Ο νέος προϋπολογισμός για την Αυτοδιοίκηση: Ανταποδοτικότητα παντού!

Το 2017 θα είναι μία χρονιά λιτότητας για τους ΟΤΑ. Συνολικά, θα έχουμε μείωση του κοινωνικού εισοδήματος.

Κατατέθηκε το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής στην ίδια χρονική περίοδο όπου Δήμοι και οι Περιφέρειες συντάσσουν τους δικούς τους προϋπολογισμούς για το 2017.  Στο σχέδιο Π/Υ παρουσιάζονται ορισμένα ενδιαφέροντα οικονομικά στοιχεία που αφορούν τους Δήμους και τις Περιφέρειες, τη λεγόμενη Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Οι κρατικές χρηματοδοτήσεις προς τους ΟΤΑ

Ένα μεγάλο μέρος των εσόδων των Δήμων προέρχονται από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Φόρους (ΚΑΠ), οι οποίοι είναι θεσμοθετημένα έσοδα προερχόμενα από φόρους που εισπράττει το κεντρικό κράτος και πρέπει να αποδίδονται στους Δήμους. Πιο συγκεκριμένα οι ΚΑΠ προέρχονται από τις παρακάτω πηγές εσόδων του Κρατικού Προϋπολογισμού:

α) το Φόρο Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων (Φ.Ε.Φ.Ν.Π.) σε ποσοστό 19,5% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του φόρου αυτού,

β) το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.) σε ποσοστό 12% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του φόρου αυτού,

γ) το Φόρο Ακίνητης Περιουσίας σε ποσοστό 50% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του φόρου αυτού.

Τα ποσά αυτά που αναλογούν στους Δήμους έχουν μειωθεί τα τελευταία χρόνια (από το 2010 και μετά) και αποτελούν σήμερα μόνο το 47% των ΚΑΠ του 2009. Η δε ΣΑΤΑ (προορίζεται για επενδύσεις) του 2014 αποτελεί μόλις το ένα πέμπτο της ΣΑΤΑ του 2009 (21,2%).

Στο παρακάτω πίνακα φαίνεται το τι προβλέπεται να εισπράξει το κράτος από έσοδα που μέρος τους πρέπει να αποδοθεί στους Δήμους (περιλαμβάνονται στοιχεία για το κλείσιμο του 2016 και το προϋπολογισμό του 2017, ενώ αναφέρονται και οι αποδόσεις του 2015).

Τα φορολογικά έσοδα του κράτους (ΦΕ-ΦΠΑ-ΦΑΠ)

Με βάση τον παραπάνω πίνακα προβλέπεται αύξηση των φορολογικών εσόδων 401 εκ. από τους άμεσους φόρους και κατά 1464 εκ., εκ των οποίων ποσό 200 εκ. πρέπει να αποδοθεί επιπλέον στους Δήμους (κάτι που όμως δεν προβλέπεται από την ΚΥΑ με την οποία έχουν δοθεί οδηγίες για τη σύνταξη των προϋπολογισμών των Δήμων, αφού αναφέρεται σε αυτή μηδενική αύξηση των ΚΑΠ για κάθε Δήμο).

Όσο δε, για το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων (ΠΔΕ) η κατάσταση είναι τραγική, αφού τα συνολικά έσοδα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων παραμένουν σταθερά καθηλωμένα στα ίδια ποσά (1 δις συνολικά για όλη τη χώρα και όλους τους φορείς, όταν προ κρίσης μόνο η ΣΑΤΑ των δήμων (το έτος 2009) ξεπερνούσε τα 1,1 δις ευρώ.

Μείωση εισοδήματος εργαζομένων

Η προσπάθεια που γίνεται είναι να περιοριστούν και να αντικατασταθούν οι ΚΑΠ με ίδιους πόρους (κυρίως ανταποδοτικού χαρακτήρα), με την επιβολή τιμολογίων στις παρεχόμενες υπηρεσίες των Δήμων. Η εδραίωση της ανταποδοτικότητας σημαίνει στη πράξη μείωση του κοινωνικού εισοδήματος των εργαζομένων.

Η ανταποδοτικότητα προωθείται κυρίως στις κοινωνικές, πολιτιστικές, αθλητικές δράσεις των Δήμων. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που δημότες, έχοντας εμπιστοσύνη στις δημόσιες δομές «τσοντάρουν» βάζοντας το χέρι στη τσέπη, προκειμένου να συνεχιστεί η λειτουργία δημοτικών υπηρεσιών (μαθήματα στα πολιτιστικά και αθλητικά κέντρα, τροφεία στους παιδικούς σταθμούς κλπ). Αυτή είναι βασική λογική και κατεύθυνση που προωθείται και ήδη έχει ενσωματωθεί στη βασική μεθοδολογία με την οποία διαμορφώνονται τα έσοδα του προϋπολογισμού των Δήμων, «τη μεθοδολογία υπολογισμού του ύψους των ιδίων εσόδων»: «Θέλεις δαπάνες; Πρέπει να έχεις τα αντίστοιχα έσοδα»! Οπότε εάν ο Δήμος αυξάνει τα δικά του έσοδα με επιβολή νέων τελών και δικαιωμάτων, έχει το ελεύθερο να αυξήσει στη συνέχεια τις δαπάνες, άρα και να πραγματοποιεί νέες δράσεις. Τετράγωνη λογική! Όμως, πίσω από τον ορθολογισμό κρύβεται η προσπάθεια αύξησης της σχέσης μεταξύ των εσόδων που παίρνουν οι Δήμοι από θεσμοθετημένους πόρους του κράτους και των ιδίων εσόδων, σε βάρος, βεβαίως, των κρατικών χρηματοδοτήσεων.

Πλεονάσματα προϋπολογισμού ελλείμματα της κοινωνίας

Προβλέπεται να υπάρξει πλεόνασμα ύψους 54 εκ. για το 2017, ενώ υπολογίζεται για το 2016 το πλεόνασμα να κλείσει στα 289 εκ. Είναι προφανές πως αυτά τα 289 εκ. που θα πλεονάσουν στο 2016 θα λείψουν από υπηρεσίες που παρέχουν οι Δήμοι στους πολίτες. Όπου λοιπόν εμφανίζεται πλεόνασμα, αυτό θα αντιστοιχεί σε ισόποσο κοινωνικό έλλειμμα για τους εργαζόμενους.

Να σημειωθεί πως τα πλεονάσματα των Δήμων και των Περιφερειών συνυπολογίζονται στο συνολικό πλεόνασμα ύψους, 1.111 εκ (για το 2016) ή 0,63% του ΑΕΠ, που προβλέπεται να έχει ο κρατικός προϋπολογισμός με σκοπό την εξυπηρέτηση του Δημοσίου χρέους. Η «Τοπική Αυτοδιοίκηση» συμμετέχει, λοιπόν με ένα ποσοστό 26% στην εξυπηρέτηση του Δημοσίου Χρέους (η συμβολή αυτή ένα βαρύ τίμημα για τη ζωή των εργαζομένων)

Πρόβλεψη πλεονασμάτων-ελλειμμάτων

Αντί για την παραπάνω αναφερόμενη αύξηση των εσόδων που θα λάβουν οι Δήμοι από τους ΚΑΠ θα υπάρξει στη πραγματικότητα μείωση, αφού δεν τους αποδίδεται το σύνολο του ποσού που τους αναλογεί, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται νέα «παρακρατηθέντα ποσά» και έτσι να περιορίζονται οι δυνατότητες άσκησης δράσεων από τους Δήμους και κυρίως στο κοινωνικό τομέα.

Η εξυγίανση …καραδοκεί

Η παρακολούθηση των προϋπολογισμών των Δήμων και των Περιφερειών γίνεται μέσω του «Παρατηρητηρίου», το οποίο ελέγχει ανά 3μηνο τα οικονομικά των Δήμων και παρεμβαίνει στους προϋπολογισμούς (εντέλοντας μειώσεις δαπανών) όταν εντοπίζει αποκλίσεις από τους οικονομικούς στόχους (στοχοθεσία) που έχουν βάλει. Όταν ένας Δήμος δεν μπορεί να έχει ισοσκελισμένο προϋπολογισμό υπάγεται σε καθεστώς «εξυγίανσης» (βλέπε σχετικά σημειώματα που έχουν αναρτηθεί στο παρελθόν).

Πέραν όμως των επιμέρους μέτρων για κάθε Δήμο, υπάρχουν και οι διατάξεις του Ν.4316/14, με τις οποίες μπορεί να μειώνονται συνολικά οι προϋπολογισμοί των Δήμων μέσω της δημιουργίας ειδικού αποθεματικού στο σκέλος των δαπανών που περιορίζει αντίστοιχα το σύνολο των δαπανών και δημιουργεί απόθεμα για να υπάρξει πλεονασματικό ισοζύγιο στον Υποτομέα ΟΤΑ της Γενικής Κυβέρνησης ή επί το λαϊκότερο να μειώνει το κοινωνικό εισόδημα ώστε να εξυπηρετηθούν οι οφειλές προς τους δανειστές.

Χρονιά λιτότητας το 2017

Όπως διαφαίνεται από τα παραπάνω και το 2017 θα είναι μία χρονιά λιτότητας για τους ΟΤΑ, η οποία όμως θα λειτουργήσει και ως ιδεολογικός μηχανισμός για την επιβολή της ανταποδοτικότητας στις παρεχόμενες υπηρεσίες. Συνολικά, θα έχουμε μείωση του κοινωνικού εισοδήματος.