Από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η Τουρκία προσελκύει όλο και περισσότερους Ρώσους επενδυτές.
Σύμφωνα με τον ανταποκριτή της Monde στην Κωνσταντινούπολη Elia Poitiers, η τούρκικη στατιστική υπηρεσία κατέγραψε μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουνίου 2022, σχεδόν 5.000 Ρώσους οι οποίοι απέκτησαν ακίνητα σε ολόκληρη τη χώρα (τον περασμένο Ιούνιο ο αριθμός τους ανήλθε στους 1.275).
Αυτή η αθρόα προσέλευση εξηγείται από το γεγονός ότι οποιοσδήποτε αλλοδαπός επενδύει ή αγοράζει ακίνητη αξία άνω των 400.000 δολαρίων (388.000 ευρώ) λαμβάνει σε αντίθεση την τουρκική υπηκοότητα. Μια διευκόλυνση που επιτρέπει στους Ρώσους επενδυτές να μεταφέρουν τις χρηματοοικονομικές τους δραστηριότητες από τη Ρωσία στην Τουρκία, η οποία είναι τέλεια συνδεδεμένη με το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και τις δυτικές χρηματαγορές.
Εμπορικές συναλλαγές Τουρκίας – Ρωσίας και όχι μόνο
Σε αντίθεση με τους δυτικούς συμμάχους της, η Τουρκία είναι το μόνο κράτος- μέλος του ΝΑΤΟ που δεν εφαρμόζει τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Μόσχα και είδε το εμπόριο του με τη Μόσχα να έχει κατά 42% μέσα σε έξι μήνες.
Οι εμπορικές συναλλαγές συνεχίζονται και το φυσικό αέριο ρέει μέσω των δύο αγωγών, του Τούρκ Στρήμ (TurkStream) και του Μπλού Στρεμ (Blue Stream), που συνδέονται με τη Ρωσία. Η αεροπορική εταιρεία Turkish Airlines εκτελεί πολυάριθμες πτήσεις από τη Ρωσική Ομοσπονδία και αρκετοί ολιγάρχες έχουν αγκυροβολήσει τα γιοτ τους στα λιμάνια της Μεσογείου.
Η Άγκυρα, η οποία ταυτόχρονα έχει πάρει θέση μεσολαβητή μεταξύ Μόσχας και Κιέβου, κέρδισε κατ’ αρχήν, τις πρώτες εντυπώσεις από τη Ρωσία καταφέρνοντας να διαπραγματευτεί, με την υποστήριξη των Ηνωμένων Εθνών, τη συμφωνία της 22ης Ιουλίου, η οποία επέτρεψε, μετά από πέντε μήνες πολέμου και αποκλεισμό των λιμανιών στη Μαύρη Θάλασσα, την επανέναρξη των εξαγωγών των ουκρανικών σιτηρών.
Αυτή η διπλωματική επιτυχία χάρισε Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τα συγχαρητήρια του Ρώσου ομολόγου του, Βλαντιμίρ Πούτιν, όταν ο τελευταίος υποδέχθηκε στις 5 Αυγούστου στη θερινή κατοικία του στο Σότσι, στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας.
Οι δύο ηγέτες δήλωσαν έτοιμοι να αυξήσουν το εμπόριο τους, να επιτρέψουν στις ρωσικές εταιρείες να εγκατασταθούν σε τουρκικές ζώνες ελεύθερων συναλλαγών, στις τουρκικές τράπεζες να συνεργαστούν με το ρωσικό σύστημα πληρωμών γνωστό ως Mir. Δόθηκε στους Τούρκους η δυνατότητα της αποπληρωμής σε ρούβλια, μέρους των αγορών του φυσικού αερίου, ενώ οι Ρώσοι τουρίστες που διαμένουν στην Τουρκία θα μπορούν να πληρώνουν τις αγορές τους και τους λογαριασμούς του ξενοδοχείου τους σε ρούβλια με την κάρτα Mir.
Αυτή η οικονομική προσέγγιση έρχεται σε μια περίοδο που η Ρωσία φαίνεται να πλήττεται σκληρά από τις κυρώσεις, ενώ η Τουρκία αντιμετωπίζει μια μεγάλη νομισματική κρίση. Ο πληθωρισμός έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο από το 1998 (79,6% ετήσιος μέσος όρος τον Ιούλιο). η τουρκική λίρα έχει χάσει περισσότερο από το 30% της αξίας της έναντι του δολαρίου από τον Ιανουάριο και τα συναλλαγματικά αποθέματα της κεντρικής τουρκικής τράπεζας βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο.
Σε βοήθεια της κυβέρνησης στην Άγκυρα, η Μόσχα την προμήθευσε με ξένο νόμισμα, μεταφέροντας πρόσφατα δισεκατομμύρια δολάρια σε μια τουρκική θυγατρική της Ροζατόμ (Rosatom), του ρωσικού πυρηνικού γίγαντα που είναι υπεύθυνος για την κατασκευή του πρώτου πυρηνικού σταθμού της χώρας στην επαρχία της Μερσίνης, στην νότια ακτή προς τη Μεσόγειο. Μέχρι στιγμής, οι εκταμιεύσεις της Rosatom έχουν αυξήσει τα συναλλαγματικά αποθέματα από 98,9 δισεκατομμύρια δολάρια στις 26 Ιουλίου σε 108 δισεκατομμύρια δολάρια στις 4 Αυγούστου, δήλωσε στις πληροφορίες της T-24 ιστοσελίδας, ο Ugur Gürses, πρώην υπάλληλος του ιδρύματος,
Και όλα αυτά, παρά τη δυσαρέσκεια των ΗΠΑ οι οποίες από το φθινόπωρο του 2021 μέσω της Ειδικής Ομάδας Χρηματοοικονομικής Δράσης, τοποθέτησαν την Τουρκία στη γκρίζα λίστα της, επικαλούμενη τις αποτυχίες της στον αγώνα κατά του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος.
Η Τουρκία κόμβος διέλευσης των ρωσικών εισαγωγών
Όμως η Τουρκία δεν φαίνεται να πτοείται. ΄Έχει μετατραπεί, από τον Μάρτιο, σε έναν από τους κύριους κόμβους διέλευσης των εναλλακτικών εισαγωγών των ρωσικών αρχών.
Φορτία σε εμπορευματοκιβώτια από διάφορες χώρες του κόσμου εκφορτώνονται στα λιμάνια της Μερσίνας, της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης, προτού μεταφερθούν σε εμπορευματοκιβώτια που ανήκουν σε τοπικές εταιρείες ή υπεργολάβους, οι οποίοι στη συνέχεια τα μεταφέρουν στη Ρωσία στο λιμάνι του Νοβοροσιίσκ, στη Μαύρη Θάλασσα ή με φορτηγά μέσω Γεωργίας. Παρόμοιες μέθοδοι χρησιμοποιούνται για οδικές μεταφορές σε δεσμευμένες περιοχές. Όμως, σε καιρούς πολέμου και εμπάργκο, αυτή η επανεξαγωγή αγαθών που πραγματοποιεί η Τουρκία είναι σαν προδοσία που γίνεται κάτω από τη μύτη των Δυτικών από έναν πυλώνα του ΝΑΤΟ.
Σύμφωνα με μελέτη της Κεντρικής Τράπεζας της Φινλανδίας, οι ρωσικές εισαγωγές από το εξωτερικό μειώθηκαν κατά 38% μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουλίου. Από την πλευρά της, η Τουρκία αύξησε τις εξαγωγές αγαθών και προϊόντων προς τη Ρωσία κατά 42% την ίδια περίοδο. Σύμφωνα δε με στοιχεία της Ένωσης Εξαγωγέων Τουρκίας (TIM) τον Αύγουστο, αναμένεται αύξηση 87% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2021,
Σε αντάλλαγμα, οι εξαγωγές ρωσικών ενεργειακών υλικών έχουν επίσης αυξηθεί απότομα. Για τη Refinitiv Eikon, μια πλατφόρμα χρηματοοικονομικής ανάλυσης, οι εξαγωγές ρωσικού πετρελαίου στην Τουρκία, ακόμη και αν παραμένουν πολύ κάτω από αυτές που παραδίδονται στην Ινδία και την Κίνα, έχουν σχεδόν διπλασιαστεί τους τελευταίους οκτώ μήνες. Στα μέσα Σεπτεμβρίου, η Άγκυρα ανακοίνωσε μάλιστα μια συμφωνία παράδοσης φυσικού αερίου, το ένα τέταρτο της οποίας καταβάλλεται σε ρούβλια.
Στάση ΗΠΑ και ΕΕ, εσωτερικής αντιπολίτευσης στην Τουρκία και τουρκικών εμπορικών συμφερόντων
Αντιμέτωπος με το τρίξιμο των δυτικών δοντιών (ιδιαίτερα των ΗΠΑ) που ακούστηκε αυτό το καλοκαίρι, ο Σετίν Τεσντελίογλου, επικεφαλής του διοικητικού συμβουλίου της ένωσης εξαγωγέων μετάλλων της Κωνσταντινούπολης (IDDMIB), προσπάθησε να ξεκαθαρίσει την κατάσταση. «Πρώτον, είπε, μετά από αρκετούς μήνες πολέμου, πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες σκέφτονται να πουλήσουν τα προϊόντα τους στη Ρωσία μέσω Τουρκίας. Αυξάνεται η ζήτηση» λέει. Και μετά: «Θέλουν να χρησιμοποιήσουν την Τουρκία ως αποθήκη και γέφυρα, και από την άλλη πλευρά οι Ρώσοι θέλουν να προμηθεύονται από την Τουρκία και να πάρουν από εμάς ό,τι δεν μπορούν να πάρουν από Γερμανία, Ιταλία και Γαλλία. Αυτή είναι μια ιστορική ευκαιρία για την τουρκική βιομηχανία και τις εξαγωγές. Με, ως συνέπεια, επιπλοκές».
Ακόμα και ο Αντίλ Ακτέι, πρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), του βασικού σχηματισμού της αντιπολίτευσης στην Τουρκία ο οποίος δεν σταματά να επικρίνει τον πρόεδρο Ερντογάν και το προβληματικό παιχνίδι του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, την εξάρτησή του από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, τις ασυνέπειές του στην εξωτερική πολιτική, ωστόσο, και ο ίδιος παραδέχεται -παρά την ανησυχία του- ότι οι κυρώσεις δεν πρέπει να υιοθετηθούν: «Θα ήταν επιζήμιο για τους δικούς μας παραγωγούς και αγρότες, που έχουν ήδη πληγεί σκληρά από την κρίση και τον υπερπληθωρισμό».
Ενώ οι αρμόδιοι εταιρειών αποθηκών λένε: «Όλοι αναζητούν λύσεις και η Τουρκία είναι η ταχύτερη και φθηνότερη επιλογή για τη Ρωσία».
Οι Ρώσοι επενδυτές στην Τουρκία καθώς και άλλοι Τούρκοι υπεργολάβοι εισάγουν προϊόντα από όλο τον κόσμο μέσω των τοπικών εταιρειών τους, τα οποία αποστέλλονται στη Ρωσία μέσω τουρκικών λιμανιών, οδικών ή σιδηροδρομικών μεταφορών. Εδώ τίποτα το παράνομο εφόσον τα προϊόντα και τα εμπορεύματα που μεταφέρονται δεν εμφανίζονται στις λίστες εμπάργκο.
Αυτά αφορούν, μέχρι σήμερα, το 28% των εξαγωγών της ΕΕ προς τη Ρωσία. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη, επισημαίνουν οι Φινλανδοί ειδικοί, ότι αυτές οι νέες θαλάσσιες και λοιπές διαδρομές αποτελούν άμεσο ελιγμό για την παράκαμψη των κυρώσεων. «Τα πραγματικά κίνητρα των εξαγωγέων είναι δύσκολο να εκτιμηθούν».
Η ιταλική εφημερίδα Corriere della sera αναφέρει ότι, σύμφωνα με έρευνα, το ποσό των εξαγωγών από την Ιταλία στην Τουρκία έφτασε το 1,4 δισ. ευρώ τον Ιούνιο, ενώ οι πράξεις αυτές δεν ξεπέρασαν ποτέ, σε μηνιαία βάση, το δισεκατομμύριο ευρώ τα τελευταία δέκα χρόνια. Ακόμα πιο εντυπωσιακό νούμερο αν αναλογιστούμε ότι η υποτίμηση της τουρκικής λίρας θα έπρεπε να είχε οδηγήσει σε πτώση των ποσών.
Ένα άλλο ευρωπαϊκό παράδειγμα: η Πολωνία είδε τις εξαγωγές της προς την Τουρκία να αυξάνονται κατά 90% σε σύγκριση με τους πρώτους μήνες του έτους. Η διαφορά οφείλεται κυρίως στον ηλεκτρικό εξοπλισμό, ο όγκος του οποίου έχει πενταπλασιαστεί.
Σύμφωνα με την πρόβλεψη του ναυτικού εμπορικού επιμελητηρίου Μερσίνης, ο αριθμός των εμπορευματοκιβωτίων που θα διακινηθούν θα πρέπει να φτάσει φέτος το ρεκόρ των 2,2 TEU (μονάδα με βάση τον όγκο ενός κοντέινερ 6,1 μέτρων) Αυτό σημαίνει τη διακίνηση περισσότερων από 250 πλοίων το μήνα και τη φόρτωση 3.000 φορτηγών την ημέρα.
Ο κατάλογος εμπορευμάτων που μεταφέρθηκαν από τη Μερσίνα στο Νοβοροσιίσκ τους τελευταίους μήνες δείχνει λεπτομερειακά μείωση του όγκου ορισμένων προϊόντων όπως το βαμβάκι ή το σιμιγδάλι -και τη διακοπή των παραδόσεων πυροβόλων όπλων- αλλά κυρίως δείχνει μεγάλη αύξηση σε αρκετούς τομείς. Οι εξαγωγές χημικών υλικών πολλαπλασιάστηκαν επί οκτώ σε σύγκριση με το 2021. Αυτές των απορρυπαντικών και των πολυεστέρων επί έξι. Καφές, χυμοί φρούτων και καπνός, αντίστοιχα, κατά οκτώ, επτά και δύο.
Δεν υπάρχουν πληροφορίες πως διακινούνται τα Ρώσικα προϊόντα που είναι απαραίτητα στην ευρωπαϊκή βιομηχανία. Για παράδειγμα στην αεροναυπηγική ή αυτοκινητοβιομηχανία (τιτάνιο, παλλάδιο και λοιπά σπάνια μέταλλα) ότι δηλαδή ακολουθούν τον αντίθετο δρόμο. Η σχετική είδηση όμως δεν θα μας εκπλήξει.
Είναι δε χαρακτηριστικό ότι οι Βρυξέλλες δεν έχουν ανησυχήσει καθόλου για τις εμπορικές σχέσεις Τουρκίας και Ρωσίας. Το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, αναφέρει ότι το μερίδιο των τουρκικών εξαγωγών στη Ρωσία «είναι μόνο ένα κλάσμα αυτών που παραδόθηκαν πριν από τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τη Δύση». Δεν είναι λοιπόν άξιο λόγου να θυμώσει κανείς με τον Ερντογάν που, ταυτόχρονα, παρέδωσε μαχητικά drones στην Ουκρανία, απέκλεισε τον Βόσπορο από τα ρωσικά πολεμικά πλοία και πήρε θέσεις ενάντια στην προσάρτηση του Ντονμπάς και της Κριμαίας από τη Μόσχα. «Ο Ερντογάν έχει κάνει πολύ περισσότερα από τα αναμενόμενα», επαναλαμβάνουν Ευρωπαίοι διπλωμάτες.
Δηλαδή ακόμα και αν δεν υπήρχε η Τουρκία, σε αυτή την παγκόσμια διένεξη, οι Ευρωπαίοι θα έπρεπε να την …εφεύρουν.
Πηγές: Διαδικτυακές εκδόσεις Le Monde.fr
