Ας γυρίσουμε νοερά 81 χρόνια πίσω, στη 12η Οκτωβρίου 1944. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν ξεχυθεί στους δρόμους της Αθήνας πανηγυρίζοντας για την απελευθέρωση της πόλης. Για τη φυγή των κατοχικών ναζιστικών στρατευμάτων. Ενθουσιώδη πλήθη έχουν κατακλύσει το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, τις σκάλες που οδηγούν προς το κτήριο της Βουλής, το χώρο μπροστά από το κτήριο. Αν, τώρα, κάνουμε κάποια μείξη εποχών, μπορούμε να προσθέσουμε μια μυθοπλαστική πινελιά σε τούτο το γνωστό, ιστορικό σκηνικό.
Μια ολιγομελής ομάδα βλοσυρών τύπων, σπρώχνοντας όσους βρίσκονται μπροστά της, φθάνει μέχρι το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Εκεί, ένας από τους συνοφρυωμένους νεοφερμένους φωνάζει προς το πλήθος: «Κακώς είστε εδώ. Αναστατώνετε ένα χώρο, που δεν δημιουργήθηκε για την αφεντιά σας. Να φύγετε». Ο κόσμος γελά και «παίρνει στο ψιλό» τον άνθρωπο αυτόν, ο οποίος στην ερώτηση «πώς σε λένε εσένα παλληκάρι, να σε θυμόμαστε;» απαντά «Κυριάκος». Ένας άλλος τύπος από την ομάδα, που συστήνεται ως Άκης Σκέρτσος, λέει πιο ήρεμα στους γύρω: «Βρε παιδιά, κοιτάξτε πόσο εμβαδόν υπάρχει πιο κάτω και παραδίπλα. Γιατί πρέπει οπωσδήποτε να βρίσκεστε εδώ;». Τα πυκνότερα γέλια και η φράση «γεια σου Σκέρτσο με τα σκέρτσα σου» δίνουν στην ομάδα να καταλάβει ότι πρέπει να λακίσει. «Άξεστοι, σκέτη πλέμπα» μονολογεί ένας φεύγοντας. «Πιο σιγά Κωστή, θα μας ακούσουν», τον νουθετεί ο Άκης.
Ασφαλώς δεν ήταν μόνο η συγκέντρωση της απελευθέρωσης του 1944. Αμέτρητες λαϊκές συναθροίσεις και εκδηλώσεις – περισσότερο ή λιγότερο γνωστές, σε ιστορικά ορόσημα ή σε «κανονικές» περιόδους – έχουν προσδώσει στον ευρύτερο χώρο της πλατείας Συντάγματος αυτήν ακριβώς την ιδιότητα: Είναι τόπος διεκδικήσεων, διατύπωσης αιτημάτων, διακηρύξεων, λαϊκών συνάξεων και συλλογικών εορτασμών. Αν όμως ο νους ξεχωρίζει το ορόσημο της απελευθέρωσης του 1944, είναι διότι ο πρωθυπουργός «διάλεξε» την ημέρα της 81ης επετείου για την περιβόητη ανάρτησή του. Για να μας πει, τι; Ας δούμε την επιλογή λέξεων και φράσεων: .
Πρώτον: «Πράγματι, για μερικές μέρες το κέντρο της πρωτεύουσας αναστατώθηκε». Μάλιστα… Εδώ φαίνεται καθαρά το βάρος της ήττας, την οποία υπέστη η κυβέρνηση στην υπόθεση του Πάνου Ρούτσι. Η λέξη «αναστάτωση», η οποία συνειρμικά παραπέμπει σε έννοιες όπως «ταραχές», «φασαρίες», «όχλος», εν προκειμένω προκαλεί οργή ή θυμηδία – ίσως και αμφότερα. Όντως, υπήρξαν αναστατώσεις, αλλά ήταν διαφορετικές…
Μεγάλο τμήμα της κοινωνίας αναστατώθηκε και εξοργίστηκε, βλέποντας έναν πατέρα να κάνει απεργία πείνας για το αυτονόητο- να μάθει από τι σκοτώθηκε το παιδί του. Το γεγονός ότι αυτή η αναστάτωση μετατράπηκε σε θεατή συμπαράσταση, αναστάτωσε την κυβέρνηση. Αλήθεια, στις μέρες που παρήλθαν από τα εμέσματα του Άρη Πορτοσάλτε περί «τσαντιροκατάστασης» μέχρι τη 12η Οκτωβρίου, ο πρωθυπουργός και οι σύμβουλοί του δεν βρήκαν να πουν κάτι άλλο, παρά ότι ο κόσμος ο οποίος συγκεντρωνόταν, αγκάλιαζε τον Ρούτσι και του έσφιγγε το χέρι, «αναστάτωνε το κέντρο της πρωτεύουσας»; Σοβαρά, τώρα;
Δεύτερον: «Τώρα όμως, εγείρεται ένα εύλογο ερώτημα: μπορεί ένα ιστορικό μνημείο όπως του Αγνώστου Στρατιώτη να γίνεται πεδίο εκδηλώσεων άσχετων με την αποστολή του; Η δική μου απάντηση είναι όχι».
Συγγνώμη, αλλά κανείς δεν τον ρώτησε, κανείς δεν τον ρωτάει και κανείς δεν θα τον ρωτήσει. Ούτε τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ούτε τον Κωστή Χατζηδάκη, ούτε τον Άδωνι Γεωργιάδη, ούτε κανέναν τους. Δηλαδή, ποιο ακριβώς δόγμα διατυπώνεται εδώ; ‘Ότι ο Άγνωστος Στρατιώτης ανήκει στα… περιστέρια του, στους τσολιάδες του, στους τουρίστες που φωτογραφίζουν και τους οποίους φυσικά ουδείς ποτέ εμπόδισε, ενώ (πρέπει να) είναι άβατο σε απεργούς ή διαδηλωτές;
Τα περί «αποστολής» του μνημείου, στην περίπτωση αυτή είναι είτε «μπούμερανγκ» είτε κενολογία. Το πρώτο «είτε» μας καλεί να θυμηθούμε το κλισέ που ακούγαμε από το δημοτικό σχολείο, ότι δηλαδή οι άγνωστοι πεσόντες «θυσιάστηκαν για να ζούμε σήμερα ελεύθεροι». Και ακριβώς επειδή η ανελευθερία δεν είναι συνυφασμένη μόνο με κατοχές και ξένους ζυγούς, ακριβώς επειδή και οι στοιχειωδέστερες «δόσεις» ελευθερίας περιλαμβάνουν την έκφραση και τη διεκδίκηση, ο Άγνωστος Στρατιώτης φυσιολογικά «βλέπει» την άσκηση τέτοιων βασικών δικαιωμάτων. Κι όχι μόνο από ανθρώπους που κινούνται σε έναν ιδεολογικό πόλο. Όσοι έτρεξαν να συμπαρασταθούν στον Πάνο Ρούτσι δεν ανήκουν σε ένα συγκεκριμένο πολιτικό – ιδεολογικό χώρο, είναι δε σίγουρο ότι πολλοί εξ αυτών δεν νιώθουν καν «κοντινοί» σε κάποιον.
Επίσης, καλό είναι να θυμηθούμε πως και οι «ακροκεντρώοι» που κάποτε συγκεντρώνονταν για να διακηρύξουν το «Μένουμε Ευρώπη» δεν θεώρησαν «άβατο» τον Άγνωστο Στρατιώτη – και πολύ καλά έκαναν και δεν διανοήθηκαν κάτι τέτοιο. Τώρα, αν εκείνοι δεν προκαλούσαν «αναστάτωση» στην πόλη, αυτό μάλλον οφειλόταν στο ότι ήταν λιγοστοί. Έτερον εκάτερον.
Η… φόρα που πήραν και οι δυο αδυναμίες του «εγχειρήματος»
Έχουμε όμως και το άλλο «είτε», αυτό της κενολογίας. Διότι είναι ανόητο να συναρτά κανείς την «αποστολή» που έχουν μνημεία ή άλλα ιστορικά «τοπόσημα» με το αν θα γίνονται εκεί κοντά κοινωνικές, πολιτικές ή συνδικαλιστικές συναθροίσεις, εκτός εάν θέλει να εκτοξεύσει σε άλλα επίπεδα την περιστολή ελευθεριών και τα «αποφασίζομεν και διατάσσομεν».
Με τη… φόρα που παίρνουν, τι άλλο θα δούμε ή θα ακούσουμε; Θα βρίσκονται πχ διαδηλωτές στη Σταδίου, στο το χώρο γύρω από το άγαλμα του Κολοκοτρώνη και θα αποφαίνεται η Αστυνομική Διεύθυνση ή και ο υπουργός Προ Πο εάν στις μέρες μας ο «γέρος του Μοριά» θα… ενέκρινε την κινητοποίηση; Θα συγκεντρώνονται σωματεία εργαζομένων στο άγαλμα του Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη και θα επεμβαίνουν τα ΜΑΤ, επειδή θα θεωρείται η κινητοποίηση «ασέβεια» στο πρόσωπο του πολιτικού που κάποτε θέσπισε το Ιδιώνυμο για την καταστολή κοινωνικών αγώνων; Όχι, αν το σκέφτονται και αυτό ας μας το πουν…
Τρίτον: «Με νομοθετική ρύθμιση, λοιπόν, την επόμενη εβδομάδα, αναθέτει (η κυβέρνηση) την αποκλειστική ευθύνη για την προστασία και σωστή λειτουργία του Αγνώστου Στρατιώτη εκεί όπου ανήκει: στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας».
Μεγαλεία! Μια πρωτότυπη ιδέα θα ήταν να ζητήσουν από τον Ντόναλντ Τραμπ να στείλει εδώ κάποια τμήματα της αμερικανικής εθνοφρουράς. Πώς πηγαίνουν από χώρα σε χώρα πυροσβέστες και ομάδες διάσωσης, σε περιπτώσεις μεγάλων πυρκαγιών ή σεισμών; Ε, κάτι τέτοιο. Να εκτιμήσει και ο πρόεδρος των ΗΠΑ τη δέουσα σημασία, την οποία αποδίδει η ελληνική κυβέρνηση στον «εσωτερικό εχθρό».
Και τι ακριβώς θα κάνει το υπουργείο Άμυνας; Θα βάλει… κάγκελα, ώστε να πλησιάζουν τον Άγνωστο Στρατιώτη μόνον τουρίστες ή και όσοι γηγενείς θα υπογράφουν υπεύθυνη δήλωση ότι δεν έχουν… πονηρούς σκοπούς; Θα έχει κάποια «υψηλή εποπτεία»; Βρε μπας και ο Κυριάκος βρίσκει ευκαιρία να «φορτώσει» ένα πονοκέφαλο στον εσωκομματικό ανταγωνιστή του, Νίκο Δένδια; Λέμε, τώρα…
Η «τήρηση της τάξης», διευκρίνισε ο Α. Σκέρτσος, θα παραμείνει στην ΕΛ.ΑΣ (κρίμα, η ιδέα της εισαγόμενης εθνοφρουράς θα ήταν ρηξικέλευθη). Οπότε, μεταξύ άλλων δεν αποκλείεται να προκύψουν και ασάφειες ως προς τον διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων. Σαφέστατα είναι, όμως, δυο συμπεράσματα, σχετικά με την πρωθυπουργική – κυβερνητική κίνηση για τον Άγνωστο Στρατιώτη.
Πρώτον: Επιδιώκουν να πετύχουν «μ’ ένα σπάρο δυο τρυγόνια». Αφενός να πάρουν κάποια ρεβάνς για την επαχθή πολιτική ήττα τους στην υπόθεση Ρούτσι και αφετέρου να χαϊδέψουν ακόμη περισσότερο τα αφτιά ενός «σκληρού» δεξιού και ακροδεξιού ακροατηρίου. Το οποίο, ναι μεν δεν τάχθηκε σύσσωμο στο πλευρό της κυβέρνησης στο κεφάλαιο «Τέμπη και Πάνος Ρούτσι», αλλά πιθανότατα θα ευφρανθεί (αυτή τουλάχιστον είναι η πρωθυπουργική προσδοκία) βλέποντας τη Νέα Δημοκρατία να τάζει περιορισμό της «οχλοκρατίας» και μάλιστα στο όνομα μιας υποτιθέμενης προστασίας ενός δήθεν απειλούμενου εθνικού μνημείου.
Δεύτερον: Δυο σοβαρές αδυναμίες χαρακτηρίζουν την προσπάθεια της κυβέρνησης «να πάρει το αίμα της πίσω» (όσο, τέλος πάντων, εκτιμά ότι είναι εφικτό), μετά την απόλυτη δικαίωση του Ρούτσι. Η πρώτη είναι ότι στην ουσία ομολογεί την αδυναμία της να χωνέψει αυτό που της συνέβη – και η παραδοχή αυτή «μετράει».
Η δεύτερη αδυναμία αφορά την αφορμή και τη μεθόδευση: Συνήθως, τα αυταρχικά και κατασταλτικά άλματα εκκινούν από κάποιες προσχηματικές αφορμές που περιλαμβάνουν «μπάχαλα», «τρόμο στην πόλη» και τα συναφή. Τώρα η κυβέρνηση επιχειρεί άλμα, εμφανίζοντας ως ενσάρκωση της «αναταραχής» την εικόνα ενός θλιμμένου, αλλά και υπερήφανου, αποφασισμένου πατέρα, περιστοιχιζόμενου από ανθρώπους που του έδιναν κουράγιο. Κι αυτή, υποτίθεται ότι είναι μια εικόνα που προσβάλλει την μνήμη εκείνων που σκοτώθηκαν σε πεδία μαχών!…
Τελικά, ίσως υπάρχει και τρίτο συμπέρασμα: Το «σεντούκι» των αληθοφανών επιχειρημάτων του Κυρ. Μητσοτάκη αδειάζει γρηγορότερα από την πολιτική του κλεψύδρα. Αν δεν έχει μείνει ήδη κενό…
