Ή η ύπαρξη διαφορετικών απόψεων ως συνέπεια της πολυπλοκότητας του σύγχρονου καπιταλισμού
Ας υποθέσουμε πως μια ομάδα Μαρξιστικά σκεπτόμενων αγωνιστών συγκεντρώνεται και διακηρύσσει την πρόθεση της:
α) να μελετήσει με οργανωμένο τρόπο την εξελισσόμενη σύγχρονη καπιταλιστική πραγματικότητα,
β) να παρέμβει με οργανωμένο τρόπο μέσα στο εργατικό και λαϊκό κίνημα με μετωπική πολιτική δράση και
γ) να συγκεράσει την Μαρξιστική θεωρία με την εμπειρία, παράγοντας ένα πρόγραμμα τακτικής και στρατηγικής για άμεσες κατακτήσεις ανακούφισης του λαού και το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας.
Κοινή αφετηρία στη σκέψη όλων αποτελεί η μαρξική θεωρία, η Μαρξιστική διαλεκτική λογική.
Όλοι αναγνωρίζουν ότι τόσο η εξέλιξη του καπιταλισμού, όσο και η εμπειρία της νίκης και της ήττας των επαναστάσεων του 20ου αιώνα (σε διαλεκτική ενότητα και όχι ξεχωριστά), επιβάλλουν μια σύγχρονη απόδοση της Μαρξιστικής σκέψης.
Όχι φυσικά στην κατεύθυνση της άρνησης ή και αναθεώρησης των αρχών της, αλλά στην κατεύθυνση μιας σύγχρονης ανάλυσης της πραγματικότητας που θα ενσωματώνει τις επεξεργασίες των επαναστάσεων του 20ου αιώνα, και ταυτόχρονα θα πετυχαίνει μια πλησιέστερη προσέγγιση της σύγχρονης πραγματικότητας.
Όλοι οι συμμετέχοντες αναγνωρίζουν επίσης ότι η παραπάνω επεξεργασία δεν μπορεί να επιτευχθεί από μια ακαδημαϊκού τύπου μελέτη σε ένα στενότερο ή ευρύτερο κύκλο αριστερών διανοουμένων, αλλά από ένα συνδυασμό θεωρίας και πράξης, από μια οργάνωση που επιδιώκει την καθημερινή, κινηματική, μετωπική πολιτική παρέμβαση.
Αλλά από δω αρχίζει η περιπέτεια… Διαφορετικές απόψεις, συζητήσεις, δυσκολίες.
Στο άρθρο αυτό επισημαίνεται η αντικειμενικότητα στη γένεση διαφορετικών απόψεων που κατά την άποψη του συντάκτη του θα πρέπει να λαμβάνεται θετικά υπ’ όψιν απ’ όλα τα μέλη της συλλογικότητας.
1. Η δυνατότητα ύπαρξης διαφορετικών απόψεων είναι σε τελευταία ανάλυση συνέπεια της πολυπλοκότητας του σύγχρονου καπιταλισμού.
Η ποικιλότητα των τρόπων με τους οποίους παράγεται η υπεραξία και η πολυπλοκότητα των διαδικασιών παραγωγής της στην εξέλιξη του καπιταλισμού, έχει σαν αποτέλεσμα μεμονωμένοι μαρξιστές αγωνιστές ή και ομάδες μαρξιστικά σκεπτόμενων αγωνιστών, να έχουν μελετήσει με καλή προσέγγιση πλευρές της σύγχρονης πραγματικότητας, από διαφορετικές οπτικές γωνίες της.
Η πεποίθηση όμως ότι η ανάλυση που έχει κάνει η κάθε ομάδα είναι «η σωστή» και περιγράφει με πληρότητα την πραγματικότητα στην ολότητα της, δημιουργεί ιδεολογικές αντιπαραθέσεις που πολλές φορές διεξάγονται και με ακραίους τρόπους.
Το πρόβλημα δεν εντοπίζεται φυσικά στην προσπάθεια μελέτης και ανάλυσης μιας επί μέρους πλευράς της καπιταλιστικής πραγματικότητας που διεξάγει μια ομάδα Μαρξιστών, αλλά στο θεωρητικό άλμα που γίνεται να γενικεύεται για την ολότητα της.
2. Η ιδεολογική σύγκρουση τέτοιων διαφορετικών απόψεων που εμφανίζονται ακόμα και στο εσωτερικό μιας συγκροτημένης Μαρξιστικής οργάνωσης δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ούτε ως διαλυτική, ούτε σαν εμπόδιο στην ανάπτυξη της πολιτικής της παρέμβασης.
Αντίθετα, επιβεβαιώνουν την ανάγκη του «ακούω τον άλλο, να συζητώ επί της ουσίας, να οργανώνω τη δημοκρατία στη συλλογικότητα ώστε να συμπεράνω, να καταλήξω συλλογικά».
Μέτρο της δημοκρατίας είναι ο σεβασμός της άλλης άποψης, η εξασφάλιση ισότιμων όρων διακίνησης και στήριξης των προσεγγίσεων.
Με λίγα λόγια η ιδεολογική αναζήτηση, διαπάλη και σύγκρουση πρέπει να αντιμετωπίζονται ως οι πόνοι του τοκετού της σύγχρονης επαναστατικής θεωρίας που θα καθοδηγήσει το κίνημα στο σήμερα και στο σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας.
Πολύ περισσότερο αφού κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της νίκης – ήττας των σοσιαλιστικών επαναστάσεων εμφανίστηκαν κενά στην επιστήμη της εργατικής πολιτικής και στη μαρξική θεωρία εξ αιτίας των απάτητων διαδρομών που ήταν αναγκασμένοι να ακολουθήσουν οι επιφανείς επαναστάτες του περασμένου αιώνα αλλά κα εξ αιτίας της ίδιας της εξέλιξης του σύγχρονου καπιταλισμού
Η προέκταση σε θεωρητικό επίπεδο της εμπειρίας από την ταξική πάλη που διεξάγεται στο πλαίσιο της εξελισσόμενης καπιταλιστικής πραγματικότητας σε συνδυασμό με την ανάλυση που έχει κάνει κάθε ομάδα η κάθε αγωνιστής ξεχωριστά, δημιουργεί θεωρητικές θέσεις που από πρώτη ματιά μπορεί να φαίνονται διαφορετικές.
Όμως ο τρόπος σκέψης που υποδείχνει η διαλεκτική λογική, είναι η αναζήτηση της θεωρητικής υπέρβασης, η αναζήτηση ενός θεωρητικού πλαισίου πάνω από τις επί μέρους θεωρητικές προσεγγίσεις τέτοιο ώστε, τελικά, θα τις ενσωματώνει σαν υποσύνολα του.
Όταν τα μέλη της μαρξιστικής οργάνωσης έχουν μια τέτοια προσέγγιση τότε την διατύπωση των διαφορετικών απόψεων δεν την αντιμετωπίζουν σαν εμπόδιο αλλά σαν προωθητική δύναμη.
3. Η πραγματικότητα είναι αντικειμενική. Δεν είναι υποκειμενική, είναι μοναδική και μη αντιστρεπτή.
Η ύπαρξη διαφορετικών υποκειμενικών προσεγγίσεων της δεν σημαίνει ότι είναι καθαρά υποκειμενική.
Επομένως η τελική θεωρητική προσέγγιση που θα καθοδηγήσει το μετασχηματισμό της κοινωνίας δεν μπορεί παρά να είναι μία αλλά και πολύμορφη.
Αυτή θα είναι αποτέλεσμα μιας διαδικασίας διαδοχικών βημάτων συγκερασμού της κινηματικής μετωπικής εμπειρίας με την διαλεκτική μαρξιστική σκέψη. Με επιτυχίες και πισωγυρίσματα.
Με πολιτικές γραμμές που θα δοκιμάζονται στην πράξη, θα επιτυγχάνουν η αποτυγχάνουν, θα απορρίπτονται θα αναθεωρούνται η θα συμπληρώνονται, μέχρι που ένα τελικό πλαίσιο τακτικής και στρατηγικής, ενταγμένο σε μια σύγχρονη μαρξιστική θεώρηση θα πραγματοποιήσει την επανάσταση του 21ου αιώνα.
Σε μια τέτοια διαδικασία όμως καμία άποψη και καμία ομάδα δεν μπορεί να συμπεριφέρεται ως a priori πρωτοπορία, η να θεωρεί τις επεξεργασίες της σαν το μονοσήμαντο συμπέρασμα της μαρξιστικής σκέψης.
Η πολύχρονη προσπάθεια που μπορεί να έχει γίνει είτε στα πλαίσια οργανώσεων, είτε από ομάδες είτε από μεμονωμένους μαρξιστικά σκεπτόμενους αγωνιστές, πρέπει να είναι απόλυτα σεβαστή και αξιοποιήσιμη αλλά δεν πρέπει να οδηγεί σε θεωρητικές και ιδεολογικές αυθεντίες.
4. Η ιδεολογική αντιπαράθεση δεν μπορεί να είναι μια διαδικασία εσωστρεφής.
Δεν πρέπει να οδηγεί την οργάνωση σε ατέρμονες εσωτερικές συζητήσεις και αντιπαραθέσεις. Χωρίς να σημαίνει ότι δεν θα γίνει και αυτό, οι εσωτερικές συζητήσεις δεν πρέπει να γίνουν η κυρίαρχη δραστηριότητα της οργάνωσης.
Άλλωστε δεν κρίνεται εκεί η ορθότητα ή όχι μιας άποψης.
Ακόμα και αν μια άποψη επικρατήσει με οργανωτικό τρόπο στο εσωτερικό της οργάνωσης αυτό δεν εξασφαλίζει την ορθότητα της. Αρκεί να αναλογιστούμε πόσα χρόνια έχει επικρατήσει μια πολιτική άποψη σε κόμματα (πχ ΚΚΕ, ΝΑΡ και άλλα) χωρίς να έχει μπορέσει να βοηθήσει τους εργαζόμενους να αποκρούσουν ούτε κατ ελάχιστον την μνημονιακή λαίλαπα.
Η πράξη και ο βαθμός κοινωνικής αποδοχής της είναι ο κριτής.
Το πεδίο που κρίνονται οι θεωρητικές και πολιτικές απόψεις είναι το πεδίο της οργάνωσης και συνολικής προσανατολισμένης κίνησης της εργατικής τάξης, αρχικά για να υπερασπίσει τα δικαιώματα της εργασίας από την επίθεση του κεφαλαίου και στη συνέχεια για να επιτελέσει τον ιστορικό της ρόλο στο μετασχηματισμό της κοινωνίας και την χειραφέτηση της εργασίας.
Αυτό σημαίνει ότι η ιδεολογική αντιπαράθεση δεν μπορεί παρά να είναι μια διαδικασία εξωστρεφής. «Όλα μπροστά στο λαό».
Μόνο έτσι οι ιδεολογικές και πολιτικές απόψεις μπορεί να απαντούν στην ανάγκη της εργατικής τάξης να αποκτούν οργανωμένη πολιτική έκφραση οι ανάγκες της.
Το ερώτημα «τι να κάνουμε;» μπαίνει από τους εργαζόμενους πιο έντονα και πιο επιτακτικά από κάθε άλλη φορά και δεν μπορεί να περιμένει πότε θα λυθούν εσωτερικές ιδεολογικές διαφορές.
Η μαρξιστική οργάνωση πρέπει να δώσει την μετωπική απάντηση οργάνωσης του εργαζόμενου λαού σε πλαίσιο πολιτικών διεκδικήσεων. Οι ιδεολογικές διαφορές θα είναι υπαρκτές, σεβαστές και θα δοκιμαστούν εκεί.
Το πρωτόγνωρο σημερινό μέγεθος της εργατικής τάξης, οι εσωτερικοί διαχωρισμοί της, η πολυπλοκότητα της παραγωγής, οδηγούν σε διαφορετικές και πολλές οργανώσεις εργατικής αναφοράς και κομμουνιστικής στόχευσης.
Όλα τα παραπάνω προσδίδουν ιδιαίτερη ανάγκη, αντίληψη και μέτρα στην εσωκομματική δημοκρατία για την ανάπτυξη ενός σύγχρονου Μαρξιστικού κόμματος και ανάλογα για τη συγκρότηση ενός εργατολαϊκού πολιτικού μετώπου του 21ου αιώνα.
Να το προσπαθήσουμε λοιπόν!
