Το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και η κατοχή της Γερμανίας από τις νικήτριες δυνάμεις επέτρεψε και την επανεμφάνιση των πολιτικών κομμάτων μετά από δώδεκα χρόνια εθνικοσοσιαλιστικής δικτατορίας. Οι Γερμανοί αριστεροί που επέστρεφαν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης έβγαιναν από την παρανομία ή γύριζαν από το εξωτερικό όμως δεν βρέθηκαν μόνο σε μια κατεστραμμένη χώρα αλλά και εντός μιας εντελώς διαφορετικής πολιτικής κατάστασης από εκείνη που είχαν αφήσει πίσω τους το 1933.
Μέσα σε αυτό το κλίμα γενικής κατάρρευσης και αβεβαιότητας το άρτι ανασυσταθέν κομμουνιστικό κόμμα (KPD) αποφάσιζε στις 11 Ιουνίου του 1945, καθ’ υπόδειξη της Σοβιετικής Ένωσης, την υιοθέτηση ενός προγράμματος δράσης, στόχος του οποίου ήταν η οικοδόμηση μιας αντιφασιστικής- δημοκρατικής τάξης σε ολόκληρη την Γερμανία. Σε πολλούς από τους παλιούς κομμουνιστές οι οποίοι υπερασπίζονταν ακόμα την «γραμμή» περί σοσιαλφασισμού, απορρίπτοντας τον κοινοβουλευτισμό η απόφαση αυτή φάνταζε ακατανόητη, εκλαμβανόμενη ως «δεξιά στροφή», ακόμα και ως προδοσία των λενινιστικών αρχών. Ιδιαίτερα έντονη επιρροή ασκούσαν εκεί όπου μετά την απελευθέρωση είχαν δημιουργηθεί αυθόρμητα αντιφασιστικές επιτροπές. Στο πλαίσιο της καταπολέμησης αυτών των «σεκταριστικών αδυναμιών» η ηγεσία θα επιδιώξει μεταξύ άλλων την διάλυση αυτών των επιτροπών, πολλές από τις οποίες αντιλαμβάνονταν τον εαυτό τους ως «επαναστατικά όργανα εξουσίας», έρχονταν άρα σε αντίθεση με την επιδιωκόμενη συμμαχία με αστικές δυνάμεις.
Όμως η όξυνση της ψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης θα αλλάξει ριζικά το πολιτικό τοπίο. Τον Ιούνιο του 1951, με αφορμή την καμπάνια για την διεξαγωγή δημοψηφίσματος ενάντια στον επανεξοπλισμό της Δ. Γερμανίας και για την υπογραφή συνθήκης ειρήνης με την Σ. Ένωση, η ελεύθερη γερμανική νεολαία (FDJ) και άλλες δέκα οργανώσεις που στήριζαν την καμπάνια αυτή θα τεθούν εκτός νόμου. Τον Αύγουστο του 1956 το συνταγματικό δικαστήριο θα θέσει εκτός νόμου και το ίδιο το κομμουνιστικό κόμμα, επικαλούμενο τόσο την πολιτική του πριν τον πόλεμο όσο και την ασυμβατότητα της θέσης του για την δικτατορία του προλεταριάτου με τον βασικό νόμο, όπως επίσης και την επιδίωξη του για την δημιουργία μιας ενιαίας σοσιαλιστικής Γερμανίας. Η απόφαση αυτή ήταν ιδιαίτερα αμφισβητούμενη καθώς μέχρι και εκείνη την στιγμή το KPD, που μετά από τις εκλογές του 1953 δεν εκπροσωπούνταν πλέον και στο ομοσπονδιακό κοινοβούλιο, δεν είχε αποτελέσει ιδιαίτερη απειλή για την αστική δημοκρατία, αποτελώντας ουσιαστικά μια «συνταγματική αναθεώρηση στην πράξη» με την οποία έμπαιναν περιορισμοί στην ελεύθερη και μη βίαιη πολιτική δραστηριότητα.
Κατά την στιγμή της απαγόρευσης του το KPD μετρούσε περίπου 85.000 μέλη, βρισκόταν όμως σε κρίση, όντας πολιτικά απομονωμένο. Είχε άλλωστε προηγηθεί το περίφημο 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ, που μαζί με την εισβολή στην Ουγγαρία έπληξε σοβαρά τα ευρωπαϊκά κομμουνιστικά κόμματα, οδηγώντας και στην απομάκρυνσηπολλώνδιανοουμένωναπόαυτά. Το πλέον παράνομοKPD είδε την οργανωτική του δύναμη να συρρικνώνεται ακόμα περισσότερο, μετρώντας μόλις 12.000 μέλη την περίοδο 1957 – 1960.
H επανεμφάνιση του αριστερού κινήματος θα ξεκινήσει στα τέλη της δεκαετίας του ’50 με τις διαδηλώσεις υπέρ της ειρήνης και του πυρηνικού αφοπλισμού.Την άνοιξη του 1958 οι κινητοποιήσεις ενάντια στις επιδιώξεις του δυτικογερμανικού στρατού να αποκτήσει πυρηνικά όπλα θα αποκτήσουν πρωτοφανή μαζικότητα, με 120.000 ανθρώπους να διαδηλώνουν μόνο στην πόλη του Αμβούργου. Όταν όμως το SPD θα αποτραβηχτεί αυτές αμέσως θα απομαζικοποιηθούν και θα ατονήσουν. Από το Πάσχα του 1960 θα ξεκινήσουν να διοργανώνονται κάθε χρόνο οι λεγόμενες «πασχαλινές πορείες ειρήνης» (Ostermärsche), στα πρότυπα του βρετανικού «campaignofNucleardisarmament». Στην πρώτη τέτοια κινητοποίηση θα συμμετάσχουν μόλις χίλια άτομα, χρόνο με το χρόνο όμως θα κερδίζουν σε μαζικότητα, για να φτάσουν τις 150.000 το 1967, όταν πλέον το κίνημα θα θέτει και πολύπλευρα αιτήματα.
Παράλληλα, η επίσημη αποκήρυξη του μαρξισμού από το SPD στο συνέδριο του Bad Godesbergτο 1959 άφηνε χώρο στα αριστερά του για την γέννηση μιας «νέας» αριστεράς, η οποία σε μεγάλο βαθμό θα έρθει σε ρήξη με το «παραδοσιακό» εργατικό κίνημα.Βασικά της γνωρίσματα θα γίνουν η αναμέτρηση με μια ακόμα πατριαρχική κοινωνία στην οποία οι νέοι (και οι γυναίκες) αντιμετωπίζονταν ως ανώριμα, χωρίς δική τους γνώμη άτομα, για τα οποία έπρεπε πάντα οι μεγαλύτεροι να αποφασίζουν για την ζωή τους, η αντιπαράθεση με την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και η εμπλοκή της στους γενικότερους προβληματισμούς που αναδύονταν από την διένεξη Κίνας και ΕΣΣΔ και τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στον λεγόμενο Τρίτο Κόσμο.
Σημαντικό γεγονός για την οργανωτική της αυτοτέλεια θα αποτελέσει ο αποκλεισμός του SDS, του σοσιαλιστικού γερμανικού σπουδαστικού συνδέσμου, από το SPD το 1961. Αυτές οι ολιγομελείς φοιτητικές ομάδες θα γίνουν πόλος συσπείρωσης για το μεγαλύτερο μέρος όσων βρίσκονταν αριστερότερα της σοσιαλδημοκρατίας: για τα μέλη φεμινιστικών και αντιαυταρχικών ομάδων, λενινιστικών και μαοϊκών οργανώσεων, αλλά και του (ακόμα παράνομου) Κομμουνιστικού Κόμματος. Σε ιδεολογικό επίπεδο το ρεύμα αυτό θα ευνοηθεί σημαντικά από την πολιτική της «επανεκπαίδευσης» (re–education policy) των κατοίκων της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας που εφάρμοζαν οι αμερικανικές δυνάμεις κατοχής, με την οποία επαναπατρισθέντες αριστεροί σοσιαλιστές διανοούμενοι βρέθηκαν να διδάσκουν στα ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Δυτικής Γερμανίας και του Δυτικού Βερολίνου. Καθώς είχε υιοθετήσει μια μη δογματική αντίληψη για την θεωρία θα επηρεαστεί έτσι τόσο από τον Max Horheimer και τον Theodor Adorno, την σχολή της Φρανκφούρτης, τις μελέτες του ινστιτούτου κοινωνικών ερευνών (Institutfür Sozialforschung) του Herbert Marcuse όσο και από μαρξιστές που είχαν εγκαταλείψει την Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας, όπως ο ιστορικός Ernst Bloch, αλλά και από διανοητές από τις ΗΠΑ και την Μεγάλη Βρετανία όπως ο E.P.Thompson και ο Charles Wright Mills.
Κατά παράδοξο τρόπο η ανέγερση του τείχους του Βερολίνου τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς θα ευνοήσει τις κριτικές αυτές φωνές εντός της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Και αυτό γιατί αποτύπωνε με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο την αποτυχία της αστικής στρατηγικής που έβλεπε στην ένταξη της χώρας στους μηχανισμούς του ΝΑΤΟ και της ευρωπαϊκής κοινότητας και στην υιοθέτηση μιας σκληρής ψυχροπολεμικής ρητορικής έναντι της απέναντι στην Λαϊκής Δημοκρατίας ένα σχέδιο για την επιτάχυνση της ένωσης των δύο Γερμανίων. Επιπλέον, η νέα πραγματικότητα που διαμορφωνόταν επέτρεπε στην πολιτική συζήτηση να επικεντρωθεί σε εσωτερικά ζητήματα, καθώς η βεβαιότητα ότι η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία ήταν ένα προσωρινό κράτος (ελέω της προσδοκώμενης επανένωσης)είχε δεχτεί ισχυρά πλήγματα.
Η αποτυχία συσπείρωσης της νέας Αριστεράς σε μια ενιαία οργάνωση, παρά την επανεμφάνιση ενός νόμιμου εκπροσώπου της κομμουνιστικής Αριστεράς, του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος(DKP) το 1968 θα παίξει και ρόλο στην αδυναμία της να αποκτήσει ερείσματα στο εργατικό κίνημα και τους βιομηχανικούς εργάτες (παρά το γεγονός ότι πολλοί αριστεροί φοιτητές θα σπεύσουν να εργαστούν στα εργοστάσια για το σκοπό αυτό). Αντίθετα,η τριτοβάθμια εκπαίδευση, η οποία θα γνωρίσει μια πρωτοφανή μαζικοποίηση την προηγούμενη δεκαετία θα αποτελέσει προνομιακό πεδίο παρέμβασης για τις οργανώσεις αυτές. Η σύνδεση των καθαρά φοιτητικών προβλημάτων (ανεπαρκείς υποδομές και διδακτικό προσωπικό, απαρχαιωμένα καθηγητικά προνόμια και ασφυκτικός έλεγχος των φοιτητών, έντονη παρουσία συντηρητικών καθηγητών με ναζιστικό παρελθόν) με κεντρικοπολιτικά ζητήματα θα οδηγήσει μεγάλα κομμάτια των φοιτητών να υιοθετήσουν ριζοσπαστικές πρακτικές.
Στις 5 Φεβρουαρίου του 1966 θα ξεσπάσουν οι πρώτες οδομαχίες έξω από το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Δυτικού Βερολίνου επειδή ο νέος του πρύτανης δεν είχε δώσει άδεια για την διεξαγωγή ενός φόρουμ ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ στους χώρους του ιδρύματος, επικαλούμενος «λόγους ασφαλείας». Σαν απάντηση 1.500 φοιτητές θα συμμετάσχουν σε πορεία στο κέντρο της πόλης, κατά την διάρκεια της οποίας ορισμένοι διαδηλωτές θα επιτεθούν στο «σπίτι της Αμερικής». Ο «γερμανικός Μάης» μόλις είχε αρχίσει.
Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία…
