Οι συνομιλίες των προέδρων Πούτιν και Μπάιντεν στις 16 Ιουνίου στη Βίλα Λα Γκρανζ της Γενεύης κράτησαν περίπου τρεις ώρες –λιγότερο απ’ όσο ανέμεναν οι σύμβουλοι του Μπάιντεν– με τον Αμερικανό πρόεδρο να δηλώνει στη συνέχεια ότι ήταν έντονες και λεπτομερείς και ότι “δεν χρειαζόταν να δαπανήσουμε περισσότερο χρόνο συζητώντας”.
Οι προσδοκίες που υπήρχαν πριν την πραγματοποίηση της συνάντησης κυμαίνονταν από την απόλυτη απαισιοδοξία έως την πλήρη αισιοδοξία. Η αλήθεια, τελικά, για πολλοστή φορά βρέθηκε κάπου στη μέση. Από τη μία πλευρά, η πραγματοποίηση και μόνο μιας «πρόσωπο με πρόσωπο» συνάντησης των θεσμικών ηγετών Ρωσίας και ΗΠΑ τρία χρόνια μετά την αντίστοιχη συνάντηση Πούτιν – Τραμπ και η διεξαγωγή απευθείας συνομιλιών με μια ευρεία γκάμα θεματολογίας είναι γεγονός αναμφίβολα θετικό.
Στην κοινή ανακοίνωση που εξέδωσαν οι δύο πλευρές μετά τις συνεντεύξεις Τύπου ανέφεραν ότι η συνάντηση αυτή έδειξε ότι είναι σε θέση να κάνουν πρόοδο στους κοινούς τους στόχους, ακόμη και σε περιόδους έντασης.
Στα θετικά της συνάντησης όπου οι δύο πλευρές μπορούν να συνεργαστούν χωρίς προβλήματα και χωρίς οι διαφωνίες τους σε άλλα, εξίσου σημαντικά ζητήματα να επηρεάζει αυτή τη συνεργασία είναι η στρατηγική σταθερότητας στον κόσμο και η μείωση των εξοπλισμών, η καταπολέμηση των συνεπειών της πανδημίας CoViD-19, η ανταλλαγή κρατουμένων καθώς επίσης, το γεγονός ότι οι δύο πλευρές αναγνώρισαν την ανάγκη για χαμήλωμα των τόνων έντασης στις διμερείς σχέσεις τους με την επιστροφή των διπλωματικών τους αντιπροσωπειών (πρεσβευτών και όχι μόνο).
Σαν σημεία «αγκάθια» στις σχέσεις των δύο πλευρών καταγράφηκαν :η Ουκρανία – το Ντονμπάς – η Κριμαία, η Λευκορωσία, η Συρία, το στρατιωτικό δόγμα ΝΑΤΟ και η επέκταση του προς Ανατολάς, τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι μερικά μόνο από τα σημεία, όπου οι θέσεις των δύο πλευρών βρίσκονται σε πλήρη απόκλιση, όπως σε πλήρη απόκλιση βρίσκονται και οι τρόποι κατανόησης κάποιων ζητημάτων, με χαρακτηριστικότερο όλων αυτό των «ανθρώπινων δικαιωμάτων».
Όμως, ας γίνουμε λίγο παρατηρητικοί και πιο αναλυτικοί και ας εμβαθύνουμε. Τον Φεβρουάριο του 2021, οι σχέσεις μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων βρίσκονταν στο χειρότερο τους σημείο. Ο Μπάιντεν είχε αποκαλέσει τον Πούτιν δολοφόνο και είχε προκαλέσει την οργή της Μόσχας. Ξαφνικά, όμως, το κλίμα άλλαξε και σχέδια εκπονήθηκαν για μια σύνοδο κορυφής στο ουδέτερο έδαφος της Γενεύης.
Γιατί οι ΗΠΑ επεδίωξαν την αποκλιμάκωση της έντασης με τη Ρωσία; Γιατί η κύρια επιδίωξη της ευρωπαϊκής περιοδείας του Μπάιντεν ήταν η σύναψη συμμαχιών κατά της Κίνας.
Παρά το γεγονός ότι πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν την άποψη ότι κατά τη διάρκεια της συνάντησης ήταν αμφίβολη μια απευθείας συζήτηση Μπάιντεν – Πούτιν περί Κίνας, είναι ξεκάθαρο πως οι ΗΠΑ θεωρούν ότι η Κίνα είναι ο σημαντικότερος ανταγωνιστής τους στη διεθνή σκηνή, γεγονός που επηρεάζει την αμερικανική στρατηγική απέναντι στη Ρωσία. Η συνεχιζόμενη αντιπαράθεση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας οξύνθηκε λίγο πριν από την επίσκεψη Μπάιντεν στην Ευρώπη. Τρεις ημέρες πριν από τη σύνοδο του G7, η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε εμπορική συμφωνία με την Ταϊβάν, προκλητική ενέργεια για το Πεκίνο. Μία ημέρα αργότερα, η Γερουσία των ΗΠΑ ψήφιζε νόμο με στόχο την αντιμετώπιση της κινεζικής τεχνολογικής πρωτοκαθεδρίας. Στις 14 Ιουνίου το ΝΑΤΟ για πρώτη φορά στην ιστορία του κάνει αναφορά στο Κινεζικό κράτος ως απειλή. Μία ημέρα δε πριν από τη σύνοδο κορυφής, ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν ζήτησε από το Πεντάγωνο να εκπονήσει σχέδιο στρατηγικής ανάσχεσης της Κίνας…
Πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η Κίνα ήταν νοητά παρούσα στο παρασκήνιο της συνόδου Μπάιντεν – Πούτιν. Οι ΗΠΑ δεν έχουν συμφέρον για όξυνση με τη Ρωσία. Η ρωσοαμερικανική σχέση έχει περιφερειακή σημασία για την Ουάσιγκτον. Κάθε κρίση με τη Μόσχα αποτελεί πρόσκομμα στην ενίσχυση της στρατηγικής θέσης των ΗΠΑ έναντι της Κίνας. Την ίδια ώρα, ο Πούτιν επιδιώκει από τη μεριά του σύσφιγξη των σχέσεων με το Πεκίνο», υποστηρίζουν οι αναλυτές.
Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, Μόσχα και Πεκίνο ενίσχυσαν τις διμερείς σχέσεις τους, με τη Ρωσία να επιδιώκει με τον τρόπο αυτό να αντιμετωπίσει τη χρόνια οικονομική της στασιμότητα.
Νέοι αγωγοί κατασκευάζονται για να τροφοδοτήσουν με ρωσικά καύσιμα την Κίνα, ενώ η Μόσχα προσφέρει προς πώληση στο Πεκίνο καινοτόμα οπλικά συστήματα, τα οποία η Δύση δεν πουλάει στην Κίνα. Η Ρωσία βοηθά την Κίνα να κατασκευάσει δίκτυο αμυντικών δορυφόρων. Η Μόσχα παραμένει, ωστόσο, πολύ προσεκτική, καθώς δεν επιθυμεί και δεν προσφέρει στους Κινέζους σχέδια και προγράμματα, τα οποία το Πεκίνο θα αντιγράψει αμέσως.
Μια δήλωση του προέδρου των ΗΠΑ, όταν έχει τελειώσει το ραντεβού του με τον Πούτιν στη Γενεύη, μπορεί να μαρτυράει εκείνο το “μωραίνει ο Κύριος ον βούλεται απολέσει”. Τι δήλωσε;
«Η Ρωσία βρίσκεται σε πολύ, πολύ δύσκολη θέση τώρα… Πιέζεται σοβαρά απ’ την Κίνα… Θέλουν με μεγάλη απελπισία να παραμείνουν μια μεγάλη δύναμη».
Το θεώρημα κατά την Ουάσιγκτον πάει ως εξής: η Κίνα αναπτύσσεται συνέχεια και πάει να γίνει και στρατιωτική υπερδύναμη· η Ρωσία έχει μεγάλα σύνορα με την Κίνα και οικονομία σε κακή κατάσταση· οπότε κινδυνεύει να την καταπιεί· η μόνη της ελπίδα (της Ρωσίας) είναι οι ΗΠΑ… Όχι , δεν είναι σενάριο. Τα είπε ο πρόεδρος των ΗΠΑ στη συνέντευξη τύπου που έδωσε…
Έτσι λοιπόν οι θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις της συνόδου κορυφής των Πούτιν – Μπάιντεν στη Γενεύη θα διαφανούν, στην πραγματικότητα, σε ένα σχετικά μικρό χρονικό ορίζοντα, ίσως μέσα στους επόμενους 6 με 12 μήνες, όταν και θα καταγραφούν οι επόμενες κινήσεις των δύο πλευρών. Σε ένα περιβάλλον, όπου η «συλλογική Δύση» υπό την ηγεσία των ΗΠΑ θα φαίνεται να «κυνηγάει» τη Ρωσία με σειρά πολιτικών και οικονομικών κυρώσεων για «ψύλλου πήδημα» και θα προσπαθεί στην πραγματικότητα να την «πνίξει» και να την υποχρεώσει σε υποταγή, λίγες θετικές εξελίξεις θα πρέπει να περιμένουμε. Η Ρωσία από την δική της πλευρά είναι αποφασισμένη να υπερασπιστεί μέχρι κεραίας τα δικά της εθνικά συμφέροντα και, εάν νιώσει ότι η απειλή της Δύσης ξεπερνά τις δικές της «κόκκινες γραμμές», είναι ικανή να κάνει ισχυρή «ρελάνς» και να απειλήσει με τη σειρά της τη Δύση ακριβώς σε ένα τομέα που φαίνεται σήμερα ότι η Ρωσία έχει ξεκάθαρη υπεροχή: στον στρατιωτικό. Το πού μπορεί να οδηγήσει μια τέτοια εξέλιξη σε βάθος χρόνου, μάλλον δεν θα ήθελε να το σκεφτεί κανένας …
