Απόγευμα Τετάρτης, 24 Δεκεμβρίου, κάπου στα Πατήσια. Διάθεση για χιούμορ και για… επικοινωνία (με άλλους ανθρώπους) είχε ο ηλικιωμένος κύριος, την ώρα που έβγαινε από κρεοπωλείο κρατώντας στο ένα χέρι τα ψώνια και στο άλλο την ομπρέλα του: «Νόμιζα ότι η δυνατή βροχή που με βρήκε όπως ερχόμουν θα ήταν η μοναδική ψυχρολουσία για σήμερα, αλλά έφαγα και δεύτερη, μεγαλύτερη, στο ταμείο. Δυόμιση κιλά άπαχου μοσχαρίσιου κιμά και τρεις μοσχαρίσιες μπριζόλες, 79,26 ευρώ; Μόνο ο κιμάς ήταν 50 και κάτι. Χαλάλι, όμως… Μπήκα για μια αγορά ως Θανάσης και βγαίνω νιώθοντας… Ωνάσης».
Όσοι τον άκουσαν κούνησαν συγκαταβατικά το κεφάλι. «Έπρεπε να τους πείτε να είναι μικρές οι μπριζόλες» είπε κάποιος, σαν «μετά Χριστόν προφήτης». Άλλος έκανε τη διαίρεση και μετά ένα παρηγορητικό σχόλιο. «Δηλαδή ο μοσχαρίσιος κιμάς ήταν 20 ευρώ το κιλό, ε; Πάλι καλά, αλλού ξέρω ότι είναι και παραπάνω».
Αλλά κι αυτό το «πάλι καλά» σηκώνει κάποιες ενστάσεις. Πριν από λίγες ημέρες είχαν δημοσιοποιηθεί στοιχεία του Οργανισμού Κεντρικών Αγορών και Αλιείας (ΟΚΑΑ), βάσει των οποίων από το Νοέμβριο του 2024 ως το Νοέμβριο του 2025 η τιμή του μοσχαρίσιου κιμά είχε αυξηθεί κατά 50%. Από 7,98 ανέβηκε στα 11,98 ευρώ το κιλό. Την νέα εκτόξευση στα 20 ευρώ, μέσα σε λίγες εβδομάδες, δεν τη λες και ασήμαντη.
Ως γνωστόν, η κατάσταση αυτή δεν αφορά μόνο τις τιμές του κρέατος. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για τον πληθωρισμό Νοεμβρίου, η σοκολάτα ανατιμήθηκε σε ετήσια βάση κατά 22,9%, ο καφές κατά 20,7%, τα φρούτα κατά 9%.
Το «κάθε φέτος και ακριβότερα» θριαμβεύει… Σύμφωνα με στοιχεία του ΙΕΛΚΑ, του ΙΝΚΑ και της ΙΝ.ΕΜ.Υ.- ΕΣΕΕ (εδώ), το μέσο κόστος ενός τυπικού χριστουγεννιάτικου τραπεζιού, φυσικά για ίδιο αριθμό ατόμων κάθε φορά, από 81 ευρώ το 2021 έφθασε φέτος στα 156, μετά από συνεχείς ανόδους. Δηλαδή αυξήθηκε κατά 92,6% σε μία τετραετία. Και, όπως όλοι γνωρίζουμε, το «θέριεμα» της ακρίβειας δεν αφορά μόνο τα τρόφιμα.
Κόβοντας ολοένα και περισσότερες δαπάνες…
Υπό αυτές τις συνθήκες, όσες έρευνες αφορούν την «καταναλωτική μας συμπεριφορά» καταλήγουν σε ευρήματα απολύτως φυσιολογικά, αλλά και απολύτως συμβατά προς τα στοιχεία της Eurostat που πιστοποιούν ότι σε όρους αγοραστικής δύναμης η ελληνική κοινωνία κατατάσσεται στην 26η θέση, στην Ευρωπαϊκή Ένωση των «27».
Μπορεί η καταναλωτική μας δυνατότητα να ενδιαφέρει… απείρως περισσότερους «μεγαλόσχημους» από όσους νοιάζονται για την επάρκεια των αποδοχών και των συντάξεών μας, αλλά, τι να κάνουμε; Η μεν εξαρτάται άμεσα από τα δε, όσο κι αν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έδειξε κάποτε (το Νοέμβριο του 2020) να τοποθετεί το αυτονόητο στη σφαίρα της εξαίρεσης, με την αλήστου μνήμης δήλωση «γνωρίζω ότι υπάρχουν άνθρωποι που είναι εξαρτημένοι από τον μισθό τους»…
Πριν από λίγες ημέρες, δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας, την οποία διενήργησε η Klarna σε συνεργασία με την Appinio, το Νοέμβριο. Σύμφωνα με αυτά: Η ακρίβεια αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στις αγορές της τρέχουσας εορταστικής περιόδου για το 95,1% των ερωτηθέντων (ηλικίας 18 – 77 ετών). Δηλαδή, σχεδόν για όλους έχει κάποια ανασταλτική επίδραση η ακρίβεια. Το 46,9% δήλωσε ότι θα αναζητήσει τα πιο οικονομικά προϊόντα. Το 37,9% ότι θα περιορίσει τις δαπάνες για είδη μη απαραίτητα. Το 31,3% ότι θα αγοράζει μόνον όταν βλέπει προσφορές. Το 23% ότι θα οργανώσει με πνεύμα εξοικονόμησης γιορτινό τραπέζι. Το 21% ότι θα κάνει λιγότερα δώρα.
Και πόσα χρήματα δήλωναν ότι θα ξόδευαν, συνολικά, στις γιορτές; Το 6,9% από ένα έως 50 ευρώ και το 20,9% από 51 μέχρι 100 ευρώ. Δηλαδή, σχεδόν τρεις στους δέκα θέτουν ως «ταβάνι» το κατοστάρικο… Τέσσερις στους δέκα (39,1%) έχουν «προϋπολογισμό» από 101 έως 250 ευρώ και δυο στους δέκα (20,1%) από 251 ευρώ μέχρι πεντακοσάρικο. Από εκεί μέχρι χίλια ευρώ το 7,7%, από 1001 έως 2.000 ευρώ το 1,6%.
Όλα αυτά, έρχονται σε πλήρη αντιστοίχηση με όσα φώτιζαν οι έρευνες σε βάση σταθερότερη – δηλαδή μη περιοριζόμενη σε μικρές, εορταστικές περιόδους. Αρκεί να θυμηθούμε την έρευνα του ΙΜΕ της ΓΣΕΒΕΕ για το 2024, η οποία έδειξε ότι το το 60% των νοικοκυριών δήλωνε εισοδηματική αδυναμία να «βγάλει» όλον τον μήνα. Ότι σε αυτό το φάσμα το μηνιαίο εισόδημα αρκούσε, κατά μέσο όρο, μόλις για 19 ημέρες. Ότι το 81,6% δεν καταφέρνει να αποταμιεύσει. Ότι τα μισά νοικοκυριά δυσκολεύονται ή και αδυνατούν ν’ ανταπεξέλθουν σε μια έκτακτη ανάγκη που θα απαιτήσει 500 ευρώ.
Υπάρχει όμως και μια άλλη «πραγματικότητα» που «τεκμαίρεται» από κωμικοτραγικά σοφίσματα…
«Πανικός, όλα γεμάτα!»…
Στις 9.44 μμ του Σαββάτου, 20 Δεκεμβρίου, ο Άδωνις Γεωργιάδης έκανε στο Χ την εξής ανάρτηση:
«Μήνυμα που μου ήρθε πριν λίγο εδώ σε DM: ‘ Δεν φαντάζεστε τι κοσμοσυρροή γίνεται στο κέντρο’. Απαντώ εγώ: ‘Περίεργο αφού όλα πάνε χάλια, κλπ’. ‘Πανικός, όλα γεμάτα! Η Ερμού, το Σύνταγμα, το Μετρό, οι δρόμοι χαμός! Κατά τα άλλα ο κόσμος είναι απογοητευμένος’… Εγώ δεν είμαι στο κέντρο τώρα αλλά πραγματικά γίνεται τέτοιος χαμός;»
Μάλιστα… Έμαθε ο υπουργός Υγείας ότι κυκλοφορούσε πολύς κόσμος στο κέντρο της Αθήνας κατά το τελευταίο Σαββατόβραδο πριν από τα Χριστούγεννα και έκανε σαν να του είπαν ότι εμφανίστηκε ξαφνικά μια μεγαλούπολη στην έρημο Ατακάμα… Σβήστε τα λοιπόν, όλα! Αυτά που ζείτε, αυτά που βλέπετε, αυτά που διαπιστώνετε, αυτά που σας λέει η Eurostat, αυτά που δείχνουν εγχώριες έρευνες – όλα. Έμαθε ο Άδωνις ότι κατέβηκε κόσμος στο κέντρο, άρα έχουμε… γενική ευμάρεια.
Παρατήρηση πρώτη: Θα πρέπει να νιώθουν μεγάλη πολιτική πίεση – ως προς την πληγή της ακρίβειας – τα κυβερνητικά στελέχη και τα φιλοκυβερνητικά «τρολς» του Διαδικτύου (σε κάποιες περιπτώσεις δεν τα ξεχωρίζεις), για να καταφεύγουν συχνά σε τέτοιου είδους συνειρμούς και «επιχειρήματα». Αν προσπαθούν στο πεδίο της (δικής τους) λογικής να βγάλουν «από τη μύγα ξύγκι», είναι μάλλον επειδή έχουν… μύγα και μυγιάζονται, ακατάπαυστα.
Παρατήρηση δεύτερη: Δεν είναι καινούργιο αυτό το σκεπτικό. Στα σκληρά χρόνια των Μνημονίων, από το 2010 και μετά, ακούγονταν… ανάλογης ποιότητας σοφίες. «Σιγά μην υπάρχει κρίση, δεν βλέπετε πόσα αυτοκίνητα κυκλοφορούν;». «Ποια κρίση, τώρα; Δείτε πόσος κόσμος πάει στον Μαζωνάκη…». Αξέχαστα, αλλά και… αναπαραγόμενα.
Παρατήρηση τρίτη: Εάν εκλαμβάνεται ως αυτόματη απόδειξη οικονομικής άνεσης η διάθεση των ανθρώπων να κυκλοφορήσουν στις γιορτές περισσότερο από όσο το κάνουν γενικά, τότε ίσως να μην είναι μακριά η μέρα κατά την οποία θα θεωρηθεί τεκμήριο πολυτελούς διαβίωσης η υπέρβαση ενός συγκεκριμένου ορίου χιλιομέτρων ανά εβδομάδα, μήνα, έτος (άντε, εξαιρουμένου του περπατήματος ή του τρεξίματος για άθληση). Αρκεί να βρεθεί ένας κατάλληλος μηχανισμός, ώστε να παρακολουθούμαστε όλοι και να μετριούνται τα «σουλάτσα» μας. Εκτός εάν το σκεπτικό είναι πως αφού βγαίνουμε έξω δεν έχουμε «πέσει στα πατώματα» ψυχολογικά κι αυτό σημαίνει πως… το φυσάμε το παραδάκι. Διότι αν δεν «το φυσούσαμε», θα μέναμε σπίτι να θρηνούμε μέρα και νύκτα.
Παρατήρηση τέταρτη: Είναι προφανές ότι σε μια μεγαλούπολη 5,5 εκατομμυρίων ανθρώπων θα υπάρξουν ημέρες, κατά τις οποίες και οι δρόμοι θα γεμίσουν, και στα μαγαζιά θα μπει περισσότερος κόσμος, και δώρα θα αγοράσουν, και – εν γένει- περισσότερο απ’ όσο συνήθως θα καταναλώσουν. Όποιος όμως θέλει να ακτινογραφήσει στα σοβαρά την κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα, πρέπει να εξετάσει τα ακριβή δεδομένα. Να δει πόσα χρήματα – και πού – ξοδεύουν όσοι βγαίνουν. Να τα συγκρίνει με τα του πρόσφατου παρελθόντος. Και στη συνέχεια να δει πόσοι, κάθε πότε και πόσο θα «ξανοιχτούν» οικονομικά, υπό συνθήκες τέτοιας ακρίβειας. Αν δεν τα κάνεις αυτά, δεν βγάζεις ουσιαστικά συμπεράσματα. Το πολύ – πολύ να βγάλεις φληναφήματα από το πληκτρολόγιό σου.
Ας σταθούμε λίγο παραπάνω στο «πληθυσμιακό». Βάσει των δηλώσεων του 2024 για το 2023, το 72,3% των φορολογούμενων (και το 77,5% των μισθωτών φορολογούμενων) είχε ετήσια εισοδήματα κάτω των 20.001 ευρώ. Από 30.001 ευρώ και πάνω είχε το 13,8%. Από 50.001 ευρώ και πάνω, μόνο το 4,03%. Σε απόλυτα μεγέθη, όμως, το 13,8% αντιστοιχεί σε 813.656 άτομα και το 4,03% σε 237.339 άτομα. Αν υποθέσουμε ότι περίπου οι μισοί από αυτούς ζουν στην περιοχή πρωτεύουσας, τότε έχουμε συγκεντρωμένη μια ανθεκτική έως πολύ ισχυρή αγοραστική δύναμη, η οποία όμως κάθε άλλο παρά αντιπροσωπεύει τη μεγάλη πλειονότητα της κοινωνίας.
Αλλά, είπαμε: Ο Άδωνις έμαθε ότι… κυκλοφορήσατε σαββατιάτικα, οπότε «πιαστήκατε στα πράσα». Να δούμε τώρα με τι μούτρα θα ξαναμιλήσετε για ακρίβεια…
