Από τον Μάη του 2022 το Πακιστάν διέρχεται μια πολυδιάστατη κρίση: πολιτική, οικονομική, χρηματοπιστωτική, θεσμική, οικολογική και κρίση ασφάλειας. Τίποτα δεν πηγαίνει καλά σε αυτή τη χώρα των 230 εκατομμυρίων κατοίκων, η οποία διαθέτει πυρηνικά όπλα.
Ομόσπονδη ισλαμική δημοκρατία γεννήθηκε στη συνέχεια του διαμοιρασμού της Βρετανικής Ινδικής Αυτοκρατορίας το 1947, απόκτησε σύνταγμα το 1956 και πήρε τη σημερινή μορφή το 1971 μετά την ανακήρυξη του ανατολικού Πακιστάν ως ανεξάρτητης επικράτειας το 1971.
Σήμερα
Το Πακιστάν είναι μέλος των Ηνωμένων Εθνών, του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας, της Κοινοπολιτείας των Εθνών, της Ένωσης Περιφερειακής Συνεργασίας της Νότιας Ασίας και του Ισλαμικού Στρατιωτικού Αντιτρομοκρατικού Συνασπισμού, ενώ έχει χαρακτηριστεί ως σημαντικός μη ΝΑΤΟϊκός σύμμαχος από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Κυριαρχείται από τον στρατό λόγω του διηνεκούς φόβου απέναντι στην Ινδία (ήδη έχουν καταγραφεί τρείς πόλεμοι με την Ινδία στα 20 πρώτα χρόνια της ύπαρξής του) και είναι πυρηνική δύναμη που μαστίζεται από αστάθεια, φτώχεια, κοινοτική βία, φατρίες, διαφθορά, αναλφαβητισμό και τρομοκρατικές επιθέσεις.
Σε γειτνίαση και με διάτρητα όρια με το Αφγανιστάν και έχοντας στην περιοχή 5 εκατομμύρια κατοίκους πακιστανικών φυλών, έχει εμπλακεί αφανώς ή εμφανώς στους αφγανικούς πολέμους ανεξαρτησίας ενάντια αρχικά στους Σοβιετικούς και στη συνέχεια στους ΗΠΑ και ΝΑΤΟ.
Και βέβαια το πιο σημαντικό αυτή τη στιγμή, βρίσκεται σε μια περιοχή του κόσμου , την Νοτιοανατολική Ασία, όπου εδώ και καιρό, αλλά ιδιαίτερα πρόσφατα μετά την απόσυρση των ΗΠΑ από την Μέση Ανατολή, συγκεντρώνονται όλες οι παγκόσμιες αντιθέσεις στην αντιπαράθεση ΗΠΑ και Κίνας.
Κυβερνητικά σχήματα
Από το 1971 επικεφαλής του Πακιστάν βρέθηκαν κυβερνήσεις εναλλακτικά πολιτικές και στρατιωτικές, δημοκρατικές και αυταρχικές, σχετικά κοσμικές και ισλαμιστικές. Τα μέλη αυτών των κυβερνήσεων προέρχονταν από αριστοκρατικές οικογένειες των διαφόρων εθνοτήτων της περιοχής με πολύ καλές σπουδές στην Βρετανία και τις ΗΠΑ και/ή από στρατιωτικούς καριέρας που πολλοί από αυτούς έλκυαν την καταγωγή τους από υπηρετήσαντες στα βρετανικά στρατεύματα κατοχής των Ινδιών.
Η εποχή στο Πακιστάν μέχρι το 1990, χαρακτηρίζεται από περιόδους σημαντικής αλλά και ταυτόχρονα ασταθούς οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής ανάπτυξης, στρατιωτικών πραξικοπημάτων και δολοφονιών πολιτικών αρχηγών, στη βάση των ανταγωνισμών των φατριών και των ξένων υποστηρικτών τους. Χαρακτηριστική η επιδιωκόμενη από τους τελευταίους ανάμειξη στους πολέμους στο Αφγανιστάν και στην Ινδία.
Μέχρι τότε στην εξουσία εναλλάσσονταν οι στρατιωτικοί ενώ στη συνέχεια –και μέχρι πρόσφατα οι δύο φατρίες-οικογένειες, η φατρία Σαρίφ και η φατρία Μπούτο, με αντίστοιχα δύο αντίπαλα κόμματα, τη Μουσουλμανική Λίγκα Πακιστάν της δυναστείας Σαρίφ ή το Πακιστανικό Λαϊκό Κόμμα της δυναστείας Μπούτο. Οι δύο δυναστείες συνεχώς και μέχρι σήμερα αναπαράγονται, επενδύουν στα δικά τους παιδιά, στις δικές τους οικογένειες, στο δικό τους πελατειακό κράτος. Η φατρία Σαρίφ είναι μια οικογένεια πλούσιων βιομηχάνων από την επαρχία Παντζάμπ – τα δύο αδέλφια Ναουάζ και Σεμπάχ έχουν διατελέσει και οι δύο πρωθυπουργοί. Ο Σεμπάχ είναι ο νυν πρωθυπουργός. Η φυλή Μπούτο ανήκει στη φεουδαρχική αριστοκρατία της νότιας επαρχίας Σιντ.
Κίνημα Δικαιοσύνης του Πακιστάν (PTI) με επικεφαλής τον Ιμράν Χαν
Μια τομή στα πολιτικά πράγματα γίνεται το 1996 όταν εμφανίστηκε το Κίνημα Δικαιοσύνης του Πακιστάν (PTI) με επικεφαλής τον Ιμράν Χαν, πρώην αστέρα του κρίκετ, από πλούσια οικογένεια, με καταγωγή από τους Παστούν (ίδια φυλή με τους Ταλιμπάν), αμερικανοσπουδαγμένο, αλλά όπως φαίνεται από τις ίδιες τις εξελίξεις όχι και τόσο υποχείριο των ΗΠΑ.
Ο Χαν μπήκε στην πολιτική το 1996 με ένα θαρραλέο θέμα: την καταπολέμηση της διαφθοράς που αντικειμενικά ήταν και είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του Πακιστάν. Ο “καπετάνιος” ήρθε στην εξουσία το 2018, υποστηριζόμενος από ένα τμήμα του στρατού (ιδιαίτερα μεσαία στελέχη) υποσχόμενος ένα “νέο Πακιστάν”, απαλλαγμένο από τη διαφθορά και με λαό ευημερούντα. Υποσχέθηκε τη δημιουργία 10 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας και ένα ισλαμικό κράτος πρόνοιας, συσπειρώνοντας γύρω του την πλειονότητα των κατοίκων των αστικών περιοχών και τη νεολαία της χώρας. Μια νεολαία (το 60% των κατοίκων της χώρας) που μετά την 11η Σεπτεμβρίου έχει ζήσει σε μια χώρα που στιγματίστηκε ως κέντρο της τρομοκρατίας. Η επιθυμία των νέων, ισχυρότερη από ποτέ, ήταν και είναι να δουν το Πακιστάν να αναδύεται και να υπάρξουν. Γι’ αυτό στήριξαν τις ελπίδες τους στο νεαρό κόμμα PTI, τον Ιμράν Χαν και τις υποσχέσεις του για ανανέωση.
Κυβέρνηση Ιμράν Χαν
Και πράγματι μέχρι τον Απρίλιο του 2022 η κυβέρνηση Χαν είχε καταφέρει να έχει ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης 6,5%, παρά τα δύο χρόνια της πανδημίας του Covid-19 –για την οποία είχε πάρει εύσημα διαχείρισης από μεγαλύτερο από 70% τμήμα του πληθυσμού.
• Ανέλαβε μεταρρυθμίσεις στον τομέα της εκπαίδευσης, της υγειονομικής περίθαλψης, σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο αντίστοιχα, στο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας στο Πακιστάν, στην παροχή ασφαλιστικής κάλυψης υγείας. Η κυβέρνηση του Χαν πήρε σημαντικά διαφορετική θέση στην πολιτική των θρησκευτικών μειονοτήτων από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το PML-N, το οποίο είχε αντιταχθεί στην κατασκευή του διαδρόμου για τους Ινδούς προσκυνητές.
• Παρατηρήθηκε ανάκαμψη στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας.
• Είδε ρεκόρ εξαγωγών στον τομέα της πληροφορικής.
• Βελτιώθηκαν οι εισροές δολαρίων, πρώτα μέσω των εξαγωγών, στη συνέχεια μέσω των εμβασμάτων από τα 10 εκατομμύρια Πακιστανούς που ζουν στο εξωτερικό, αλλά και μέσω προσπαθειών για την ανάπτυξη του τουρισμού.
• Στα χρόνια της κυβέρνησης του (2018-2022) επεκτάθηκαν τα έργα υποδομής σε συνεργασία με την Κίνα:
Ο Σινο-Πακιστανικός Οικονομικός Διάδρομος – CEPEC, Σύγχρονος Δρόμος του Μεταξιού στα όρια του Πακιστάν και κατά μήκος του Ινδού ποταμού (3.000 χιλιόμετρα και το λιμάνι Gwadar στη θάλασσα του Ομάν που στην πορεία του έχουν δημιουργηθεί πολλά έργα υποδομής, σιδηροδρομική γραμμή, τέσσερις ειδικές οικονομικές ζώνες κλπ. Δίνει διέξοδο στην Κίνα στη θάλασσα του Ομάν και επιτρέπει τη συντόμευση του δρόμου προς Μέση Ανατολή και Ευρώπη παρακάμπτοντας τα στενά της Μάλακκας).
• Ακόμα ήρθε σε συμφωνία με τον πρόεδρο Πούτιν τον Φλεβάρη του 2022 για τη συνέχιση ενός έργου αγωγού φυσικού αερίου Pakistan Stream αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, του οποίου την ανάπτυξη νότια από το Καράτσι προς το Πετζάμπ έχει αναλάβει η ρωσική πλευρά. Είναι το αποτέλεσμα μιας συμφωνίας του 2015 για έναν αγωγό μήκους 1.100 χιλιομέτρων με σχεδιασμένη χωρητικότητα που κυμαίνεται από 12,4 έως 16 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, με τη Ρωσία να χρηματοδοτεί το 26% του κόστους, το οποίο κυμαινόταν από 1,5 έως 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Η Κοινοπραξία Ευρασιατικού Αγωγού και ο προμηθευτής του αγωγού TMK ανέλαβαν την ολοκλήρωση του αγωγού.
Περιβάλλον και ενέργεια
Ο Χαν φρόντισε την αύξηση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές με στόχο να απαλλαγεί το Πακιστάν από ρυπογόνα ενέργεια μέχρι το 2030. Το 2020, η κυβέρνηση του Χαν ξεκίνησε τις εργασίες κατασκευής του φράγματος Ντιαμέρ-Μπάσα με 450 εκατ. Δολάρια δάνειο από την Παγκόσμια Τράπεζα.
Οι προσπάθειες του για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής συνίσταντο στην αναδάσωση του Πακιστάν με πάνω από 10 δισεκατομμύρια δέντρα στο πλαίσιο του προγράμματος Plant for Pakistan. Στα πρώτα τρεισήμισι χρόνια της διακυβέρνησης του είχαν φυτευθεί 3,3 δισεκατομμύρια δέντρα. Ο Χαν επέκτεινε επίσης τα εθνικά πάρκα στο πλαίσιο μιας πρωτοβουλίας για τις προστατευόμενες περιοχές.
Ασφάλεια
Στην πολιτική εθνικής ασφάλειας και υπό των απειλών των Πακιστανών Ταλιμπάν, η κυβέρνηση Χαν κατάφερε ένα βελτιωμένο συνολικό κλίμα ασφάλειας σε συμφωνία με διεθνείς κανόνες, με τους ξένους επενδυτές να εκφράζουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην ασφάλεια των επενδύσεών τους στο Πακιστάν.
Τον Οκτώβριο του 2020, ο Χαν μίλησε για τον αυξανόμενο εξτρεμισμό και τη βία κατά των μουσουλμάνων, σε όλο τον κόσμο. Σε μια επιστολή που αναρτήθηκε στο Twitter, προέτρεψε τον διευθύνοντα σύμβουλο του F/B Μαρκ Ζούκερμπεργκ να απαγορεύσει το ισλαμοφοβικό περιεχόμενο στην πλατφόρμα του
Τον Ιούλιο του 2021, το ισραηλινό κατασκοπευτικό λογισμικό Πήγασος αποκάλυψε μια λίστα παρακολούθησης που περιλάμβανε τουλάχιστον έναν αριθμό που κάποτε χρησιμοποιούσε ο Χαν.
Εξωτερική πολιτική
Στην εξωτερική πολιτική η κυβέρνηση Χαν εργάστηκε για μια ανεξάρτητη μουσουλμανική πολιτική, (ενώ προηγούμενα οι κυβερνήσεις ακολουθώντας πάντα τη γνώμη του στρατού ήταν ιδιαίτερα φιλο-ΗΠΑ και φιλοευρωπαίες). Η συνεχής προσπάθεια του ήταν να εγκαθιδρύσει σχέσεις αμοιβαίας καλής συνύπαρξης με όλες τις δυνάμεις. Τόσο τις ΗΠΑ, όσο και τη Ρωσία , την Κίνα, τη Σαουδική Αραβία, το Ιράν και όλο τον μουσουλμανικό κόσμο.
• ’Έδωσε προτεραιότητα στις στενές σχέσεις με την Κίνα που βέβαια έλκουν την αρχή τους από την εποχή του Μάο Τσε Τουνγκ, εξ ου και ο CEPEC.
• Τον Αύγουστο του 2021, ο Χαν γιόρτασε την αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από το Αφγανιστάν, περιγράφοντάς την ως το σπάσιμο των Αφγανών «από τα δεσμά της δουλείας». Ο Χαν ήταν πάντα αντίθετος στην επέμβαση του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν. Τη θεωρούσε ως την πηγή όλων των δεινών της χώρας αυτής, και εν μέρει των δικών του. Όπως όλοι οι προκάτοχοί του, ο Χαν -που δικαίως φημίζεται για την ακεραιότητά του σε έναν μαζικά διεφθαρμένο πακιστανικό πολιτικό κόσμο- προστάτευσε τους Αφγανούς Ταλιμπάν. Είχε αρνηθεί στο παρελθόν να κατονομάσει τον Οσάμα Μπιν Λάντεν τρομοκράτη.
• Επανεκκίνησε τους δεσμούς με τα αραβικά κράτη του Κόλπου, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία πετυχαίνοντας επωφελείς για το Πακιστάν οικονομικές συμφωνίες και χρηματοδοτήσεις έργων υποδομής. Βελτίωσε επίσης τους δεσμούς με το κράτος του Κόλπου του Κουβέιτ και ενίσχυσε τους οικονομικούς δεσμούς με το Κατάρ.
• Επίσης, ο Χαν και η κυβέρνησή του υιοθέτησαν τη θέση ότι δεν θα διεξαχθούν συνομιλίες με την Ινδία για τη διαμάχη του Κασμίρ μέχρι να αποκατασταθεί η αυτονομία στο υπό ινδική κατοχή Κασμίρ.
• Έχει ακόμα δηλώσει ότι το Πακιστάν δεν θα αναγνωρίσει ποτέ το Ισραήλ μέχρι να δημιουργηθεί ένα παλαιστινιακό κράτος, δήλωση σύμφωνη με το όραμα του ιδρυτή του Πακιστάν Μοχάμεντ Αλί Τζινά.
• Έχει καλές σχέσεις με τη Ρωσία και έχει δηλώσει σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία ότι δεν ενδιαφέρεται να ενταχθεί σε κανένα μπλοκ και έχει χαιρετίσει την ουδετερότητα, με την ελπίδα της «ειρήνης και της αρμονίας εντός και μεταξύ των κοινωνιών». Κατά τη διάρκεια της έκτακτης συνεδρίασης της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για την εισβολή εξέφρασε τη λύπη του για την κατάσταση, καταγράφοντας παράλληλα αποχή, και ζήτησε αποκλιμάκωση με τήρηση του διεθνούς δικαίου, όπως ορίζεται στον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ.
Δημοσιονομική πολιτική
Στην εσωτερική οικονομική πολιτική, ο Χαν κληρονόμησε μια διπλή κρίση στο ισοζύγιο πληρωμών και στο χρέος με μεγάλο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και δημοσιονομικό έλλειμμα το 2018. Έτσι η κυβέρνηση του Χαν ζήτησε διάσωση από το ΔΝΤ. (Μέχρι τότε το Πακιστάν είχε λάβει ακόμα 11 δάνεια στο παρελθόν). Σε αντάλλαγμα το ΔΝΤ απαίτησε από την πακιστανική κυβέρνηση να υποτιμήσει τη ρουπία και να βελτιώσει την είσπραξη φόρων. Η κυβέρνηση του Χαν αποφάσισε να αυξήσει τους εισαγωγικούς δασμούς για να εισπράξει υψηλότερα φορολογικά έσοδα και υποτίμησε το νόμισμα. Αυτό μαζί με τον βαρύ εισαγωγικό δασμό βοήθησε στη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.
Παράλληλα κατάφερε μέσω μιας έξυπνης και πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής –ιδιαίτερα προς τα μουσουλμανικά κράτη του Κόλπου- να επιμηκύνει τις αποπληρωμές του χρέους.
Όμως κατά τα ίδια τα λεγόμενα του Χαν δύο στοιχεία της διακυβέρνησής του: *[1]
• από τη μια η προσπάθεια της επέκτασης των φορολογούμενων προς την πλευρά των ισχυρών, των πλούσιων οικογενειών και των ανώτερων αξιωματικών (με αρχικό αποτέλεσμα 487 δισεκατομμύρια ευρώ σε τρία χρόνια από την αρχή του 2018 έως την αρχή του 2021 ) και,
• από την άλλη, η προσπάθειά του να απαγκιστρώσει το Πακιστάν από την υποταγή στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ και να αναπτύξει σχέσεις με τις χώρες του λεγόμενου Παγκόσμιου Νότου ιδιαίτερα Κίνα, Ρωσία, τα κράτη του Κόλπου, υπέρ του Αφγανιστάν και ενάντια στο Ισραήλ, και έχοντας δηλώσει συμμετοχή στην επέκταση των BRICS με τους επόμενους 11, δυσαρέστησαν τα τμήματα του στρατού και της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης τα προσδεδεμένα στον Παγκόσμιο Βορρά (Συμφέροντα ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και συμμάχων τους). Τον Απρίλη του 2022, ανώτερα στρατιωτικά στελέχη (απ’ ότι αναφέρεται στα ξένα πρακτορεία ειδήσεων), κληρικοί ισλαμιστές, η αντιπολίτευση -τα μέλη των δύο κομμάτων των Σαρίφ και Μπούτο- και εκλεγμένα μέλη της κυβερνητικής πλειοψηφίας που εξαγοράστηκαν ανοιχτά, υφάρπαξαν από το κοινοβούλιο μια ψήφο δυσπιστίας και απομάκρυναν την κυβέρνηση Χαν.
Ο νέος πρωθυπουργός Σαρίφ ήδη διαβεβαίωσε τις ΗΠΑ για την επαναφορά του Πακιστάν στις αγκάλες τους…
Οι λαϊκές μάζες διαμαρτύρονται έντονα για την απομάκρυνση του Ιμράν Χαν
Ήταν επόμενο να υπάρξει έντονο κίνημα διαμαρτυρίας από την πλευρά των λαϊκών μαζών- που κατά πακιστανούς ιστορικούς- είναι σε μεγάλο βαθμό αυθόρμητο και δεν καθοδηγείται από τα στελέχη του Πακιστανικού Κινήματος Δικαιοσύνης του Ιμράν Χαν.
Γιατί, ο λαός είναι κουρασμένος, αντιμέτωπος με πληθωρισμό ρεκόρ, ανεργία, διακοπές ρεύματος, πολύ κακές συνθήκες ασφαλείας (οι Πακιστανοί Ταλιμπάν έχουν πολλαπλασιάσει τις φονικές επιθέσεις μετά την επιστροφή των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν τον Αύγουστο του 2021) και βρίσκεται ακόμα εκτεθειμένος σε ύψιστο βαθμό στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής: οι φονικές πλημμύρες της περσινής εποχής των μουσσώνων μετρούν 20.000.000 άστεγους 1.000 νεκρούς , καταστροφή περίπου ενός εκατομμυρίου σπιτιών και απώλεια τεράστιων εκτάσεων καλλιεργήσιμης γης που έχει οδηγήσει σε οξύτατη ανεπάρκεια ειδών διατροφής.
Αφού εκδιώχθηκε από την εξουσία με ψήφο δυσπιστίας στο κοινοβούλιο τον Απρίλιο του 2022, ο Ιμράν Χαν αμφισβήτησε τη νομιμότητα του στρατού και του συνασπισμού που κατόρθωσε την απομάκρυνσή του, τους κατηγόρησε για πραξικόπημα υποκινούμενο από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους, επειδή ο ίδιος ασκούσε ανεξάρτητη από αυτούς εξωτερική πολιτική (φιλοκινεζική, φιλορωσική και φιλομουσουλμανική) και επειδή προσπάθησε να φορολογήσει τις μεγάλες περιουσίες.
Ο Ιμράν Χαν ζήτησε ευθύς εξαρχής εκλογές. Το κόμμα του οδήγησε σε παραίτηση τοπικές εθνοσυνελεύσεις στα πολυπληθή κρατίδια Πεντζάμπ και Κυμπέρ Παχτούνκβα που έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων της χώρας. Το Συνταγματικό Δικαστήριο έδωσε το πράσινο φως για τη νομιμότητα και τη διενέργεια αυτών των εκλογών για τις 15 Μαΐου –αλλά δεν έγιναν.
Η παρούσα κυβέρνηση, και αναμφίβολα ο στρατός, υποτίμησε τη δύναμη του κινήματος και του κόμματος του Ιμράν Χαν. Το PTI έχει μια πραγματική κοινωνική βάση.
Μετατροπή της πολιτικής κρίσης σε καθεστωτική κρίση
Όταν ο Ιμράν Χαν συνελήφθη στις 9 του Μάη για υποθέσεις διαφθοράς (εκκρεμούν σε βάρος του 150 αντίστοιχες κατηγορίες ), η πολιτική κρίση που υπέβοσκε εδώ και ένα χρόνο, από την υφαρπαγή της εξουσίας του, μετατράπηκε σε οξύτατη κρίση του καθεστώτος. Για πρώτη φορά στα ιστορικά του Πακιστάν ο στρατός και οι δυναστείες Μπούτο και Σαρίφ είναι στο στόχαστρο αυτού του κινήματος.
Έκτοτε οι μεγάλες πόλεις της χώρας αποτελούν θέατρο ταραχών. Στη Λαχόρη, την Πεσαβάρ, και αλλού διαδηλωτές επιτέθηκαν και έβαλαν φωτιά σε στρατιωτικά, κυβερνητικά και αστυνομικά κτίρια. Περισσότεροι από 4.000 διαδηλωτές συνελήφθησαν. Τα σχολεία έκλεισαν, η πρόσβαση στο Διαδίκτυο περιορίστηκε ή διακόπηκε για να εμποδιστεί η οργάνωση των διαδηλωτών. Η χώρα μετρά τους πρώτους νεκρούς: οκτώ άνθρωποι σκοτώθηκαν, σύμφωνα με μια προσωρινή εκτίμηση, το πρωί της Πέμπτης 11 Μαΐου.
Σύμφωνα με την αστυνομία, έχουν ήδη συλληφθεί (23 Μαΐου), ολόκληρη η ηγεσία του κόμματος PTI του Ιμράν Χαν. Ο ίδιος κάνει λόγο για 7.500 συλλήψεις και υποψιάζεται ότι οι αρχές θέλουν να απαγορεύσουν το κόμμα του. Αρνείται οποιαδήποτε ανάμειξη των υποστηρικτών του στις λεηλασίες και ζητά τη σύσταση δικαστικής επιτροπής με επικεφαλής τον αρχιδικαστή για τη διεξαγωγή έρευνας.
“Το ωστικό κύμα που προκάλεσε η σύλληψη του Ιμράν Χαν σε όλο το Πακιστάν μπορεί από ορισμένες απόψεις να συγκριθεί με εκείνο που ακολούθησε τη δολοφονία της Μπεναζίρ Μπούτο το 2007”, λέει ο Λοράν Γκαγιέρ, ερευνητής του Κέντρου Διεθνών Ερευνών (CERI), ειδικός στο Πακιστάν, που βρίσκεται στο Καράτσι. “Για τους Πακιστανούς“, συνεχίζει, “οι αρχές έχουν ξεπεράσει μια κόκκινη γραμμή. Η οργή είναι μαζική. Οι διαδηλώσεις δείχνουν την τεράστια κοινωνική, εθνοτική και έμφυλη ποικιλομορφία των υποστηρικτών του Ιμράν Χαν . Γυναίκες, νεολαία, ανώτερες και κατώτερες τάξεις, ένα πολύ αποφασισμένο πλήθος, απόλυτα θυμωμένο με τον στρατό, αλλά και με την κυβέρνηση, το δικαστικό σώμα, ακόμη και τα μέσα ενημέρωσης. Ο Ιμράν Χαν αποκρυσταλλώνει την οργή, την αγωνία, την απογοήτευση που γεννιέται από την κοινωνική και οικονομική κρίση και η οποία δεν μπορεί να εκφραστεί μέσω άλλων διαύλων, λόγω της έλλειψης αντίρροπων δυνάμεων, ενδιάμεσων φορέων, συνδικάτων, κλπ’’.
Η κυβέρνηση Σαρίφ όντας αρχικά αποφασισμένη να αποκλείσει τον Ιμράν Χαν και να διαλύσει το κόμμα του, επέλεξε να απαντήσει δυναμικά. Είναι πολύ πιθανό ο Ιμράν Χαν να κηρυχθεί έκπτωτος. Η διαδικασία αυτή έχει χρησιμοποιηθεί αρκετές φορές στο παρελθόν για την εξουδετέρωση πολιτικών αντιπάλων.
Ο Ιμράν Χαν απελευθερώθηκε ύστερα από απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου (12 του Μάη) αλλά ο ίδιος καταγγέλλει ότι υπάρχουν φόβοι για τη ζωή του και ότι ο νυν πρωθυπουργός Σαρίφ με τη βοήθεια του στρατού έχει ήδη κάνει ενάντιά του δυο απόπειρες δολοφονίας.
Σύμφωνα με επί τόπου παρατηρητές είναι σίγουρο ότι αν γίνονταν εκλογές σήμερα, ο Ιμράν Χαν θα τις κέρδιζε. Ο φόβος στο αντίπαλο στρατόπεδο είναι ότι αν κερδίσει τις εκλογές θα ρίξει όλους τους αντιπάλους του στη φυλακή. Από τη σκοπιά του στρατού, εφόσον ο Ιμράν Χαν αρνείται να συμβιβαστεί, η μόνη λύση είναι να εξαλειφθεί από το πολιτικό τοπίο. Από την άλλη όμως ο Χαν προτείνει στο στρατό – στην ανώτερη ηγεσία του– να τα βρούνε. Στην καλύτερη περίπτωση για το στρατό, ο Χαν είναι πιθανόν να αποκλεισθεί από τις εκλογές λόγω μιας σειράς κατηγοριών επίσης για διαφθορά που έχουν ήδη παραπεμφθεί στα δικαστήρια. Και το PTI βασίζεται κατά κύριο λόγο στον χαρισματικό ηγέτη του…
Στο παρελθόν όταν επενέβαινε ο στρατός, η χώρα παρέμενε ενωμένη επειδή ο στρατός ήταν ένας. Τώρα αρκετοί διοικητές των σωμάτων υποστηρίζουν τον Ιμράν Χαν . Επομένως, ο αρχηγός του στρατού θα πρέπει αφού τον παραμερίσει να πραγματοποιήσει εκκαθάριση στον στρατό προκειμένου να ανακτήσει τον έλεγχο του. Δεν θα είναι και τόσο εύκολο. Αν όμως ο αρχηγός του στρατού καταφέρει να ενισχυθεί, φανταστείτε την απογοήτευση. Ο Ιμράν Χαν δεν είναι άμοιρος ευθυνών, αλλά οι διαψευσμένες ελπίδες των νέων για ένα νέο Πακιστάν θα μετατρέψουν το παρόν κίνημα σε εκρηκτική ύλη μεγατόνων… με πραγματικά απρόβλεπτες συνέπειες, για τους πάντες. Οπότε …ίδωμεν .
Πηγές : Διαδικτυακές εκδόσεις Le Monde.fr, Wikipedia.fr, ISAS Working Paper No 357-30 November 2021, Τhe Conversation.com
*[1] Χρειαζόμαστε επενδύσεις και αυτό θα είναι εφικτό μόνο αν τηρείται το κράτος δικαίου. Πρέπει επίσης να μειώσουμε το δημοσιονομικό μας έλλειμμα- από τα 230 εκατομμύρια κατοίκους της χώρας, μόνο 2,5 εκατομμύρια πληρώνουν φόρους. Η κατάσταση δεν είναι βιώσιμη.
