Πηγή: Liva
Μετάφραση: Δημήτρης Μπάρλας
Στις αρχές του Ιούλη η Βερχόβνα Ράντα[1] έστειλε για υπογραφή στον Ζελένσκι το Νόμο 7251, που ρυθμίζει τη «βελτιστοποίηση των εργασιακών σχέσεων». Αυτός ο νομοθετικός νεωτερισμός ουσιαστικά περικόπτει τα δικαιώματα των Ουκρανών μισθωτών και εκμηδενίζει θεμελιώδεις ιστορικές κατακτήσεις της εργατικής τάξης, παραπέμποντάς τες στις «συνθήκες του προπερασμένου αιώνα».
Σε οποιαδήποτε άλλη χώρα παρόμοιες ενέργειες θα προκαλούσαν κοινωνική αναταραχή και μαζικές διαμαρτυρίες των συνδικάτων, αλλά στη σημερινή Ουκρανία συνήθως κλείνουν τα μάτια απέναντι στην αντικοινωνική πολιτική, πολιτική αντιπολίτευση δεν υπάρχει πλέον και οι άτολμες αναφορές των συνδικάτων δεν ενδιαφέρουν τους αξιωματούχους της κυβέρνησης. Η εκμηδένιση της εργατικής νομοθεσίας λαμβάνει χώρα στην Ουκρανία από καιρό. Λίθος προσκόμματος για τις επιδιώξεις της εξουσίας παρέμενε η αρνητική αντίδραση από την πλευρά των διεθνών συνδικαλιστικών ενώσεων, επειδή η αποκαλούμενη «μεταρρύθμιση» αντιφάσκει προς τις θεμελιώδεις συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας. Έπρεπε να πάρει υπόψη της τις αντιδράσεις από το εξωτερικό. Αλλά τώρα υπάρχει ο πόλεμος και έτσι εκεί στην οδό Μπανκόβαγια[2] έχουν γίνει αδίστακτοι.
Ολοταχώς προς τη φεουδαρχία
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του νέου νόμου, οι Ουκρανοί εργοδότες δεν θα καθορίζουν πλέον την εργάσιμη μέρα με τον περιορισμό του οκταώρου. Η εργάσιμη εβδομάδα επεκτείνεται στις 60 ώρες, πράγμα που σημαίνει δεκάωρη εργάσιμη ημέρα με μία μέρα αργίας, δωδεκάωρη εργάσιμη μέρα με πενταήμερη εργασία, ή οκτώμισι ώρες σε συνθήκες εργασίας χωρίς αργία. Με αυτόν τον τρόπο οι εργοδότες θα μπορέσουν να εξοικονομήσουν τις αμοιβές για υπερωριακή απασχόληση και οι εργαζόμενοι θα είναι υποχρεωμένοι να δουλεύουν τόσο, όσο θέλει το αφεντικό. Σε αντίθετη περίπτωση, πολύ απλά: τους απολύουν.
Ήδη το 1810 ο Άγγλος παιδαγωγός και κοινωνικός φιλόσοφος Ρόμπερτ Όουεν διατύπωσε τον «Νόμο 888»: «Οκτώ ώρες δουλειά, οκτώ ώρες ανάπαυση, οκτώ ώρες ύπνος». Οι υπολογισμοί αυτοί δεν έγιναν μόνο από ανθρωπιστικά κίνητρα, αλλά βασίστηκαν, επίσης, στον πραγματιστικό υπολογισμό του χρόνου που είναι απαραίτητος για την αναπαραγωγή των δυνάμεων του εργάτη.
Το προλεταριάτο αγωνίστηκε για οκτάωρη εργάσιμη μέρα με μακροχρόνιο απεργιακό αγώνα, με αιματηρές συγκρούσεις με την αστυνομία. Και οι αμερικανοί εργάτες τραγουδούσαν στις διαδηλώσεις το ξακουστό «Τραγούδι του οκταώρου»[3] :
Αυτόν τον κόσμο θέλουμε ν΄ αλλάξουμε.
Φτάνει του σκλάβου η δουλειά για πενταροδεκάρες,
φτάνει ο μόχθος δίχως μια στιγμή, για να σκεφτούμε.
Τον ήλιο θέλουμε για να χαρούμε και τ΄ άρωμα των λουλουδιών.
Και ξέρουμε πως ο Θεός θέλει οκτώ ώρες να δουλεύουμε.
Και να που σήμερα, στο εμπόλεμο έτος 2022, στην Ουκρανία αποφάσισαν να ξαποστείλουν με τη μία τις εργασιακές σχέσεις εκατόν πενήντα χρόνια πίσω, καταργώντας το οκτάωρο, ως επαχθή κληρονομιά του κομμουνιστικού καθεστώτος.
Εκτός αυτού, στο εξής δίνεται η δυνατότητα να απολύονται οι εργαζόμενοι με την ασαφή διατύπωση «ως αποτέλεσμα της αδυναμίας εξασφάλισης των όρων εργασίας». Αυτή την «αδυναμία» θα την ορίζουν οι ίδιοι οι εργοδότες, ανάλογα με τα συμφέροντά τους. Επίσης, οι Ουκρανοί βουλευτές κατάργησαν την υποχρέωση διατήρησης των θέσεων εργασίας και καταβολής του μέσου μισθού στους επιστρατευμένους στο στρατό. Μέχρι και η επιπλέον άδεια για τους συμμετέχοντες σε στρατιωτικές ενέργειες μειώνεται από 14 σε 7 ημέρες, έτσι που οι άνθρωποι να ξαναρχίζουν την εξαντλητική εργασία «άμα τη επιστροφή» από το μέτωπο.
Τυπικά, οι μεταβολές των εργασιακών σχέσεων θα ισχύουν την περίοδο της εμπόλεμης κατάσταση. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τις δηλώσεις των δημιουργών της μεταρρύθμισης του Εργατικού Κώδικα, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει η διαβόητηβουλεύτριαΤρετιακόβα[4] , και αναλογιζόμενοι την υποχρέωση εξόφλησης των εξωτερικών δανείων, είναι ελάχιστα πιθανό μετά το τέλος των πολεμικών επιχειρήσεων να πάρει πίσω ο Ζελένσκι την «βελτιστοποίηση». Γιατί, βέβαια, ουδέν μονιμότερον του «προσωρινού νόμου», που συμφέρει εντελώς τις κοινωνικές ελίτ.
Μια αλυσίδα αντικοινωνικών νόμων
Στη σειρά βρίσκονται μερικά ακόμη νομοσχέδια, τα οποία έχουν ψηφιστεί από το κοινοβούλιο κατ΄ αρχήν: Νο 7251 (περί απλοποίησης της καταγγελίας των συμβάσεων εργασίας την περίοδο της κατάστασης πολέμου), Νο 5371 (περί εφαρμογής στις εργασιακές σχέσεις του καθεστώτος της σύμβασης για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις) και Νο 5266 (περί συλλογικών συμβάσεων).
Το πρώτο απ΄ αυτά ρυθμίζει τις συμβάσεις εργασίας για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καταργώντας στην ουσία γι΄ αυτές την ισχύ του Εργατικού Κώδικα. Οι όροι εργασίας, η διάρκεια της εργάσιμης μέρας και της άδειας και το ύψος της αμοιβής τώρα δεν ρυθμίζονται από το Νόμο, αλλά από τους όρους της σύμβασης που συντάσσει ο εργοδότης.
«Στη σύμβαση μπορεί κανείς να βάλει ότι τον συμφέρει, ειδικά σε συνθήκες ανεργίας. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οι Ουκρανοί θα πρέπει να εργάζονται με τους όρους που τους επιβάλλουν οι εργοδότες», λέει γι΄ αυτό ο νομικός ΡοστισλάβΚραβέτς.
Το νομοσχέδιο Νο 5266 είναι προσανατολισμένο στα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρήσεων. Σε περίπτωση επιψήφισής του οι εργοδότες δεν θα πληροφορούν πλέον εγκαίρως τους εργαζόμενους για σχεδιαζόμενες μειώσεις προσωπικού και δεν πρόκειται να συζητούν αυτό το θέμα με τα συνδικάτα.
Καταργείται η υποχρεωτική τρίμηνη προθεσμία για σύναψη νέας συλλογικής σύμβασης, που παλιότερα ήταν υποχρεωτική σε περίπτωση αλλαγής ιδιοκτησίας. Στο νέο νόμο δεν υπάρχει καμία προθεσμία και το προσωπικό μπορεί να εργάζεται χωρίς συλλογική σύμβαση για χρόνια, εάν αυτό συμφέρει τον εργοδότη. Σύμφωνα με τους νέους αντικοινωνικούς νόμους, από ΄δώ και στο εξής,κανείς, εκτός απ΄ τον εργοδότη, δεν θα είναι δυνατόν να έχει λόγο πάνω σ΄ αυτό το θέμα.
Απολύστε δημοσίους υπαλλήλους, μειώστε τις συντάξεις.
Σ΄ αυτά τα πλαίσια η κυβέρνηση σχεδιάζει, χωρίς να το κρύβει, να πραγματοποιήσει μαζικές απολύσεις Ουκρανών δημοσίων υπαλλήλων. Όπως μας πληροφορεί η «ΕκονομίτσεσκαγιαΠράβντα», έχει παρθεί η απόφαση να μειωθούν μεμιάς οι εργαζόμενοι διαφόρων κρατικών τομέων, για να περικοπούν περαιτέρω οι δαπάνες κοινωνικής πολιτικής.
Τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού καλύπτουν σήμερα περίπου το ένα τρίτο των εξόδων του ουκρανικού κράτους. Την συγκεκριμένη στιγμή στον κρατικό μηχανισμό εργάζονται περίπου 5 εκατομμύρια αμειβόμενων από τον προϋπολογισμό – κυρίως είναι εργαζόμενοι κρατικών υπηρεσιών και κρατικών επιχειρήσεων και, επίσης, γύρω στις 200 χιλιάδες, υπάλληλοι κρατικών ιδρυμάτων, τα οποία θα «φάνε μαχαίρι» πρώτα.
Την εντολή για την προπαρασκευή της συρρίκνωσης του κρατικού μηχανισμού έδωσε τον Ιούνιο ο Βλαντιμίρ Ζελένσκι και, αμέσως μετά, ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του «Υπηρέτη του Λαού»[5], Δαυίδ Αραχάμια, ανακοίνωσε «μεγάλο πρόγραμμα περικοπής των κρατικών δαπανών για την γραφειοκρατία». Ήδη στην αρχική φάση της «μεταρρύθμισης» ο αριθμός των αμειβόμενων από τον προϋπολογισμό θα μειωθεί κατά 60 χιλιάδες. Σε πρώτη φάση μειώνουν τους εργαζόμενους του Ταμείου Συντάξεων, της Εφορίας και της Κρατικής Στατιστικής Υπηρεσίας. Με αυτό σχεδιάζουν να εξοικονομήσουν 15 δισεκατομμύρια γρίβνες τον χρόνο.
Την μείωση των υπαλλήλων σχεδιάζουν να την αντισταθμίσουν με την ψηφιοποίηση των κρατικών υπηρεσιών, αν και τα πολυδιαφημισμένα προγράμματα του τύπου «Η Χώρα στο Smartphone», συνήθως αποδεικνύονται προγράμματα-βιτρίνα ανεπεξέργαστα, ανολοκλήρωτα και χαμηλής αποτελεσματικότητας.
Ο πρώην υπουργός Κοινωνική Πολιτικής Αντρέι Ρέβα ήδη μιλάει για το ότι τα πρώτα θύματα μπορεί να είναι οι συνταξιούχοι. Αυτοί σήμερα διεκπεραιώνουν τις υποθέσεις τους με τους κρατικούς υπαλλήλους, αλλά, μετά από τις μαζικές απολύσεις, τους προτείνουν να εξυπηρετούνται με προγράμματα υπολογιστών.
«Έχουμε 11 εκατομμύρια συνταξιούχους. Καταλαβαίνετε ότι τα άτομα αυτής της γενιάς μάλλον δεν είναι σε θέση να αφομοιώσουν την τεχνική, στο βαθμό που το κάνει η νεολαία; Έχουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι το επίπεδο γνώσεων, ώστε να περάσουν σε νέες μεθόδους, αλλά και τα οικονομικά μέσα για την αγορά τεχνολογίας;
Θέλω να σας πω ότι αυτό θα είναι καταστροφή για αυτούς τους ανθρώπους. Η οποιαδήποτε μεταρρύθμιση πρέπει να οδηγεί στη βελτίωση της κατάστασης. Στην συγκεκριμένη περίπτωση εγώ βλέπω μόνο έναν σκοπό, την εξοικονόμηση χρημάτων» λέει ο βετεράνος πολιτικός, που δεν αντιληφθήκαμε να έπαθε ποτέ καμιά κρίση ανθρωπισμού.
Παράλληλα η καταβολή των συντάξεων επίσης βρίσκεται υπό αίρεση. Όπως είπε σε συνέντευξή του στον βρετανικό The Economist ο υπουργός Οικονομικών Σεργκέι Μαρτσένκο, το υπουργικό συμβούλιο της Ουκρανίας επεξεργάζεται «επώδυνα μέτρα μείωσης των μισθών, των συντάξεων και των κοινωνικών επιδομάτων», τα οποία μπορούν να εφαρμοστούν σε μόλις τρεις μήνες. Στους Ουκρανούς δεν λένε ακόμη τίποτε γι΄ αυτό, πράγμα που δεν προοιωνίζεται τίποτε το καλό.
Η κατάργηση του νόμου για το οκτάωρο φαίνεται λογικό επακόλουθο της επιθετικής αντεργατικής πολιτικής που υλοποιούν οι ουκρανικέ αρχές.
Ο «Νόμος 888» δεν υπάρχει πλέον. Στη μόδα είναι πια άλλοι αριθμοί – ο 14/88[6] . Φαίνεται ότι το ένα οκτώ στην Ουκρανία περιττεύει…
[1]Το Κοινοβούλιο της Ουκρανίας. (σ.τ.μ.)
[2]Στην οδό Μπανκόβαγια 11 βρίσκεται η Προεδρία της Δημοκρατίας της Ουκρανίας. (σ.τ.μ.)
[3]Το πρωτότυπο στα αγγλικά: https://www.learningforjustice.org/classroom-resources/texts/eight-hours(σ.τ.μ.)
[4]Νεοφιλελεύθερη βουλευτής, ασχολούμενη με θέματα κοινωνικής πολιτικής. Μεταξύ άλλων μίλησε και για στείρωση των ανέργων και για «κατώτερης ποιότητας παιδιά» https://www.flash.gr/world/1645220/oukrania-vouleytis-steiroste-tous-anergous-kanoun-paidia-xamilis-poiotitas(σ.τ.μ.)
[5] Το κόμμα που στηρίζει τον Β. Ζελένσκι και που αποτελεί την πλειοψηφία στοουκρανικό Κοινοβούλιο (σ.τ.μ.)
[6]Συμβολικός – συνθηματικός αριθμός ρατσιστών και ναζιστών. https://el.wikipedia.org/wiki/14_%CE%BB%CE%AD%CE%BE%CE%B5%CE%B9%CF%82 (σ.τ.μ.)
