Από την Παρασκευή 25 Νοέμβρη δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι συμμετείχαν σε διαδηλώσεις στην Κίνα σε πολλές μεγάλες πόλεις και σε εκατοντάδες πανεπιστήμια αψηφώντας τις άμεσες συνέπειες.
Η πολιτική του μηδενικού Covid, οι υπερβολές και οι συνέπειές της εξηγούν τις πρώτες κινητοποιήσεις. Στο Ουρούμκι (την πρωτεύουσα της περιοχής των Ουιγούρων), ο πληθυσμός, που διώκεται για ασήμαντο αφορμή, στέλνεται σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και σε σχολές αναμόρφωσης – με πολύ δύσκολες συνθήκες επιβίωσης,[1]είχε επιπλέον υποβληθεί σε σκληρό κατ’ οίκον περιορισμό. Οι έγκλειστοι πολλές φορές είχαν αδυναμία τροφοδοσίας των ειδών πρώτης ανάγκης, και κάλυψης αιτημάτων νοσηλείας και σχετικής φροντίδας. Έτσι έφτασαν μέχρι του σημείου να καούν ζωντανοί δεκάδες άνθρωποι. Οι έξοδοι διαφυγής της πολυκατοικίας τους είχαν σφραγιστεί με λουκέτα, σύμφωνα με την πολιτική του μηδενικού Covid. Η διαμαρτυρία εξερράγη με συντριπτική ορμή. Και όντως υπήρξε «η σπίθα που έβαλε φωτιά σε ολόκληρο τον κάμπο» σύμφωνα με την παροιμιώδη φράση του Μάο Τσετούνγκ. Μια φωτιά που είναι πολιτική και κοινωνική ενάντια στο Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας και προσωποποιημένη στον ίδιο τον Σι Τζιπίνγκ.
Αν μελετήσει κανείς τις αναφορές των ξένων ειδησεογραφικών πρακτορείων για την επιδημία του Covid, διαπιστώνει ότι o Σι Τζιπίνγκ …ποσώς ενδιαφέρεται. Η αναταραχή παρουσιάζεται ως πρόφαση για μαζικές εκκαθαρίσεις εντός και εκτός κόμματος. Και πώς έτσι;
Με 96.000.000 μέλη το κόμμα, δεν υπάρχει περιοχή, εργοστάσιο, λοιποί χώροι δουλειάς (δημόσιου και ιδιωτικού φορέα) πανεπιστήμια, σχολεία, κατοικίες κ.λπ. όπου να μην υπάρχει μια επιτροπή του κόμματος που να παρακολουθεί τη δραστηριότητά τους.
Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης μεταδίδουν τις αποφάσεις του κόμματος και τα δελτία τους είναι ήδη εγκεκριμένα από το κόμμα. Πολλές φορές υπάρχουν ειδικές εκδόσεις για το λαό και άλλες για το κόμμα – γιατί τα αυτιά του κόμματος πρέπει να χαϊδεύονται.
Αστυνομεύονται και παρακολουθούνται όλα τα μέσα επικοινωνίας, τα κινητά τηλέφωνα και τα social media. Οι χαρούμενοι εργάτες, μαθητές και φοιτητές κουνούν πάντα τα κόκκινα σημαιάκια στην επιθεώρηση κάποιου ανώτερου στελέχους του κόμματος που πάντα «επιθεωρεί» και όχι απλά «επισκέπτεται».
Εξάλλου για το θέμα του μηδενικού Covid, ο Σι Τζιπίνγκ αναφέρθηκε ελάχιστα στην έκθεσή του στο 20ό Συνέδριο, και αυτό μόνο και μόνο για προσωπική ικανοποίηση. Παρά τη χαοτική διαχείριση ενός ατέρμονου εγκλεισμού στη Σαγκάη, ο γραμματέας του κόμματος για την περιοχή Λι Κιανγκ προήχθη, ακόμη και με αυτή την αποτυχία, στη θέση του υπ’ αριθμ. δύο του κόμματος και τέθηκε σε τροχιά για να καταλάβει τις μελλοντικές λειτουργίες του πρωθυπουργού.
Είναι σαφές. Η πίστη έχει γίνει ο μόνος κανόνας, η συλλογικότητα του παρελθόντος μειώθηκε στο ελάχιστο, η πυραμίδα εξουσίας που υπάρχει στο Πεκίνο προσφέρει ελάχιστες άλλες επιλογές.
Αυτή η ακαμψία είναι που κάνει τους διαδηλωτές να επιτίθενται ονομαστικά στον Κινέζο πρόεδρο, για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Κίνα αρνήθηκε, πράγμα που υπαγορεύεται μάλλον από μίαν εθνικιστική υπεροψία, να χρησιμοποιήσει εμβόλια που αναπτύχθηκαν εκτός Κίνας και τα οποία έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητά τους. Παρά την υλικοτεχνική πρόκληση που θέτει το μέγεθος της χώρας, αυτή η κίνηση θα μπορούσε να βοηθήσει το καθεστώς να χαλαρώσει τους περιορισμούς στον κινεζικό πληθυσμό χωρίς να διακινδυνεύσει μια ανεξέλεγκτη εστία της πανδημίας.
Η πρόσφατη διαμαρτυρία προσφέρει ένα άλλο μάθημα, αυτό της ματαιοδοξίας ενός «μεγάλου τεχνολογικού τείχους» που στοχεύει στην επιβολή λογοκρισίας και απόλυτου ελέγχου της πληροφορίας. Η διαμαρτυρία αυτή, υποκινούμενη από μια εμφανώς –για το καθεστώς– υποτιμημένη λαχτάρα για ελευθερία, συνεχίζεται, όπως μαρτυρούν τα τρέχοντα γεγονότα. Αντί ο Σι Τζιπίνγκ να φαντάζεται ως τη μόνη δυνατή απάντηση τη συνέχιση ενός άκαμπτου ελέγχου γιατί δεν θα έπρεπε να μελετήσει αυτή τη διαμαρτυρία και να αναγνωρίσει τη σημασία της; Όσοι διαμαρτύρονται στους δρόμους της Κίνας μάλλον δεν ζητούν–προσώρας– τίποτα άλλο από το να τους ακούσει μια δύναμη που πια, η δυνατότητα ακοής της ολοένα και μειώνεται.
Οι Κινέζοι διαμαρτύρονται
Αλλά το καθεστώς ανησύχησε σαφώς από αυτό το κίνημα που δεν είδε να έρχεται. Και που ξέσπασε 6 εβδομάδες μετά το πέρας του 20ού Συνεδρίου του κόμματος και την ανάδειξη του Σι Τζιπίνγκ για τρίτη φορά (από το 2012) σε Πρόεδρο και Γενικό Γραμματέα του ΚΚΚ. «Είχαν εξαλειφθεί όλοι οι αντίπαλοι». Υπήρχε ο γενικός θρίαμβος του «Κινέζικου Δρόμου προς τον Σοσιαλισμό». Τώρα όμως στους δρόμους, σε μεγάλα εργοστάσια και αλλού υπάρχουν πολλοί που διαμαρτύρονται:
• Στη Τζενγκτζού οι εργαζόμενοι στη Foxconn, τον υπεργολάβο της Apple, διαμαρτυρήθηκαν επίσης τόσο για τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας που καθίστανται αφόρητες από τη στρατηγική του μηδενικού Covid, όσο και για τα υποσχεμένα αλλά απλήρωτα μπόνους.
• Στην Καντόνα ο πληθυσμός εξεγέρθηκε επίσης ενάντια στις απάνθρωπες συνθήκες εγκλεισμού προς τα μέσα του Νοέμβρη.
• Το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Νοέμβρη, στη Σαγκάη, το Πεκίνο, τη Ναντζίνγκ, την Τσανγκσά, το Τσενγκντού και τη Γιουχάν, οι διαδηλώσεις των νέων ενάντια στην πολιτική μηδενικού Covid που προκάλεσε την τραγωδία στο Ουρούμκι γρήγορα πήραν μια σαφή πολιτική τροπή. Τα πολιτικά συνθήματα βροχή. Ενάντια στο Κομμουνιστικό Κόμμα στον ίδιο τον Σι Τζιπίνγκ. Ενάντια στην πολιτική του μηδενικού Covid…
• Στο Πεκίνο, το βράδυ της Κυριακής, διαδήλωσαν μόνο μερικές εκατοντάδες άνθρωποι, κυρίως πολύ νέοι. Σχεδόν όλοι οι φοιτητές είναι περιορισμένοι και δεν μπορούν να φύγουν από την πανεπιστημιούπολη. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, σύμφωνα με βίντεο, πολλοί φοιτητές στο διάσημο Πανεπιστήμιο Τσινγκχούα (από όπου έχει αποφοιτήσει και ο πρόεδρος Σι Τζιπινγκ) είχαν ζητήσει περισσότερη δημοκρατία.
Ένα τέτοιο πανεθνικό κίνημα δεν έχει προηγούμενο από τις διαδηλώσεις στην Τιενανμέν το 1989 και εδώ. Τοπικά κινήματα έχουν εκδηλωθεί κατά καιρούς από αγρότες ενάντια στην καταπάτηση της γης τους και για θέματα ελευθερίας. Ακόμα:
• Μεμονωμένες κινήσεις αντίστασης εκδηλώνονται και αποσιωπούνται με έντονη καταστολή. Όπως για παράδειγμα, λίγο πριν από το Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος, στις 13 του περασμένου Οκτώβρη, ένας άνδρας έστησε ένα πανό εχθρικό προς τον Σι Τζιπίνγκ έξω από το κτίριο του Συνεδρίου, κραδαίνοντας την οργή του και γνωρίζοντας πολύ καλά ότι επρόκειτο να συλληφθεί λίγα λεπτά αργότερα.
• Στις 24 Νοεμβρίου, ήταν η σειρά ενός κατοίκου του Τσονγκίνγκ να καταγγείλει δημόσια την πολιτική που ακολουθήθηκε: «Υπάρχει μόνο μία ασθένεια στον κόσμο: η έλλειψη ελευθερίας και η φτώχεια», έκρινε. Σήμερα «μας βασανίζει ένα μικρό κρυολόγημα» είπε. Την επομένη στα σόσιαλ μίντια τον χαρακτήρισαν ήρωα γι’ αυτή του την τόλμη. Καθώς μέσα από τη μετάδοση του Παγκοσμίου Κυπέλλου της FΙFA στο Κατάρ κατάλαβαν οι Κινέζοι ότι ο υπόλοιπος κόσμος ζει πια χωρίς μάσκα.
Αν και δεν υποστήριζαν όλοι οι Κινέζοι τους διαδηλωτές φοιτητές, η συντριπτική πλειοψηφία ήταν εξοργισμένη από την πυρκαγιά του Ουρούμκι. Και δεν υπήρχε άλλο θέμα συζήτησης – για μέρες εκτός από αυτό.
Η πολιτική της κινέζικης εξουσίας
Απ’ ό,τι ήδη αναφέρεται σε διαδικτυακές εκδόσεις μεγάλων ειδησεογραφικών πρακτορείων, η κινεζική εξουσία φαίνεται να επιλέγει ήδη τη χαλάρωση της πολιτικής του μηδενικού Covid, παρουσιάζοντάς την ως «μοναδική επιτυχία στον κόσμο» με ταυτόχρονη καταστολή των διαδηλωτών, αύξηση της λογοκρισίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αύξηση της πίεσης στους εκπαιδευτικούς.
Τις τελευταίες ημέρες τα κινεζικά μέσα ενημέρωσης επικεντρώνονται περισσότερο στη χαμηλή θνησιμότητα της Omicron και, όπως μαρτυρεί το άρθρο του Λι Γκουανγκμάν, βρήκαν έναν νέο αποδιοπομπαίο τράγο: τις φαρμακευτικές εταιρείες. «Αν θέλουμε να ελέγξουμε την επιδημία, πρέπει να τερματίσουμε το χάος στα τεστ PCR», γράφει, την Τρίτη, 29 Νοεμβρίου, η Ημερησία της Υγείας.
Πέρα από την πολιτική για την υγεία, οι διαδηλώσεις των τελευταίων ημερών έδειξαν ότι, παρά την προπαγάνδα, μέρος της νεολαίας είναι έτοιμο να πολεμήσει στο όνομα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εκείνων των αξιών που το καθεστώς συνεχίζει να ορίζει ως καθαρά «δυτικές».
Γεννημένοι μετά το 2000, οι νέοι της Γενιάς Ζ είναι ακόμη πιο θαρραλέοι καθώς ένα μέρος τους –χωρίς αμφιβολία όχι ασήμαντο– δεν γνωρίζει όλα ή σχεδόν τίποτα από όσα συνέβησαν στην πλατεία Τιενανμέν τον Ιούνιο του 1989.
Όπως αναφέρουν τα ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία: «τα παιδιά του Σι Τζιπίνγκ είναι και εθνικιστές και φιλελεύθερα. Αγαπούν την Κίνα, είναι περήφανοι για τις επιτυχίες της, αλλά θέλουν επίσης να μπορούν να ακούν κορεατική K-pop, να παρακολουθούν αγώνες μπάσκετ του NBA και να βλέπουν κινεζικές ή ξένες ταινίες που τους συγκινούν. Περιορίζοντας τις ελευθερίες τους και ακολουθώντας μια οικονομική πολιτική που τους κάνει τη ζωή πιο δύσκολη, ο Σι Τζινπίνγκ τούς ξυπνά μιαν επιθυμία για δικαιώματα και διαφάνεια που, τα τελευταία χρόνια, φαινόταν να μην υπάρχει πια».
Όμως ήδη η ανεργία στην Κίνα αφορά το 18% των νέων και με την πανδημία του Covid, τον πόλεμο στην Ουκρανία και τη στάση των ΗΠΑ και της Ευρώπης, η Κίνα έχει χάσει μεγάλο τμήμα του εμπορίου που εξυπηρετούσε στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης. Τα δε προϊόντα που παρήγε, όντας σε άμεση εξάρτηση με τις εισαγωγές από ανεπτυγμένες χώρες, είναι ζήτημα του παρελθόντος. Τα προβλήματα–και τα οικονομικά– συσσωρεύονται και σίγουρα ενισχύονται με τα προβλήματα ελευθερίας, αξιοπρέπειας και ουσιαστικής ανθρώπινης αλληλεγγύης που θέτουν οι σύγχρονες εξεγέρσεις.
Είναι αξιοπρόσεκτο ότι τέτοιες σπίθες εμφανίζονται στα πιο άκαμπτα καθεστώτα και προκαλούν ανυπολόγιστες αντιδράσεις των λαϊκών στρωμάτων. Στην περίφημη συμμαχία Κίνα – Ιράν – Ρωσία.
Στην Κίνα η πυρκαγιά στο Ουρούμκι.
Στο Ιράν η δολοφονία από την Αστυνομία ηθών μιας νεαρής Κούρδισσας είχε σαν αποτέλεσμα μαζικές διαδηλώσεις και αναταραχές κυρίως στα βόρεια και βορειοανατολικά τμήματα της χώρας αλλά και σε όλο το Ιράν απαιτώντας την κατάργηση της μαντίλας και με συνθήματα ενάντια στο ισλαμικό καθεστώς και στον ίδιο τον ανώτατο άρχοντα τον Χομεϊνί. Και το καθεστώς ήδη αρχίζει να κάμπτεται…
Ποιες είναι οι αντιδράσεις στη Ρωσία όταν φτάνουν τα πτώματα των νεαρών στρατιωτών;
Εν κατακλείδι
Ασφαλώς οι πληροφορίες που μεταδίδουν τα δυτικά ΜΜΕ δεν μπορούν να δώσουν τη μεγάλη εικόνα. Από άποψη έκτασης, πληθυσμού, οικονομίας, παραδόσεων, νοοτροπίας, η Κίνα είναι ένα ολόκληρο σύμπαν και μόνο μερικές αποσπασματικές εικόνες αυτού του σύμπαντος φτάνουν στα μάτια μας. Εικόνες που υπηρετούν αυτονόητες σκοπιμότητες. Σκοπός τους δεν είναι μόνο να αμαυρωθούν οι Κινέζοι ηγέτες, αλλά και να απαξιωθούν έστω και αυτά τα ψήγματα κομμουνισμού που έχουν απομείνει, έστω και σαν τυπικά σύμβολα, σαν «άδεια πουκάμισα». Ωστόσο, και αυτές οι μεμονωμένες εικόνες μάς πονούν. Επί δεκαετίες η Κίνα ήταν «κράτος οδηγός» για εκατομμύρια κομμουνιστές σε όλο τον κόσμο. Σήμερα;
Σήμερα μας πονάει να καταρρέει η Κίνα –ως είδωλο– από τα όνειρα των κομμουνιστών αλλά και των προοδευτικών ανθρώπων στον κόσμο.
Αλλά ταυτόχρονα, πιστεύω ότι στις συνειδήσεις μας, ο κομμουνισμός πάντα συνοδευόταν από τη χειραφέτηση όλων των ανθρώπων και από τα ανθρωπιστικά ιδεώδη. Ποτέ δεν υπήρξε ο κομμουνισμός απλά και μόνο οικονομία, μηχανιστική πάλη των τάξεων, επιστήμη και τεχνολογία. Ο καπιταλισμός τι είναι άλλωστε;
Πιστεύω ακράδαντα ότι οι επαναστάσεις έχουν στο βαθύτερο πυρήνα τους αιτήματα ελευθερίας, αξιοπρέπειας, αλληλεγγύης, ισονομίας. Αυτά τα αιτήματα δίνουν πνοή, προοπτική και νόημα στο δεύτερο σκέλος του συνθήματος «για ψωμί και για ειρήνη». Το κομμουνιστικό κίνημα ήταν και είναι μια φάση σε αυτή την πορεία επαναστάσεων…
Υ.Γ.
Όταν είχε ολοκληρωθεί το παραπάνω κείμενο όλα τα μέσα του ξένου και εγχώριου τύπου κατακλύστηκαν από την «είδηση»:
Η Κίνα ανακοίνωσε την Τετάρτη 7 Δεκεμβρίου μια γενική χαλάρωση των κανόνων υγείας κατά του Covid, επιτρέποντας σε ορισμένα θετικά-ελαφριά κρούσματα να κάνουν την καραντίνα τους στο σπίτι. Πρόκειται για μια δραματική αλλαγή από τον κανόνα που ίσχυε για σχεδόν τρία χρόνια, όπου κάθε θετικό κρούσμα έπρεπε να μεταφέρεται σε κέντρο καραντίνας.
Επιπλέον, η χώρα θα «περιορίσει περαιτέρω το εύρος των τεστ PCR και θα μειώσει τη συχνότητά τους», ενώ μέχρι τώρα όλοι ήταν υποχρεωμένοι να κάνουν τεστ πολλές φορές την εβδομάδα για να έχουν πρόσβαση σε οποιοδήποτε δημόσιο χώρο. Ακόμα το lockdown περιορίζεται στους ορόφους των επηρεαζόμενων διαμερισμάτων και σε μεμονωμένα κτίρια και όχι σε γειτονιές. Ακόμα προβλέπει την επιτάχυνση του εμβολιασμού των ηλικιωμένων. Το ταξίδι από τη μια κινεζική επαρχία στην άλλη είναι ελεύθερο χωρίς τεστ.
Αυτή είναι η εικόνα, που συγκροτείται απ’ όλα τα ειδησεογραφικά πρακτορεία, και αφορά την προσπάθεια της κινεζικής εξουσίας να περιορίσει τις διαμαρτυρίες στην κόπωση του πληθυσμού από τα μέτρα της «πολιτικής μηδενικού Covid».
Σημείωση:
Η ανακοίνωση έρχεται λίγες ώρες μετά την επίσημη δημοσίευση νέων ανησυχητικών στοιχείων για τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. Τον Νοέμβριο, η Κίνα είδε τις εξαγωγές και τις εισαγωγές της να καταρρέουν, υπό τη συνδυασμένη επίδραση της μηδενικής πολιτικής Covid και της υποτονικής παγκόσμιας ζήτησης.
Πηγές:
Διαδικτυακός Τύπος LeMonde.fr, Economist, CNN Greece, ελληνικός διαδικτυακός Τύπος.
[1] «Αστυνομικοί φάκελοι Xinjiang»: αποκαλύψεις για την κινεζική κατασταλτική μηχανή κατά των Ουιγούρων.
