Αλήθεια, μήπως να δεχθούμε ότι στην πολιτική η ισχύς των κατά καιρούς «κατηγορηματικών» δηλώσεων μοιάζει με τα… αδικήματα που παραγράφονται, όταν παρέλθει κάποιο χρονικό διάστημα; Αν το δεχθούμε, ίσως θα έπρεπε να θέτουμε κάποιο μέτρο στον καγχασμό μας, κάθε φορά που θυμόμαστε εκείνη την «άτεγκτη», την «υπερήφανη» παλαιότερη δήλωση του Ανδρέα Λοβέρδου (στο εξής Α.Λ.), ο οποίος από τις 16 Σεπτεμβρίου 2025 ανήκει ψυχή τε και σώματι στη Νέα Δημοκρατία (η ψυχή μάλλον είχε ενταχθεί προ πολλού): «Από το σοσιαλδημοκρατικό χώρο θα φύγω μόνο οριζοντίως», είχε πει – στο «Πρώτο Θέμα» – το Νοέμβριο του 2012. Ας πούμε λοιπόν ότι τα σχεδόν 13 χρόνια είναι πολύς χρόνος και ας μην αναφωνήσουμε πολύ δυνατά το κλασσικό, περιπαικτικό «ο λόγος του συμβόλαιο…».
Έλα όμως που ο Μάρτιος του 2024 είναι πολύ κοντινός, για να το ρίξει κανείς στις «συνθήκες που άλλαξαν», κλπ, κλπ. «Αν οι ‘Δημοκράτες’ δεν πιάσουν 3% στις Ευρωεκλογές, αποχωρώ από την πολιτική» είχε δηλώσει τότε, μιλώντας στην ΕΡΤ. Στις Ευρωεκλογές του Ιουνίου 2024 οι «Δημοκράτες- Ανδρέας Λοβέρδος», το κόμμα που ίδρυσε ο Α.Λ. όταν εγκατέλειψε το ΠΑΣΟΚ, δεν έφθασαν καν στα μισά της απόστασης, η οποία χώριζε το έδαφος από τον καθορισμένο πήχη του 3%. Μόλις 1,45% έλαβαν. Ουδείς γνωρίζει πόσοι από τους 57.525 ανθρώπους που τους ψήφισαν το έκαναν επειδή έχαναν τον ύπνο τους, στη σκέψη ότι ο Α.Λ. θα αποχωρούσε από την πολιτική. Ο ίδιος, όμως, χρόνο πολύ δεν έχασε, έπειτα από την εκλογική αποτυχία.
Η αλήθεια είναι ότι ο Α.Λ. και η Άννα Διαμαντοπούλου εδώ και πολλά χρόνια εκπροσωπούσαν την πλέον δεξιά εκδοχή μιας σοσιαλδημοκρατίας που, από την εποχή της αρχηγίας και πρωθυπουργίας του Κώστα Σημίτη, έχει ενστερνιστεί τα νεοφιλελεύθερα θέσφατα, χωρίς πολλές περικοκλάδες, αστερίσκους και προσχήματα. Είναι, όμως, επίσης αλήθεια ότι οι… άτιμες οι πολιτικές ανάγκες της στιγμής, ειδικά σε προεκλογικές περιόδους, ωθούν σε πικρές κουβέντες… Τον Απρίλιο του 2024, κάπως έπρεπε να πείσει ο Α.Λ το όποιο ακροατήριό του ότι άξιζε στήριξης το νεοϊδρυθέν κόμμα του. Έπρεπε λοιπόν να επιχειρηματολογήσει εναντίον της υπερψήφισης του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας (ΝΔ). Οπότε, εκστόμισε μερικές αλήθειες για το κυβερνών κόμμα:
«Στην Ελλάδα των καρτέλ, η κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι η κυβέρνηση των καρτέλ. Δεν υπάρχει καρτέλ που να μην έχει υπηρετηθεί, τους υπηρετεί. Υπηρετεί την κερδοσκοπία». Αυτά είχε πει τότε ο Α.Λ., υπογραμμίζοντας ιδιαίτερα στην κερδοσκοπία των τραπεζών, που παρέμεναν ασύδοτες μολονότι έριχναν διαρκώς το μισθολογικό τους κόστος, καθώς μείωναν το προσωπικό με διαρκείς εθελούσιες εξόδους.
Επίσης ο Α.Λ. αμφισβητούσε – τότε- το «μεταρρυθμιστικό έργο» της κυβέρνησης Μητσοτάκη, στην οποία καταλόγιζε ευθύνες και για τα Τέμπη. Ειδικά δε για τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ανέφερε: «Δεν κατάλαβα γιατί ο πρωθυπουργός δεν πήγε στη Βουλή όταν γινόταν το πόρισμα για την εξεταστική επιτροπή. Δεν κατάλαβα ποτέ γιατί βιάστηκαν να κλείσουν την εξεταστική και να μην ακούσουν όλους τους μάρτυρες». Αφήστε που τότε έβλεπε οίηση στην όλη συμπεριφορά του Κυριάκου…
Έπειτα από 17 μήνες όλα αυτά εξαφανίστηκαν. Ο Α.Λ. γιόρτασε αναφωνώντας: «Με τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τη Νέα Δημοκρατία, πατριωτικά, μεταρρυθμιστικά, φιλελεύθερα». Γιατί, όχι; Σε τελική ανάλυση, όσα αρνητικά είχε πει ο ίδιος για τον Κυριάκο Μητσοτάκη (σε βαθμό αυστηρότητας και σε ποσότητα) ούτε καν πταίσματα μπορούν να θεωρηθούν, αν συγκριθούν πχ με τους παλιούς μύδρους του Αδ. Γεωργιάδη εναντίον του σημερινού πρωθυπουργού.
Για να είμαστε δίκαιοι: Ο Α.Λ. δεν είναι το πρώτο, ούτε φυσικά το τελευταίο προβεβλημένο πρόσωπο του αστικού πολιτικού φάσματος που «λέει και ξελέει». Αλίμονο, δεν λάνσαρε αυτός την… πολιτική επιστήμη του άκρατου καιροσκοπισμού και των κυβιστήσεων. Ίσως όμως ο δημοσιολόγος του μέλλοντος του αναγνωρίσει μια άλλη «μοναδικότητα»: Έθεσε δυο φορές υποψηφιότητα για την αρχηγία ενός κόμματος που είχε ασκήσει εξουσία (και το οποίο φιλοδοξεί να το ξανακάνει), αλλά επειδή απέτυχε να γίνει αρχηγός… έκανε μεταγραφή στο – φαινομενικά – «αντίπαλο δέος». Αυτό ναι, είναι επίτευγμα…
Για να συνεχίσουμε να είμαστε δίκαιοι: Δεν υπήρξαν αμελητέες οι επιδόσεις του Α.Λ. το 2015 και 2021, όταν διεκδίκησε την προεδρία του ΠΑΣΟΚ. Και στις δυο αναμετρήσεις συγκέντρωσε πάνω από το ένα τέταρτο των ψήφων (25,13% το ’15 και 25,98% το ’21). Το 2021, μάλιστα, διεκδίκησε με αξιώσεις την είσοδο στο δεύτερο γύρο, με κεντρικό σύνθημα «Για πάντα ΠΑΣΟΚ» (ε, πώς να μην ξαναγελάσει κανείς;). Στις βουλευτικές εκλογές του 2023, όμως, δεν κατόρθωσε να εκλεγεί βουλευτής, πιθανότατα επειδή η «βάση του» είχε εν πολλοίς μετακινηθεί ήδη στη ΝΔ. Κατόπιν παραιτήθηκε από όλα τα όργανα του ΠΑΣΟΚ, αλλά και από την ιδιότητα του μέλους και έσπευσε να ευχηθεί «καλή επιτυχία» (26/6/23) στη νέα κυβέρνηση Μητσοτάκη. Λίγες ημέρες αργότερα (30/6/23) συναντήθηκε με τον Αδ. Γεωργιάδη, ώστε να διαμορφωθεί κατάλληλο κλίμα για τα… δέοντα.
Μετά ίδρυσε το κόμμα… ειδικού σκοπού. Αν οι «Δημοκράτες» πήγαιναν καλά στις Ευρωεκλογές, τότε η διαπραγματευτική δυνατότητα του Α.Λ. στις όποιες επαφές του με την ηγεσία της ΝΔ θα αυξανόταν, η δε ένταξή του στο στρατόπεδο του… επηρμένου, του ψευτο-μεταρρυθμιστή, του προστάτη των καρτέλ Κυριάκου Μητσοτάκη ίσως απαιτούσε λίγο χρόνο παραπάνω. Θα είχαν ξεχαστεί και οι προεκλογικές «βαριές κουβέντες»… Όμως οι «Δημοκράτες» απέτυχαν και όλα έπρεπε να γίνουν γρήγορα. Τι κάνεις όταν δεν παίρνει εμπρός το σκούτερ σου; Το παρατάς και ανεβαίνεις αμέσως στο «διπλό» λεωφορείο της γραμμής.
Ένας «ακροκεντρώος» με… τα όλα του
Υπό μία έννοια, ο Α.Λ. δεν διέψευσε… απολύτως τον εαυτό του. Είχε πει ότι «μόνο οριζοντίως» θα παρατούσε τη σοσιαλδημοκρατία και η αλήθεια είναι ότι, μακριά από κάθε μακάβριο σενάριο, την εγκατέλειψε όταν βρέθηκε πεσμένος, στο πολιτικό καναβάτσο. Πιο… οριζόντιος και από τον κινηματογραφικό Τρύφωνα στην ταινία, στην οποία ο Βέγγος έκανε τον διαιτητή πυγμαχίας.
Στο κάτω – κάτω της γραφής, σοσιαλδημοκρατία εγκατέλειψε, αλλά και κάμποση σοσιαλδημοκρατία θα βρει. Τόσο κόσμο του «εκσυγχρονιστικού» ΠΑΣΟΚ (εποχής Κ. Σημίτη ή Γ.Α. Παπανδρέου) θα συναντήσει στο νέο του σπιτικό… Τους Χρυσοχοΐδη, Φλωρίδη, Πιερρακάκη, Γεραπετρίτη (είχε διατελέσει σύμβουλος του Γ. Παπανδρέου), Σκέρτσο, Θεμιστοκλέους, Κοντογεώργη. Τη Λίνα Μενδώνη – και πάει λέγοντας και… μετρώντας. «Η ‘κεντροδεξιά’ παράταξις ‘καλωσορίζει’ το έκτο μέλος κυβερνήσεων του Κώστα Σημίτη, στις τάξεις της», έγραφε ειρωνικά στον υπότιτλο του – αφιερωμένου στον Α.Λ- κεντρικού θέματός της η «Εστία», στις 17 Σεπτεμβρίου.
Την ημέρα εκείνη μία ακόμη εφημερίδα της «σκληρής» Δεξιάς, η «Δημοκρατία», είχε ως πρώτο θέμα τη μεταγραφή του Α.Λ. στη ΝΔ. Πέρα από τις ειρωνείες για τον «αποτυχημένο υποψήφιο πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ και αρχηγό ανύπαρκτου κόμματος», η εφημερίδα σημείωνε: «Ο Κ. Μητσοτάκης επιλέγει ένα πρόσωπο του παλιού βαθέος ‘πράσινου’ κράτους, που υποτίθεται ότι πολεμά. Αποξενώνεται ακόμα περισσότερο από την παραδοσιακή βάση της ΝΔ».
Η «Εστία», στον υπέρτιτλο σάρκαζε την πολιτική διαδρομή του Α.Λ. (που στα νιάτα του ήταν οργανωμένος στην ΚΝΕ): «Μετά το σφυροδρέπανο και τον ήλιο του ΠΑΣΟΚ, τώρα με τον… πυρσό στο πέτο ο Ανδρέας Λοβέρδος». Στον τίτλο και τον υπότιτλο, όμως, έξυνε λαϊκές πληγές: «Στη ΝΔ ο υπουργός που μείωσε τις συντάξεις με την εισφορά αλληλεγγύης! Και νομοθέτησε με το νόμο 3683/2010 την αύξηση των ορίων ηλικίας που επίκειται από το 2027, με βάση το προσδόκιμο ζωής!».
Όλα αυτά φυσικά, αναμειγνύονται με τη γκρίνια «νεοδημοκρατών» που πολιτεύονται στο Νότιο Τομέα της Β΄ Αθηνών, καθώς ο Α.Λ. εκεί θα θέσει υποψηφιότητα. Αλλά και με τη γενικότερη κριτική, την οποία ασκούν αρκετά στελέχη της ΝΔ: Ότι το κόμμα έχει γίνει… πασαρέλα πρώην στελεχών του ΠΑΣΟΚ, με αποτέλεσμα να «αλλοιώνεται ο κεντροδεξιός χαρακτήρας του». Ή και ο… σκέτα δεξιός, αναλόγως του τι επιθυμεί κάθε στέλεχος της ΝΔ.
Μισό λεπτό, όμως… Ο ισχυρισμός ότι ο Α.Λ. απειλεί να νοθεύσει τη δεξιά φυσιογνωμία της ΝΔ σηκώνει πολλή συζήτηση – κι όχι μόνο επειδή τα λόγια και τα υπουργικά έργα άλλων πρώην ΠΑΣΟΚων της κυβέρνησης (πχ των Φλωρίδη, Χρυσοχοϊδη) θα τα έβρισκαν αψεγάδιαστα και οι φανατικότεροι νοσταλγοί… του Παπάγου ή της ΕΡΕ. Ο Α.Λ. αντιπροσωπεύει το κατ’ εξοχήν δείγμα «ακροκεντρώου» πολιτικού, του οποίου η διαδρομή εμπεριέχει αρκετά «ορόσημα», ικανά να ικανοποιήσουν και τους πιο αναψοκοκκινισμένους δεξιούς, απ’ αυτούς που ο Κυρ. Μητσοτάκης πασχίζει να προσελκύσει εκλογικά ή να κρατήσει στη ΝΔ.
Σύμφωνοι, η τόσο μεγάλη θητεία στο ΠΑΣΟΚ είναι μέγα πρόβλημα για αυτούς, αλλά ας θυμηθούμε και ορισμένα από τα «λομβέρδεια» κλέη που δικαιώνουν ένα δεξιότατο «σύστημα αξιών».
Το 1997 ο Α.Λ έκανε καμπάνια υπέρ της επαναφοράς της θανατικής ποινής (εδώ ένα άρθρο του). Όπως υπενθύμισε και ο δικηγόρος Νίκος Σωτηρόπουλος στο «Χ», ο Α.Λ. «είναι συνυπεύθυνος για δύο καταδίκες της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου». Σε αμφότερες τις υποθέσεις, που επέσυραν πρόστιμα πολλών δεκάδων χιλιάδων ευρώ, τα πεπραγμένα του Α.Λ. ευθυγραμμίστηκαν πλήρως με σκληρούς δεξιούς κώδικες. Η μία (ποιος την ξεχνά;) ήταν η φρικτή υπόθεση των οροθετικών γυναικών – το 2012, όταν ο Α.Λ. ήταν υπουργός Υγείας. Η άλλη, σχετιζόταν με την υποχρέωση γονέων να αποκαλύψουν προσωπικά δεδομένα, για να απαλλαγούν τα παιδιά τους από το μάθημα των θρησκευτικών. Αυτό το 2015, όταν ο Α.Λ. ήταν υπουργός Παιδείας.
Στα ενδιάμεσα, τον Φεβρουάριο του 2013, ο Α.Λ. είχε πει ότι η «Χρυσή Αυγή» ήταν «το πρώτο κίνημα που γεννιέται αυθεντικά μετά τη Μεταπολίτευση» (από πού να το πιάσει κανείς αυτό το νοητικό και ιστορικό… αριστούργημα;). Αν προσθέσει κανείς κάμποσες χολερικές τοποθετήσεις και αφορισμούς εναντίον του μεταπολιτευτικού ριζοσπαστισμού και της Αριστεράς, σχηματίζει μια πληρέστερη εικόνα.
Αλλά, είπαμε: Ο Α.Λ. είναι ένας τυπικός «ακροκεντρώος». Όλα τα παραπάνω συνδυάζονται με την ενθουσιώδη προσυπογραφή νεοφιλελεύθερων επιλογών. Πχ, ο Α.Λ. έχει υποστηρίξει με θέρμη την εγκατάσταση και λειτουργία ιδιωτικών ΑΕΙ στην Ελλάδα. Ε, συνωμότησαν οι… δυνάμεις του σύμπαντος και τον επιβράβευσαν, εντάσσοντάς τον σε αυτόν το «νέο», θαυμαστό κόσμο. Στο τέλος του Αυγούστου δημοσιεύθηκε η είδηση (εδώ) ότι ο Α.Λ. ανήκει στη διοικητική ομάδα του ελληνικού παραρτήματος του University of Keele, ως μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής της Νομικής Σχολής.
Για την ιστορία: Πρύτανης στο ελληνικό Keele έγινε ο Οδυσσέας Ζώρας. Ο άνθρωπος που νωρίτερα, ως γενικός γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας, διαδραμάτισε ρόλο στην ίδρυση των ιδιωτικών πανεπιστημίων ή «πανεπιστημίων».
Τελικά, για τον Α.Λ ισχύει η λαϊκή έκφραση «καιρός φέρνει τα λάχανα, καιρός τα παραπούλια…». Μετά από τόσες χαμένες πολιτικές μάχες στη δεκαετία 2015 – 2024, όλα δείχνουν να στρώνουν. Στο Keele εισήλθε ευθυτενής, καμαρωτός. «Κάθετος», θα λέγαμε. Στη ΝΔ… οριζόντιος, από τα προγενέστερα knock down – και υπό τα ειρωνικά σχόλια της «Εστίας», της «Δημοκρατίας», αλλά και άλλων. Κυρίως για τις κυβιστήσεις του.
Μικρό το κακό. Διότι ενίοτε στην αστική πολιτική το βασικό θέμα είναι αυτό που όριζε κι ο Κώστας Βουτσάς, πριν από 60 χρόνια: Να «τρουπώσεις»…
