακτήθηκαν από τη θάλασσα – απεικονίζει την ακραία εξάρτηση της Σρι Λάνκα από την Κίνα. Θεωρούμενο ως ένα από τα εμβληματικά έργα των «Νέων Δρόμων του Μεταξιού», χρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου από το Πεκίνο σε αντάλλαγμα, πάλι, για ενενήντα εννέα χρόνια μίσθωσης. Μαζί με το λιμάνι της Hambantota, το Colombo Port City προσφέρει στο Πεκίνο τον έλεγχο των εδαφών που βρίσκονται μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα από την ακτή του Ινδού αντιπάλου του και του επιτρέπει να επιβληθεί κατά μήκος μιας στρατηγικής θαλάσσιας, εμπορικής και στρατιωτικής διαδρομής.
Παρά τη μετατροπή των χρεών της σε περιουσιακά στοιχεία, η Σρι Λάνκα παραμένει βαριά χρεωμένη, ιδιαίτερα έναντι της Κίνας. Και αυτό ήδη αμαυρώνει διεθνώς το μεγάλο μήνυμα ευημερίας από το Πεκίνο για τους νέους δρόμους του μεταξιού και τα μεγάλα έργα υπό κατασκευή στη διαδρομή τους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Απρίλιο του 2021, υιοθετήθηκε νόμος από την Σρι Λάνκα για τη δημιουργία ειδικής οικονομικής ζώνης, που ανατέθηκε σε μια παντοδύναμη επιτροπή με επικεφαλής τους Κινέζους. Η αντιπολίτευση της Σρι Λάνκα τον κατήγγειλε δηλώνοντας ότι αυτή η επιτροπή, συγκρίσιμη με μια κυβέρνηση με δικό της νομικό, οικονομικό, διοικητικό και πολιτικό σύστημα συνιστά επίθεση στην κυριαρχία της χώρας. Η Ινδία και οι Ηνωμένες Πολιτείες ανησύχησαν…
Ας πάμε λίγο πιο πίσω:
Από το 2009, μετά από είκοσι έξι χρόνια εμφυλίου πολέμου (που λέγεται ότι άφησε εκατό χιλιάδες νεκρούς) μεταξύ της Σιναλέζικης πλειοψηφίας, κυρίως βουδιστικής, και της αυτονομιστικής οργάνωσης των LiberationTigers of TamilEelam (LTTE), κυρίως Ινδουιστών, η επιστροφή στην ειρήνη συνοδευόταν από μια σταθερή ροή τουριστών, που προσελκύονται από τα ειδυλλιακά τοπία της πρώην βρετανικής Κεϋλάνης, τις φυτείες τσαγιού της, τις παραλίες της γεμάτες με φοίνικες καρύδας, τα διατηρητέα εθνικά της πάρκα. Τα έσοδα από αυτόν τον τουρισμό , 5 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, επέτρεπαν στο κράτος-για ένα διάστημα- να αντιμετωπίσει το βάρος του χρέους.
Το μάννα στέγνωσε ξαφνικά μετά το κύμα επιθέσεων αυτοκτονίας, την Κυριακή του Πάσχα, 21 Απριλίου 2019, που διεκδίκησε η οργάνωση Ισλαμικό Κράτος, στοχεύοντας εκκλησίες και πολυτελή ξενοδοχεία σε Colombo, Negombo και Batticaloa: περισσότεροι από 250 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Ο τουρισμός κατέρρευσε. Το νησί, το οποίο υποδέχθηκε 2,3 εκατομμύρια επισκέπτες το 2018, είχε μόνο 1,9 εκατομμύρια το 2019 και 540.000 το 2020. Η πανδημία Covid-19 αποτελείωσε τον κλάδο.
Επτά μήνες μετά τις επιθέσεις των τζιχαντιστών, ο στρατιωτικός από τους αδελφούς Ρατζαπάκσα και πρώην υπουργός Άμυνας, Γκοταμπάγια εξελέγη, στις 16 Νοεμβρίου 2019, στην προεδρία της Δημοκρατίας. Γνωστός για τις ανελέητες επιχειρήσεις του εναντίον της οργάνωσης των Τίγρεων , παρουσιάστηκε ως ο άνθρωπος που θα ήταν ικανός να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις προκλήσεις ασφάλειας και οικονομικών που αντιμετώπιζε η χώρα. Αυτός όμως καθιέρωσε ένα αυταρχικό καθεστώς βάζοντας σε όλες τις θέσεις κλειδιά της εξουσίας μέλη της οικογενειάς του. Ο αδερφός του, ο πρώην πρόεδρος MahindaRajapaksa, διορίστηκε πρωθυπουργός, ενώ άλλα τρία μέλη της οικογένειας προσχώρησαν στην κυβέρνηση.
Είναι γεγονός ότι οι αδελφοί Rajapaksa–πρόεδρος και πρωθυπουργός- αρνούνταν να καλέσουν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείου για την αναδιάρθρωση του χρέους φοβούμενοι το πολιτικό κόστος των αναπόφευκτων μεταρρυθμίσεων που θα τους επέβαλλε το ΔΝΤ.
Προτίμησαν να διαπραγματευτούν οικονομική βοήθεια από τους γείτονές τους.
Έτσι:
Τον περασμένο Ιανουάριο, η Ινδία προέβη σε μια βοηθητική κίνηση σωτηρίας, συμφωνώντας σε ανταλλαγή νομισμάτων 400 εκατομμυρίων δολαρίων, αναβολή δανείου 500 εκατομμυρίων δολαρίων και ανοίγοντας μια γραμμή πίστωσης 500 εκατομμυρίων δολαρίων για την αγορά προϊόντων πετρελαίου, τροφίμων και φαρμάκων. Στις 17 Μαρτίου, το Νέο Δελχί χορήγησε ένα ακόμη δάνειο ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων. Λίγες μέρες αργότερα, το Πεκίνο ανακοίνωσε ότι εξέταζε ένα δάνειο 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων που ζήτησε η Σρι Λάνκα επιπλέον στη βοήθεια 2,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων που χορήγησε η Κίνα στη Σρι Λάνκα από την αρχή της πανδημίας.
Μετά την υπογραφή επιταγής 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων, το Νέο Δελχί, για παράδειγμα, σύναψε αμυντικές συμφωνίες με το Κολόμπο, ιδιαίτερα στον τομέα της θαλάσσιας ασφάλειας, και τη δημιουργία ενεργειακών έργων. ΄Ισως στην προσπάθεια , να ανακτήσει έδαφος από το Πεκίνο, πανταχού παρόν στο νησί με τα έργα του για τους «νέους δρόμους του μεταξιού».
Εκτός από την οικονομική βοήθεια από τους γείτονες-γίγαντες της Νοτιοανατολικής Ασίας, όταν ήρθαν στην εξουσία,το 2019,οι αδελφοί Rajapaksaδιακρίθηκαν με δύο καταστροφικά δημοσιονομικά μέτρα.
Το πρώτο , στα τέλη του 2019 –η μείωση του ΦΠΑ από το 15% στο 8%, συνοδευόμενη από κατάργηση των φόρων– υποτίθεται ότι θα βοηθούσε στην τόνωση της κατανάλωσης. Η τιμωρία ήταν στιγμιαία: η Σρι Λάνκα έχασε την πρόσβαση στη διεθνή αγορά κρατικών ομολόγων στην αρχή της πανδημίας, αναγκάζοντάς την να βουτήξει στα συναλλαγματικά της αποθέματα.
Το δεύτερο μέτρο, που επιβλήθηκε από τον αρχηγό του κράτους τον Απρίλιο του 2021 – η άμεση απαγόρευση των χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων – βύθισε σε αταξία τους δύο εκατομμύρια αγρότες. Το μέτρο άρθηκε επτά μήνες αργότερα, αλλά οι συνέπειές του παρέμειναν καταστροφικές για την αγροτική παραγωγή. Η «αγροτική επανάσταση» που ξεκίνησε βιαστικά, υπαγορεύτηκε λιγότερο από περιβαλλοντικούς λόγους παρά από τον στόχο περιορισμού των εισαγωγών λιπασμάτων και, επομένως, της εκροής ξένου συναλλάγματος.
Χωρίς καμία προετοιμασία και χωρίς εναλλακτικές μεθόδους, οι αγρότες είδαν τις σοδειές τους μερικές φορές να μειώνονται στο μισό. Η χώρα που ήταν αυτάρκης σε ρύζι αναγκάζεται τώρα να το εισάγει. Οι φυτείες τσαγιού – η κύρια πηγή εξαγωγής του νησιού μαζί με τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα – έχουν πληγεί σοβαρά με αποδόσεις μειωμένες κατά 20%. Οι παραγωγοί έχουν καταγράψει τις χειρότερες σοδειές εδώ και δεκατρία χρόνια.
«Οι ελλείψεις σε τρόφιμα, φυσικό αέριο και ηλεκτρισμό θα επιδεινωθούν», προειδοποιούσε η πρόεδρος του κοινοβουλίου MahindaYapaAbeywardana στις 6 Απριλίου.« Θα υπάρξουν πολύ έντονες ελλείψεις τροφίμων και πείνα. » Πράγμα που έχει ήδη γίνει.
Παρόλο που είναι πολύ δύσκολο να διακρίνει κανείς την πραγματικότητα μέσα από δημοσιογραφικά κανάλια, εκτιμούμε ότι αυτή τη στιγμή η Σρι Λάνκα, που πολύ πριν από την κρίση ήταν ήδη καταχωρημένηως η χώρα στη Νότια Ασία με τις υψηλότερες εισοδηματικές ανισότητες, βρίσκεται:
Με το σύνολο της οικονομίας καταβαραθρωμένο, ένα λαό στους δρόμους μεν αλλά όπως φαίνεται δίχως Λαϊκή Hγεσία και Σχέδιο, μια κοινοβουλευτική εκπροσώπηση και έναν νέο πρόεδρο που δεν χαίρει καμιάς λαϊκής αναγνώρισης και εμπιστοσύνης και με δανειστές που διαγκωνίζονται μεταξύ τους ποιος θα ελέγχει τη Σρι Λάνκα: Το ΔΝΤ, η Ινδία, το Πεκίνο;
Τι άραγε θα μπορέσει να κάνει ο καινούργιος πρόεδρος Ranil Wickremesinghe;
Μόνη ελπίδα είναι αυτός ο ξεσηκωμένος λαός. Μακάρι να βρει τη δύναμη να συνεχίσει στο δρόμο της χειραφέτησης και της ανεξαρτησίας του, να συγκροτήσει Ηγεσία μέσα από τους κόλπους του και Σχέδιο διεξόδου από την Κρίση…
Η Αντωνία Πάνου είναι Αρχιτέκτων – Ερευνήτρια.
Πηγές:ΔιαδικτυακάέντυπαLe Monde.fr, France24.com.
Ετικέττες: Σρι-Λάνκα, Νοτιαοανατολική Ασία, ΔΝΤ,Ινδία, Κίνα.
