Διαδηλώσεις συγκλονίζουν το Ιράν από άκρη σε άκρη μετά το θάνατο της 22χρονης Μάχσα Αμίνι, μιας συνηθισμένης κοπέλας η οποία πέθανε στις 16 Σεπτεμβρίου, αφού έπεσε σε κώμα, μετά από σύλληψη από την αστυνομία ηθών καθώς έβγαινε από το μετρό της Τεχεράνης. Η κατηγορία; Φορούσε «ακατάλληλα» ρούχα.
Από τις 16 Σεπτεμβρίου, το κίνημα διαμαρτυρίας εξαπλώθηκε σε πολλές πόλεις της χώρας, όπου οι διαδηλωτές, σύμφωνα με τοπικά μέσα ενημέρωσης, φωνάζουν αντικυβερνητικά συνθήματα. «Τις τελευταίες ημέρες, ταραχοποιοί επιτέθηκαν σε κυβερνητικά κτίρια και προκάλεσαν ζημιές σε δημόσια περιουσία σε περιοχές του Μαζανταράν υπό την καθοδήγηση ξένων πρακτόρων», είπε κυβερνητικός εκπρόσωπος.
Είναι διαδηλώσεις κυρίως γυναικών που καίνε τις μαντήλες-πέπλα τους (Hitzab) και κόβουν τα μαλλιά τους διαμαρτυρόμενες για τη συμπεριφορά του καθεστώτος απέναντι τους . απέναντι στο μισό ιρανικό πληθυσμό. Διαμαρτύρονται με κίνδυνο της ίδιας τους της ζωής.
Στις φωτογραφίες που διαρρέουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (γιατί η τηλεπικοινωνία και το τουίτερ έχουν διακοπεί) πλήθος ανδρών –ιδιαίτερα νέων τις συμπαρίστανται.
Σε όλο τον κόσμο, στην Κωνσταντινούπολη, στη Βηρυτό, στο Χασσακέ στη Βορειοανατολική Συρία, στο Σαντιάγκο της Χιλής, στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας, στο Παρίσι , το Βερολίνο, τις Βρυξέλλες, στη Νέα Υόρκη, την Ουάσιγκτων, το Λος Αντζελες, το Τορόντο, τη Χάγη, τη Μαδρίτη, τη Λευκωσία, την Αθήνα διαδηλώσεις συμπαράστασης μπαίνουν στο πλευρό των γυναικών του Ιράν.
Βηρυτός -21.09 (BILAL HUSSEIN / AP)
Η καταστολή εντείνεται αλλά και η οργή κορυφώνεται στο Ιράν. «Κατά τη διάρκεια των ταραχών των τελευταίων ημερών, 450 ταραχοποιοί συνελήφθησαν» στη βόρεια επαρχία Μαζανταράν, δήλωσε ο γενικός εισαγγελέας της επαρχίας, Μοχάμαντ Καρίμι, σύμφωνα με το επίσημο πρακτορείο ειδήσεων IRNA.
Σύμφωνα όμως με τον καταμέτρηση του Γαλλικού Πρακτορείου, σε ολόκληρη τη χώρα, από την έναρξη του κινήματος διαμαρτυρίας – μέχρι 26.09 – οι αρχές έχουν συλλάβει περισσότερα από 1.200 άτομα, τα περισσότερα από τα οποία βρίσκονται στο βορρά. Σύμφωνα με μια μη λεπτομερή επίσημη αναφορά, σαράντα ένας άνθρωποι (διαδηλωτές και δυνάμεις καταστολής) σκοτώθηκαν σε δέκα ημέρες διαδηλώσεων. Κατά τους ηπιότερους υπολογισμούς. η ΜΚΟ Iran Human Rights (IHR), που εδρεύει στο Όσλο, ανέφερε, τη Δευτέρα το βράδυ, τουλάχιστον 76 βεβαιωμένους νεκρούς σε δεκατέσσερις επαρχίες της χώρας, διευκρινίζοντας ότι μεταξύ των θυμάτων εμφανίζονται «έξι γυναίκες και τέσσερα παιδιά».
Απ’ ότι αναφέρεται σε ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης, μελετητές του Ιρανικού –όπως για παράδειγμα ο Μπερνάρ Ουρκάντ[1] – τονίζουν ότι: παρόλο που η ιδιαιτερότητα των σημερινών κινητοποιήσεων συνδέεται με το τραγικό, δραματικό γεγονός του θανάτου μιας νεαρής κοπέλας το οποίο είναι δυστυχώς κοινότοπο ζήτημα στο Ιράν, όμως δεν είναι μόνες.
Μεγάλες διαδηλώσεις συγκλονίζουν τακτικά το Ιράν εδώ και αρκετά χρόνια. Είναι δε κοινή αποδοχή πια ότι «τα αιτήματα των διαδηλωτών δεν είναι τόσο ελευθερία και δημοκρατία όσο το δικαίωμα να ζήσουν μια μη απειλούμενη ζωή».
Η Μάχσα Αμινί όπως και οι Ιρανοί άνδρες και γυναίκες που διαδηλώνουν σήμερα, δεν είναι διανοούμενοι των μέσων ενημέρωσης. Είναι απλοί άνθρωποι, μέσοι Ιρανοί, «εγγόνια του Χομεϊνί». Ο πατέρας της Μάχσα θα μπορούσε κάλλιστα να είναι πρώην Φρουρός της Επανάστασης.
Όσο για το ότι η Μάχσα είναι κουρδικής καταγωγής και ότι το κίνημα ξεκίνησε από το Κουρδιστάν, υποστηρίζεται ότι είναι κρατική προπαγάνδα και δεν είναι καθοριστικής σημασίας. Δεν υπάρχει κουρδική ιδιαιτερότητα σε αυτές τις ταραχές. Οι διαδηλώσεις εξαπλώθηκαν γρήγορα σε όλη τη χώρα.
Καθημερινές ταπεινώσεις
Αυτές οι καθημερινές ταπεινώσεις χιλιάδων Ιρανών γυναικών, για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες, εξηγούν την έκταση του θυμού που εκφράζεται στους δρόμους τις τελευταίες ημέρες. Μεταξύ των συνθημάτων του συνεχιζόμενου κινήματος διαμαρτυρίας στο Ιράν, το «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» αποτελεί ένα πολιτικό πρόγραμμα για το μέλλον της χώρας, σε αντίθεση με τις ιδεολογικές προτιμήσεις ενός καθεστώτος που στοχεύει τις γυναίκες, δοξάζει τη μαρτυρική ζωή και αμφισβητεί κάθε προσδοκία για ελευθερία.
Παράλληλα, όλη η νεολαία (αγόρια και κορίτσια) βρίσκεται στους δρόμους σε 30 από τις 31 επαρχίες. Το δεύτερο σύνθημα που συγκλονίζει είναι: «Μάχομαι, πεθαίνω, ξανακερδίζω το Ιράν». Ήδη η εξέγερση, που πυροδοτήθηκε από το θάνατο της Μάχσα, μετατράπηκε σε ένα άνευ προηγουμένου κίνημα που γρήγορα στόχευσε το θεοκρατικό καθεστώς.
Βλέπουμε ότι οι γυναίκες είναι η αχίλλειος πτέρνα του ιρανικού συστήματος. Αυτό συμβαίνει εδώ και πολύ καιρό, γιατί αντιπροσωπεύουν την κοινωνική ομάδα που έχει αλλάξει περισσότερο τα τελευταία 60 χρόνια. Μόνο το 40% των κοριτσιών πήγαιναν σχολείο στα χωριά, πριν από την εποχή του Σάχη, τη δεκαετία του 1950. Σήμερα είναι σχεδόν το100%. Τα κορίτσια -όσα μπορούν από την οικογένεια- παρακολουθούν όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και πολλές Ιρανές διαπρέπουν στο εξωτερικό ως ερευνήτριες, καθηγήτριες, συγγραφείς, κινηματογραφίστριες, ηθοποιοί κλπ.
Προηγουμένως, το 2006, έχει ήδη υπάρξει το κίνημα «Ένα εκατομμύριο υπογραφές για την ελευθερία» που απαιτούσε την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών.
Ήδη, το 2019, πολλές Ιρανές είχαν αφαιρέσει τις μαντήλες τους και, τότε, η δικηγόρος Νασρίν Σοτουντέχ είχε συλληφθεί, επειδή τις υπερασπίστηκε.
Η γαλλο-ιρανή ερευνήτρια Αζαντέχ Κιάν[2] τονίζει σε όλους τους τόνους ότι είναι παρακμή η κατάργηση των δικαιωμάτων των γυναικών, οι οποίες χάνουν τη δουλειά τους και καλούνται να μείνουν στο σπίτι από την άνοδο στην εξουσία του συντηρητικού Ιμπραήμ Ραΐσι το 2021… Η Αζαντέχ Κιάν παραπέμπει σε μια «ταλιμπανοποίηση» του Ιράν, η οποία όντας πραγματική, έρχεται σε αντίθεση με το γεγονός ότι η χώρα χρειάζεται να ξεκινήσει οικονομικές μεταρρυθμίσεις για να βγει από την ύφεση.
Η κυβέρνηση εκφράζει ένα ισχυρό ρεύμα για «πολιτισμική προστασία», το οποίο οδήγησε στην αυστηρότητα στο ζήτημα της μαντήλας και σε σημαντική καταστολή των Ιρανών κινηματογραφιστών.
Αυτό που είναι πρωτοφανές, στο τελευταίο αυτό κίνημα, είναι ότι η κυβέρνηση επιδεικνύει μια ορισμένη – ελεγχόμενη – διαφάνεια και φαίνεται διχασμένη ως προς τη μέθοδο που πρέπει να ακολουθήσει για να μπορέσει να επιβληθεί σε ένα βαθύ κίνημα που φαίνεται μη αναστρέψιμο, προκειμένου να σωθεί το ισλαμικό καθεστώς .
Αντιμέτωπος με το κίνημα διαμαρτυρίας, ο πρόεδρος του ιρανικού κοινοβουλίου, Μωχάμεντ Μπάγκερ Χαλιμπάφ, διαβεβαίωσε ότι οι νόμοι πρέπει να τροποποιηθούν για να ρυθμίσουν τα ζητήματα της αστυνομίας ηθών…
Είναι έκδηλο αναφέρει ο Μπερνάρ Ουρκάντ: «Η ιρανική κυβέρνηση βρίσκεται σε μια περίπλοκη κατάσταση γιατί πρέπει πάνω απ’ όλα να αντιμετωπίσει τις καταστροφικές, κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες στον πληθυσμό, από τις οικονομικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν μονομερώς από τις Ηνωμένες Πολιτείες. 2 δισεκατομμύρια δολάρια Ιρανικής ιδιοκτησίας παραμένουν εγκλωβισμένα μονομερώς στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η δυσαρέσκεια είναι γενική και η κρίση της μαντήλας προσθέτει μιαν ακόμα διάσταση, τη γυναικεία, στο δράμα των Ιρανών».
Η στάση των Συντηρητικών
Οι Συντηρητικοί θα ήθελαν να υπογραφεί το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA), η πυρηνική συμφωνία για το Ιράν, επειδή η χώρα χρειάζεται τα χρήματα. Το διεθνές εμπάργκο πρέπει να αρθεί. Δεν έχουν όμως το πολιτικό θάρρος να το κάνουν. Μπροστά στις διαμαρτυρίες, ο Ραΐσι προσπαθεί να συμπεριφερθεί ρεαλιστικά. Επιτρέπει μια μεγάλη καταστολή, η οποία έχει προκαλέσει θανάτους, αλλά ταυτόχρονα υπόσχεται και μια εξεταστική επιτροπή για τον θάνατο της Μάχσα, χωρίς να αποκηρύξει ευθέως τους υποστηρικτές της παγκόσμιας καταστολής κατά των γυναικών.
«Από τη στιγμή που οι μεταρρυθμιστές απομακρύνθηκαν από την εξουσία, οι συντηρητικοί δεν μπορούν πλέον να καλύπτονται πίσω από την κριτική τους. Πρέπει οι ίδιοι να επιλύσουν τις αντιφάσεις που πρέπει να αντιμετωπίσει το καθεστώς» λέει ο Μπερνάρ Ουρκάντ.
Πως όμως είναι δυνατόν να υπάρχει ταυτόχρονα περιοριστική πολιτιστική πολιτική και ανοιχτή οικονομική πολιτική; Φαίνεται δύσκολο, και ο Ραΐσι δίνει την εντύπωση ότι προχωράει «βλέποντας και κάνοντας». Προσπαθεί να κερδίσει χρόνο και αποδεικνύεται ανίκανος να λύσει τα μεγάλης κλίμακας προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα: την πυρηνική συμφωνία, τις οικονομικές δυσκολίες…
Τα προηγούμενα κινήματα διαμαρτυρίας που συγκλόνισαν το Ιράν είναι πολύ χαρακτηριστικά:
Το 2019, υπήρξαν μαζικές διαδηλώσεις σε μικρές επαρχιακές πόλεις με τον κόσμο να διαμαρτύρεται για το υψηλό κόστος ζωής. Ήταν και αυτοί απλοί άνθρωποι. Τότε υπήρξε μαζική, άγρια καταστολή με 1500 νεκρούς κατά το πρακτορείο Ρώυτερς.
Παρόμοια, το 2021, υπήρξε ένα κίνημα διαμαρτυρίας, που επηρέασε μεγάλες και μικρές πόλεις, ενάντια στην αύξηση των τιμών της βενζίνης, με 300 νεκρούς –σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστεία.
Αυτά τα γεγονότα έρχονται σε αντίθεση με το πράσινο κίνημα του 2009, που είχε επικεφαλής διανοούμενους και σαν επίκεντρο τις πολιτικές ελευθερίες.
Και καταλήγοντας ο Μπερνάρ Ουρκάντ : «Πρέπει να πούμε ότι κάθε συγκροτημένη πολιτική αντιπολίτευση απουσιάζει πια από τη χώρα. Βρίσκεται εξόριστη στη Γαλλία ή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ακόμα φαίνεται ότι το ζήτημα της αλλαγής του καθεστώτος έχει περάσει σε δεύτερο επίπεδο. Οι διαδηλωτές των πρόσφατων κινημάτων -συμπεριλαμβανομένου του σημερινού- έχουν αιτήματα που σχετίζονται με τη βελτίωση της καθημερινότητάς τους. Αν οι γυναίκες αρχίζουν και βγάζουν τη μαντήλα τους, δεν είναι τόσο επειδή ήθελαν να καταρρίψουν την Ισλαμική Δημοκρατία, ως προτεραιότητα, αλλά επειδή θέλουν μιαν ήρεμη, αξιοπρεπή και δίχως καθημερινές ταπεινώσεις ζωή.
Όμως φαίνεται ότι το ποτήρι έχει ξεχειλίσει. Ο Ιρανικός λαός ξεσηκώνεται με επικεφαλής μια ευρύτατη συναίνεση γυναικών που μπορεί να έχει ισχυρές πολιτικές συνέπειες…
The Iranian girl who sings the song “Bella Ciao” in Persian language to sympathize with the murder of #Mahsa_Amini . He wants freedom#Iran #IranProtests2022 #OpIran pic.twitter.com/PnjaqgwdEX
— لوک خوش شانس (@lucky_Lukhe) September 23, 2022
To Bella Ciao από μια, εκπληκτικής ομορφιάς, Ιρανή – στα περσικά
Με αρετή και τόλμη!
Πηγές : Διαδικτυακές εκδόσεις Alternatives Économiques, Le Monde.fr
1 Γεωγράφος με ειδίκευση στο Ιράν, επίτιμος διευθυντής έρευνας στο CNRS. Διηύθυνε το Γαλλικό Ινστιτούτο Ερευνών στο Ιράν από το 1978 έως το 1993. Είναι κυρίως ο συγγραφέας του Γεωπολιτικού του Ιράν (Armand Colin, 2010).
2Γεννημένη το 1958 είναι ακαδημαϊκός, καθηγήτρια Κοινωνιολογίας, Διευθύντρια του τμήματος Κοινωνικών Επιστημών και Διευθύντρια του Κέντρου Φύλου και Φεμινιστικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού. Είναι μια από τις γυναίκες της Ιρανικής διασποράς που παραθέτει τις, περισσότερες στον κόσμο, συνεντεύξεις – σχόλια των κοινωνικών και πολιτικών εξελίξεων της πατρίδας της. Περιέγραψε τη στιγμή του θανάτου της Mahsa Amini ως σημείο καμπής της ανοιχτής σύγκρουσης της κοινωνίας των πολιτών με την ιρανική εξουσία. («Αυτό που δεν έχει προηγούμενο σε αυτές τις διαμαρτυρίες είναι ότι οι γυναίκες ηγούνται των κινηματικών διαδικασιών»)
