“Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι αν η ΤΝ (Τεχνητή Νοημοσύνη) μπορεί να αλλάξει τις πόλεις, αλλά πόσο γρήγορα μπορούμε να την ενσωματώσουμε και να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητές της.”
Με αυτή τη φράση, κλείνει το άρθρο του με τίτλο «Πώς η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αλλάξει τη ζωή μας στην Αθήνα», ο Κώστας Μπακογιάννης. Και αυτή είναι η μοναδική φράση στο κείμενο του, με την οποία μπορούμε να συμφωνήσουμε. Το ερώτημα δεν είναι αν η ΤΝ μπορεί να αλλάξει τις πόλεις. Δεν μπορεί.
Η αισιοδοξία του πρώην δημάρχου Αθηνών για τις δυνατότητες της ΤΝ στην αλλαγή των πόλεων και ειδικά της Αθήνας, ακούγεται ελκυστική, αλλά πάσχει από μια θεμελιώδη παράβλεψη: η τεχνολογία από μόνη της δεν αλλάζει τις πόλεις, αν δεν αλλάξουν οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες που τις καθορίζουν. Δεν είναι η έλλειψη της ΤΝ που κάνει την Αθήνα μια πόλη με διαλυμένες υποδομές, προβληματικές δημόσιες συγκοινωνίες και άναρχη δόμηση.
Ο Μπακογιάννης χρησιμοποιεί διεθνή παραδείγματα για την αντιμετώπιση καιρικών και κοινωνικών φαινομένων με την χρήση ΤΝ, με σκοπό να υπερασπιστεί την ιδέα της «ριζικής αλλαγής» που θα φέρει η χρήση της. Ας τα εξετάσουμε ένα-ένα…
Αθήνα – Αραγονία : ένα μπαζωμένο ρέμα δρόμος.
Στις 3 Μαρτίου 2025, η Amazon ανακοινώνει την έναρξη ενός νέου προγράμματος αντιμετώπισης πλημμυρών με την χρήση ΤΝ, στην Ισπανική περιφέρεια Αραγονία. Η επένδυση θα φτάσει τα 16 δις ευρώ και αφορά την δημιουργία αρκετών Data Center στην περιοχή. Το έργο έχει σκοπό την μείωση του κινδύνου πλημμύρας στην περιοχή, τον εκσυγχρονισμό της υπάρχουσας υποδομής αλλά και την βελτιστοποίηση της διαχείρισης του νερού που αξιοποιείται για αγροτική χρήση.
Η Αραγονία είναι μία περιοχή της Βόρειας Ισπανίας με πληθυσμό 1,3 εκ. κατοίκους – έναντι των 3.5εκ. που κατοικούν στην ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας – και με πυκνότητα 27 κατοίκους/km² – σε σύγκριση με τους 1.200 κατοίκους/ km² των Αθηνών. Πρόκειται για μία κυρίως αγροτική περιοχή, πλούσια σε βοσκοτόπια και με πλήθος ποταμών να περνούν από εκεί – με σημαντικότερο τον ποταμό Έβρο, τον μεγαλύτερο της Ισπανίας. Από την άλλη, η Αθήνα είναι μία ασφυκτικά δομημένη πόλη με πλήρη έλλειψη πολεοδομικού σχεδιασμού και έργων υποδομής, με την πλειοψηφία των ρεμάτων της να βρίσκονται κάτω από τόνους μπετό.
Ο πρώην δήμαρχος, όπως και οι υποστηρικτές της απέραντης επέκτασης των data centers, «ξεχνούν» να μας πουν, ότι οι συγκεκριμένες υποδομές απαιτούν τεράστιες ποσότητες νερού για τις ανάγκες λειτουργίας και ψύξης. Και σίγουρα η Αθήνα, ούτε Έβρο ποταμό έχει, ούτε ποσότητες νερού ικανές να καλύψουν αυτές τις ανάγκες.
Πυρκαγιά! Τα data σου φωτιά…
Στο επόμενό του παράδειγμα, ο Μπακογιάννης, κάνει λόγο για τα ήδη γνωστά και σε πολλές περιοχές ήδη εγκατεστημένα και λειτουργικά, συστήματα ανίχνευσης πυρκαγιών. Αυτά τα συστήματα, έχουν βοηθήσει διάφορες τοπικές υπηρεσίες στην έγκαιρη και ακριβή ανίχνευση πυρκαγιών. Η ανίχνευση όμως της πυρκαγιάς δεν αποτελεί παρά το πρώτο στάδιο στην διαδικασία αντιμετώπισής της και μόνο επικουρικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Αυτές οι τεχνολογικές λύσεις, όσο δεν συνδυάζονται με ουσιαστική ενίσχυση και στήριξη των υπηρεσιών αυτών, του ανθρώπινου δυναμικού και των υποδομών τους, θα αποτελούν απλά δικαιολογίες για περαιτέρω υποχρημοτοδότηση και υποβάθμισή τους.
Αντίστοιχη είναι και η λογική του πρώην δημάρχου για την αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού ζητήματος, επιλέγοντας να προτείνει την χρήση των έξυπνων φαναριών ως απάντηση στο μεγάλο κυκλοφοριακό πρόβλημα των Αθηνών. Καμία αναφορά δεν γίνεται για αξιοποίηση των ΜΜΜ, εκσυγχρονισμό των υποδομών, στελέχωση με ανθρώπινο δυναμικό και βελτίωση της εμπειρίας των πολιτών. Η πρόταση γίνεται ακόμα πιο αστεία, όταν αυτός που την προτείνει συντέλεσε στην διόγκωση του κυκλοφοριακού ζητήματος, μέσω του αποτυχημένου «Μεγάλου Περιπάτου», μόνο και μόνο για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του μεγάλου τουριστικού κεφαλαίου.
Ποιες είναι οι πραγματικά «έξυπνες» πόλεις;
Η συζήτηση για την χρήση της ΤΝ στην καθημερινότητα των ανθρώπων και την αναδιαμόρφωση των πόλεων, είναι μία συζήτηση κούφια όταν γίνεται πλήρως ξεκομμένη από τα υλικά προβλήματα που βιώνουν οι άνθρωποι των πόλεων. Πρώτον, γιατί η ΤΝ στο στάδιο που βρίσκεται τώρα, και μάλλον θα βρίσκεται για αρκετά μεγάλο διάστημα, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ως μία αξιόπιστη και λειτουργική λύση για την επίλυση των μεγάλων κοινωνικών προβλημάτων. Εκτός αν αυτές λύσεις είναι η μετάφραση κάποιου κειμένου και η παραγωγή περιεχομένου κενού νοήματος. Δεύτερον, γιατί τα υπαρκτά κοινωνικά προβλήματα δεν αντιμετωπίζονται με επιφανειακές, τεχνοκρατικές απαντήσεις που δεν λαμβάνουν υπόψιν τους, την καθημερινότητα των πολιτών, τις ανάγκες τους και την συνολικότερη μεταμόρφωση των πόλεων με επίκεντρο τον άνθρωπο.
Οι νέες τεχνολογίες μας δίνουν πλέον την δυνατότητα να βελτιώσουμε την καθημερινότητά μας, προσφέροντας νέες λύσεις και αυξάνοντας την αξιοπιστία υπαρχουσών. Σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν φάρμακο δια πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν, ειδικά όταν αυτές έρχονται στην επιφάνεια σαν πυροτεχνήματα και όχι στα πλαίσια κεντρικού σχεδιασμού.
Η πραγματική “έξυπνη πόλη” δεν είναι αυτή που επενδύει στην ΤΝ για να κάνει πιο αποτελεσματική τη διαχείριση των υπαρχόντων ανισοτήτων.
Αν η Αθήνα θέλει να πρωτοπορήσει, ας ξεκινήσει από τις πραγματικές ανάγκες των κατοίκων της.
