Πρόλογος
Το άρθρο αυτό είναι συνέχεια προηγούμενου άρθρου μας με θέμα τα ενεργειακά προγράμματα των Κομμάτων ενόψει των επικείμενων εκλογών. Αντικείμενο, ο ρόλος των ισχυρών που επηρεάζουν πλανητικά τις ενεργειακές εξελίξεις και τα ενεργειακά έργα (projects) στα οποία εμπλέκεται η χώρα μας.
Η ανθρωπότητα διέρχεται ξανά μία περίοδο έντασης που εκδηλώνεται στην Ευρώπη, πιο έντονα στην Ουκρανία, όμως η έκταση της είναι ευρύτερη και είναι διεθνής.
Σαν αιτία της έντασης δεν είναι άλλη παρά η προσπάθεια του διεθνούς κεφαλαίου να διευρύνει:
τον έλεγχο στους ενεργειακούς πόρους (ενεργειακά κοιτάσματα),
την εκμετάλλευση – παραγωγή, εμπορία πρώτων και τελικών ενεργειακών αγαθών,
την διακίνηση και
τελικά την εξασφάλιση της μέγιστης δυνατής κερδοφορίας από αυτή τη δραστηριότητα
Κινητικότητα εκδηλώνεται καθολικά, ιδιαίτερα όμως αγγίζει τον Ενεργειακό Τομέα
1. Κινητικότητα εκδηλώνεται καθολικά, ιδιαίτερα όμως αγγίζει τον Ενεργειακό Τομέα.
Παρακολουθώντας το διεθνές σκηνικό, η ρευστότητα εκδηλώνεται σήμερα σε δράσεις όπως:
• το Embargoπου επέβαλαν ΗΠΑ και Ευρώπη προς Ρωσία μετά την επέμβασή της σε Ουκρανία.
• Οι καταστροφές των αγωγών Nordstream I και II που μετέφεραν φυσικό αέριο από Ρωσία σε Γερμανία αλλά και ευρύτερα. Η καταστροφή αυτή δεν δημιούργησε μόνο προβλήματα τροφοδοσίας στις χώρες που προμηθεύονταν το φυσικό αέριό της και την ανάγκη να αναζητήσουν άλλες πηγές τροφοδοσίας, αλλά έφεραν και σημαντικές ανατιμήσεις του φυσικού αερίου.
Οι δράσεις και εξελίξεις βεβαίως δεν είναι οι μοναδικές αλλά ευρύτατες.
2. Συμμετοχή στο Ενεργειακό γίγνεσθαι, σημασία των αγωγών φυσικού αερίου.
Εδώ και δεκαετίες βρίσκονται σε εξέλιξη ενεργειακά έργα (Projects) τα οποία δεν θα έπρεπε να τα παρακολουθεί η χώρα μας σαν τροχονόμος. Υπενθυμίζεται, ότι, κατά καιρούς έχουν έρθει στο φως τέτοια ενεργειακά έργα (progects) στα οποία εμπλέκεται η χώρα μας και στα οποία θα αναφερθούμε συνοπτικά.. Λόγω των εξελίξεων, ως Ελλάδα έχουμε ενδιαφέρον τόσο για την ύπαρξη τους όσο και για την δυναμική τους τουλάχιστον για ορισμένους από αυτούς.
Δεν θα είναι υπερβολή να ειπωθεί ότι για όποιους αγωγούς κινούνται στη λογική που επιθυμούσαν ΗΠΑ και Βρυξέλλες το ενδιαφέρον και η κινητικότητα για αυτούς είναι σημαντική και μάλιστα δυναμώνει. Αναφερόμαστε στους αγωγούς ΤΑΡ, IGB, EASTMED και πιο συγκεκριμένα:
• Αγωγός ΤΑΡ (Trans Adriatic Pipeline).
Oαγωγός ΤΑΡ μεταφέρει ΦΑ από Αζερμπαιτζάν (κοίτασμα Σαν Ντενίζ) σε Ευρώπη και διέρχεται και από Ελλάδα. Είναι ένας αγωγός συνέχεια του αγωγού ΤΑΝΑΡ (Τrans Anatolian Natural Gas Pipeline) που μεταφέρει ήδη αέριο από το συγκεκριμένο κοίτασμα ως τα σύνορα Τουρκίας Ελλάδας και στη συνέχεια ο ΤΑΡ μεταφέρει σε Ελλάδα, Αλβανία με τελικό προορισμό την Ιταλία. Ο αγωγός αυτός δεν μπορεί να χαρακτηριστεί σαν ιδιαίτερης σημασίας, και αυτό αποδεικνύεται από την πολύ μικρή δυναμικότητά του, με τα σημερινά δεδομένα, παροχή μόλις 10 δισ. κ.μ (κυβικά μέτρα) το χρόνο, όταν, οι ανάγκες της Ευρώπης κυμαίνονται γύρω στα 500 δις. κ.μ το χρόνο. Μάλιστα, δεν έχει ιδιαίτερο βάρος, ούτε και για την Ελλάδα που στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να τροφοδοτηθεί με 1 δισ. κ.μ το χρόνο, και που ως σήμερα είναι εξασφαλισμένα.
Άρα ο αγωγός αυτός δεν εξυπηρετεί ουσιαστικές ανάγκες της χώρας μας αφού η Ελλάδα είναι κυρίως διαμετακομιστική χώρα.
Γι’ αυτό και δεν έχει βάση που οι κυβερνήσεις μας προβάλλουν τη θέση ότι με τον αγωγό αυτό αναβαθμίζεται η γεωπολιτική θέση της χώρας και μάλιστα ορισμένες φορές αναφέρεται ως έργο τεράστιας γεωπολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής σημασίας. Χωρίς υπερβολή, η δυναμικότητα του αγωγού αυτού και τα άλλα χαρακτηριστικά του δεν τεκμηριώνουν την θέση για ουσιαστική αναβάθμιση της γεωπολιτικής θέσης της Ελλάδας.
• Αγωγός Eastmed
Στόχος του αγωγού αυτού, μήκους1.900 km, ήταν η μεταφορά των κοιτασμάτων φυσικού αερίου(Φ.Α.) που θα εντοπιζόταν στην Ανατολική Μεσόγειο μέσω Ελλάδας στη Δυτική Ευρώπη. Το έργο αυτό σχεδιάστηκε να μεταφέρει αρχικά 10 δισ. κυβ. μέτρα (bcm) /έτος από κοιτάσματα της Λεκάνης Λεβαντίνης (στην Ανατ. Μεσόγειο) στην Ελλάδα και στη συνέχεια, σε συνδυασμό με τον αγωγό «Ποσειδών», στην Ιταλία και παραπέρα στη Δυτική Ευρώπη. Το έργο αυτό (project) αυτό έγινε αντικείμενο πολλών συζητήσεων, πέρασε από χίλια κύματα και είχε κατά διαστήματα τη στήριξη των ΗΠΑ, Ιταλίας, Ισραήλ ενώ ενίοτε υπήρξαν και παλινδρομήσεις που έχουν προκαλέσει τεράστια καθυστέρηση. Το ΦΑ της Ανατολικής Μεσογείου με τον αγωγό αυτό, μέσω της Κύπρου σε συνέχεια της Ελλάδας και μέσω άλλων αγωγών,θα έφτανε σε Ιταλία και ευρύτερα στη Δυτική Ευρώπη. Με δεδομένο ότι ο αγωγός στόχευε να αξιοποιήσει και τα όποια τυχόν ελληνικά κοιτάσματα βρεθούν, καθόρισε τη στάση μας να μην είμαστε αρνητικοί επί της αρχής, δηλαδή της στήριξης αυτού του αγωγού,
Το έργο (project) αυτό, έγινε αντικείμενο πολλών συζητήσεων, πέρασε από χίλια κύματα και είχε κατά διαστήματα τη στήριξη των ΗΠΑ, Ιταλίας, Ισραήλ ενώ ενίοτε υπήρξαν και παλινδρομήσεις με αρνητική στάση.
Όμως, ήταν αγωγός με σημαντικά, δύσκολα τεχνικά χαρακτηριστικά λόγω μεγάλου βάθους και γι αυτό τελικά κρίθηκε οικονομικά ασύμφορος.
Να αναφερθεί πως το κόστος μεταφοράς φυσικού αερίου μέσω του EastMed υπολογίζεται στα 2,8 ή 3,5 δολάρια ανά mmbtu (εκατομμύρια BTU – British Thermal Unit), ανάλογα με το αν ο αγωγός θα είναι δυναμικότητας 10 ή 20 bcm (δισ. κυβικά μέτρα).
Το κόστος αυτό κρίνεται απαγορευτικό αν συγκριθεί με το κόστος μεταφοράς του άλλου project, του NordStream που –όπως γνωρίζουμε κατήργησαν οι ΗΠΑ σε σύμπραξη με σημερινή διακυβέρνηση της Γερμανίας- και όπου το κόστος ήταν γύρω στα 0,9 δολάρια ανά mmbtu;
Αυτό, όμως, το επενδυτικό έργο, όπως και τα άλλα στα οποία θα αναφερθούμε, είχαν την συμφωνία ΗΠΑ και Βρυξελλών να προωθηθούν με το σκεπτικό πως, οτιδήποτε μειώνει την εξάρτηση από Ρωσία είναι επιθυμητό.
Η τελική απόφαση κρίθηκε από ΗΠΑ, που στην τελική προσέγγισή τους πήραν υπόψη και τις αντιδράσεις της Τουρκίας. Δεν νομίζουμε πως χρειάζεται να αναλύσουμε, γιατί και η Ελληνική πλευρά, υιοθέτησε τελικά την αρνητική στάση των ΗΠΑ που κυρίως ενδιαφέρονται να προωθήσουν το δικό τους Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (LiquefiedNaturalGas, LNG) στην Ευρώπη.
• Αγωγός IGB. (Interconnector Greece–Bulgaria)
O Αγωγός αυτός, παρακλάδι του TAP, στηρίχτηκε και από Ελλάδα λόγω ενδιαφέροντος όχι μόνο του Αζερμπαϊτζάν που αποτελεί τη χώρα προέλευσης του φυσικού αερίου, αλλά και ΗΠΑ και Βρυξελλών. Οι Βρυξέλλες ενέταξαν τον αγωγό αυτό στα έργα (Projects)ενδιαφέροντος της ΕΕ. Όμως, ο αγωγός αυτός δεν εξυπηρετεί σήμερα κάποιες ανάγκες της Ελλάδας που να δικαιολογεί τέτοια μεγάλη στήριξη. Αφορά όχι μόνο το συμφέρον Βουλγαρίας και γειτονικών της χωρών προς Βορά, αλλά και το ενδιαφέρον των ΗΠΑ, επειδή οι ΗΠΑ θα ήθελαν να προωθήσουν το δικό τους αέριο προς Βουλγαρία και βόρειες γειτονικές χώρες
• EuroAsiaInterconnector (Ευρασιατικός Διασυνδετήριος Αγωγός)
Ο ευρασιατικός διασυνδετήριος αγωγός είναι μια προτεινόμενη διασύνδεση μεταξύ των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ μέσω της μακρύτερης υποθαλάσσιας ηλεκτρικής τροφοδοσίας στον κόσμο.
Το έργο αυτό είναι ένα Ευρωπαϊκό Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest, PCI) και βρίσκεται στον κατάλογο υποδομών της ΕΕ από το 2013.
Το έργο αποτελείται από τη διασυνοριακή διασύνδεση με συνολικό μήκος 1.208 χλμ μεταξύ Ελλάδας (Κρήτη), Κύπρου και Ισραήλ και αποτελεί έργο κοινού ενδιαφέροντος εξασφαλίζοντας ενεργειακή ασφάλεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση και παρέχοντας 2.000 MW ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από καθαρούς πόρους, ηλιακή και ανανεώσιμη ενέργεια.
Η Ηλεκτρική Διασύνδεση EuroAsiaInterconnector θα αναπτυχθεί και θα υλοποιηθεί κατόπιν στρατηγικής συμμαχίας με την EliaGrid International (EGI), θυγατρική του EliaGroup, του διαχειριστή του βελγικού και γερμανικού συστήματος μεταφοράς (TSO).
Για το έργο αυτό, υφίστανται εκτιμήσεις ειδημόνων (πχ έμπειρων μηχανικών ΔΕΗ όπως ο πρώην διευθυντής Αλβέρτος Μαϊσης) ότι δεν τεκμηριώνεται οικονομοτεχνικά, δεν θεωρείται βιώσιμο έργο. Όμως η Ελλάδα υποστηρίζει και αυτό το έργο, αφού ενδιαφέρει ΗΠΑ Γερμανία και Ισραήλ.
Υπάρχουν, όμως, και αγωγοί που ακυρώνονται (πχ Southstream) η αποκτούν νέο ρόλο(πχ Bourgas-Αλεξανδρούπολη). Πιο συγκεκριμένα:
• Πετρελαιαγωγός Bourgas- Αλεξανδρούπολη
Είναι ένα παλιό σχέδιο που είχε αποφασιστεί επί Κωνσταντίνου Καραμανλή, ακυρώθηκε μετά από αντίδραση επίσης των ΗΠΑ, Ο αγωγός αυτός θα μετέφερε ρωσικό πετρέλαιο μέσω Βουλγαρίας σε Ελλάδα και από Ελλάδα σε Δύση, Η Ελλάδα εκτίμησε θετικά το project αυτό, ήταν συμφέρον αλλά δυστυχώς, όμως, κάτω από την πίεση των ΗΠΑ δεν προχώρησε. Το πολύ ενδιαφέρον, όμως, είναι πως την τελευταία περίοδο έρχεται στο προσκήνιο παραλλαγή του αγωγού αυτού, αγωγός Αλεξανδρούπολης -Μπουργκάς, μια άλλη λύση δηλαδή με άλλο στόχο. Να μεταφέρει πετρέλαιο μέσω Ελλάδας προς Βουλγαρία Ρουμανία, και Ουκρανία, όχι ρωσικό, αλλά πετρέλαιο τρίτων χωρών.
• Αγωγός Southstream.
Είναι από τα παλιότερα σχέδια, ρωσική πρόταση που η Ελλάδα εκτιμούσε ως συμφέρουσα με ευρύτερη γεωπολιτική διάσταση.
Σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο του 2012 ο αγωγός θα περνούσε από την Τουρκία και τη Βουλγαρία). προμηθεύοντας την κεντρική Ευρώπη με φυσικό αέριο από τη Ρωσία.
Αν και αρχικά υπήρχε αποδοχή, στη συνέχεια υπήρξαν τεράστιες αντιδράσεις, μετά από παρεμβάσεις υπουργών εξωτερικών και πρέσβεων ΗΠΑ και έτσι κάποια στιγμή ο ρώσος πρόεδρος Πούτιν ανακοίνωσε ότι εγκαταλείπει τον αγωγό αυτό.
Ο Αγωγός πολεμήθηκε σφόδρα από ΗΠΑ με συμπαράταξη Βουλγαρίας. Ο Πούτιν όταν διαπίστωσε πως και η Κομισιόν, δεν αποδέχεται αυτόν τον αγωγό και η Βουλγαρία έθετε εμπόδια, ανακοινώνει ότι τον εγκαταλείπει. Μάλιστα ευθαρσώς κατηγόρησε τη Βουλγαρία ότι “δεν είναι σε θέση να συμπεριφερθεί ως ανεξάρτητο κράτος”.
Μάλιστα σαν συνέπεια της αντίδρασης των ΗΠΑ και Βρυξελλών αντιτάχθηκε και η Ελλάδα και έτσι ματαιώθηκε και μπήκε στο συρτάρι
• TurkishStream
Στη συνέχεια, και μετά την εγκατάλειψη του SouthStream ήρθε στο προσκήνιο ο TurkishStream σε συμφωνία Ρωσίας – Τουρκίας
Μετά από αυτή τη συμφωνία Ρωσίας(Gazprom) και Τουρκίας μπαίνει σε λειτουργία το 2020 ο αγωγός TurkishStream για μεταφορά φυσικού αερίου σε Τουρκία και μέσω Τουρκίας σε έξι ευρωπαϊκές χώρες (Βουλγαρία, Ελλάδα, Βόρεια Μακεδονία, Ρουμανία, Σερβία, Βοσνία –Ερζεγοβίνη). Όπως δήλωσε ο κ. Μίλερ ( διευθύνων σύμβουλος της Gazprom ), από την έναρξη της λειτουργίας του αγωγού η Gazprom αύξησε την δυναμικότητα του αγωγού φυσικού αερίου 2,2 φορές και 2,5 φορές για τους Ευρωπαίους καταναλωτές»,
Η συνολική δυναμικότητα του αγωγού είναι 31,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Μέσω του αγωγού μεταφέρεται φυσικό αέριο στην Τουρκία και στις χώρες της νότιας και νοτιοανατολικής Ευρώπης μέσω τουρκικού εδάφους.
Το γενικό λοιπόν συμπέρασμα είναι πως η χώρα μας, οι κυβερνήσεις της, παρακολουθούν τα όποια projects σχεδιάζονται και προωθούνται, σαν παρατηρητές και όχι σαν ενεργοί παίκτες με βάση το συμφέρον της χώρας. Από την πλευρά της Δύσης (πχ ΗΠΑ), το ενδιαφέρον της είναι, η όποια συμμετοχή μας σε ενεργειακά projects να αφορά χρήσιμα για τη Δύση projects και όχι πχ για Ρωσία.
Ας Εξετάσουμε όμως και προβληματισμούς του σήμερα. Σήμερα, η συζήτηση και δραστηριότητα έχει στραφεί στην ανάπτυξη ΑΠΕ με στόχο να εξελιχτούμε και σε εξαγωγική χώρα με ενέργεια από ΑΠΕ.
3. Εξασφάλιση ενεργειακών πόρων
Όμως, το ενεργειακό πρόβλημά της χώρας μας μας έχει διεθνείς διαστάσεις, με το δεδομένο του ενεργειακού ελλείμματος της Ελλάδα που την αναγκάζει να προβαίνει σε πολλές εισαγωγές με συνέπεια την τεράστια ενεργειακή εξάρτηση, εισάγοντας το 99,8 % του πετρελαίου και το 100 % του φυσικού αερίου. Όπως προκύπτει και από το επόμενο σχήμα η ενεργειακή της εξάρτηση το 2020 ανέρχονταν σε 81,4 %, όταν ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν 57,5 %.(Σημειώνεται ότι το μέσο ποσοστό ενεργειακής εξάρτησης της Ελλάδας κατά τη χρονική περίοδο 2006-2010 ανέρχονταν σε 71 % με μέσο όρο της ΕΕ 55 %).
Μεταξύ των κρατών – μελών υπάρχουν σημαντικές διαφορές, σε ότι αφορά την ενεργειακή εξάρτηση: η Εσθονία παρουσιάζει ποσοστό εξάρτησης 10,5 %, η Γερμανία 63,7 %, η Ελλάδα 81,4 % και η Μάλτα άνω του 97 % άρα η Ελλάδα έχει σημαντική αρνητική επίδοση.
Δυστυχώς, κατά τα τελευταία χρόνια, και παρά τα θετικά βήματα που έχουν γίνει ως σήμερα στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (φωτοβολταϊκά και αιολική ενέργεια) που καλύπτουν κατά μέσο όρο πάνω από το 30 % της παραγωγής ηλεκτρικής επίσης, η ενεργειακή εξάρτηση της χώρας μας, έχει χειροτερεύσει,. Χωρίς υπερβολή, η χώρα μας διαθέτει μεγάλο ενεργειακό δυναμικό που θα μπορούσε να την καταστήσει καθαρό εξαγωγέα ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Για παράδειγμα, έχει μείνει ανεκμετάλλευτο το δυναμικό βιομάζας που διαθέτουμε ως χώρα, χωρίς να έχει γίνει μέχρι σήμερα μια σοβαρή μελέτη σχετικά με τις δυνατότητες αξιοποίησής της.
Το ενδιαφέρον των κέντρων εξουσίας στα οποία είναι πιστή η Ελλάδα, δεν ενδιαφέρεται αν η Ελλάδα έχει δικούς της εγχώριους πόρους ή αν αναγκάζεται να εισάγει. Ενδιαφέρεται μόνο για τον προσανατολισμό των εισαγωγών. Δηλαδή στην κατεύθυνση μηδενισμού εξάρτησης από Ρωσία σε μηδενισμό εισαγωγών ενεργειακών αγαθών από Ρωσία και αντίθετα εισαγωγές από ΗΠΑ και χώρες φιλικές σε ΗΠΑ..
Δηλαδή, η όποια εξάρτηση μας να μην είναι από εχθρικές προς τη Δύση χώρες(πχ ΗΠΑ, ΙΡΑΝ_
Με αυτό το δεδομένο, καθήκον είναι, η Ελλάδα να μην υποτιμήσει ποτέ πια στο μέλλον τις ενεργειακές της δυνατότητες, αλλά να σχεδιάσει και να προωθήσει μια συστηματική και εντατική έρευνα με κύριο στόχο την αξιοποίηση των εγχώριων πόρων συνολικά (λιγνιτών, ΑΠΕ, βιομάζας αλλά και των υδρογονανθράκων) με ιδιαίτερη φυσικά ευαισθησία στο περιβάλλον.
Η κυβέρνηση δεν μπορεί να αισθάνεται ικανοποιημένη όταν η θέση της Ελλάδας έχει επιδεινωθεί και από την 9η χειρότερη θέση το 2006-2010 έχει ανέβει με την πιο πρόσφατη έρευνα (2020) στην 4η χειρότερη θέση. Συγκεκριμένα βρίσκεται σε καλύτερη θέση μόνο μετά από Μάλτα, Κύπρο και Λουξεμβούργο.
4. Eμπάργκο στη Ρωσία
Σήμερα, με διακυβέρνηση Μπάιντεν, όπως παρακολουθούμε, η χώρα που βρίσκεται στο στόχαστρο των ΗΠΑ είναι η Ρωσία. Λέμε σήμερα, γιατί με τη δυναμική που εμφανίζει η Κίνα υφίσταται γενική εκτίμηση πως σύντομα η χώρα που θα μπει στο στόχαστρο των ΗΠΑ θα είναι η Κίνα.
Πάντως σήμερα θα πρέπει να τονιστεί ότι το embargo στη Ρωσία που μας επέβαλαν Βρυξέλες και ΗΠΑ, είναι μια παράλογη ενέργεια που απλά επιβεβαιώνει την εμμονή στο δόγμα «ανήκομεν εις την Δύσιν»
Η Ρωσία έχει άφθονα κοιτάσματα και είναι σημαντικός ο ρόλος της στην τροφοδοσία πολλών χωρών σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Ειδικότερα οι εμπορικές σχέσεις μαζί της είναι ισότιμες και επωφελείς για τη χώρα. Η επιλογή του μονόπλευρου προσανατολισμού μόνο ζημιά προκαλεί στο λαό μας.
Αυτό βέβαια που δεν θέλουν κάποιοι να συνειδητοποιήσουν, είναι πως η απαγόρευση ενεργειακών εισαγωγών ρωσικού LNG και φυσικού αερίου είναι δίκοπο μαχαίρι.
Δεν ζημιώνεται μόνο η Ρωσία αλλά και η ΕΕ και αυτό που μας ενδιαφέρει και η ίδια η Ελλάδα.
Παρά τις προσπάθειες βέβαια να τερματιστεί η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία, η αυξημένη αβεβαιότητα και ο κίνδυνος νέας ανόδου των τιμών, επιδρούν ανασταλτικά στην λήψη αποφάσεων για το πώς αυτό θα εφαρμοστεί.
Σε αυτή την εξέλιξη η χώρα μας μένει αδιάφορη, καμιά αντίδραση γιατί φαίνεται δεν θέλει να χάσει τον τίτλο της πιο υπάκουης χώρας στα κελεύσματα της Δύσης.
Να επισημανθεί όμως πως, σε ότι αφορά το εμπάργκο φυσικού αερίου, ισχύουν τα εξής:
στον τομέα του ρωσικού φυσικού αερίου και του LNG δεν υπάρχει καμία απόφαση για εμπάργκο. Η μείωση της ροής φυσικού αερίου προς την Ευρώπη είναι ρωσική απόφαση ενώ ως προς το LNG εισάγουμε περισσότερο από τη Ρωσία.
Ασκούνται πιέσεις από ΗΠΑ και ευρωπαϊκές χώρες να γίνει εμπάργκο και σε αυτά αλλά ακόμα δεν υπάρχει απόφαση της ΕΕ.
Υπάρχει έλλειψη σαφούς σχεδίου από την ΕΕ σε ότι αφορά την αποκατάσταση του κενού που προκαλείται από τη μείωση των εισαγωγών από τη Ρωσία. Το 2022 η ΕΕ απευθύνθηκε στην spot αγορά για το LNG, κάτι που είναι πανάκριβο και άρα δεν είναι βιώσιμο για τους ευρωπαίους πολίτες μακροπρόθεσμα.
Η γνώμη ακόμα και αναλυτών που δεν διάκεινται καθόλου θετικά στη Ρωσία είναι ότι ιδανικά πρέπει να αυξηθούν οι εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία (ακόμα και εάν δεν φθάσουμε σε επίπεδα προ πολέμου) – για αυτό όμως πρέπει να συναινέσει και η Ρωσία. Επίσης κοινές αγορές φυσικού αερίου από ΕΕ (αλλά εδώ δεν υπάρχει συναίνεση).
Το γενικότερο ψυχροπολεμικό κλίμα που έχει επικρατήσει έχει οδηγήσει σε παράλογες καταστάσεις. Η εμπλοκή μας βέβαια και στήριξη του ψυχροπολεμικού κλίματος που έχουν επιβάλλει ΗΠΑ, Βρυξέλλες κάθε άλλο παρά τιμά τη χώρα μας.
5. Συμπεράσματα- Επίλογος
Ενεργειακή Πολιτική με σφραγίδα των ΗΠΑ που υλοποιούν οι πειθήνιες κυβερνήσεις μας
Αν ληφθούν υπόψη όλες οι προαναφερθείσες εξελίξεις, ίσως οδηγούσαν στην άποψη πως η χώρα βαδίζει χωρίς πυξίδα και πως όλα κινούνται τυχαία.
Όμως δεν είναι έτσι. Υπάρχει κάποιος παράγοντας που κινεί τα νήματα και παίζει καθοριστικό ρόλο στις διεθνείς εξελίξεις και αυτός είναι οι ΗΠΑ.
Η Ευρώπη διακηρύσσει σε όλους τους τόνους ότι επιδιώκει την πλήρη ενεργειακή απεξάρτησή της χώρας και όλης της ΕΕ από τη Ρωσία. Υιοθετεί την απόφαση επιβολής κυρώσεων στις θαλάσσιες εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου επιβάλλοντας πλαφόν ανώτατης τιμής αλλά και σε κάθε άλλο μέτρο εναντίον της Ρωσίας.
• Σε πλήρη εναρμόνιση και οι ελληνικές κυβερνήσεις μέχρι σήμερα, Δυστυχώς, παρακολουθούν τις ενεργειακές εξελίξεις σαν απλοί θεατές, σαν τροχονόμοι Η θέση δηλαδή των κυβερνήσεών μας και της σημερινής ήταν όχι ενεργητική αλλά παρακολούθημα των αποφάσεων ισχυρών κέντρων. Έβαζαν το ενδιαφέρον και συμφέρον ΗΠΑ και Βρυξελών σε τέτοια προτεραιότητα που εύλογα θα τις χαρακτήριζε «βασιλικότερες του βασιλέως». Η Ελλάδα υιοθέτησε projects που επιθυμούσαν ΗΠΑ Βρυξέλλες, ενώ βρέθηκε απέναντι σε όποια δεν ήθελαν ΗΠΑ και κυρίως είχε ενδιαφέρον η Ρωσία.
Έχει επιβάλλει επίσης πλήρη απαγόρευση στις εισαγωγές άνθρακα από την Ρωσία και έχει μειώσει δραστικά τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου.
Υφίσταται όμως και κάτι παράδοξο. Παρά τις απαγορεύσεις, την ίδια στιγμή κράτη μέλη της ΕΕ έχουν αυξήσει σε πρωτοφανή επίπεδα τις εισαγωγές ρωσικού LNG.
Έτσι, με βάση έκθεση του ινστιτούτου IEEFA (Institute for Energy Economics and Financial Analysis ) οι εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 60% το 2022 σε σύγκριση με το 2021, με μεγαλύτερους εισαγωγείς τη Γαλλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και την Ισπανία. Βεβαίως υπήρξαν και χώρες όπως η Κροατία, η Λιθουανία, η Πορτογαλία, η Σουηδία και η Βρετανία που μείωσαν δραστικά τις εισαγωγές ρωσικού LNG το 2022.
Ο στόχος της Ενεργειακής απεξάρτησης της ΕΕ επομένως και της Ελλάδας από Ρωσία υποστηρίχτηκε με ιδιαίτερο πάθος από τις ελληνικές κυβερνήσεις ασχέτως αν αυτές ήταν βλαβερές για την Ελλάδα,
Γενικό συμπέρασμα λοιπόν είναι, ότι όποιο Project ενδιέφερε τη Ρωσία ακόμη και αν ήταν προς το συμφέρον μας δεν το στηρίξαμε και ματαιώθηκε ενώ ότι ενδιέφερε ΗΠΑ και Βρυξέλλες επειδή μείωνε το ρόλο της Ρωσίας το στηρίξαμε μα σθένος.
Επίλογος
• Η Ελλάδα έχει υψηλό δείκτη ενεργειακής εξάρτησης. Η θέση της Ελλάδας σχετικά με τον δείκτη αυτό έχει επιδεινωθεί και επομένως οι μέχρι σήμερα κυβερνήσεις (συμπεριλαμβανομένης και της σημερινής) όχι μόνο δεν πρέπει να επιχαίρουν αλλά να απολογούνται.
• Η Αριστερά από τη μεριά της δίνει πρωταρχική σημασία στην έρευνα για ανακάλυψη και εκμετάλλευση εγχώριων ενεργειακών πόρων,
• Ο στόχος της χώρας μας πρέπει να κατευθύνεται σε ένα αναπτυξιακό παραγωγικό μοντέλο, στην πολυδιάστατη ενεργειακή πολιτική σαν οδηγό μας στη σκέψη και στη δράση. Δεν είναι λογικό η Ελλάδα όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια να , ακολουθεί μια ευκαιριακή πολιτική και όχι το συμφέρον της οικονομίας και της κοινωνίας.
• Στο βαθμό που δεν μπορούμε ως χώρα να έχουμε πλήρη αυτάρκεια σε ενεργειακούς πόρους, θα πρέπει να προωθούμε και να εφαρμόζουμε, χωρίς εξαρτήσεις, ισότιμες και πολυδιάστατες εμπορικές και ενεργειακές σχέσεις με χώρες που επίσης εφαρμόζουν την ισοτιμία στην πράξη. Όσον αφορά τις εισαγωγές είναι παράλογο να συρόμαστε από ΗΠΑ σε όξυνση σχέσεων με Ρωσία με την οποία δεκαετίες τώρα διατηρούμε ισότιμες σχέσεις.
• Τον τελευταίο χρόνο, με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία έχει ενταθεί το ψυχροπολεμικό κλίμα, που μία από τις συνέπειες του είναι να εγκαταλείψει και η χώρα μας την πολυδιάστατη ενεργειακή πολιτική των τελευταίων δεκαετιών και να αποδέχεται χωρίς δεύτερη σκέψη το δόγμα του «ανήκομεν εις την Δύσιν», και μάλιστα με όρους απολυτότητας και χωρίς καμιά ευελιξία. Η Ελλάδα δεν έχει συμφέρον από αυτό το κλίμα και για αυτό οφείλει να στηρίξει τις όποιες πρωτοβουλίες εμφανιστούν και υπηρετούν την ύφεση, την καταδίκη του ψυχροπολεμικού κλίματος του τελευταίου χρόνου Η Ελλάδα δεν πρέπει να το υπηρετεί και να το ενισχύει.
• Ας μη ξεχνάμε η προστασία του περιβάλλοντος, που με κανένα τρόπο δεν πρέπει να υποτιμάται, χρειάζεται ειρήνη, συνεργασία, αλληλεγγύη συνεννόηση μεταξύ των λαών, διαφορετικά τα λόγια παραμένουν λόγια κενά περιεχομένου.
• Στο διεθνές περιβάλλον το ενεργειακό γίγνεσθαι είναι πολυσύνθετο και επομένως πρέπει να μελετάται προσεκτικά. Ασφαλώς ο ρόλος των ΗΠΑ είναι πρωταγωνιστικός όμως η Ελλάδα, όπως και οι ΗΠΑ, οφείλει να ενδιαφέρεται για το δικό μας συμφέρον και όχι να είμαστε υποτελείς.
• Το γεγονός πως οι ενεργειακοί πόροι είναι διάσπαρτοι σε σημαντικό βαθμό στον πλανήτη σε πολλές χώρες και περιοχές (πχ Μέση Ανατολή, Ρωσία, Καζακστάν, Βενεζουέλα, και αλλού και πως σήμερα σε σχέση με τη δεκαετία του 50 δεν έχουμε μονοπολικό κόσμο με τεράστια ισχύ μόνο τις ΗΠΑ αλλά πολυπολικό κόσμο, με νέους ισχυρούς πόλους όπως για παράδειγμα οι χώρες BRICS (Brazil, Russia, India, China, SouthAfrica, Αυτό δίνει δυνατότητα στη χώρα μας να δρα με περισσότερους βαθμούς ελευθερίας και να υπηρετεί περισσότερο τα συμφέροντά της
Μοναδική, όμως, προϋπόθεση, είναι να έχουμε κυβερνήσεις όχι εξαρτημένες -υποτελείς σε ΗΠΑ- αλλά υποτελείς στον ελληνικό λαό.
Ο Νίκος Γεωργακάκης είναι μεταλλειολόγος μηχανικός-στατιστικός και ο Δημήτρης Μπαμπασίκας είναι φυσικός – γεωφυσικός
